Það sem gerist þegar formúlur og fordómar hafa of mikil áhrif Matthildur Björnsdóttir skrifar 1. september 2025 18:00 Og sár níðs og andlegs ofbeldis eru tjáð án vitna Vegna flækju hinna fjölbreyttu tilfinninga og reynslu En fína stöðugildið er til sýnis Nú má tjá sig um slíkt og hér eru dæmi um ráðríki þessara viðhorfa Og reynsla sem væri upplifun margra í gegn um tímana. Og það ekki síst þegar einstaklingum var bannað að deila erfiðri reynslu með öðrum. Það þá séð, sem verra en það sem þau höfðu upplifað, og þeim verið gert. Hvort sem það var ætlað eða óunnin vandræði úr undirvitund geranda, sem voru og eru endalaust færð yfir í svekkelsi. Ég hef áttað mig á að slíkt hefur gerst og gerist. Og ég er að upplifa án þess að nein gagnleg svör né lausn í tungumáli eða skilningi sé til. Hver mannvera hefur greinilega sína eigin innri upplifun og tengir ekki endilega við reynslu þess næsta í röðinni. Staða sem þá sundrar æ meira í blóðtengingum. Einlægni um eigið líf í þolendum frá fyrri kynslóð er ógerleg vegna viðhorfa um að slíkt væri séð sem þjóðarsvik. Með þeim afleiðingum og útkomu að þá rúllar bolti þöggunar og yfirborðsmennsku niður línuna í næstu kynslóð og kynslóðir. Það er að segja: Ef ekki er hægt að finna gagnlegar tjáskiptaleiðir. Þá eins og Thomas Hubl og ótal aðrir fræðingar vita í dag enduðu erfiðu tilfinningarnar í kássu í taugakerfum þeirra. Þær urðu og verða að byrði sem eiga það til að skapa sérkennileg þyngsli og erfiða hegðun í einstaklingum. Þessi atriði gerðust hugsanlega meira hjá millistétt þegar óttinn um slúður var mikill sem myndi kosta tap á virðingu. Á hinn veginn heyrði ég líka. Að það voru til einstaklingar á landinu á þeim tímum sem fóru sína eigin leið, og létu hvorki þröngsýni presta né snobb hafa áhrif á ákvarðanir sínar. Afleiðing kúgunar og menguð taugakerfi eru slæm uppskrift Sem er bara eitt dæmi um grunn ástæður skorts á mögulegri einlægni um eigið sjálf og tilfinningar í einstaklingum. Það geta verið tegundir slæmrar reynslu sem gerðust ekki með að neinn væri laminn heldur með allskonar hegðun frá eigin skammti af reynslu af mismeðferð sem fer sem mengun inn í líkamann frá kröfu um þöggun inn sem virkar auðvitað á mismunandi hátt í mismunandi einstaklingum. Við sjáum þó sem betur fer í dag, að nú er yngri kynslóðin að setja þá mengun út. Og grein á Morgunblaðinu um ofbeldi barna á foreldrum 27. Ágúst 2025 er að sýna það. Ástæðan hugsanlega vegna rótgróinnar venju þöggunar í foreldrum um sínar erfiðu tilfinningar. Andlegu ofbeldi af ýmsu tagi sem hefur lamað hjörtun að einhverju leyti. Og fréttir eru um að slíkt sé enn að gerast hér og þar í heiminum. Einstaklingar með háskóla eða annað langtíma nám sem hefur sett þau upp með næga peninga til að skapa fallegt heimili, og oft líka fín fyrirtæki og stofnun. Það er allt yfirborð. Það voru áratugir þegar einstaklingum á Íslandi og ábyggilega víðar í heiminum var bannað að deila sárum sínum með öðrum. Og sátu þá vansæl með útkomuna. Tilgangurinn með þeirri skipun var til að halda uppi viðurkenndri hegðun í þeim með slíkar stöður. Ósorteruð sár og sögur sitja þá í líkömum. Og alla vega sumir þolendur myndu ekki geta lifað við þann innri pirring