Friður - í framsöguhætti eða viðtengingarhætti? Bryndís Schram skrifar 26. apríl 2025 07:02 Francis páfi er fallinn frá – háaldraður og saddur lífdaga. Meðfylgjandi orð setti ég á blað fyrir mörgum árum - tæpum áratug eða svo – þ.e.a.s. á meðan Abbas frá Palestínu var enn talinn maður með mönnum, og Francis frá Argentínu nýstsiginn í stól páfa. Það var rétt eins og tveir gamlir vinir og bræður í anda væru að hittast eftir langan aðskilnað – þeir féllust í faðma, kysstu hvor annan á báða vanga og horfðust brosandi í augu: „Þú hefur yngst um tíu ár, svei mér þá“!, sagði Jorge Mario Bergoglio á ítölsku. „Þú ert að grínast“,svaraði Mahmud Abbas hlæjandi, á arabísku. Þetta var túlkað jafnóðum af ritara páfa, sem er annálaður fjöltyngdur fræðimaður. – Það var reyndar ekki svo langt síðan þessir tveir menn höfðu hist í skuggsælum garði á bak við Vatikanið. Þar hafði Páfinn lýst yfir stuðningi við sjálfstætt ríki Palestínumanna. Nema hvað, að núna var Abbas, sem fór fyrir Palestinumönnum á Vesturbakkanum, kominn enn á ný til að hitta páfa. Að þessu sinni stóð meðal annars til að hengja á hann æðstu orðu – friðarorðu - sem bara vænstu mönnum er veitt í viðurkenningarskyni. (Gott ef það er ekki upphleypt mynd af engli úr bronsi). Bara fjórum blaðamönnum var leyft að vera viðstaddir athöfnina sjálfa – fyrir utan ljósmyndara í þjónustu páfa.Tveir þeirra voru Palestínumenn og hinir enskumælandi sérfræðingar í málefnum páfadóms við erlend blöð og fréttastofur. Að lokinni athöfn steðjuðu sérfræðingarnir fram í aðalsal Vatíkansins, þar sem hundruð blaðamanna biðu spenntir eftir niðurstöðum fundarins. Meðal þess efnis, sem greint var frá, var veitingin á friðarorðunni. Og þeir höfðu ekki fyrr sleppt orðinu, en friðurinn var úti. Allt fór á hvolf, menn hnakkrifust – og lengi vel var heimspressan undirlögð af þessu rifrildi. Um hvað voru svo menn að rífast? Jú, þeir voru að rífast um það, hvort Mario Borgoglio – með öðrum orðum Francis páfi- hefði notað viðtengingarhátt eða framsöguhátt sagnarinnar að vera, þegar hann ávarpaði vin sinn Mahmud Abbas, um leið og hann teygði fram hendurnar til að „hengja“ orðuna um háls honum. Sagði hann „þú ert engill friðarins“ (frsh.)eða „megir þú vera engill friðarins“ (vth.)? Annars vegar er fullyrðing, en hins vegar ósk eða von. Á ítölsku hljómar þetta svo: „tu sei angel di pace“ (framsöguháttur) eða „tu sia angel di pace“ í viðtengingarhætti. Ekki svo mikill munur og gæti hafa skolast til hjá túlkinum. Hafi páfinn notað framsöguhátt og sagt: „þú ert engill friðarins“, þá er ekki ólíklegt, að Ísraelar hefðu brugðist við með loftárás á Vatíkanið – eða hvað? Rétt eins og á Gaza. Heimsstyrjaldir hafa svo sem brotist út af minna tilefni. Francis páfi var upphaflega sóttur til Argentínu, en er af ítölsku bergi brotinn. Eflaust talar hann öll rómönsku málin og veit, hvað viðtengingarháttur hefur margslungna merkingu – háttur sem gefur málinu dýpt, ilm og lit. Bretar og Bandaríkjamenn hafa hins vegar ekki hugmynd um það, enda viðtengingarháttur týndur úr ensku/amerísku - og tröllum gefinn. Eða þá, að það hafi kannski verið sérfræðingnum í Páfagarði ofraun að þýða ítalskan viðtengingarhátt fyrir hinn enskumælandi heim, sem kann engin skil á viðtengingarhætti. Við sem sóttum sunnudagaskóla Fríkirkjunnar á barnsaldri, vitum, að prestar tala helst aldrei í framsöguhætti. „Guð veri með þér, Guð fyrirgefi þér, Guð varðveiti þig, Guð sé oss næstur, Guð hálpi þér, helgist þitt nafn, til komi þitt ríki, verði þinn vilji svo