Hvernig talar þú um netöryggi við barnið þitt? Berglind Jónsdóttir skrifar 11. febrúar 2025 07:03 Í síðustu viku birtist grein með fyrirsögninni ,,Mörg hundruð manns vilji klæmast við börn“ þar sem vísað var í útvarpsviðtal við verkefnastýru ofbeldis- og kynheilbrigðismála hjá Barnaheillum sem sagði að á Íslandi væru miklu fleiri fullorðnir tilbúnir að eiga í kynferðislegum samskiptum við börn en við áttum okkur á. Þessi samskipti fara reglulega fram á netinu. Í viðtalinu kom fram mikilvægi þess að fræða foreldra en fullorðnir hefðu ,,sofið á verðinum“ varðandi eftirlit við netnotkun barna. Í dag er alþjóðlegur dagur öruggari netnotkunar (e. Safer Internet Day). Sem foreldrar pössum við að börnin okkar kunni umferðarreglurnar áður en þau þurfa að ganga ein yfir götur og við gætum þess að þau séu vel klædd ef það er kalt úti. Við segjum þeim líka hiklaust að ræða ekki við ókunnuga sem gætu nálgast þau á förnum vegi. Af því við viljum að þau séu örugg og undirbúin fyrir aðstæður sem þau gætu lent í. En hversu miklum tíma eyða börnin okkar á ,,förnum vegi“ miðað við tímann sem þau eyða eftirlitslaus á netinu? iPod-kynslóðin í foreldrahlutverkinu Ef þú ert foreldri grunnskólabarns í dag þá er ekki ólíklegt að þú munir eftir því þegar heimasíminn var ónothæfur á meðan þú fórst á netið, hvernig þér leið þegar þú fékkst fyrsta iPodinn þinn og þú getur líklega sungið laglínuna í ,,Nokia tune“ án þess að hugsa þig um. Við fengum tækifæri til að kynnast tækninni og netinu á meðan það þróaðist og kom smátt og smátt í meiri mæli inn í líf okkar. Við lærðum með því að prófa okkur áfram því þessi heimur var nýr fyrir öllum og þar af leiðandi ekki margir til að kenna okkur. Það sama gildir ekki um börnin okkar. Þau geta vissulega prófað sig áfram og hafa gott af því í einhverjum tilfellum en við þurfum að undirbúa þau, rétt eins og við kennum þeim að hlaupa ekki yfir götuna án þess að líta til beggja hliða. Hvar getum við byrjað? Ef við fáum upp á skjáinn glugga með skilaboðum um að við höfum unnið nýjan síma eða fúlgur fjár þá vitum við betur. Við smellum ekki á augljósar falsfréttir því við vitum betur. En þau? Af hverju ættu börn í kringum 10 ára aldur að vita betur? Eins ef þau eru í leikjum á borð við Roblox þar sem notendur geta sent vinabeiðnir og skilaboð, þá ætti það ekki að vera á þeirra ábyrgð að vita að þarna leynist margar hættur ef enginn hefur sagt þeim það. Umræða um miðlalæsi og netöryggi þarf alls ekki að vera hræðsluáróður. Í nýliðinni viku setti breska sendiráðið í loftið verkefni ásamt forseta Íslands. Verkefnið er tölvuleikur sem kennir börnum miðlalæsi og ábyrga nethegðun. Leikurinn heitir Digiworld, er ókeypis, opinn öllum og safnar engum persónugögnum. Hann var gerður af bresku samtökunum ParentZone sem hjálpa fjölskyldum að nálgast stafræna hluta fjölskyldulífsins á heilbrigðari og öruggari hátt. Undirrituð vann að þýðingu leiksins fyrir hönd breska sendiráðsins. Í samstarfi við Reykjavíkurborg hefur leikurinn verið prófaður sem heimanám fyrir börn í 3. – 4. bekkjum þriggja grunnskóla og lögð áhersla á að foreldrar fari í gegnum leikinn með börnum sínum. Það