sem er að kurra og sjóða á ýmsum hitastigum þarna inni í þeim, án þess að færa það ástand inn í aðra. Sögur og reynsla frá tilfinningalegum vonbrigðum þess ofbeldis sem ýmis yfirvöld höfðu beitt þau, og þau höfðu enga leið út. Þá verða taugakerfin einskonar óþveginn þvottur sem færist áfram í því sem situr í kerfunum og ferbeint úr þeim taugakerfis ruslagámi eða kássu. Og það án neinnar skoðunar í heilabúi þeirra. Svo að það færist sjálfvirkt beint að á og í afkvæmið. Eða hvern þann annan sem viðkomandi finnur sig þurfa að hella því að og í. Hlassið setur þá líf þess einstaklings sem þær erfiðu tilfinningar eru færðar yfir á, á hliðina að einhverju leyti. Það fer þó eftir því hvort sá einstaklingur finni seinna leið og orð og hlustanda til að vinna úr því sem kom. Slíkar leifar slæmra orða sitjandi eins og grautur í kerfunum frá þöggunarkröfu geta tekið áratugi að fá upp til vinnslu. Þung orka sem á það til að skapa snúnar kringumstæður fyrir komandi kynslóðir. En rétt tjáning léttir á því hlassi. Höfundur hefur verið búsettur lengi í Ástralíu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Matthildur Björnsdóttir Mest lesið Enn einn kvennahópurinn sem þarf bara að vera duglegri að harka af sér? Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Charlie og sjúkleikaverksmiðjan Guðjón Eggert Agnarsson Skoðun Ert þú meðalmaðurinn? Jóhann Óskar Jóhannsson Skoðun Flumbrugangur í framhaldsskólum Jón Pétur Zimsen Skoðun Nútímaviðskipti og lögin sem gleymdist að uppfæra Fróði Steingrímsson Skoðun PCOS: Er ódýrara að halda heilsu eða meðhöndla veikindi? Elísa Ósk Línadóttir Skoðun „Words are wind“ Ingólfur Hermannsson Skoðun Af Millet-úlpum og öldrunarmálum Þröstur V. Söring Skoðun Miðbær Selfoss vekur ánægju Bragi Bjarnason Skoðun Nú þarf bæði sleggju og vélsög Trausti Hjálmarsson,Ólafur Stephensen Skoðun Skoðun Skoðun Gervigreindin stöðluð - öryggisins vegna Hanna Kristín Skaftadóttir,Helga Sigrún Harðardóttir skrifar Skoðun Frelsi, framtíð og vistvænar samgöngur: Hvers vegna Ísland þarf að hugsa stærra Sigurborg Ósk Haraldsdóttir skrifar Skoðun Atvinnustefna er alvöru mál Jóhannes Þór Skúlason skrifar Skoðun 1984 og Hunger Games á sama sviðinu Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Mikilvægi aukinnar verndunar hafsvæða og leiðrétting Hrönn Egilsdóttir skrifar Skoðun Betri leið til einföldunar regluverks Pétur Halldórsson skrifar Skoðun Af Millet-úlpum og öldrunarmálum Þröstur V. Söring skrifar Skoðun Charlie og sjúkleikaverksmiðjan Guðjón Eggert Agnarsson skrifar Skoðun Nú þarf bæði sleggju og vélsög Trausti Hjálmarsson,Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Nútímaviðskipti og lögin sem gleymdist að uppfæra Fróði Steingrímsson skrifar Skoðun Sjálfsvíg eru ekki óumflýjanleg Sigurþóra Bergsdóttir skrifar Skoðun „Words are wind“ Ingólfur Hermannsson skrifar Skoðun Ert þú meðalmaðurinn? Jóhann Óskar Jóhannsson skrifar Skoðun Enn einn kvennahópurinn sem þarf bara að vera duglegri að harka af sér? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Flumbrugangur í framhaldsskólum Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Miðbær Selfoss vekur ánægju Bragi Bjarnason skrifar Skoðun PCOS: Er ódýrara að halda heilsu eða meðhöndla veikindi? Elísa Ósk Línadóttir skrifar Skoðun Opinn og alþjóðlegur: Krísa erlendra nemenda við íslenska háskóla Melissa Anne Pfeffer skrifar Skoðun Be Kind - ekki kind Aðalheiður Mjöll Þórarinsdóttir ,Perla Magnúsdóttir skrifar Skoðun Illa verndaðir Íslendingar Sighvatur Björgvinsson skrifar Skoðun Viðreisn afhjúpar sig endanlega Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Heimalestur – gæðastund en ekki grátur og gnístan tanna Svava Þ. Hjaltalín skrifar Skoðun Frelsi til sölu Erling Kári Freysson skrifar Skoðun Vangaveltur um íslenskt barnaefni – Hvers vegna skiptir það máli að börn heyri sjálf sig? Tinna Björg Kristinsdóttir,Valdimar Gylfason skrifar Skoðun Móðir í Breiðholti hjólar 5.000 kílómetra Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Viðreisn lætur verkin tala Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Sterkara framhaldsskólakerfi Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Hægfara endalok sjónvarps útsendinga fyrir móttöku á loftneti á Íslandi Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Eru Íslendingar feigir? Olíuvinnsla! Sigurður Loftur Thorlacius skrifar Skoðun Ástæðan fyrir því að við þurfum möguleika á dánaraðstoð Ingrid Kuhlman skrifar Sjá meira
Og sár níðs og andlegs ofbeldis eru tjáð án vitna Vegna flækju hinna fjölbreyttu tilfinninga og reynslu En fína stöðugildið er til sýnis Nú má tjá sig um slíkt og hér eru dæmi um ráðríki þessara viðhorfa Og reynsla sem væri upplifun margra í gegn um tímana. Og það ekki síst þegar einstaklingum var bannað að deila erfiðri reynslu með öðrum. Það þá séð, sem verra en það sem þau höfðu upplifað, og þeim verið gert. Hvort sem það var ætlað eða óunnin vandræði úr undirvitund geranda, sem voru og eru endalaust færð yfir í svekkelsi. Ég hef áttað mig á að slíkt hefur gerst og gerist. Og ég er að upplifa án þess að nein gagnleg svör né lausn í tungumáli eða skilningi sé til. Hver mannvera hefur greinilega sína eigin innri upplifun og tengir ekki endilega við reynslu þess næsta í röðinni. Staða sem þá sundrar æ meira í blóðtengingum. Einlægni um eigið líf í þolendum frá fyrri kynslóð er ógerleg vegna viðhorfa um að slíkt væri séð sem þjóðarsvik. Með þeim afleiðingum og útkomu að þá rúllar bolti þöggunar og yfirborðsmennsku niður línuna í næstu kynslóð og kynslóðir. Það er að segja: Ef ekki er hægt að finna gagnlegar tjáskiptaleiðir. Þá eins og Thomas Hubl og ótal aðrir fræðingar vita í dag enduðu erfiðu tilfinningarnar í kássu í taugakerfum þeirra. Þær urðu og verða að byrði sem eiga það til að skapa sérkennileg þyngsli og erfiða hegðun í einstaklingum. Þessi atriði gerðust hugsanlega meira hjá millistétt þegar óttinn um slúður var mikill sem myndi kosta tap á virðingu. Á hinn veginn heyrði ég líka. Að það voru til einstaklingar á landinu á þeim tímum sem fóru sína eigin leið, og létu hvorki þröngsýni presta né snobb hafa áhrif á ákvarðanir sínar. Afleiðing kúgunar og menguð taugakerfi eru slæm uppskrift Sem er bara eitt dæmi um grunn ástæður skorts á mögulegri einlægni um eigið sjálf og tilfinningar í einstaklingum. Það geta verið tegundir slæmrar reynslu sem gerðust ekki með að neinn væri laminn