Táknmál Sigurlín Margrét Sigurðardóttir skrifar 11. febrúar 2025 08:04 Á Íslandi í dag þann ellefta febrúar er haldin hátíðlegur dagur íslenska táknmálsins. Við sem erum tengd táknmálinu órjúfanlegum böndum fögnum deginum í hjarta okkar og huga. Ég óska öllum íslendingum til hamingju með dag íslenska táknmálsins 11. febrúar. Íslenska táknmálið er samkvæmt lögum (61/2011) jafnrétthátt íslenskri tungu sem er alveg frábært. En betur má en duga skal. Það tók langan tíma að fá þessi lög í gegn. Það tekur líka vissulega langan tíma að byggja upp réttindin sem þessi lög eiga að gefa okkur táknmálsfólki og öllum íslendingum reyndar, þegar svona heilt yfir séð á hvorn endan sem er á litið. Það er vinna að gera táknmálinu hátt undir höfði í stjórnsýslunni og koma því að og að réttindi táknmálsfólks séu sjálfsögð og að ekki sé litið á okkur sem forréttindahóp. Það getur engin heyrandi sagt fyrir okkar hönd hvað sé best fyrir okkur, það er ekkert tæki sem kemur í staðinn fyrir táknmálið. Táknmál er mannréttind, ekki val. Það að vera heyrnarlaus, heyrnarskertur eða með samþætta sjón- og heyrnarskerðingu er ekki val eða lífstíll, það er bara svona - ég get ekki notað neitt annað því ég bara þekki ekkert annað. Ég þekki líka ekkert annað en að þurfa að berjast við og brasa við stjórnvöld um réttindi mín á forsendum táknmálsins. Táknmálsfólki er mjög annt um líf sitt á forsendum táknmálsins. Í hvert einasta sinn sem við hittumst hvort sem það er spjall yfir kaffibolla eða fínasta matarboð er aðalumræðuefnið við borðið; barningur okkar við að fá heyrandi til að skilja mikilvægi táknmálsins, aðgengi okkar með því að félagslegum tækifærum, fara í leikhús, sinna vinnu okkar o.s.frv. Textun er líka oft til umræðu en textun er líka okkar aðgengi og ber því miður oft skugga á textun þannig að við upplifum mikla heyrnarhyggju (e. audisma) í okkar garð frá stjórnvöldum sem enn hafa ekki sett textun á innlent sjónvarpsefni í lög og sjónvarpsstöðvum sem ekki sýna neinn metnað í að texta og mögulega finnst textun ekki jafn mikilvæg og hljóðið er. Í þessum hittingum gleymum við stundum okkur sjálfum, tilfinningum okkar, sorgar og gleðistundum, því skemmtilega jafnvel því leiðinlega sem við gerum jú í daglega lífinu eins og áhugamálum okkar og hugðarefnum. Baráttumál táknmálsins og textans taka mikið pláss einfaldlega af því þau mál eru lengi að komastí í þann farveg eins og við viljum að sé. Það er ekki hlustað á okkur og tekið tillit til okkar þarfa á forsendum táknmálsins. Það finnst okkur svolítið leiðinlegt. Táknmál og textun er mitt/okkar aðgengi og mín/okkar brú til að vera hluti af samfélaginu og taka þátt í því, það að vera með er stærsti sigurinn sagði einhver. Við lifum á víðsjárverðum tímum, sérstaklega núna þegar við horfum til Bandaríkjanna, okkur er um og ó núna, tökum andköf jafnvel. Við horfum nú á að margra ára barátta táknmálssamfélagsins í Bandaríkjum er nú í þessum skrifuðum orðum fótum troðin og traðkað á af valdamesta manni Bandaríkjanna, Trump forseta og hans liði. Árið 1990 gerðust það að samþykkt voru aðgengislög sem í daglegu tali eru kölluð ADA lögin (e. American Disability of Act) Þessi lög bættu stórlega aðgengi fatlaðra, þó mest leyfi ég mér að segja aðgengi heyrnarlausra á forsendum táknmálsins og texta í félagslegum skilningi og aðgerðum. Nú er jafnvel verkefni sem kostuð eru í gegnum ADA lögin eins og myndsímatúlkun að