Leiðréttingar á staðhæfingum um mjólkurmarkaðinn og tollflokkun Erna Bjarnadóttir skrifar 2. mars 2025 11:00 Í frétt Viðskiptablaðsins, sem birtist 28. febrúar 2025, er því haldið fram að tollflokkun rifins pítsaosts með jurtaolíu geri innflutning nánast ómögulegan og tryggi þannig Mjólkursamsölunni (MS) markaðsráðandi stöðu. MS er vissulega markaðsráðandi aðili, en það þýðir ekki að fyrirtækið hafi óskorað vald yfir verðlagningu eins og látið er í veðri vaka. Þvert á móti er MS bundið af tveimur þáttum sem önnur fyrirtæki búa ekki við: Hráefnisverði til bænda, sem er ákveðið af lögbundinni verðlagsnefnd. Opinberri verðlagningu á um það bil helmingi afurða sinna, sem takmarkar svigrúm fyrirtækisins til verðlagningar og hefur bein áhrif á starfsemi þess. Tollflokkunin er í samræmi við lög Héraðsdómur Reykjavíkur, Landsréttur og Endurupptökudómur hafa staðfest að tollflokkun rifins pítsaosts sé rétt og í samræmi við íslensk tollalög. Álit Alþjóðatollastofnunarinnar (WCO) um tollflokkun þessa osts hefur verið tekið til umfjöllunar fyrir íslenskum dómstólum, og þar hefur verið staðfest að íslensk lög ganga framar í þessum efnum. Fullyrðingar framkvæmdastjóra Félags atvinnurekenda um pólitískan þrýsting fulltrúa kúabænda til að fá fjármálaráðuneytið til að hnekkja þessari löglega dæmdu tollflokkun með pennastriki standast því ekki skoðun. Þvert á móti er það Félag atvinnurekenda sjálft sem nú beitir pólitískum þrýstingi til að knýja á um að stjórnvöld haldi sig við áformin um breytingu á tollflokkun, sem kynnt var í samráðsgátt. MS er ekki einokunarfyrirtæki MS vinnur í lögbundnu kerfi þar sem öllum mjólkurvinnslum á Íslandi stendur til boða að kaupa hráefni á sömu kjörum og MS. Auk þess eru innfluttar mjólkurvörur hluti af þessum markaði. Samkvæmt búvörulögum nr. 99/1993 hefur markaðsráðandi aðili einnig skyldu til að selja óunna mjólk til allra sem vilja vera í mjólkurvinnslu, sem tryggir að aðrir aðilar geti starfað á markaðnum. Í ljósi þessara staðreynda standast ekki staðhæfingar um einokun. EES-samningurinn og tollvernd landbúnaðarvara EES-samningurinn byggir á tveimur meginþáttum þegar kemur að viðskiptum með landbúnaðarvörur. Viðkvæmar landbúnaðarvörur, þar á meðal ostur, falla undir 19. grein samningsins og um viðskipti með þær er sérstaklega samið milli Íslands og ESB. Undir bókun 3 við EES samninginn falla blönduð matvæli, þar sem verðjöfnunargjöld koma einnig til sögunnar til að jafna samkeppnisstöðu innlendra búvöruframleiðenda gagnvart innfluttum vörum. EES-samningurinn heimilar því tolla og verðjöfnunargjöld á landbúnaðarvörur þar sem ekki hefur verið samið um gagnkvæma lækkun tolla í sérstökum samningum. Verðjöfnunargjöld eru í raun órjúfanlegur hluti af EES-samningnum og eru notuð bæði í ESB og Noregi, á meðan Ísland hefur ekki nýtt sér þetta úrræði. Afleiðingar afnáms tollverndar Afnám tollverndar og undanþága frá samkeppnislögum myndi hafa djúpstæð áhrif á íslenska mjólkurframleiðslu. Íslenskir bændur keppa nú þegar við innfluttar landbúnaðarvörur. Ef þessar verndaraðgerðir væru afnumdar myndi það veikja íslenskan mjólkuriðnað, draga úr framleiðslu innanlands og auka háð landsins á innflutningi. Slík þróun myndi ekki aðeins rýra tekjur bænda heldur einnig hafa áhrif á fæðuöryggi landsins. Er það stefna stjórnvalda að veikja íslenskan landbúnað svo að innfluttar vörur verði ráðandi? Leikreglur réttarríkisins Það væri áhugavert að fá skýra afstöðu framkvæmdastjóra Félags atvinnurekenda í þessari umræðu. Er hann að tala fyrir því að lækka eða afnema tolla á mjólkurvörur? Eða leggur hann til að vörur séu tollflokkaðar gegn gildandi tollalögum og skýringum við tollskrá, einungis til að tryggja tollfrjálsan innflutning fárra innflutningsfyrirtækja í trássi við niðurstöður íslenskra dómstóla á íslenskri löggjöf? Áhugavert væri að sjá hver svör hans eru við þessum spurningum sem og að fá sjónarmið hans til tollahækkana Noregs