Skýrasta myndin af halastjörnunni, eða vopninu, hingað til Samúel Karl Ólason skrifar 8. ágúst 2025 10:48 Halastjarnan 3I/ATLAS séð gegnum linsur Hubble geimsjónaukans. Verið er að beina fleiri sjónaukum, eins og James Webb, að halastjörnunni til að fá frekari upplýsingar um hana. Þessi mynd var tekin 21. júlí þegar halastjarnan var í um 450 milljóna kílómetra fjarlægð frá jörðinni. AP/NASA/ESA Geimvísindamenn notuðu á dögunum Hubble geimsjónaukann til að taka skýrustu myndina hingað til af halastjörnunni 3I/Atlas sem er nú að heimsækja sólkerfi okkar. Halastjarnan á uppruna sinn að rekja utan sólkerfisins og er einungis þriðji gesturinn sem við vitum af. Halastjarnan, sem sást fyrst þann 1. júlí, þeysist um á rúmlega tvö hundruð þúsund kílómetra hraða á klukkustund en hún er ekki talin ógna jörðinni. Þá hefur ekki tekist að reikna út hvaðan hún kemur upprunalega. Hraðinn þykir til marks um að halastjarnan hafi verið á ferð um Vetrarbrautina um langt skeið. Mögulega í milljarða ára. Í hvert sinn sem hún hefur farið fram hjá nýrri stjörnu eða stjörnuþokum hefur 3I/Atlas aukið hraða sinn. Sjá einnig: Náðu myndum af gesti frá annarri stjörnu Nýju myndirnar hafa gert vísindamönnum auðveldar að áætla stærð halastjörnunnar, samkvæmt grein á vef Geimvísindastofnunar Bandaríkjanna (NASA). Ískjarni halastjörnunnar er ekki sýnilegur enn á myndum en talið er að hann sé allt að 5,6 kílómetrar í þvermál en ekki minni en 320 metrar. Talið er að halastjarnan muni fara næst jörðinni þann 19. desember og vera þá í um 270 milljón kílómetra fjarlægð. Þann 2. október verður halastjarnan í um þrjátíu milljón kílómetra fjarlægð frá Mars. Skýringarmynd af sporbraut 3I/ATLAS í gegnum sólkerfið. Halastjarnan er upprunnin í öðru sólkerfi.NASA/JPL-Caltech/AP Verið er að beina öðrum sjónaukum, eins og James Webb og TESS að halastjörnunni og er búist við því að hægt verði að svara fleiri spurningum um hana eftir það. Einn vísindamannanna sem vinnur við Hubble segir gífurlega erfitt að áætla hvaðan halastjarnan kemur upprunalega. „Þetta er eins og að sjá glitta í byssukúlu einn þúsundasta hluta úr sekúndu. Þú getur ekki reiknað út með neinni nákvæmni hvaðan hún kemur,“ segir David Jewitt. Halastjarna eða vopn Halastjarnan hefur verið mikið milli tannanna á fólki frá því hún uppgötvaðist fyrst og sérstaklega eftir útgáfu umdeildrar greinar þar sem fjallað var um hvort að halastjarnan gæti mögulega verið dulbúið geimskip eða vopn. Þar er halastjarnan sett í samhengi við Fermi þversögnina svokölluðu og hina mögulegu lausn á þversögninni sem ber heitið „Dimmi skógurinn“. Fermi þversögnin er hugarfóstur ítalska eðlisfræðingsins Enrico Fermi, sem hann varpaði fram árið 1950. Í eins einföldu og stuttu máli og hægt er að útskýra þversögnina snýst hún um það að alheimurinn er margra milljarða ára gamall og inniheldur aragrúa stjarna og reikistjarna sem gætu hýst líf. Vetrarbrautin er um tíu milljarða ára gömul og um hundrað þúsund ljósár í þvermál. Fermi sagði að tölfræðilega séð ætti alheimurinn að iða af lífi, ef það væri yfir höfuð mögulegt. Einhverjar geimverur hefðu átt að hafa haft nægan tíma til að dreifa sér um Vetrarbrautina og við ættum að sjá einhver ummerki um slíkt þegar við horfum til stjarnanna. Fermi vildi vita af hverju svo væri ekki. Þetta sagði eðlisfræðingurinn benda til þess að einhvers staðar væri þröskuldur sem lífverur alheimsins ættu erfitt að komast yfir. Til dæmis gæti viti bornar lífverur verið einstaklega sjaldgæft fyrirbæri eða þröskuldurinn gæti þess í stað verið að ferðalag milli sólkerfa sé gífurlega erfitt eða jafnvel ómögulegt. Ein af mögulegum lausnum á þversögn Fermi kallast „Dimmi skógurinn“. Sú lausn gengur út á að mögulega sé stórhættulegt að leita að öðrum lífverum og siðmenningu í geimnum. Að geimverur óttist aðrar geimverur og þess vegna sendi þær engin skilaboð út í geiminn og forðist að gera sig sýnilegar, af ótta við að vera grandað af öðrum geimverum. Áhugasamir geta kynnt sér þversögn Fermi og „Dimma skóginn“ betur með því að horfa á meðfylgjandi myndband frá Kurzgesagt. Þessi áðurnefnda grein um að 3I/Atlas fjallar að hluta til um að halastjarnan gæti verið dulbúið vopn Greinin hefur verið harðlega gagnrýnd en höfundar hennar taka þó fram að þeir séu ekki endilega allir á þeim nótum að halastjarnan sé raunverulega vopn, heldur sé greinin að hluta til skemmtileg hugarleikfimi. Geimurinn Vísindi Mest lesið „Furðuutanríkisstefna“ Trump hafi rekið Indland í fangið á Kínverjum Innlent Pútín og Xi ræddu ódauðleika í gegnum líffæragjöf Erlent Lögregla tók hús á Skorrdælingum sem fjölgar í aðdraganda kosninga Innlent „Við hvað ertu hræddur?“ Innlent Svikahrappurinn gripinn glóðvolgur og grunaður um fleiri svik Innlent Hundruð sprengjusérfræðinga koma saman á Íslandi Innlent Segir andúð meiri í garð Miðflokksmanna en trans fólks Innlent Fimmtán látnir hið minnsta eftir að kláfur fór út af sporinu Erlent Segja tilraunir með „fljúgandi Chernobyl“ hafnar Erlent „Halló kríp, ég er með slæmar fréttir fyrir þig“ Innlent Fleiri fréttir Pútín og Xi ræddu ódauðleika í gegnum líffæragjöf Fimmtán látnir hið minnsta eftir að kláfur fór út af sporinu Ætla að fella niður bólusetningarskyldu í Flórída Segja tilraunir með „fljúgandi Chernobyl“ hafnar Drekinn beraði vígtennurnar Tók dóttur sína og erfingja með til Kína Felldu ellefu í árás á bát meintra smyglara frá Venesúela Fjallar um afstöðu Elísabetar til Brexit og hvernig Kamilla varðist árás Kína sendir skilaboð til Bandaríkjanna og Trump svarar um hæl Vilja gera Úkraínu að tormeltum „stálbroddgelti“ Telja nú að enginn raðsundlaugarkúkari hafi verið á ferð Mátti ekki nota hermenn til löggæslu í Los Angeles „Rússar eru upp á náð Kínverja komnir“ Setja tæpar tvær billjónir í freigátur frá Bretlandi Að minnsta kosti fjórtánhundrað látnir í Afganistan Erfiður mánuður í vændum fyrir Repúblikana Vilja viðurkenna Palestínu en með skilyrðum Leiðtogar Rússlands, Írans og Norður-Kóreu viðstaddir kínverska hersýningu „Þetta er skipulag að fjöldabrottflutningum, markaðssett sem þróunaráætlun“ Talíbanar óska eftir aðstoð alþjóðasamfélagsins Vélmenni hlaðin sprengiefnum rífi niður byggingar Vara við því að Kennedy ógni heilsu landsmanna Baðst afsökunar áður en hann hlaut fangelsisdóm fyrir vörslu barnaníðsefnis Telja Rússa hafa truflað flugvél forseta framkvæmdastjórnar ESB „Kynlífsdúkka“ af ungu barni meðal gagna máls gegn fyrrverandi ráðherra Refsivert að leita að ævisögu Navalní á netinu í Rússlandi Dómari stöðvaði flutning fylgdarlausra barna til Gvatemala Rúmlega sex hundruð látnir eftir skjálfta í Afganistan Handtekinn vegna morðsins á þingforsetanum fyrrverandi Vilja reisa gervigreindarborgir á rústum Gasa Sjá meira
Halastjarnan, sem sást fyrst þann 1. júlí, þeysist um á rúmlega tvö hundruð þúsund kílómetra hraða á klukkustund en hún er ekki talin ógna jörðinni. Þá hefur ekki tekist að reikna út hvaðan hún kemur upprunalega. Hraðinn þykir til marks um að halastjarnan hafi verið á ferð um Vetrarbrautina um langt skeið. Mögulega í milljarða ára. Í hvert sinn sem hún hefur farið fram hjá nýrri stjörnu eða stjörnuþokum hefur 3I/Atlas aukið hraða sinn. Sjá einnig: Náðu myndum af gesti frá annarri stjörnu Nýju myndirnar hafa gert vísindamönnum auðveldar að áætla stærð halastjörnunnar, samkvæmt grein á vef Geimvísindastofnunar Bandaríkjanna (NASA). Ískjarni halastjörnunnar er ekki sýnilegur enn á myndum en talið er að hann sé allt að 5,6 kílómetrar í þvermál en ekki minni en 320 metrar. Talið er að halastjarnan muni fara næst jörðinni þann 19. desember og vera þá í um 270 milljón kílómetra fjarlægð. Þann 2. október verður halastjarnan í um þrjátíu milljón kílómetra fjarlægð frá Mars. Skýringarmynd af sporbraut 3I/ATLAS í gegnum sólkerfið. Halastjarnan er upprunnin í öðru sólkerfi.NASA/JPL-Caltech/AP Verið er að beina öðrum sjónaukum, eins og James Webb og TESS að halastjörnunni og er búist við því að hægt verði að svara fleiri spurningum um hana eftir það. Einn vísindamannanna sem vinnur við Hubble segir gífurlega erfitt að áætla hvaðan halastjarnan kemur upprunalega. „Þetta er eins og að sjá glitta í byssukúlu einn þúsundasta hluta úr sekúndu. Þú getur ekki reiknað út með neinni nákvæmni hvaðan hún kemur,“ segir David Jewitt. Halastjarna eða vopn Halastjarnan hefur verið mikið milli tannanna á fólki frá því hún uppgötvaðist fyrst og sérstaklega eftir útgáfu umdeildrar greinar þar sem fjallað var um hvort að halastjarnan gæti mögulega verið dulbúið geimskip eða vopn. Þar er halastjarnan sett í samhengi við Fermi þversögnina svokölluðu og hina mögulegu lausn á þversögninni sem ber heitið „Dimmi skógurinn“. Fermi þversögnin er hugarfóstur ítalska eðlisfræðingsins Enrico Fermi, sem hann varpaði fram árið 1950. Í eins einföldu og stuttu máli og hægt er að útskýra þversögnina snýst hún um það að alheimurinn er margra milljarða ára gamall og inniheldur aragrúa stjarna og reikistjarna sem gætu hýst líf. Vetrarbrautin er um tíu milljarða ára gömul og um hundrað þúsund ljósár í þvermál. Fermi sagði að tölfræðilega séð ætti alheimurinn að iða af lífi, ef það væri yfir höfuð mögulegt. Einhverjar geimverur hefðu átt að hafa haft nægan tíma til að dreifa sér um Vetrarbrautina og við ættum að sjá einhver ummerki um slíkt þegar við horfum til stjarnanna. Fermi vildi vita af hverju svo væri ekki. Þetta sagði eðlisfræðingurinn benda til þess að einhvers staðar væri þröskuldur sem lífverur alheimsins ættu erfitt að komast yfir. Til dæmis gæti viti bornar lífverur verið einstaklega sjaldgæft fyrirbæri eða þröskuldurinn gæti þess í stað verið að ferðalag milli sólkerfa sé gífurlega erfitt eða jafnvel ómögulegt. Ein af mögulegum lausnum á þversögn Fermi kallast „Dimmi skógurinn“. Sú lausn gengur út á að mögulega sé stórhættulegt að leita að öðrum lífverum og siðmenningu í geimnum. Að geimverur óttist aðrar geimverur og þess vegna sendi þær engin skilaboð út í geiminn og forðist að gera sig sýnilegar, af ótta við að vera grandað af öðrum geimverum. Áhugasamir geta kynnt sér þversögn Fermi og „Dimma skóginn“ betur með því að horfa á meðfylgjandi myndband frá Kurzgesagt. Þessi áðurnefnda grein um að 3I/Atlas fjallar að hluta til um að halastjarnan gæti verið dulbúið vopn Greinin hefur verið harðlega gagnrýnd en höfundar hennar taka þó fram að þeir séu ekki endilega allir á þeim nótum að halastjarnan sé raunverulega vopn, heldur sé greinin að hluta til skemmtileg hugarleikfimi.
Geimurinn Vísindi Mest lesið „Furðuutanríkisstefna“ Trump hafi rekið Indland í fangið á Kínverjum Innlent Pútín og Xi ræddu ódauðleika í gegnum líffæragjöf Erlent Lögregla tók hús á Skorrdælingum sem fjölgar í aðdraganda kosninga Innlent „Við hvað ertu hræddur?“ Innlent Svikahrappurinn gripinn glóðvolgur og grunaður um fleiri svik Innlent Hundruð sprengjusérfræðinga koma saman á Íslandi Innlent Segir andúð meiri í garð Miðflokksmanna en trans fólks Innlent Fimmtán látnir hið minnsta eftir að kláfur fór út af sporinu Erlent Segja tilraunir með „fljúgandi Chernobyl“ hafnar Erlent „Halló kríp, ég er með slæmar fréttir fyrir þig“ Innlent Fleiri fréttir Pútín og Xi ræddu ódauðleika í gegnum líffæragjöf Fimmtán látnir hið minnsta eftir að kláfur fór út af sporinu Ætla að fella niður bólusetningarskyldu í Flórída Segja tilraunir með „fljúgandi Chernobyl“ hafnar Drekinn beraði vígtennurnar Tók dóttur sína og erfingja með til Kína Felldu ellefu í árás á bát meintra smyglara frá Venesúela Fjallar um afstöðu Elísabetar til Brexit og hvernig Kamilla varðist árás Kína sendir skilaboð til Bandaríkjanna og Trump svarar um hæl Vilja gera Úkraínu að tormeltum „stálbroddgelti“ Telja nú að enginn raðsundlaugarkúkari hafi verið á ferð Mátti ekki nota hermenn til löggæslu í Los Angeles „Rússar eru upp á náð Kínverja komnir“ Setja tæpar tvær billjónir í freigátur frá Bretlandi Að minnsta kosti fjórtánhundrað látnir í Afganistan Erfiður mánuður í vændum fyrir Repúblikana Vilja viðurkenna Palestínu en með skilyrðum Leiðtogar Rússlands, Írans og Norður-Kóreu viðstaddir kínverska hersýningu „Þetta er skipulag að fjöldabrottflutningum, markaðssett sem þróunaráætlun“ Talíbanar óska eftir aðstoð alþjóðasamfélagsins Vélmenni hlaðin sprengiefnum rífi niður byggingar Vara við því að Kennedy ógni heilsu landsmanna Baðst afsökunar áður en hann hlaut fangelsisdóm fyrir vörslu barnaníðsefnis Telja Rússa hafa truflað flugvél forseta framkvæmdastjórnar ESB „Kynlífsdúkka“ af ungu barni meðal gagna máls gegn fyrrverandi ráðherra Refsivert að leita að ævisögu Navalní á netinu í Rússlandi Dómari stöðvaði flutning fylgdarlausra barna til Gvatemala Rúmlega sex hundruð látnir eftir skjálfta í Afganistan Handtekinn vegna morðsins á þingforsetanum fyrrverandi Vilja reisa gervigreindarborgir á rústum Gasa Sjá meira