hætta eða hverfa og textun hjá einkareknum sjónvarpsstöðvum. Svo er það líka DEI sem stendur fyrir fjölbreytileika, jöfnuð og inngildingu/tækifæri (e. diversity, equity, and inclusion). Fyrsti vísir að DEI birtist árið 1961 og var komið á af Robert Kennedy þáverandi forseta. DEI hefur þróast og átt góðu gengi að fagna hjá t.d. heyrnarlausum, heyrnarskertum og fólki með samþætta sjón og heyrnarskerðingu í gegnum árin. DEI hefur mikið snúist um aðgengi og á síðustu misserum líka nefnt DEIA (e. Acces bætt við). Það hefur gefið þeim tækifæri til að vera á vinnumarkaði og starfa hjá því opinbera í Bandaríkjunum. Nú er þessu kippt af borðinu og hefur fólk fengið uppsagnarbréf sem felur í sér að þau segi sjálf upp og fái 7 mánaða laun eða vilji þau ekki skrifa undir uppsagnarbréfið þá hætti nú þegar strax án nokkurs uppsagnarfrests eða launa. Það hefur líka verið talað illa um þá sem njóta DEIA samkomulagsins af forseta Bandaríkjanna og er ósanngjarn málatilbúnaður. Það eru allir hræddir, svekktir og margir sem ná því ekki enn að þetta skuli geta gerst nú á okkar tímum þar sem við höldum í heiðri fjölbreytileika, jöfnuð, tækifæri og aðgengi. Það sem heyrnarlausir í Bandaríkjunum hafa misst núna til viðbótar við vinnu sína og lífsviðurværi og er vert að nefna er það að engin táknmálstúlkun er frá daglegum blaðamannafundum Hvíta hússins. Táknmálið var þurrkað út í einu vettvangi og mun gerast á mörgum öðrum stöðum líka, ekki bara í nánustu framtíð heldur kannski bara í dag eða á morgun ef marka má þann ofurofsa sem forseti Bandaríkjanna viðheldur á hverjum degi að klekkja á fólkinu í landinu hans til þess eins að gera Ameríku stórkostlegri aftur (MAGA). Það má kannski líka nefna það hérna að nú í fyrsta sinn í 160 ára sögu Gallaudet háskólans í Washington D.C sem er háskóli fyrir heyrnarlausa, heyrnarskerta og fólks með samþætta sjón-og heyrnarskerðingu hriktir verulega í stoðum skólans og stefnir í að missa allan sinn alríkis fjárstuðnings verði samþykktir Trumps að veruleika. Ég trú varla að ég sé að skrifa þetta, finnst jafn ótrúlegt að þetta skuli vera að gerast. Hérna sjáum við að engin veit fyrr en misst hefur hvað táknmálið er mikilvægt og hve fjölbreytileiki, jöfnuður og tækifæri spila stórt hlutverk í að við sem njótum táknmálsins á hverjum degi eigum. Texti eru líka mikilvægur. Réttindi á forsendum táknmálsins er línudans, við verðum að fá skilning frá þeim sem hafa völdin í stjórnsýslunni að vera meðvituð um að taka táknmálið með í aðgerðum, fjárveitingum, ákvörðunum og lagasetningum. Það er mannauður í táknmáli sem á að horfa á. Við erum lítið samfélag og erum búin að miða út hvernig táknmálið er sjálfsagt mál okkar og við viljum vera með í samfélaginu, fá sömu tækifæri, finna fyrir sama jöfnuði sem aðrir finna fyrir og vera hluti af fjölbreytileika landsins með táknmálinu okkar. Við eigum skilið að vera með og fá tækifæri að gefa af okkur okkar reynslu, sjónarhorn og viðmið. Að þessu sögðu ber því að fagna að nú er að finna í stjórnarsáttmála nýrrar ríkisstjórnar meðal annara verkefna að lögð skuli vera áhersla á að rannsóknir á táknmáli skulu styrktar og staða táknmálsins efld. Ég er full tilhlökkunar á að orð í stjórnarsáttmálanum skulu efnd og þeim komið til verka innan táknmálssamfélagsins. Ég ♡ táknmál. Höfundur er með alþjóðlega diplómu í frumkvöðlafræðum og leiðsögumaður í ferðaþjónustu með táknmál sem aðalmál. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Táknmál Sigurlín Margrét Sigurðardóttir Mest lesið 56.000 krónur í vasa Kópavogsbúa Ásdís Kristjánsdóttir Skoðun Af hverju byggjum við innan gróinna hverfa? Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun NordAN: Vegið að norrænni forvarnarstefnu Siv Friðleifsdóttir Skoðun Ef þið þurfið að segja upphátt að þið séuð ekki rasistar... Nichole Leigh Mosty Skoðun Hugleiðingar og skoðanaskipti um rasisma og útlendingahatur Ole Anton Bieltvedt Skoðun Er stríðsglæpamaður í rútunni? Ragnhildur Hólmgeirsdóttir, Hrönn Guðmundsdóttir Skoðun Bensínstöðvardíll og Birkimelur Helgi Áss Grétarsson Skoðun Gigt, vinnumarkaðurinn, fjölgun hlutastarfa og viðeigandi aðlögun Hrönn Stefánsdóttir Skoðun Halldór 31.05.2025 Halldór Tjáningarfrelsi, gagnrýni og Snorri Másson Birgir Orri Ásgrímsson Skoðun Skoðun Skoðun Ef þið þurfið að segja upphátt að þið séuð ekki rasistar... Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Hugleiðingar og skoðanaskipti um rasisma og útlendingahatur Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun 56.000 krónur í vasa Kópavogsbúa Ásdís Kristjánsdóttir skrifar Skoðun NordAN: Vegið að norrænni forvarnarstefnu Siv Friðleifsdóttir skrifar Skoðun Af hverju byggjum við innan gróinna hverfa? Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Gigt, vinnumarkaðurinn, fjölgun hlutastarfa og viðeigandi aðlögun Hrönn Stefánsdóttir skrifar Skoðun Er stríðsglæpamaður í rútunni? Ragnhildur Hólmgeirsdóttir, Hrönn Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Til hamingju með sjómannadaginn Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Er ekki tími til kominn að tengja? Kristín María Birgisdóttir skrifar Skoðun Barnasáttmáli fyrir öll börn Guðný Björk Eydal,Paola Cardenas skrifar Skoðun Ójafnvægið sem heimurinn býr við – og skellur á Bakka Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Bensínstöðvardíll og Birkimelur Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Trollveiðar og veiðiráðgjöf Magnús Jónsson skrifar Skoðun Gríðarlegir hagsmunir í húfi Sigurður Ingi Jóhannsson skrifar Skoðun Skynsamleg forgangsröðun fjár Ragnhildur Jónsdóttir skrifar Skoðun Eins skýrt og það verður Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Tjáningarfrelsi, gagnrýni og Snorri Másson Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Að sameinast fjölskyldu sinni Guðrún Brynjólfsdóttir skrifar Skoðun Þögnin sem skapaði ótta – arfleifð Þórarins í Sameyki Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Súrdeigsbrauð, ilmkjarnaolíur og Samtökin 78 Snorri Másson skrifar Skoðun Eru forvarnir í hættu? Dagbjört Harðardóttir skrifar Skoðun Tveir alþingismenn og Gaza Sverrir Agnarsson skrifar Skoðun Hver borgar fyrir ódýrar lóðir? Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Erum við að lengja dauðann en ekki lífið? Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Mikill munur á aðgengi að líknarmeðferð í Evrópu Kristín Lára Ólafsdóttir skrifar Skoðun Sumarið verður nýtt vel til uppbyggingar snjóflóðavarna Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Verður það að vera Ísrael? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Dýravernd - frumbyggjahættir Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Stórstraumsfjara mæld - HMS ráðþrota Magnús Guðmundsson skrifar Sjá meira