á osta og aðrar vörur frá 2012, svo og afstöðu hans til tollahækkana Noregs á kartöflur og aðrar vörur frá 2024. Í báðum tilvikum voru tollar hækkaðir um 100-300% undir forsæti vinstri stjórna í Noregi. Þar sem framkvæmdastjóri Félags atvinnurekenda er sérstakur áhugamaður um frjáls vöruviðskipti og það hvernig nágrannaþjóðir Íslands haga sínum viðskiptum, þá hlýtur hann að vilja skoða með ígrunduðum hætti hvort íslensk landbúnaðarstefna hafi fram til þessa verið að skera sig með áberandi hætti frá t.d. fordæmi Norðmanna sem hafa sett sér skýra stefnu í þessum málaflokki. Höfundur er hagfræðingur hjá Mjólkursamsölunni. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Matur Matvælaframleiðsla Skattar og tollar Erna Bjarnadóttir Mest lesið Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun Neyð Róhingja Sigurjón Örn Stefánsson Skoðun Daði Pálmar Ragnarsson Bakþankar Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason Skoðun Enginn stjórnmálaflokkur mun niðurgreiða sálfræðiþjónustu og útrýma biðlistum Þórarinn Hjartarson Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson Skoðun 112. liðurinn í aðgerðaáætlun í menntamálum? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson Skoðun Skoðun Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun 112. liðurinn í aðgerðaáætlun í menntamálum? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson skrifar Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Drambið okkar Júlíus Valsson skrifar Skoðun Við vitum Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Greindarskerðing eða ofurgáfur með gervigreind Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Stöndum saman gegn fjölþáttaógnum Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hagræðing á kostnað fjölbreytni og gæðamenntunar Ida Marguerite Semey skrifar Skoðun Umbúðir en ekkert innihald í Hafnarfirði Einar Geir Þorsteinsson skrifar Skoðun Við viljum tala íslensku, en hvernig Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Mansalsmál á Íslandi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Hættur heimsins virða engin landamæri Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Tímamót í sjálfsvígsforvörnum Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Yfirgangur, yfirlæti og endastöð Strætó Axel Hall skrifar Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar Skoðun Skapandi menntun skilar raunverulegum árangri Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Sex ára sáttmáli Davíð Þorláksson skrifar Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar Skoðun Stjórnendur sem mega ekki stjórna Stefán Vagn Stefánsson skrifar Skoðun Stokkhólmseinkenni sem við ættum að forðast Aðalsteinn Júlíus Magnússon skrifar Skoðun Eflum iðnlöggjöfina og stöðvum brotin Hilmar Harðarson skrifar Skoðun Pjattkratar taka til Þorsteinn Sæmundsson skrifar Sjá meira
Í frétt Viðskiptablaðsins, sem birtist 28. febrúar 2025, er því haldið fram að tollflokkun rifins pítsaosts með jurtaolíu geri innflutning nánast ómögulegan og tryggi þannig Mjólkursamsölunni (MS) markaðsráðandi stöðu. MS er vissulega markaðsráðandi aðili, en það þýðir ekki að fyrirtækið hafi óskorað vald yfir verðlagningu eins og látið er í veðri vaka. Þvert á móti er MS bundið af tveimur þáttum sem önnur fyrirtæki búa ekki við: Hráefnisverði til bænda, sem er ákveðið af lögbundinni verðlagsnefnd. Opinberri verðlagningu á um það bil helmingi afurða sinna, sem takmarkar svigrúm fyrirtækisins til verðlagningar og hefur bein áhrif á starfsemi þess. Tollflokkunin er í samræmi við lög Héraðsdómur Reykjavíkur, Landsréttur og Endurupptökudómur hafa staðfest að tollflokkun rifins pítsaosts sé rétt og í samræmi við íslensk tollalög. Álit Alþjóðatollastofnunarinnar (WCO) um tollflokkun þessa osts hefur verið tekið til umfjöllunar fyrir íslenskum dómstólum, og þar hefur verið staðfest að íslensk lög ganga framar í þessum efnum. Fullyrðingar framkvæmdastjóra