er fyrst og fremst gert til að koma af stað umræðu inni á heimilinu og auðvelda foreldrum að ræða þessi mál við börn sín. Leikurinn er kominn inn á fræðslugátt MMS (Miðstöð menntunar og skólaþjónustu) og markmiðið er að fleiri skólar noti leikinn sem heimanám í framhaldinu. Þessi pistill er hvatning til foreldra að spjalla við börnin sín um þessi mál. Jafnframt er mikilvægt að við sem foreldrar og forráðamenn séum til staðar og fullvissum börnin okkar um að þau geti alltaf leitað aðstoðar ef eitthvað sem þau sjá eða heyra á netinu veldur þeim óþægindum. Það væri auðvitað best ef engar hættur leyndust á netinu en því miður er það ekki svo. Við þurfum að búa til kynslóð sem er meðvituð og undirbúin. Við viljum ekki sofa lengur á verðinum. Höfundur er samskiptastjóri breska sendiráðsins í Reykjavík. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Netöryggi Börn og uppeldi Mest lesið Orðskrípið sem bjarga á veiðigjaldinu Ólafur Adolfsson Skoðun Smábátar eru framtíðin, segir David Attenborough Kjartan Sveinsson Skoðun Hvað er verið að leiðrétta? Gabríel Ingimarsson,Sverrir Páll Einarsson,Alexander Hauksson,Ingvar Þóroddsson,María Ellen Steingrimsdóttir,Oddgeir Páll Georgsson,Ingunn Rós Kristjánsdóttir Skoðun Óvandaður og einhliða fréttaflutningur RÚV af stríðinu á Gaza Birgir Finnsson Skoðun Hallarekstur í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson Skoðun Túlkun er ekkert að fara – en hvað ætlum við að gera með hana? Birna Ragnheiðardóttir Imsland Skoðun Hvers konar Evrópuríki viljum við vera? Magnús Árni Skjöld Magnússon Skoðun Börn innan seilingar Árni Guðmundsson Skoðun Efnahagslegur hagvöxtur þýðir ekki endilega samfélagslegur hagvöxtur Davíð Routley Skoðun Staðreyndir eða „mér finnst“ Birta Karen Tryggvadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Vetrarvirkjanir Sigurður Ingi Friðleifsson skrifar Skoðun Yfirgnæfandi meirihluti vill þjóðaratkvæði Jón Steindór Valdimarsson skrifar Skoðun Smábátar eru framtíðin, segir David Attenborough Kjartan Sveinsson skrifar Skoðun Leiðrétting veiðigjalda mun skila sér í bættum innviðum Arna Lára Jónsdóttir skrifar Skoðun Hvað er verið að leiðrétta? Gabríel Ingimarsson,Sverrir Páll Einarsson,Alexander Hauksson,Ingvar Þóroddsson,María Ellen Steingrimsdóttir,Oddgeir Páll Georgsson,Ingunn Rós Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Efnahagslegur hagvöxtur þýðir ekki endilega samfélagslegur hagvöxtur Davíð Routley skrifar Skoðun Börn innan seilingar Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Hallarekstur í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Hvers konar Evrópuríki viljum við vera? Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Orðskrípið sem bjarga á veiðigjaldinu Ólafur Adolfsson skrifar Skoðun Túlkun er ekkert að fara – en hvað ætlum við að gera með hana? Birna Ragnheiðardóttir Imsland skrifar Skoðun Hagsmunir heildarinnar - Kafli tvö: Eiskrandi kröfur Hannes Örn Blandon skrifar Skoðun Palestína er að verja sig, ekki öfugt Stefán Guðbrandsson skrifar Skoðun Óvandaður og einhliða fréttaflutningur RÚV af stríðinu á Gaza Birgir Finnsson skrifar Skoðun Lýðræði á ystu nöf: Hver er afstaða unga fólksins? Jonas Hammer skrifar Skoðun Hvað ef ég hjóla bara í vinnuna? Eiríkur Búi Halldórsson skrifar Skoðun Litlu ljósin á Gaza Guðbrandur Einarsson skrifar Skoðun Ekki leiðrétting heldur skattahækkun: Afstaða Sjálfstæðisflokksins er skýr Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Staðreyndir eða „mér finnst“ Birta Karen Tryggvadóttir skrifar Skoðun Fjármagna áfram hernað Rússlands Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Frídagar í klemmu Jón Júlíus Karlsson skrifar Skoðun Fasteignaviðskipti – tímabært að endurskoða leikreglurnar? Hlynur Júlísson skrifar Skoðun Í skugga kerfis sem brást! Harpa Hildiberg Böðvarsdóttir skrifar Skoðun Jöfn vernd fyrir öll börn í veröldinni Gunnar Hersveinn skrifar Skoðun Helför Palestínumanna í beinni útsendingu – viljum við vera samsek? Ólafur Ingólfsson skrifar Skoðun Byggð í Norðvesturkjördæmi: lífæð framtíðar Íslands Ragnar Rögnvaldsson skrifar Skoðun Hverju hef ég stjórn á? Álfheiður Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Metnaður eða metnaðarleysi? Sumarrós Sigurðardóttir skrifar Skoðun „Þetta er allt í vinnslu“ María Pétursdóttir skrifar Skoðun Arðsemi og tilgangur - eitt útilokar ekki annað Elva Rakel Jónsdóttir,Erla Ósk Ásgeirsdottir skrifar Sjá meira
Í síðustu viku birtist grein með fyrirsögninni ,,Mörg hundruð manns vilji klæmast við börn“ þar sem vísað var í útvarpsviðtal við verkefnastýru ofbeldis- og kynheilbrigðismála hjá Barnaheillum sem sagði að á Íslandi væru miklu fleiri fullorðnir tilbúnir að eiga í kynferðislegum samskiptum við börn en við áttum okkur á. Þessi samskipti fara reglulega fram á netinu. Í viðtalinu kom fram mikilvægi þess að fræða foreldra en fullorðnir hefðu ,,sofið á verðinum“ varðandi eftirlit við netnotkun barna. Í dag er alþjóðlegur dagur öruggari netnotkunar (e. Safer Internet Day). Sem foreldrar pössum við að börnin okkar kunni umferðarreglurnar áður en þau þurfa að ganga ein yfir götur og við gætum þess að þau séu vel klædd ef það er kalt úti. Við segjum þeim líka hiklaust að ræða ekki við ókunnuga sem gætu nálgast þau á förnum vegi. Af því við viljum að þau séu örugg og undirbúin fyrir aðstæður sem þau gætu lent í. En hversu miklum tíma eyða börnin okkar á ,,förnum vegi“ miðað við tímann sem þau eyða eftirlitslaus á netinu? iPod-kynslóðin í foreldrahlutverkinu Ef þú ert foreldri grunnskólabarns í dag þá er ekki ólíklegt að þú munir eftir því þegar heimasíminn var ónothæfur á meðan þú fórst á netið, hvernig þér leið þegar þú fékkst fyrsta iPodinn þinn og þú getur líklega sungið laglínuna í ,,Nokia tune“ án þess að hugsa þig um. Við fengum tækifæri til að kynnast tækninni og netinu á meðan það þróaðist og kom smátt og smátt í meiri mæli inn í líf okkar. Við lærðum með því að prófa okkur áfram því þessi heimur var nýr fyrir öllum og þar af leiðandi ekki margir til að kenna okkur. Það sama gildir ekki um börnin okkar. Þau geta vissulega prófað sig áfram og hafa gott af því í einhverjum tilfellum en við þurfum að undirbúa þau, rétt eins og við kennum þeim að hlaupa ekki yfir götuna án þess að líta til beggja hliða. Hvar getum við byrjað? Ef við fáum upp á skjáinn glugga með skilaboðum um að við höfum unnið nýjan síma eða fúlgur fjár þá vitum við betur. Við smellum ekki á augljósar falsfréttir því við vitum betur. En þau? Af hverju ættu börn í kringum 10 ára aldur að vita betur? Eins ef þau eru í leikjum á borð við Roblox þar sem notendur geta sent vinabeiðnir og skilaboð, þá ætti það ekki að vera á þeirra ábyrgð að vita að þarna leynist margar hættur ef enginn hefur sagt þeim það. Umræða um miðlalæsi og netöryggi þarf alls ekki að vera hræðsluáróður. Í nýliðinni viku setti breska sendiráðið í loftið verkefni ásamt forseta Íslands. Verkefnið er tölvuleikur sem kennir börnum miðlalæsi og ábyrga nethegðun. Leikurinn heitir Digiworld, er ókeypis, opinn öllum og safnar engum persónugögnum. Hann var gerður af bresku samtökunum ParentZone sem hjálpa fjölskyldum að nálgast stafræna hluta fjölskyldulífsins á heilbrigðari og öruggari hátt. Undirrituð vann að þýðingu leiksins fyrir hönd breska sendiráðsins. Í samstarfi við Reykjavíkurborg hefur leikurinn verið prófaður sem heimanám fyrir börn í 3. – 4. bekkjum þriggja grunnskóla og lögð áhersla á að foreldrar fari í gegnum leikinn með börnum sínum. Það er fyrst og fremst gert til að koma af stað umræðu inni á heimilinu og auðvelda foreldrum að ræða þessi mál við börn sín. Leikurinn er kominn inn á fræðslugátt MMS (Miðstöð menntunar og skólaþjónustu) og markmiðið er að fleiri skólar noti leikinn sem heimanám í framhaldinu. Þessi pistill er hvatning til foreldra að spjalla við börnin sín um þessi mál. Jafnframt er mikilvægt að við sem foreldrar og forráðamenn séum til staðar og fullvissum börnin okkar um að þau geti alltaf leitað aðstoðar ef eitthvað sem þau sjá eða heyra á netinu veldur þeim óþægindum. Það væri auðvitað best ef engar hættur leyndust á netinu en því miður er það ekki svo. Við þurfum að búa til kynslóð sem er meðvituð og undirbúin. Við viljum ekki sofa lengur á verðinum. Höfundur er samskiptastjóri breska sendiráðsins í Reykjavík.
Hvað er verið að leiðrétta? Gabríel Ingimarsson,Sverrir Páll Einarsson,Alexander Hauksson,Ingvar Þóroddsson,María Ellen Steingrimsdóttir,Oddgeir Páll Georgsson,Ingunn Rós Kristjánsdóttir Skoðun
Skoðun Hvað er verið að leiðrétta? Gabríel Ingimarsson,Sverrir Páll Einarsson,Alexander Hauksson,Ingvar Þóroddsson,María Ellen Steingrimsdóttir,Oddgeir Páll Georgsson,Ingunn Rós Kristjánsdóttir skrifar
Skoðun Efnahagslegur hagvöxtur þýðir ekki endilega samfélagslegur hagvöxtur Davíð Routley skrifar
Skoðun Túlkun er ekkert að fara – en hvað ætlum við að gera með hana? Birna Ragnheiðardóttir Imsland skrifar
Skoðun Ekki leiðrétting heldur skattahækkun: Afstaða Sjálfstæðisflokksins er skýr Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar
Skoðun Helför Palestínumanna í beinni útsendingu – viljum við vera samsek? Ólafur Ingólfsson skrifar
Skoðun Arðsemi og tilgangur - eitt útilokar ekki annað Elva Rakel Jónsdóttir,Erla Ósk Ásgeirsdottir skrifar
Hvað er verið að leiðrétta? Gabríel Ingimarsson,Sverrir Páll Einarsson,Alexander Hauksson,Ingvar Þóroddsson,María Ellen Steingrimsdóttir,Oddgeir Páll Georgsson,Ingunn Rós Kristjánsdóttir Skoðun