á jörðu sem á himni“ – allt í viðtengingarhætti. Og ég efast ekki um, að páfinn sjálfur sé jafn ósínkur á viðtengingarhátt og kristmenn-krossmenn á Fróni – þó svo þeir hafi gleymt kaþólskunni. En hvað um það. Á öðrum degi voru hinir enskumælandi sérfræðingar í Páfagarði sendir inn í bakherbergi Vatikansins til að hlusta á upptökur af ræðu páfa. Samt voru þeir eiginlega engu nær, þegar þeir sneru aftur. Það var erfitt að greina orðaskil, sögðu þeir. Páfanum liggur lágt rómur – eins og títt er um vitra menn, má gjarnan bæta við. Þótt túlkurinn væri fjölkunnugur málamaður, var hann hlédrægur og forðaðist að yfirgnæfa rödd hans heilagleika. Og svo voru það blossarnir frá myndavélunum sem yfirgnæfðu allt eins og vélbyssuskothríð. Það var úr vöndu að ráða. Og engin lausn í sjónmáli. En þegar upp er staðið, skiptir svo sem engu máli, hver sagði hvað við hvern, hvenær eða hvar. Hvort notaði páfinn framsöguhátt eða viðtengingarhátt? Hvort sagði hann hinn hógværa talsmann Palestínumanna vera „engil friðarins“ – eða lét hann í ljós þá ósk, að hann “mætti reynast engill friðarins“? Það eina sem skiptir máli er stríð eða friður. Og við vitum, að stríð er staðreynd fyrir botni Miðjarðarhafsins. Stríð er þess vegna i framsöguhætti. En friður í þessum löndum getur aðeins verið í viðtengingarhætti. Hann lýsir óskhyggju góðra manna, eins og Jorges Marios Bergoglios og Mahmuds Abbas – páfans og Palestínumannsins – um að sú tíð komi, „að friður sé með yður“. Höfundur hefur enn ekki misst áhuga á skólalatínunni. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Bryndís Schram Andlát Frans páfa Páfagarður Mest lesið Skólinn er ekki verksmiðja Kristinn Jón Ólafsson,Halldóra Mogensen Skoðun Bakslag í skoðanafrelsi? Kári Allansson Skoðun 76 dagar sem koma aldrei aftur Einar Guðnason Skoðun Kyn og vægi líkamans Gunnar Snorri Árnason Skoðun 60.000 auðir fermetrar Dagur B. Eggertsson Skoðun Umfjöllun Kastljóss Þorgrímur Sigmundsson Skoðun Hvar er pabbi? Og aðrir stríðsglæpir Ísraels Þórhildur Sunna Ævarsdóttir Skoðun Kristinn átrúnaður á tímum þjóðarmorðs Bjarni Karlsson Skoðun Þjóð gegn þjóðarmorði – stéttarfélög hvetja til þátttöku Hópur formanna stéttarfélaga Skoðun Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius Skoðun Skoðun Skoðun Fjöldi kynja – treystir þú þér í samtalið með velferð barna að leiðarljósi? Böðvar Ingi Guðbjartsson skrifar Skoðun Ókeypis minnisblað fyrir Alþingi: Jafnrétti er ekki skoðun- en umræðan er það Sigríður Ásta Hauksdóttir skrifar Skoðun Segðu skilið við sektarkenndina Finnur Th. Eiríksson skrifar Skoðun Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius skrifar Skoðun Lög um vinnu og virknimiðstöðvar Atli Már Haraldsson skrifar Skoðun Áfram Breiðholt og Kjalarnes! Skúli Helgason skrifar Skoðun Austurland situr eftir þrátt fyrir fjórðung vöruútflutningstekna Berglind Harpa Svavarsdóttir skrifar Skoðun Vesturlönd mega ekki leyfa Pútín að skrifa leikreglurnar Daði Freyr Ólafsson skrifar Skoðun Umfjöllun Kastljóss Þorgrímur Sigmundsson skrifar Skoðun Gulur september María Heimisdóttir skrifar Skoðun Kyn og vægi líkamans Gunnar Snorri Árnason skrifar Skoðun Sakborningur hjá saksóknara Páll Steingrímsson skrifar Skoðun Reiði á tímum allsnægta Jökull Gíslason skrifar Skoðun 60.000 auðir fermetrar Dagur B. Eggertsson skrifar Skoðun Kristinn átrúnaður á tímum þjóðarmorðs Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Tölur segja ekki alla söguna Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Skólinn er ekki