Fólk deili lyfseðlum og „míkródósi“: „Við getum ekki réttlætt þá meðferð“ Tómas Arnar Þorláksson skrifar 5. september 2025 19:05 Erla Gerður Sveinsdóttir, heimilislæknir sem hefur sérhæft sig í málefnum offitu. Vísir/arnar Læknir, sem hefur sérhæft sig í málefnum offitu, segir afleiðingarnar af notkun ólöglegra þyngdarstjórnunarlyfja geta verið gríðarlegar. Borið hefur á því að fólk taki sig saman og deili lyfseðli. Hún segir ekki hægt að réttlæta slíka notkun. Lyfjastofnun hefur varað við aukinni ógn ólöglegra þyngdarstjórnunarlyfja. Framboð ólöglegra lyfja sem geta verið lífshættuleg hefur aukist til muna undanfarið í Evrópu og getur verið að þau séu einnig í dreifingu hér á landi. Dæmi eru um að þyngdarstjórnunarlyf gangi kaupum og sölu á Facebook-síðum innan landsteinanna með ólöglegum hætti. Erla Gerður Sveinsdóttir, læknir sem starfað hefur sem sérfræðingur í offitu um árabil, segir um alvarlega þróun að ræða. „Þetta er alvöru lyf sem á að gefa samkvæmt ákveðnum ábendingum, fylgja því eftir á ákveðinn hátt og undirbúa meðferðina vel og fylgja henni eftir. Þetta er ekki bara saklaust efni sem á að fara með einhvern veginn. Það er svona alls konar hvatning, útlitsdýrkun og fólk leitast eftir þessu. Þá koma fram eftirlíkingar og falsefni. Allt þetta. Þannig er svolítið bara heimurinn.“ „Svakaleg óvissa á svo marga vegu“ Mikilvægt sé að vera á varðbergi og að meðferðin sé undir handleiðslu læknis. „Þú veist einu sinni ekki hvað er í því. Þú veist ekki hvað það er að gera fyrir líkamann þinn. Þú veist ekki í hvaða magni það er, jafnvel þó það sé efnið sem það segist vera. Þú veist ekkert í hvaða magni það er. Þú veist ekki hvaða magn myndi hæfa fyrir þinn líkama. Þetta er svo svakaleg óvissa á svo marga vegu.“ Of algengt sé að lyfið sé misnotað en sem dæmi hefur borið á því að nokkrir einstaklingar nýti lyfseðil sameiginlega og taki þyngdarstjórnunarlyf í minni skömmtum eða míkródósi. „Það er ekki ráðlagt og það eru ekki til rannsóknir sem sýna hvort það hafi árangur. Hvað það gerir í líkamanum, hvort það er skaðlegt eða ekki. Við getum ekki réttlætt þá meðferð.“ Stundum sé aðeins sagður hluti af heildarmyndinni Fá of margir þetta lyf eða samþykki fyrir þessu lyfi að þínu mati? „Ekki endilega. Það er ekkert endilega rétta fólkið. Það eru mjög margir að taka þetta lyf sem ættu ekki að vera taka þetta lyf við þyngdinni sinni. Eru kannski ekki með sjúkdóminn offitu sem við erum að meðhöndla með þessu og svo eru líka margir sem eru alls ekkert að fá meðferðina því hún er of dýr eða veigra sér við því að leita sér aðstoðar að einhverjum sökum.“ Kannast þú við það að fólk sem leitast eftir þessum lyfjum segi það sem læknar vilja heyra til að uppfylla ákveðin skilyrði? „Ég skil mjög vel löngun fólks til að vilja fá þessi lyf en það ætti ekki að þurfa segja neitt rangt til. Það á bara að geta rætt hreinskilnislega. Auðvitað eigum við líka að nota ákveðnar mælingar. Blóðprufur, líkamssamsetningu og annað til að vita hvort einstaklingur hafi þörf til að nýta þessi lyf eða ekki.“ Veistu til þess að fólk skrökvi í svona meðferð eða samtölum við lækni? „Veit ekki hvort ég eigi að segja skrökvi en stundum heyrir maður bara hluta af heildarmyndinni.“ Hún ítrekar það að það skipti öllu máli að rétti lífsstíllinn sé stundaður samhliða notkun lyfjanna. „Lyfið virkar ekki í líkama sem er í miklu ójafnvægi. Eins og í miklum næringarskorti eins og er oft þegar fólk er að svelta sig og reyna léttast mjög hratt. Þetta er ekki megrunarlyf. Þetta er lyf við sjúkdómnum offitu og við eigum að vanda okkur.