Félags atvinnurekenda um pólitískan þrýsting fulltrúa kúabænda til að fá fjármálaráðuneytið til að hnekkja þessari löglega dæmdu tollflokkun með pennastriki standast því ekki skoðun. Þvert á móti er það Félag atvinnurekenda sjálft sem nú beitir pólitískum þrýstingi til að knýja á um að stjórnvöld haldi sig við áformin um breytingu á tollflokkun, sem kynnt var í samráðsgátt. MS er ekki einokunarfyrirtæki MS vinnur í lögbundnu kerfi þar sem öllum mjólkurvinnslum á Íslandi stendur til boða að kaupa hráefni á sömu kjörum og MS. Auk þess eru innfluttar mjólkurvörur hluti af þessum markaði. Samkvæmt búvörulögum nr. 99/1993 hefur markaðsráðandi aðili einnig skyldu til að selja óunna mjólk til allra sem vilja vera í mjólkurvinnslu, sem tryggir að aðrir aðilar geti starfað á markaðnum. Í ljósi þessara staðreynda standast ekki staðhæfingar um einokun. EES-samningurinn og tollvernd landbúnaðarvara EES-samningurinn byggir á tveimur meginþáttum þegar kemur að viðskiptum með landbúnaðarvörur. Viðkvæmar landbúnaðarvörur, þar á meðal ostur, falla undir 19. grein samningsins og um viðskipti með þær er sérstaklega samið milli Íslands og ESB. Undir bókun 3 við EES samninginn falla blönduð matvæli, þar sem verðjöfnunargjöld koma einnig til sögunnar til að jafna samkeppnisstöðu innlendra búvöruframleiðenda gagnvart innfluttum vörum. EES-samningurinn heimilar því tolla og verðjöfnunargjöld á landbúnaðarvörur þar sem ekki hefur verið samið um gagnkvæma lækkun tolla í sérstökum samningum. Verðjöfnunargjöld eru í raun órjúfanlegur hluti af EES-samningnum og eru notuð bæði í ESB og Noregi, á meðan Ísland hefur ekki nýtt sér þetta úrræði. Afleiðingar afnáms tollverndar Afnám tollverndar og undanþága frá samkeppnislögum myndi hafa djúpstæð áhrif á íslenska mjólkurframleiðslu. Íslenskir bændur keppa nú þegar við innfluttar landbúnaðarvörur. Ef þessar verndaraðgerðir væru afnumdar myndi það veikja íslenskan mjólkuriðnað, draga úr framleiðslu innanlands og auka háð landsins á innflutningi. Slík þróun myndi ekki aðeins rýra tekjur bænda heldur einnig hafa áhrif á fæðuöryggi landsins. Er það stefna stjórnvalda að veikja íslenskan landbúnað svo að innfluttar vörur verði ráðandi? Leikreglur réttarríkisins Það væri áhugavert að fá skýra afstöðu framkvæmdastjóra Félags atvinnurekenda í þessari umræðu. Er hann að tala fyrir því að lækka eða afnema tolla á mjólkurvörur? Eða leggur hann til að vörur séu tollflokkaðar gegn gildandi tollalögum og skýringum við tollskrá, einungis til að tryggja tollfrjálsan innflutning fárra innflutningsfyrirtækja í trássi við niðurstöður íslenskra dómstóla á íslenskri löggjöf? Áhugavert væri að sjá hver svör hans eru við þessum spurningum sem og að fá sjónarmið hans til tollahækkana Noregs á osta og aðrar vörur frá 2012, svo og afstöðu hans til tollahækkana Noregs á kartöflur og aðrar vörur frá 2024. Í báðum tilvikum voru tollar hækkaðir um 100-300% undir forsæti vinstri stjórna í Noregi. Þar sem framkvæmdastjóri Félags atvinnurekenda er sérstakur áhugamaður um frjáls vöruviðskipti og það hvernig nágrannaþjóðir Íslands haga sínum viðskiptum, þá hlýtur hann að vilja skoða með ígrunduðum hætti hvort íslensk landbúnaðarstefna hafi fram til þessa verið að skera sig með áberandi hætti frá t.d. fordæmi Norðmanna sem hafa sett sér skýra stefnu í þessum málaflokki. Höfundur er hagfræðingur hjá Mjólkursamsölunni.
Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun
Enginn stjórnmálaflokkur mun niðurgreiða sálfræðiþjónustu og útrýma biðlistum Þórarinn Hjartarson Skoðun
Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar
Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar
Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar
Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar
Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun
Enginn stjórnmálaflokkur mun niðurgreiða sálfræðiþjónustu og útrýma biðlistum Þórarinn Hjartarson Skoðun