verksmiðja Kristinn Jón Ólafsson,Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Enn úr sömu sveitinni Trausti Hjálmarsson skrifar Skoðun Palestínsk börn eiga betra skilið Anna Lúðvíksdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Stjórn Eflingar lýsir yfir samstöðu með palestínsku þjóðinni og fordæmir þjóðarmorð á Gaza Hópur stjórnarmanna í Eflingu skrifar Skoðun Þjóð gegn þjóðarmorði – stéttarfélög hvetja til þátttöku Hópur formanna stéttarfélaga skrifar Skoðun Umferðaröryggi barna í Kópavogi Eydís Inga Valsdóttir skrifar Skoðun Öll dýrin í skóginum eiga að vera vinir Árni Sigurðsson skrifar Skoðun Hvar er pabbi? Og aðrir stríðsglæpir Ísraels Þórhildur Sunna Ævarsdóttir skrifar Skoðun Meira að segja Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun 76 dagar sem koma aldrei aftur Einar Guðnason skrifar Skoðun Er popúlismi kenning um siðferði? Einar Gísli Gunnarsson skrifar Skoðun Umferðaröryggi barna í Kópavogi Eydís Inga Valsdóttir skrifar Skoðun Ákalli um samræmingu í eftirliti svarað Lilja Björk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Virðing og framkoma í rökræðum um málefni minnihlutahópa Esjar Smári Blær Gunnarsson skrifar Sjá meira
Francis páfi er fallinn frá – háaldraður og saddur lífdaga. Meðfylgjandi orð setti ég á blað fyrir mörgum árum - tæpum áratug eða svo – þ.e.a.s. á meðan Abbas frá Palestínu var enn talinn maður með mönnum, og Francis frá Argentínu nýstsiginn í stól páfa. Það var rétt eins og tveir gamlir vinir og bræður í anda væru að hittast eftir langan aðskilnað – þeir féllust í faðma, kysstu hvor annan á báða vanga og horfðust brosandi í augu: „Þú hefur yngst um tíu ár, svei mér þá“!, sagði Jorge Mario Bergoglio á ítölsku. „Þú ert að grínast“,svaraði Mahmud Abbas hlæjandi, á arabísku. Þetta var túlkað jafnóðum af ritara páfa, sem er annálaður fjöltyngdur fræðimaður. – Það var reyndar ekki svo langt síðan þessir tveir menn höfðu hist í skuggsælum garði á bak við Vatikanið. Þar hafði Páfinn lýst yfir stuðningi við sjálfstætt ríki Palestínumanna. Nema hvað, að núna var Abbas, sem fór fyrir Palestinumönnum á Vesturbakkanum, kominn enn á ný til að hitta páfa. Að þessu sinni stóð meðal annars til að hengja á hann æðstu orðu – friðarorðu - sem bara vænstu mönnum er veitt í viðurkenningarskyni. (Gott ef það er ekki upphleypt mynd af engli úr bronsi). Bara fjórum blaðamönnum var leyft að vera viðstaddir athöfnina sjálfa – fyrir utan ljósmyndara í þjónustu páfa.Tveir þeirra voru Palestínumenn og hinir enskumælandi sérfræðingar í málefnum páfadóms við erlend blöð og fréttastofur. Að lokinni athöfn steðjuðu sérfræðingarnir fram í aðalsal Vatíkansins, þar sem hundruð blaðamanna biðu spenntir eftir niðurstöðum fundarins. Meðal þess efnis, sem greint var frá, var veitingin á friðarorðunni. Og þeir höfðu ekki fyrr sleppt orðinu, en friðurinn var úti. Allt fór á hvolf, menn hnakkrifust – og lengi vel var heimspressan undirlögð af þessu rifrildi. Um hvað voru svo menn að rífast? Jú, þeir voru að rífast um það, hvort Mario Borgoglio – með öðrum orðum Francis páfi- hefði notað viðtengingarhátt eða framsöguhátt sagnarinnar að vera, þegar hann ávarpaði vin sinn Mahmud Abbas, um leið og hann teygði fram hendurnar til að „hengja“ orðuna um háls honum. Sagði hann „þú ert engill friðarins“ (frsh.)eða „megir þú vera engill friðarins“ (vth.)