Opið bréf til fullorðna fólksins Úlfhildur Elísa Hróbjartsdóttir skrifar 18. júlí 2025 20:31 Kæra fullorðna fólk, síðustu fimm vikurnar höfum við í Jafningjafræðslu Hins Hússins frætt um 1300 ungmenni, þar af lang flest í vinnuskólum Reykjavíkur. Við eyðum deginum með þeim og fræðum þau um ýmis málefni, sem liggja þeim ofarlega á hjarta, á jafningjagrundvelli. Við dæmum þau ekki, heldur hlustum við og þannig náum við þeim úr skelinni og byggjum upp ómetanlegt traust sem getur aðeins myndast milli jafnaldra. Við höfum átt þann heiður að læra ýmislegt af þeim en við höfum líka tekið eftir ákveðnu mynstri sem við getum ekki hunsað. Ungmennin okkar lifa í netheimi sem er stöðugt að reyna að selja þeim eitthvað, t.d. hugmyndafræði sem byggir á fordómum, fjárhættuspil, klám og óraunhæfar væntingar bæði til sín og annara. Þetta er svo sem ekkert nýtt en það hefur aldrei verið jafn létt að lifa tvöföldu lífi og fela skaðandi ávana. Ungu strákarnir okkar eiga undir högg að sækja hvað varðar spilafíkn hér á landi. Spilafíknin var að okkar mati mest sláandi. Þessar veðmálasíður eru markaðssettar að kornungum strákum, í gegnum t.d. tölvuleiki, samfélagsmiðla og íþróttaefni. Þessir leikir nýta sér ýmsar þekktar aðferðir til að fanga athyglina og hefja fíkn. Þessi ungmenni eru mörg að taka þátt í þessum fjárhættuspilum án þess að foreldrar þeirra viti af því eða jafnvel að nota peningana þeirra í leyfisleysi. Við tókum einnig eftir því að klám er eitthvað sem ungmenni eiga í basli með, þá sérstaklega ungir strákar. Klámfíkn getur haft gífurlega miklar félagslegar afleiðingar og er hún líklega sú fíkn sem er auðveldast að fela. Hún er lúmsk og sá sem hana hefur áttar sig oft ekki á skaðlegu áhrifunum. Ungmenni fara að hafa óraunhæfar kröfur til hvors annars, bera minni virðingu fyrir mörkum og eru líklegri til að beita kynferðislegu ofbeldi. Það hefur verið mikil umfjöllun um bakslag í baráttu kvenna, hinsegin fólks og fólks af erlendum uppruna. Við getum staðfest að þetta bakslag hefur einnig átt sér stað meðal ungmenna. Þessir fordómar byggja nær alltaf á falsfréttum, einkum á TikTok. Ungmennin eru að lenda í bergmálshelli eigin skoðana á samfélagsmiðlum þar sem þau sjá aðeins efni sem ýtir undir og stigmagnar fordóma þeirra. Þau sjá aðeins efni frá fólki sem hefur sömu skoðanir og þau og sjá þess vegna aðeins eina hlið á mörgum málum. Þetta á þó ekki bara við um ungmennin okkar heldur alla. Jafningjafræðsla Hins Hússins 2025. Rauði þráðurinn í þessu öllu saman er einmannaleikinn. Börn eru farin að leika töluvert minna saman og kjósa frekar að eyða tímanum sínum í netheiminum. Sumir eiga hundruði vina í símanum en hafa misst öll tengsl við fólkið í raunheiminum og hafa þar af leiðandi engan til að tala við og draga sig því í hlé. Úr einmanaleikanum vex nær allt það neikvæða í samfélaginu okkar. Hann kemur ungmennum í viðkvæma stöðu gagnvart skaðlegu efni á netinu og í raunheiminum og dregur niður sjálfstraust þeirra. Þó þetta kunni að hljóma hræðilega, viljum við fullvissa ykkur um eitt, ungmennin okkar eru mögnuð. Þau eru klár, opin og stórskemmtileg, og þau eru framtíðin okkar allra. Þessi kynslóð er sú fyrsta sem elst upp við gjörbreytta heimsmynd og það kallar á nýjar leiðir og lausnir. Með þessum breytingum fylgja áskoranir, en líka ný tækifæri. Við í Jafningjafræðslunni erum handviss um að þessi kynslóð, okkar kynslóð, muni verða okkur öllum til sóma. Hún hefur styrkinn og hugrekkið til að rjúfa gamlar, skaðlegar hefðir og skapa betri heim. Nú er komið að ykkur, kæru foreldrar og forráðamenn að taka við keflinu. Takið samtalið, spyrjið hvernig börnunum ykkar líður og ekki bara hvernig var í skólanum. Ræðið við börnin ykkar um fjárhættuspil, klám, fordóma og allar þær hættur sem bíða þeirra. Ekki forðast þessi samtöl bara af því að þau eru erfið eða óþægileg. Nú er komið að ykkur að grípa boltann! Úlfhildur Elísa Hróbjartsdóttir skrifar fyrir hönd Jafningjafræðslu í Hins Hússins.. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Klám Fjárhættuspil Samfélagsmiðlar Mest lesið Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson Skoðun Greindarskerðing eða ofurgáfur með gervigreind Björgmundur Örn Guðmundsson Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson Skoðun 112. liðurinn í aðgerðaáætlun í menntamálum? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson Skoðun Skoðun Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun 112. liðurinn í aðgerðaáætlun í menntamálum? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson skrifar Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Drambið okkar Júlíus Valsson skrifar Skoðun Við vitum Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Greindarskerðing eða ofurgáfur með gervigreind Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Stöndum saman gegn fjölþáttaógnum Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hagræðing á kostnað fjölbreytni og gæðamenntunar Ida Marguerite Semey skrifar Skoðun Umbúðir en ekkert innihald í Hafnarfirði Einar Geir Þorsteinsson skrifar Skoðun Við viljum tala íslensku, en hvernig Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Mansalsmál á Íslandi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Hættur heimsins virða engin landamæri Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Tímamót í sjálfsvígsforvörnum Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Yfirgangur, yfirlæti og endastöð Strætó Axel Hall skrifar Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar Skoðun Skapandi menntun skilar raunverulegum árangri Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Sex ára sáttmáli Davíð Þorláksson skrifar Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar Skoðun Stjórnendur sem mega ekki stjórna Stefán Vagn Stefánsson skrifar Skoðun Stokkhólmseinkenni sem við ættum að forðast Aðalsteinn Júlíus Magnússon skrifar Skoðun Eflum iðnlöggjöfina og stöðvum brotin Hilmar Harðarson skrifar Skoðun Pjattkratar taka til Þorsteinn Sæmundsson skrifar Sjá meira
Kæra fullorðna fólk, síðustu fimm vikurnar höfum við í Jafningjafræðslu Hins Hússins frætt um 1300 ungmenni, þar af lang flest í vinnuskólum Reykjavíkur. Við eyðum deginum með þeim og fræðum þau um ýmis málefni, sem liggja þeim ofarlega á hjarta, á jafningjagrundvelli. Við dæmum þau ekki, heldur hlustum við og þannig náum við þeim úr skelinni og byggjum upp ómetanlegt traust sem getur aðeins myndast milli jafnaldra. Við höfum átt þann heiður að læra ýmislegt af þeim en við höfum líka tekið eftir ákveðnu mynstri sem við getum ekki hunsað. Ungmennin okkar lifa í netheimi sem er stöðugt að reyna að selja þeim eitthvað, t.d. hugmyndafræði sem byggir á fordómum, fjárhættuspil, klám og óraunhæfar væntingar bæði til sín og annara. Þetta er svo sem ekkert nýtt en það hefur aldrei verið jafn létt að lifa tvöföldu lífi og fela skaðandi ávana. Ungu strákarnir okkar eiga undir högg að sækja hvað varðar spilafíkn hér á landi. Spilafíknin var að okkar mati mest sláandi. Þessar