heldur með allskonar hegðun frá eigin skammti af reynslu af mismeðferð sem fer sem mengun inn í líkamann frá kröfu um þöggun inn sem virkar auðvitað á mismunandi hátt í mismunandi einstaklingum. Við sjáum þó sem betur fer í dag, að nú er yngri kynslóðin að setja þá mengun út. Og grein á Morgunblaðinu um ofbeldi barna á foreldrum 27. Ágúst 2025 er að sýna það. Ástæðan hugsanlega vegna rótgróinnar venju þöggunar í foreldrum um sínar erfiðu tilfinningar. Andlegu ofbeldi af ýmsu tagi sem hefur lamað hjörtun að einhverju leyti. Og fréttir eru um að slíkt sé enn að gerast hér og þar í heiminum. Einstaklingar með háskóla eða annað langtíma nám sem hefur sett þau upp með næga peninga til að skapa fallegt heimili, og oft líka fín fyrirtæki og stofnun. Það er allt yfirborð. Það voru áratugir þegar einstaklingum á Íslandi og ábyggilega víðar í heiminum var bannað að deila sárum sínum með öðrum. Og sátu þá vansæl með útkomuna. Tilgangurinn með þeirri skipun var til að halda uppi viðurkenndri hegðun í þeim með slíkar stöður. Ósorteruð sár og sögur sitja þá í líkömum. Og alla vega sumir þolendur myndu ekki geta lifað við þann innri pirring sem er að kurra og sjóða á ýmsum hitastigum þarna inni í þeim, án þess að færa það ástand inn í aðra. Sögur og reynsla frá tilfinningalegum vonbrigðum þess ofbeldis sem ýmis yfirvöld höfðu beitt þau, og þau höfðu enga leið út. Þá verða taugakerfin einskonar óþveginn þvottur sem færist áfram í því sem situr í kerfunum og ferbeint úr þeim taugakerfis ruslagámi eða kássu. Og það án neinnar skoðunar í heilabúi þeirra. Svo að það færist sjálfvirkt beint að á og í afkvæmið. Eða hvern þann annan sem viðkomandi finnur sig þurfa að hella því að og í. Hlassið setur þá líf þess einstaklings sem þær erfiðu tilfinningar eru færðar yfir á, á hliðina að einhverju leyti. Það fer þó eftir því hvort sá einstaklingur finni seinna leið og orð og hlustanda til að vinna úr því sem kom. Slíkar leifar slæmra orða sitjandi eins og grautur í kerfunum frá þöggunarkröfu geta tekið áratugi að fá upp til vinnslu. Þung orka sem á það til að skapa snúnar kringumstæður fyrir komandi kynslóðir. En rétt tjáning léttir á því hlassi. Höfundur hefur verið búsettur lengi í Ástralíu.
Enn einn kvennahópurinn sem þarf bara að vera duglegri að harka af sér? Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun
Skoðun Gervigreindin stöðluð - öryggisins vegna Hanna Kristín Skaftadóttir,Helga Sigrún Harðardóttir skrifar
Skoðun Frelsi, framtíð og vistvænar samgöngur: Hvers vegna Ísland þarf að hugsa stærra Sigurborg Ósk Haraldsdóttir skrifar
Skoðun Enn einn kvennahópurinn sem þarf bara að vera duglegri að harka af sér? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar
Skoðun Opinn og alþjóðlegur: Krísa erlendra nemenda við íslenska háskóla Melissa Anne Pfeffer skrifar
Skoðun Vangaveltur um íslenskt barnaefni – Hvers vegna skiptir það máli að börn heyri sjálf sig? Tinna Björg Kristinsdóttir,Valdimar Gylfason skrifar
Skoðun Hægfara endalok sjónvarps útsendinga fyrir móttöku á loftneti á Íslandi Jón Frímann Jónsson skrifar
Enn einn kvennahópurinn sem þarf bara að vera duglegri að harka af sér? Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun