Ungstirni ryður sér til rúms Kjartan Kjartansson skrifar 26. ágúst 2025 15:23 Frumreikistjarnan WUSOUT 2b sést hér á mynd VLT-sjónaukans. Móðurstjarnan sjálf er hulin í miðju gas- og rykskífunnar sem er efniviðurinn í þetta nýja sólkerfi. ESO/R. F. van Capelleveen et al. Mynd sem VLT-sjónaukinn náði af reikistjörnu á frumstigum sínum er sú fyrsta sem sýnir slíka plánetu mynda belti í gas- og rykskífunni sem fóstraði hana. Uppgötvunin hjálpar stjörnufræðingum að skilja betur hvernig reikistjörnur verða til. WISPIT 2b er gasrisi með um fimmfalt meiri massa en Júpíter, stærsta reikistjarna í sólkerfinu okkar. Hún er á braut um unga stjörnu af sömu gerð og sólin okkar. Á mynd VLT-sjónaukans sést hvernig reikistjarnan hefur rutt breitt belti í ryk- og gasskífu sem umlykur móðurstjörnuna. Stjörnur og reikistjörnur verða til úr efnisskífum sem þessari. Þegar efnið í skífunum sem snúast utan um nýjar stjörnur safnast saman og þyngdarkrafturinn tekur við verða til eins konar snjóboltaáhrif þar sem frumreikistjarna sankar að sér efni og stækkar. Þá myndast belti í efnisskífunni eins og sést á myndinni þar sem frumreikistjarna hefur rutt sér til rúms. Þetta er í fyrsta skipti sem mynd hefur náðst af frumreikistjörnu í efnisskífu með beltum af þessu tagi, að því er segir í grein á vef Evrópsku stjörnustöðvarinnar á suðurhveli (ESO). Sjónaukinn, sem er staðsettur í Atacama-eyðimörkinni í Síle, greindi einnig vetnisgas sem féll í átt að reikistjörnunni sem sýnir að hún er enn að bæta við sig efni og stækka. Vísindi Geimurinn Mest lesið Telur að of mikil saltnotkun geri moksturinn enn erfiðari Innlent Orðin hæsta kirkja í heimi Erlent Andrés ekki lengur prins og látinn yfirgefa heimili sitt Erlent Segja ríkislögreglustjóra þurfa að taka til hjá sér Innlent „Því miður er verklagið þannig“ Innlent Ökumaður stöðvaður með snjófargan á framrúðunni Innlent Hringvegurinn opinn á ný Innlent Reyndu að fá flugmann Maduros til að aðstoða við handtöku hans Erlent Farþegagjald ólögmætt og höfnin skuldar tugi milljóna Innlent Segir Repúblikönum að beita kjarnorkuúrræðinu Erlent Fleiri fréttir Ljóst að D66 varð stærri en flokkur Wilders Grænland, Færeyjar og Álandseyjar fá sæti við borðið Æðsti lögmaður ísraelska hersins segir af sér vegna leka Segir Repúblikönum að beita kjarnorkuúrræðinu Flóttamönnum fækkað úr 125.000 í 7.500 Hundruð þúsunda strangtrúaðra mótmæla herkvaðningu Orðin hæsta kirkja í heimi Öldungadeildin samþykkir að ógilda tollaákvarðanir Trump Andrés ekki lengur prins og látinn yfirgefa heimili sitt Reyndu að fá flugmann Maduros til að aðstoða við handtöku hans Kallar Biden ljótan að utan sem innan og vill hann í fangelsi Sjö hundruð drónum og eldflaugum skotið að Úkraínu Telja Kínverja geta fjarstýrt strætisvögnum af sömu gerð og Strætó notar Fordæmalaus eyðilegging vegna Melissu Losa hreðjatakið í eitt ár Útlit fyrir að hnífjafnt verði í Hollandi í fyrsta skipti Svipt barnabótunum vegna flugmiðakaupa Vill hefja tilraunir með kjarnavopn að nýju Fleiri handteknir vegna ránsins í Louvre „Samþykki“ tekið upp í frönskum lögum í kjölfar Pelicot málsins Útlit fyrir nauman sigur frjálslyndra og fyrsta samkynheigða forsætisráðherra landsins Fjórir látnir á Jamaíku og tuttugu í Haítí Hafa játað aðild að ráninu í Louvre Furstadæmin dæla vopnum og kínverskum drónum til Súdan Bandidos-bifhjólagengið bannað í Danmörku Prófuðu annað kjarnorkuknúið vopn Ákærðir fyrir hryðjuverk gegn ísraelska sendiráðinu í Kaupmannahöfn Segja vopnahléið aftur í gildi eftir miklar árásir Fundu flöskuskeyti frá tímum fyrri heimsstyrjaldarinnar Ódæði eftir fall El Fasher: Blóðið sýnilegt úr geimnum Sjá meira
