Fram­lög til einka­rekinna fjöl­miðla næstum tvö­faldast

Menningarmálaráðherra kynnti tuttugu aðgerðir í málefnum fjölmiðla í dag.

RÚV minnkar á auglýsingamarkaði en ríkið tekur lífeyrisskuldbindingarnar

Aðgerðir fyrir einkarekna fjölmiðla fela m.a. í sér að tólf prósent af auglýsingatekjum RÚV verði veitt inn í stuðningskerfi einkarekinna fjölmiðla og er gert ráð fyrir að það geti skilað þeim allt að þrjú hundruð milljónum króna á ári. Þá er lagt til að allar auglýsingatekjur sem eru umfram tiltekið hámark, sem ekki er þó skilgreint nánar, renni einnig í pottinn. Á móti verða lífeyrisskuldbindingar RÚV upp á samtals fjóra milljarða króna færðar til ríkisins. Fjármálaráðuneytið á eftir að fara yfir nánari útfærslu á því.

Nýr almannaþjónustupottur

Núverandi fyrirkomulag um endurgreiðslur á ritstjórnarkostnaði sem verið hefur um 500 milljónir króna, verður framlengt til fimm ára og greiðslum flýtt. Þá á að styðja almannaþjónustu fjölmiðla sem uppfylla sértæk skilyrði í þágu almennings um allt og er gert ráð fyrir að þeir fjölmiðlar fái hundrað milljónir króna strax á næsta ári. Framlögin muni svo hækka. Gangi þetta allt upp tvöfaldast framlög til einkarekinna fjölmiðla á þarnæsta ári.

RÚV þarf ekki lengur að reka tvær útvarpsrásir

Þá verða felldar út kvaðir um fjölda rása ríkisútvarpsins en í núverandi lögum er því gert að miðla efni á tveimur útvarpsrásum. Skattleggja á alþjóðleg tæknifyrirtæki og stjórnarráðið mun innleiða stefnu um áskrifta- og auglýsingakaup af innlendum fjölmiðlum og beina því til undirstofnanna. Loks verður greitt fyrir aðgengi annarra miðla að efni úr safni RÚV. 

Löngu tímabært

Logi Már Einarsson menningarráðherra er sannfærður um að aðgerðingar muni efla fjölmiðlaumhverfið hér á landi.

„Við erum að stefna á tvöföldun stuðnings til einkarekinna fjölmiðla. Annars vegar með þessum almenna stuðningspotti og hins vegar framlögum til þeirra fjölmiðla sem gegna almannaþjónustuhlutverki. Sá pottur er nýr, strax á þessu ári er gert ráð fyrir að hann verði hundrað milljónir en við stefnum á að hann verði allt að þrjú hundruð milljónir króna,“ segir Logi. 

Hann segir þessar aðgerðir löngu tímabærar.

„Það hefði þurft að ráðast í svona aðgerðir fyrir tíu árum. Því miður þá hefur lítið gerst fyrr en núna. Ég tel að þetta muni skipta mjög miklu máli og vonandi mun þetta skipta sköpum fyrir einhverja,“ segir hann. 

Logi segir í höndum stjórnar Ríkisútvarpsins að ákveða hversu margar útvarpsstöðvar verða reknar en ekki verði lengur kvaðir um að þær séu tvær. 

„Við afléttum þeim kröfum af þeim. Það er bara ríkisútvarpsins sjálfs og stjórnar RÚV að ákveða hversu fáar eða margar rásir verða reknar. Fræðilega þýðir það að Rás 2 þarf ekki lengur að vera til staðar,“ segir Logi.  

Hann segir að RÚV gegni áfram mikilvægu hlutverki. 

„Við ætlumst til þess að RÚV leiki hlutverk með öðrum fjölmiðlum í þeirri viðspyrnu við samkeppni erlendis frá og gagnvart lýðræði og öryggi í landinu,“ segir hann. 

Jákvæð skref 

Herdís Dröfn Fjeldsted forstjóri Sýnar segir fyrstu viðbrögð sín við tillögunum jákvæð. Hún hefur áður bent á að takmarka þurfi stöðu RÚV á auglýsingamarkaði og styðja þurfi einkarekna fjölmiðla betur. 

„Það hefur verið komið til móts við okkur á ýmsan máta. Til að mynda með aðgerðunum varðandi auglýsingamarkaðinn, aðgerðum gagnvart hugverkastuldi. Þá höfum við mikið talað fyrir því að einkareknir miðlar sem sinna almannavarnarhlutverki verði skilgreindir sem mikilvægir innviðir í almannahagsmunum og mér sýnist komist á móts við það í þessum aðgerðum. Þetta eru jákvæð skref en ég á eftir að skoða hvort þau dugi til,“ segir Herdís. 

 Óvenjuleg aðferð

Stefán Eiríksson útvarpsstjóri segir stærstu tíðindin að styrkja eigi fjölmiðla

„Ég held að þetta sé heildstæður og sterkur pakki sem miðar að því að styrkja íslenskt fjölmiðlaumhverfi en við eigum auðvitað eftir að rýna einstakar tillögur,“ segir hann. 

Hann telur aðgerðir stjórnvalda varðandi auglýsingar óvenjulegar.

„Þetta er óvenjuleg tillaga og hugmynd. Ég þekki fordæmi í Evrópu fyrir fyrirkomulagi af þessum toga. Það á eftir að útfæra þetta en við setjumst yfir það og vinnum að því,“ segir hann. Enn eigi eftir að útfæra hvað RÚV megi hafa í hámarkstekjur af auglýsingum. 

Hann segir mikilvægt að losna við lífeyrissjóðsskuldbindingar sem hafa hvílt lengi á RÚV upp á samtals fjóra milljarða króna.

„Þetta er töluvert þungur baggi sem hefur hvílt lengi á okkur og hefur verið létt á öllum opinberum aðilum. Það var löngu tímabært að huga að þessu. Í þessu tilviki er þetta gert sem mótvægi við tekjutapi sem aðrar tillögur fela í sér,“ segir hann.

Aðspurður um hvort breytingarnar feli í sér brotthvarf á Rás 2 svarar Stefán.

„Það held ég ekki. Rás 2 er gríðarlega mikilvægur vettvangur, öflug útvarpsstöð. Hún er 40 ára gömul sem gegnir mikilvægu menningarhlutverki hér á landi,“ segir Stefán.