Að kenna eða ekki kenna Helga Margrét Marzellíusardóttir skrifar 12. mars 2025 08:01 Ég vil byrja á að óska kennurum til hamingju með nýjan kjarasamning. Til að ná þessum áfanga þurfti mikla staðfestu – og staðfesta kostar oft sitt. Foreldrar töldu á börnum þeirra brotið, stjórnmálafólk skaut föstum skotum á stéttina og bjúrókratar kepptust við að minna á áhrif sem samningarnir kynnu að hafa á verðbólguna. En baráttufólk kennarastéttarinnar lét þetta sem vind um eyru þjóta og hélt óvægin til baráttunnar. Eitt helsta vopnið í þeirri baráttu var að draga fram hversu skaðlegt það væri fyrir börn að vera undir handleiðslu leiðbeinenda í skólakerfinu. Auglýsingar og áróður snerust um þá ógn sem fylgir því að óreyndur leiðbeinandi, allur af vilja gerður, mæti í skólastofuna. Hann birtist sem táknmynd skortsins, horfir afsakandi á börnin með sorg í augunum áður en hann hrökklast út úr skólanum í átt að betra starfi. En á bakvið ský leynist sólin! Á staðinn mætir fagmenntaður kennari og birta færist yfir skólastofuna. Kennaragráðan, þessi töfralausn á öllu sem aflaga fer í skólakerfinu, er svo sterk að hún umbreytir myrkum skólastofum í lifandi menntaumhverfi. Hamingjan er í algleymingi og börnin fá loksins þá menntun sem þau höfðu verið svipt undir stjórn leiðbeinenda. Enginn efast um mikilvægi þess að laða fagmenntaða kennara að starfinu. Launakjör kennara skipta máli, og því er full ástæða til að óska stéttinni til hamingju með áfangann. En í þessari baráttu var á sama tíma lögð mikil áhersla á þá "áhættu" sem felst í því að leiðbeinendur fái að kenna í skólum. Með því var dregin upp mynd af þeim sem annars flokks starfsfólki sem hefði lítið fram að færa – og þannig ómeðvitað skapað andrúmsloft þar sem leiðbeinendur í grunnskólum þurfi nú að mæta til vinnu vitandi að þeirra eigið samstarfsfólk hafi opinberlega talað fyrir því að þeir eigi ekki heima í skólastofunni. Hvernig er það fyrir þessa leiðbeinendur að setjast nú við hlið kennara sem eytt hafa síðustu vikum í að halda á lofti skilaboðum um að þeirra staða sé óviðunandi? Hvernig er að starfa í umhverfi þar sem fagfélagið sem þeir greiða í hefur í raun beitt sér gegn tilvist þeirra í skólastofunni? Það er ekki auðvelt að byggja upp skólasamfélag sem hvílir á virðingu og samvinnu þegar stór hluti þess hefur verið skilgreindur sem vandamál frekar en lausn. Það má rifja upp að leiðbeinendur eru fjölbreyttur hópur, þeir eru ekki allir nýstignir úr grunnskóla óvissir um það hvert næsta skref þeirra skuli vera. Margir þeirra hafa háskólagráður, jafnvel nokkrar, og koma úr ólíkum áttum með reynslu og sérþekkingu sem getur auðgað skólastarfið. Þeir bera með sér nýja sýn, breiða út þekkingu og auka fjölbreytni í kennslu. Ef skólakerfið lokar að einhverju leyti dyrum fyrir fjölbreyttum bakgrunni kennara, verður menntun einsleitari og dregur úr aðlögunarhæfni kerfisins að breyttum samfélagsþörfum. Þrátt fyrir allt hefur umræðan gengið svo langt að sumir kennarar hafa hæðst að hugmyndinni um að leiðbeinendur starfi í skólum með því að ímynda sér kennara sem fara inn á önnur starfssvið. Kennarinn sem vill verða Þjóðleikhússtjóri, kennarinn sem stefnir á bráðadeildina á Landspítalanum, kennarinn sem ætlar að hasla sér völl í fjármálageiranum. Þetta eru athugasemdir sem birst hafa á samfélagsmiðlum – og þær eiga að vera fyndnar. Undir niðri endurspegla þær þó ákveðna þröngsýni: hugmyndina um að kennarar séu lokuð stétt sem eigi að verja með öllum ráðum, frekar en lífæð samfélagsins sem ætti að njóta öflugrar og fjölbreyttrar þátttöku. Góðir kennarar vita að maður á aldrei að lyfta sér upp á kostnað annarra. Það gerði kennarastéttin engu að síður. Þetta á ekki að vera keppni á milli kennara og leiðbeinenda – heldur áminning um að menntakerfi án fjölbreytni er menntakerfi sem tapar. Skólarnir þurfa að endurspegla samfélagið, bæði í nemendahópnum og meðal kennara. Ef sú fjölbreytni glatast, glatast líka dýrmæt tækifæri til að efla menntun allra barna. Vonandi getur nú skapast umræða þar sem raunveruleg hæfni og gæði kennslu eru í fyrirrúmi, frekar en hólmganga um pappíra og starfsheiti. Höfundur er tónlistarkona. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kennaraverkfall 2024-25 Skóla- og menntamál Mest lesið Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir Skoðun Ég hef… Karólína Helga Símonardóttir Skoðun Fáni okkar allra Hörður Lárusson Skoðun Séríslensk hávaxtastefna Sigurjón Þórðarson Skoðun Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson Skoðun Kvöld sem er ekki bara fyrir börnin Alicja Lei Skoðun Er loftslagskvíðinn horfinn? Sonja Huld Guðjónsdóttir Skoðun Hagsmunir flugrekstrar á Íslandi eru miklir Jóhannes Bjarni Guðmundsson Skoðun Aðförin að einkabílnum eða bara meira frelsi? Kristín Hrefna Halldórsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Fáni okkar allra Hörður Lárusson skrifar Skoðun Séríslensk hávaxtastefna Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson skrifar Skoðun Ég hef… Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Vísindin geta læknað krabbamein en ekki grænmetissafar og kaffistólpípur Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir,Vilborg Kolbrún Vilmundardóttir skrifar Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar Skoðun Er yfirvöldum alveg sama um fólk á bifhjólum? Njáll Gunnlaugsson skrifar Skoðun Ekki mamman í hópnum - leiðtoginn í hópnum Katrín Ásta Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Rannsóknarnefnd styrjalda Gunnar Einarsson skrifar Skoðun Börn eiga ekki heima í fangelsi Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Aðförin að einkabílnum eða bara meira frelsi? Kristín Hrefna Halldórsdóttir skrifar Skoðun Kvöld sem er ekki bara fyrir börnin Alicja Lei skrifar Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar Skoðun Málið er dautt (A Modest Proposal) skrifar Skoðun Femínísk utanríkisstefna: aukin samstaða og aðgerðir Guillaume Bazard skrifar Skoðun Hagsmunir flugrekstrar á Íslandi eru miklir Jóhannes Bjarni Guðmundsson skrifar Skoðun Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Samhljómur á meðal ÍSÍ og Íslandsspila um endursköpun spilaumhverfisins Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Kvennabarátta á tímum bakslags Tatjana Latinovic skrifar Skoðun Líttupp - ertu að missa af einhverju? Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Betri hellir, stærri kylfur? Ingvar Þóroddsson skrifar Skoðun Er loftslagskvíðinn horfinn? Sonja Huld Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Okur fákeppni og ofurvextir halda uppi verðbólgu Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Óverjandi framkoma við fyrirtæki Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Viljum við læra af sögunni eða endurtaka hana? Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Réttlæti hins sterka. Þegar vitleysan í dómsal slær allt út Jörgen Ingimar Hansson skrifar Skoðun Sameiginlegt sundkort fyrir höfuðborgarsvæðið – löngu tímabært Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar Skoðun Frá Peking 1995 til 2025: Samstarf, framþróun og ný heimsskipan Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Ástarsvik ein tegund ofbeldis gegn eldra fólki Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Lítil bleik slaufa kemur miklu til leiðar Halla Þorvaldsdóttir skrifar Sjá meira
Ég vil byrja á að óska kennurum til hamingju með nýjan kjarasamning. Til að ná þessum áfanga þurfti mikla staðfestu – og staðfesta kostar oft sitt. Foreldrar töldu á börnum þeirra brotið, stjórnmálafólk skaut föstum skotum á stéttina og bjúrókratar kepptust við að minna á áhrif sem samningarnir kynnu að hafa á verðbólguna. En baráttufólk kennarastéttarinnar lét þetta sem vind um eyru þjóta og hélt óvægin til baráttunnar. Eitt helsta vopnið í þeirri baráttu var að draga fram hversu skaðlegt það væri fyrir börn að vera undir handleiðslu leiðbeinenda í skólakerfinu. Auglýsingar og áróður snerust um þá ógn sem fylgir því að óreyndur leiðbeinandi, allur af vilja gerður, mæti í skólastofuna. Hann birtist sem táknmynd skortsins, horfir afsakandi á börnin með sorg í augunum áður en hann hrökklast út úr skólanum í átt að betra starfi. En á bakvið ský leynist sólin! Á staðinn mætir fagmenntaður kennari og birta færist yfir skólastofuna. Kennaragráðan, þessi töfralausn á öllu sem aflaga fer í skólakerfinu, er svo sterk að hún umbreytir myrkum skólastofum í lifandi menntaumhverfi. Hamingjan er í algleymingi og börnin fá loksins þá menntun sem þau höfðu verið svipt undir stjórn leiðbeinenda. Enginn efast um mikilvægi þess að laða fagmenntaða kennara að starfinu. Launakjör kennara skipta máli, og því er full ástæða til að óska stéttinni til hamingju með áfangann. En í þessari baráttu var á sama tíma lögð mikil áhersla á þá "áhættu" sem felst í því að leiðbeinendur fái að kenna í skólum. Með því var dregin upp mynd af þeim sem annars flokks starfsfólki sem hefði lítið fram að færa – og þannig ómeðvitað skapað andrúmsloft þar sem leiðbeinendur í grunnskólum þurfi nú að mæta til vinnu vitandi að þeirra eigið samstarfsfólk hafi opinberlega talað fyrir því að þeir eigi ekki heima í skólastofunni. Hvernig er það fyrir þessa leiðbeinendur að setjast nú við hlið kennara sem eytt hafa síðustu vikum í að halda á lofti skilaboðum um að þeirra staða sé óviðunandi? Hvernig er að starfa í umhverfi þar sem fagfélagið sem þeir greiða í hefur í raun beitt sér gegn tilvist þeirra í skólastofunni? Það er ekki auðvelt að byggja upp skólasamfélag sem hvílir á virðingu og samvinnu þegar stór hluti þess hefur verið skilgreindur sem vandamál frekar en lausn. Það má rifja upp að leiðbeinendur eru fjölbreyttur hópur, þeir eru ekki allir nýstignir úr grunnskóla óvissir um það hvert næsta skref þeirra skuli vera. Margir þeirra hafa háskólagráður, jafnvel nokkrar, og koma úr ólíkum áttum með reynslu og sérþekkingu sem getur auðgað skólastarfið. Þeir bera með sér nýja sýn, breiða út þekkingu og auka fjölbreytni í kennslu. Ef skólakerfið lokar að einhverju leyti dyrum fyrir fjölbreyttum bakgrunni kennara, verður menntun einsleitari og dregur úr aðlögunarhæfni kerfisins að breyttum samfélagsþörfum. Þrátt fyrir allt hefur umræðan gengið svo langt að sumir kennarar hafa hæðst að hugmyndinni um að leiðbeinendur starfi í skólum með því að ímynda sér kennara sem fara inn á önnur starfssvið. Kennarinn sem vill verða Þjóðleikhússtjóri, kennarinn sem stefnir á bráðadeildina á Landspítalanum, kennarinn sem ætlar að hasla sér völl í fjármálageiranum. Þetta eru athugasemdir sem birst hafa á samfélagsmiðlum – og þær eiga að vera fyndnar. Undir niðri endurspegla þær þó ákveðna þröngsýni: hugmyndina um að kennarar séu lokuð stétt sem eigi að verja með öllum ráðum, frekar en lífæð samfélagsins sem ætti að njóta öflugrar og fjölbreyttrar þátttöku. Góðir kennarar vita að maður á aldrei að lyfta sér upp á kostnað annarra. Það gerði kennarastéttin engu að síður. Þetta á ekki að vera keppni á milli kennara og leiðbeinenda – heldur áminning um að menntakerfi án fjölbreytni er menntakerfi sem tapar. Skólarnir þurfa að endurspegla samfélagið, bæði í nemendahópnum og meðal kennara. Ef sú fjölbreytni glatast, glatast líka dýrmæt tækifæri til að efla menntun allra barna. Vonandi getur nú skapast umræða þar sem raunveruleg hæfni og gæði kennslu eru í fyrirrúmi, frekar en hólmganga um pappíra og starfsheiti. Höfundur er tónlistarkona.
Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir Skoðun
Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson Skoðun
Skoðun Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson skrifar
Skoðun Vísindin geta læknað krabbamein en ekki grænmetissafar og kaffistólpípur Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir,Vilborg Kolbrún Vilmundardóttir skrifar
Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar
Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar
Skoðun Samhljómur á meðal ÍSÍ og Íslandsspila um endursköpun spilaumhverfisins Ingvar Örn Ingvarsson skrifar
Skoðun Viljum við læra af sögunni eða endurtaka hana? Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar
Skoðun Sameiginlegt sundkort fyrir höfuðborgarsvæðið – löngu tímabært Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar
Skoðun Frá Peking 1995 til 2025: Samstarf, framþróun og ný heimsskipan Karl Héðinn Kristjánsson skrifar
Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir Skoðun
Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson Skoðun