“ Þyngdarstjórnunarlyf Heilbrigðismál Lyf Mest lesið Haft höggbor beint fyrir utan í hálft ár og kominn með nóg Innlent Tveggja vikna tvíburasystrum vísað úr landi Innlent Thunberg meðal 500 handtekinna aðgerðasinna Erlent Stímir óhrædd í gin ísraelska sjóhersins Innlent Söguðu gat á flugsafn til að stinga inn Boeing 757 Innlent Demókrötum kennt um og uppsögnum hótað Erlent Heimila gjaldtöku vegna fjarheilbrigðisþjónustu og útkalls án flutnings Innlent Hafði hvorki þekkingu né umboð til að tjá sig um fjármálin Innlent Kom ráðherra á óvart að viðræðum hefði verið slitið Innlent Frelsisflotinn umkringdur og farþegar fluttir til Ísraels Erlent Fleiri fréttir Vilja heimila gjaldtöku vegna fjarheilbrigðisþjónustu og útkalls án flutnings Haft höggbor beint fyrir utan í hálft ár og kominn með nóg Stímir óhrædd í gin ísraelska sjóhersins Kom ráðherra á óvart að viðræðum hefði verið slitið Söguðu gat á flugsafn til að stinga inn Boeing 757 Tveggja vikna tvíburasystrum vísað úr landi Gæti stefnt í þungavigtarslag um varaformannsembættið Atvinnuþátttaka innflytjenda meiri en Íslendinga en fjárhagsstaða verri Hafði hvorki þekkingu né umboð til að tjá sig um fjármálin Framsóknarflokkurinn mælist aftur inni Áttatíu starfsmenn í biðstöðu og HM-hópur Íslands Viðreisn býður fram undir eigin merkjum í Árborg Ekið á hjólreiðamann og hann fluttur á bráðamóttöku Val á þingflokksformanni bíður betri tíma Tvö vilja byggja Fossvogsbrú en bæði yfir áætluðum kostnaði Tálbeitan ákærð fyrir rangt brot Ekki sama manneskjan eftir hörmungarnar á Gasa Skorar á ríkisstjórnina að fjármagna íslenskunám Eggert Benedikt settur forstjóri Hafró Samtök „gamalla karla“ sem sumum finnst „kúl“ Rafmagnslaust á Dalvík, Hrísey og nágrenni Hætt við sameiningu HA og Háskólans á Bifröst Bjóða Grindvíkingum á seiglunámskeið Fimmtungur getur ekki keypt afmælisgjafir fyrir börnin sín Reyna að bjarga starfseminni á Möltu og slæmar fregnir af makrílveiðinni Bein útsending: Loftslagsdagurinn Bein útsending: Staða launafólks á Íslandi Létu sér andlát Hjörleifs í léttu rúmi liggja Konur og háskólamenntaðir líklegri til að vilja frekari aðgerðir gegn Ísrael Bein útsending: Heilbrigðistæknilausnir og -þjónusta Sjá meira
Lyfjastofnun hefur varað við aukinni ógn ólöglegra þyngdarstjórnunarlyfja. Framboð ólöglegra lyfja sem geta verið lífshættuleg hefur aukist til muna undanfarið í Evrópu og getur verið að þau séu einnig í dreifingu hér á landi. Dæmi eru um að þyngdarstjórnunarlyf gangi kaupum og sölu á Facebook-síðum innan landsteinanna með ólöglegum hætti. Erla Gerður Sveinsdóttir, læknir sem starfað hefur sem sérfræðingur í offitu um árabil, segir um alvarlega þróun að ræða. „Þetta er alvöru lyf sem á að gefa samkvæmt ákveðnum ábendingum, fylgja því eftir á ákveðinn hátt og undirbúa meðferðina vel og fylgja henni eftir. Þetta er ekki bara saklaust efni sem á að fara með einhvern veginn. Það er svona alls konar hvatning, útlitsdýrkun og fólk leitast eftir þessu. Þá koma fram eftirlíkingar og falsefni. Allt þetta. Þannig er svolítið bara heimurinn.“ „Svakaleg óvissa á svo marga vegu“ Mikilvægt sé að vera á varðbergi og að meðferðin sé undir handleiðslu læknis. „Þú veist einu sinni ekki hvað er í því. Þú veist ekki hvað það er að gera fyrir líkamann þinn. Þú veist ekki í hvaða magni það er, jafnvel þó það sé efnið sem það segist vera. Þú veist ekkert í hvaða magni það er. Þú veist ekki hvaða magn myndi hæfa fyrir þinn líkama. Þetta er svo svakaleg óvissa á svo marga vegu.“ Of algengt sé að lyfið sé misnotað en sem dæmi hefur borið á því að nokkrir einstaklingar nýti lyfseðil sameiginlega og taki þyngdarstjórnunarlyf í minni skömmtum eða míkródósi. „Það er ekki ráðlagt og það eru ekki til rannsóknir sem sýna hvort það hafi árangur. Hvað það gerir í líkamanum, hvort það er skaðlegt eða ekki. Við getum ekki réttlætt þá meðferð.