veðmálasíður eru markaðssettar að kornungum strákum, í gegnum t.d. tölvuleiki, samfélagsmiðla og íþróttaefni. Þessir leikir nýta sér ýmsar þekktar aðferðir til að fanga athyglina og hefja fíkn. Þessi ungmenni eru mörg að taka þátt í þessum fjárhættuspilum án þess að foreldrar þeirra viti af því eða jafnvel að nota peningana þeirra í leyfisleysi. Við tókum einnig eftir því að klám er eitthvað sem ungmenni eiga í basli með, þá sérstaklega ungir strákar. Klámfíkn getur haft gífurlega miklar félagslegar afleiðingar og er hún líklega sú fíkn sem er auðveldast að fela. Hún er lúmsk og sá sem hana hefur áttar sig oft ekki á skaðlegu áhrifunum. Ungmenni fara að hafa óraunhæfar kröfur til hvors annars, bera minni virðingu fyrir mörkum og eru líklegri til að beita kynferðislegu ofbeldi. Það hefur verið mikil umfjöllun um bakslag í baráttu kvenna, hinsegin fólks og fólks af erlendum uppruna. Við getum staðfest að þetta bakslag hefur einnig átt sér stað meðal ungmenna. Þessir fordómar byggja nær alltaf á falsfréttum, einkum á TikTok. Ungmennin eru að lenda í bergmálshelli eigin skoðana á samfélagsmiðlum þar sem þau sjá aðeins efni sem ýtir undir og stigmagnar fordóma þeirra. Þau sjá aðeins efni frá fólki sem hefur sömu skoðanir og þau og sjá þess vegna aðeins eina hlið á mörgum málum. Þetta á þó ekki bara við um ungmennin okkar heldur alla. Jafningjafræðsla Hins Hússins 2025. Rauði þráðurinn í þessu öllu saman er einmannaleikinn. Börn eru farin að leika töluvert minna saman og kjósa frekar að eyða tímanum sínum í netheiminum. Sumir eiga hundruði vina í símanum en hafa misst öll tengsl við fólkið í raunheiminum og hafa þar af leiðandi engan til að tala við og draga sig því í hlé. Úr einmanaleikanum vex nær allt það neikvæða í samfélaginu okkar. Hann kemur ungmennum í viðkvæma stöðu gagnvart skaðlegu efni á netinu og í raunheiminum og dregur niður sjálfstraust þeirra. Þó þetta kunni að hljóma hræðilega, viljum við fullvissa ykkur um eitt, ungmennin okkar eru mögnuð. Þau eru klár, opin og stórskemmtileg, og þau eru framtíðin okkar allra. Þessi kynslóð er sú fyrsta sem elst upp við gjörbreytta heimsmynd og það kallar á nýjar leiðir og lausnir. Með þessum breytingum fylgja áskoranir, en líka ný tækifæri. Við í Jafningjafræðslunni erum handviss um að þessi kynslóð, okkar kynslóð, muni verða okkur öllum til sóma. Hún hefur styrkinn og hugrekkið til að rjúfa gamlar, skaðlegar hefðir og skapa betri heim. Nú er komið að ykkur, kæru foreldrar og forráðamenn að taka við keflinu. Takið samtalið, spyrjið hvernig börnunum ykkar líður og ekki bara hvernig var í skólanum. Ræðið við börnin ykkar um fjárhættuspil, klám, fordóma og allar þær hættur sem bíða þeirra. Ekki forðast þessi samtöl bara af því að þau eru erfið eða óþægileg. Nú er komið að ykkur að grípa boltann! Úlfhildur Elísa Hróbjartsdóttir skrifar fyrir hönd Jafningjafræðslu í Hins Hússins..
Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun
Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson Skoðun
Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson Skoðun
Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar
Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar
Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar
Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar
Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun
Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson Skoðun
Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson Skoðun