Á Íslandi í dag þann ellefta febrúar er haldin hátíðlegur dagur íslenska táknmálsins. Við sem erum tengd táknmálinu órjúfanlegum böndum fögnum deginum í hjarta okkar og huga. Ég óska öllum íslendingum til hamingju með dag íslenska táknmálsins 11. febrúar. Íslenska táknmálið er samkvæmt lögum (61/2011) jafnrétthátt íslenskri tungu sem er alveg frábært. En betur má en duga skal. Það tók langan tíma að fá þessi lög í gegn. Það tekur líka vissulega langan tíma að byggja upp réttindin sem þessi lög eiga að gefa okkur táknmálsfólki og öllum íslendingum reyndar, þegar svona heilt yfir séð á hvorn endan sem er á litið. Það er vinna að gera táknmálinu hátt undir höfði í stjórnsýslunni og koma því að og að réttindi táknmálsfólks séu sjálfsögð og að ekki sé litið á okkur sem forréttindahóp. Það getur engin heyrandi sagt fyrir okkar hönd hvað sé best fyrir okkur, það er ekkert tæki sem kemur í staðinn fyrir táknmálið. Táknmál er mannréttind, ekki val. Það að vera heyrnarlaus, heyrnarskertur eða með samþætta sjón- og heyrnarskerðingu er ekki val eða lífstíll, það er bara svona - ég get ekki notað neitt annað því ég bara þekki ekkert annað. Ég þekki líka ekkert annað en að þurfa að berjast við og brasa við stjórnvöld um réttindi mín á forsendum táknmálsins. Táknmálsfólki er mjög annt um líf sitt á forsendum táknmálsins. Í hvert einasta sinn sem við hittumst hvort sem það er spjall yfir kaffibolla eða fínasta matarboð er aðalumræðuefnið við borðið; barningur okkar við að fá heyrandi til að skilja mikilvægi táknmálsins, aðgengi okkar með því að félagslegum tækifærum, fara í leikhús, sinna vinnu okkar o.s.frv. Textun er líka oft til umræðu en textun er líka okkar aðgengi og ber því miður oft skugga á textun þannig að við upplifum mikla heyrnarhyggju (e. audisma) í okkar garð frá stjórnvöldum sem enn hafa ekki sett textun á innlent sjónvarpsefni í lög og sjónvarpsstöðvum sem ekki sýna neinn metnað í að texta og mögulega finnst textun ekki jafn mikilvæg og hljóðið er. Í þessum hittingum gleymum við stundum okkur sjálfum, tilfinningum okkar, sorgar og gleðistundum, því skemmtilega jafnvel því leiðinlega sem við gerum jú í daglega lífinu eins og áhugamálum okkar og hugðarefnum. Baráttumál táknmálsins og textans taka mikið pláss einfaldlega af því þau mál eru lengi að komastí í þann farveg eins og við viljum að sé. Það er ekki hlustað á okkur og tekið tillit til okkar þarfa á forsendum táknmálsins. Það finnst okkur svolítið leiðinlegt. Táknmál og textun er mitt/okkar aðgengi og mín/okkar brú til að vera hluti af samfélaginu og taka þátt í því, það að vera með er stærsti sigurinn sagði einhver. Við lifum á víðsjárverðum tímum, sérstaklega núna þegar við horfum til Bandaríkjanna, okkur er um og ó núna, tökum andköf jafnvel. Við horfum nú á að margra ára barátta táknmálssamfélagsins í Bandaríkjum er nú í þessum skrifuðum orðum fótum troðin og traðkað á af valdamesta manni Bandaríkjanna, Trump forseta og hans liði. Árið 1990 gerðust það að samþykkt voru aðgengislög sem í daglegu tali eru kölluð ADA lögin (e. American Disability of Act) Þessi lög bættu stórlega aðgengi fatlaðra, þó mest leyfi ég mér að segja aðgengi heyrnarlausra á forsendum táknmálsins og texta í félagslegum skilningi og aðgerðum. Nú er jafnvel verkefni sem kostuð eru í gegnum ADA lögin eins og myndsímatúlkun að hætta eða hverfa og textun hjá einkareknum sjónvarpsstöðvum. Svo er það líka DEI sem stendur fyrir fjölbreytileika, jöfnuð og inngildingu/tækifæri (e. diversity, equity, and inclusion). Fyrsti vísir að DEI birtist árið 1961 og var komið á af Robert Kennedy þáverandi forseta. DEI hefur þróast og átt góðu gengi að fagna hjá t.d. heyrnarlausum, heyrnarskertum og fólki með samþætta sjón og heyrnarskerðingu í gegnum árin. DEI hefur mikið snúist um aðgengi og á síðustu misserum líka nefnt DEIA (e. Acces bætt við). Það hefur gefið þeim tækifæri til að vera á vinnumarkaði og starfa hjá því opinbera í Bandaríkjunum. Nú er þessu kippt af borðinu og hefur fólk fengið uppsagnarbréf sem felur í sér að þau segi sjálf upp og fái 7 mánaða laun eða vilji þau ekki skrifa undir uppsagnarbréfið þá hætti nú þegar strax án nokkurs uppsagnarfrests eða launa. Það hefur líka verið talað illa um þá sem njóta DEIA samkomulagsins af forseta Bandaríkjanna og er ósanngjarn málatilbúnaður. Það eru allir hræddir, svekktir og margir sem ná því ekki enn að þetta skuli geta gerst nú á okkar tímum þar sem við höldum í heiðri fjölbreytileika, jöfnuð, tækifæri og aðgengi. Það sem heyrnarlausir í Bandaríkjunum hafa misst núna til viðbótar við vinnu sína og lífsviðurværi og er vert að nefna er það að engin táknmálstúlkun er frá daglegum blaðamannafundum Hvíta hússins. Táknmálið var þurrkað út í einu vettvangi og mun gerast á mörgum öðrum stöðum líka, ekki bara í nánustu framtíð heldur kannski bara í dag eða á morgun ef marka má þann ofurofsa sem forseti Bandaríkjanna viðheldur á hverjum degi að klekkja á fólkinu í landinu hans til þess eins að gera Ameríku stórkostlegri aftur (MAGA). Það má kannski líka nefna það hérna að nú í fyrsta sinn í 160 ára sögu Gallaudet háskólans í Washington D.C sem er háskóli fyrir heyrnarlausa, heyrnarskerta og fólks með samþætta sjón-og heyrnarskerðingu hriktir verulega í stoðum skólans og stefnir í að missa allan sinn alríkis fjárstuðnings verði samþykktir Trumps að veruleika. Ég trú varla að ég sé að skrifa þetta, finnst jafn ótrúlegt að þetta skuli vera að gerast. Hérna sjáum við að engin veit fyrr en misst hefur hvað táknmálið er mikilvægt og hve fjölbreytileiki, jöfnuður og tækifæri spila stórt hlutverk í að við sem njótum táknmálsins á hverjum degi eigum. Texti eru líka mikilvægur. Réttindi á forsendum táknmálsins er línudans, við verðum að fá skilning frá þeim sem hafa völdin í stjórnsýslunni að vera meðvituð um að taka táknmálið með í aðgerðum, fjárveitingum, ákvörðunum og lagasetningum. Það er mannauður í táknmáli sem á að horfa á. Við erum lítið samfélag og erum búin að miða út hvernig táknmálið er sjálfsagt mál okkar og við viljum vera með í samfélaginu, fá sömu tækifæri, finna fyrir sama jöfnuði sem aðrir finna fyrir og vera hluti af fjölbreytileika landsins með táknmálinu okkar. Við eigum skilið að vera með og fá tækifæri að gefa af okkur okkar reynslu, sjónarhorn og viðmið. Að þessu sögðu ber því að fagna að nú er að finna í stjórnarsáttmála nýrrar ríkisstjórnar meðal annara verkefna að lögð skuli vera áhersla á að rannsóknir á táknmáli skulu styrktar og staða táknmálsins efld. Ég er full tilhlökkunar á að orð í stjórnarsáttmálanum skulu efnd og þeim komið til verka innan táknmálssamfélagsins. Ég ♡ táknmál. Höfundur er með alþjóðlega diplómu í frumkvöðlafræðum og leiðsögumaður í ferðaþjónustu með táknmál sem aðalmál.
Skoðun Gigt, vinnumarkaðurinn, fjölgun hlutastarfa og viðeigandi aðlögun Hrönn Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir skrifar