? Annars vegar er fullyrðing, en hins vegar ósk eða von. Á ítölsku hljómar þetta svo: „tu sei angel di pace“ (framsöguháttur) eða „tu sia angel di pace“ í viðtengingarhætti. Ekki svo mikill munur og gæti hafa skolast til hjá túlkinum. Hafi páfinn notað framsöguhátt og sagt: „þú ert engill friðarins“, þá er ekki ólíklegt, að Ísraelar hefðu brugðist við með loftárás á Vatíkanið – eða hvað? Rétt eins og á Gaza. Heimsstyrjaldir hafa svo sem brotist út af minna tilefni. Francis páfi var upphaflega sóttur til Argentínu, en er af ítölsku bergi brotinn. Eflaust talar hann öll rómönsku málin og veit, hvað viðtengingarháttur hefur margslungna merkingu – háttur sem gefur málinu dýpt, ilm og lit. Bretar og Bandaríkjamenn hafa hins vegar ekki hugmynd um það, enda viðtengingarháttur týndur úr ensku/amerísku - og tröllum gefinn. Eða þá, að það hafi kannski verið sérfræðingnum í Páfagarði ofraun að þýða ítalskan viðtengingarhátt fyrir hinn enskumælandi heim, sem kann engin skil á viðtengingarhætti. Við sem sóttum sunnudagaskóla Fríkirkjunnar á barnsaldri, vitum, að prestar tala helst aldrei í framsöguhætti. „Guð veri með þér, Guð fyrirgefi þér, Guð varðveiti þig, Guð sé oss næstur, Guð hálpi þér, helgist þitt nafn, til komi þitt ríki, verði þinn vilji svo á jörðu sem á himni“ – allt í viðtengingarhætti. Og ég efast ekki um, að páfinn sjálfur sé jafn ósínkur á viðtengingarhátt og kristmenn-krossmenn á Fróni – þó svo þeir hafi gleymt kaþólskunni. En hvað um það. Á öðrum degi voru hinir enskumælandi sérfræðingar í Páfagarði sendir inn í bakherbergi Vatikansins til að hlusta á upptökur af ræðu páfa. Samt voru þeir eiginlega engu nær, þegar þeir sneru aftur. Það var erfitt að greina orðaskil, sögðu þeir. Páfanum liggur lágt rómur – eins og títt er um vitra menn, má gjarnan bæta við. Þótt túlkurinn væri fjölkunnugur málamaður, var hann hlédrægur og forðaðist að yfirgnæfa rödd hans heilagleika. Og svo voru það blossarnir frá myndavélunum sem yfirgnæfðu allt eins og vélbyssuskothríð. Það var úr vöndu að ráða. Og engin lausn í sjónmáli. En þegar upp er staðið, skiptir svo sem engu máli, hver sagði hvað við hvern, hvenær eða hvar. Hvort notaði páfinn framsöguhátt eða viðtengingarhátt? Hvort sagði hann hinn hógværa talsmann Palestínumanna vera „engil friðarins“ – eða lét hann í ljós þá ósk, að hann “mætti reynast engill friðarins“? Það eina sem skiptir máli er stríð eða friður. Og við vitum, að stríð er staðreynd fyrir botni Miðjarðarhafsins. Stríð er þess vegna i framsöguhætti. En friður í þessum löndum getur aðeins verið í viðtengingarhætti. Hann lýsir óskhyggju góðra manna, eins og Jorges Marios Bergoglios og Mahmuds Abbas – páfans og Palestínumannsins – um að sú tíð komi, „að friður sé með yður“. Höfundur hefur enn ekki misst áhuga á skólalatínunni.
Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius Skoðun
Skoðun Fjöldi kynja – treystir þú þér í samtalið með velferð barna að leiðarljósi? Böðvar Ingi Guðbjartsson skrifar
Skoðun Ókeypis minnisblað fyrir Alþingi: Jafnrétti er ekki skoðun- en umræðan er það Sigríður Ásta Hauksdóttir skrifar
Skoðun Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius skrifar
Skoðun Austurland situr eftir þrátt fyrir fjórðung vöruútflutningstekna Berglind Harpa Svavarsdóttir skrifar
Skoðun Stjórn Eflingar lýsir yfir samstöðu með palestínsku þjóðinni og fordæmir þjóðarmorð á Gaza Hópur stjórnarmanna í Eflingu skrifar
Skoðun Þjóð gegn þjóðarmorði – stéttarfélög hvetja til þátttöku Hópur formanna stéttarfélaga skrifar
Skoðun Virðing og framkoma í rökræðum um málefni minnihlutahópa Esjar Smári Blær Gunnarsson skrifar
Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius Skoðun