“ Stundum sé aðeins sagður hluti af heildarmyndinni Fá of margir þetta lyf eða samþykki fyrir þessu lyfi að þínu mati? „Ekki endilega. Það er ekkert endilega rétta fólkið. Það eru mjög margir að taka þetta lyf sem ættu ekki að vera taka þetta lyf við þyngdinni sinni. Eru kannski ekki með sjúkdóminn offitu sem við erum að meðhöndla með þessu og svo eru líka margir sem eru alls ekkert að fá meðferðina því hún er of dýr eða veigra sér við því að leita sér aðstoðar að einhverjum sökum.“ Kannast þú við það að fólk sem leitast eftir þessum lyfjum segi það sem læknar vilja heyra til að uppfylla ákveðin skilyrði? „Ég skil mjög vel löngun fólks til að vilja fá þessi lyf en það ætti ekki að þurfa segja neitt rangt til. Það á bara að geta rætt hreinskilnislega. Auðvitað eigum við líka að nota ákveðnar mælingar. Blóðprufur, líkamssamsetningu og annað til að vita hvort einstaklingur hafi þörf til að nýta þessi lyf eða ekki.“ Veistu til þess að fólk skrökvi í svona meðferð eða samtölum við lækni? „Veit ekki hvort ég eigi að segja skrökvi en stundum heyrir maður bara hluta af heildarmyndinni.“ Hún ítrekar það að það skipti öllu máli að rétti lífsstíllinn sé stundaður samhliða notkun lyfjanna. „Lyfið virkar ekki í líkama sem er í miklu ójafnvægi. Eins og í miklum næringarskorti eins og er oft þegar fólk er að svelta sig og reyna léttast mjög hratt. Þetta er ekki megrunarlyf. Þetta er lyf við sjúkdómnum offitu og við eigum að vanda okkur.“
Þyngdarstjórnunarlyf Heilbrigðismál Lyf Mest lesið Haft höggbor beint fyrir utan í hálft ár og kominn með nóg Innlent Tveggja vikna tvíburasystrum vísað úr landi Innlent Thunberg meðal 500 handtekinna aðgerðasinna Erlent Stímir óhrædd í gin ísraelska sjóhersins Innlent Söguðu gat á flugsafn til að stinga inn Boeing 757 Innlent Demókrötum kennt um og uppsögnum hótað Erlent Heimila gjaldtöku vegna fjarheilbrigðisþjónustu og útkalls án flutnings Innlent Hafði hvorki þekkingu né umboð til að tjá sig um fjármálin Innlent Kom ráðherra á óvart að viðræðum hefði verið slitið Innlent Frelsisflotinn umkringdur og farþegar fluttir til Ísraels Erlent Fleiri fréttir Vilja heimila gjaldtöku vegna fjarheilbrigðisþjónustu og útkalls án flutnings Haft höggbor beint fyrir utan í hálft ár og kominn með nóg Stímir óhrædd í gin ísraelska sjóhersins Kom ráðherra á óvart að viðræðum hefði verið slitið Söguðu gat á flugsafn til að stinga inn Boeing 757 Tveggja vikna tvíburasystrum vísað úr landi Gæti stefnt í þungavigtarslag um varaformannsembættið Atvinnuþátttaka innflytjenda meiri en Íslendinga en fjárhagsstaða verri Hafði hvorki þekkingu né umboð til að tjá sig um fjármálin Framsóknarflokkurinn mælist aftur inni Áttatíu starfsmenn í biðstöðu og HM-hópur Íslands Viðreisn býður fram undir eigin merkjum í Árborg Ekið á hjólreiðamann og hann fluttur á bráðamóttöku Val á þingflokksformanni bíður betri tíma Tvö vilja byggja Fossvogsbrú en bæði yfir áætluðum kostnaði Tálbeitan ákærð fyrir rangt brot Ekki sama manneskjan eftir hörmungarnar á Gasa Skorar á ríkisstjórnina að fjármagna íslenskunám Eggert Benedikt settur forstjóri Hafró Samtök „gamalla karla“ sem sumum finnst „kúl“ Rafmagnslaust á Dalvík, Hrísey og nágrenni Hætt við sameiningu HA og Háskólans á Bifröst Bjóða Grindvíkingum á seiglunámskeið Fimmtungur getur ekki keypt afmælisgjafir fyrir börnin sín Reyna að bjarga starfseminni á Möltu og slæmar fregnir af makrílveiðinni Bein útsending: Loftslagsdagurinn Bein útsending: Staða launafólks á Íslandi Létu sér andlát Hjörleifs í léttu rúmi liggja Konur og háskólamenntaðir líklegri til að vilja frekari aðgerðir gegn Ísrael Bein útsending: Heilbrigðistæknilausnir og -þjónusta Sjá meira