WISPIT 2b er gasrisi með um fimmfalt meiri massa en Júpíter, stærsta reikistjarna í sólkerfinu okkar. Hún er á braut um unga stjörnu af sömu gerð og sólin okkar. Á mynd VLT-sjónaukans sést hvernig reikistjarnan hefur rutt breitt belti í ryk- og gasskífu sem umlykur móðurstjörnuna. Stjörnur og reikistjörnur verða til úr efnisskífum sem þessari. Þegar efnið í skífunum sem snúast utan um nýjar stjörnur safnast saman og þyngdarkrafturinn tekur við verða til eins konar snjóboltaáhrif þar sem frumreikistjarna sankar að sér efni og stækkar. Þá myndast belti í efnisskífunni eins og sést á myndinni þar sem frumreikistjarna hefur rutt sér til rúms. Þetta er í fyrsta skipti sem mynd hefur náðst af frumreikistjörnu í efnisskífu með beltum af þessu tagi, að því er segir í grein á vef Evrópsku stjörnustöðvarinnar á suðurhveli (ESO). Sjónaukinn, sem er staðsettur í Atacama-eyðimörkinni í Síle, greindi einnig vetnisgas sem féll í átt að reikistjörnunni sem sýnir að hún er enn að bæta við sig efni og stækka.
Vísindi Geimurinn Mest lesið Telur að of mikil saltnotkun geri moksturinn enn erfiðari Innlent Orðin hæsta kirkja í heimi Erlent Andrés ekki lengur prins og látinn yfirgefa heimili sitt Erlent Segja ríkislögreglustjóra þurfa að taka til hjá sér Innlent „Því miður er verklagið þannig“ Innlent Ökumaður stöðvaður með snjófargan á framrúðunni Innlent Hringvegurinn opinn á ný Innlent Reyndu að fá flugmann Maduros til að aðstoða við handtöku hans Erlent Farþegagjald ólögmætt og höfnin skuldar tugi milljóna Innlent Segir Repúblikönum að beita kjarnorkuúrræðinu Erlent Fleiri fréttir Ljóst að D66 varð stærri en flokkur Wilders Grænland, Færeyjar og Álandseyjar fá sæti við borðið Æðsti lögmaður ísraelska hersins segir af sér vegna leka Segir Repúblikönum að beita kjarnorkuúrræðinu Flóttamönnum fækkað úr 125.000 í 7.500 Hundruð þúsunda strangtrúaðra mótmæla herkvaðningu Orðin hæsta kirkja í heimi Öldungadeildin samþykkir að ógilda tollaákvarðanir Trump Andrés ekki lengur prins og látinn yfirgefa heimili sitt Reyndu að fá flugmann Maduros til að aðstoða við handtöku hans Kallar Biden ljótan að utan sem innan og vill hann í fangelsi Sjö hundruð drónum og eldflaugum skotið að Úkraínu Telja Kínverja geta fjarstýrt strætisvögnum af sömu gerð og Strætó notar Fordæmalaus eyðilegging vegna Melissu Losa hreðjatakið í eitt ár Útlit fyrir að hnífjafnt verði í Hollandi í fyrsta skipti Svipt barnabótunum vegna flugmiðakaupa Vill hefja tilraunir með kjarnavopn að nýju Fleiri handteknir vegna ránsins í Louvre „Samþykki“ tekið upp í frönskum lögum í kjölfar Pelicot málsins Útlit fyrir nauman sigur frjálslyndra og fyrsta samkynheigða forsætisráðherra landsins Fjórir látnir á Jamaíku og tuttugu í Haítí Hafa játað aðild að ráninu í Louvre Furstadæmin dæla vopnum og kínverskum drónum til Súdan Bandidos-bifhjólagengið bannað í Danmörku Prófuðu annað kjarnorkuknúið vopn Ákærðir fyrir hryðjuverk gegn ísraelska sendiráðinu í Kaupmannahöfn Segja vopnahléið aftur í gildi eftir miklar árásir Fundu flöskuskeyti frá tímum fyrri heimsstyrjaldarinnar Ódæði eftir fall El Fasher: Blóðið sýnilegt úr geimnum Sjá meira