Góð frjálshyggja, vont fólk? 17. ágúst 2010 06:00 Þorsteinn Siglaugsson fór fram á það í nýlegri grein í Fréttablaðinu að frjálshyggjan yrði hreinsuð af ásökunum um að hafa átt einhvern þátt í efnahagshruni Íslands. Þetta er að sjálfsögðu fróm og góð bón þess sem hefur góðan málstað að verja. Stalín var einn í heiminumÞegar farið var að vinda ofan af ógnarverkum Stalíns og einræðisstjórnar hans fór fljótlega að bera á því meðal margra vinstri manna að þetta hefði nú ekki verið kommúnismanum að kenna heldur ofsóknaróða klikkhausnum Stalín. Núna er víst ekkert frjálshyggjunni að kenna heldur vondum einstaklingum sem gáfu skít í hina hreinu hugmyndafræði.Athyglisverðast í grein Þorsteins að mínu mati eru ekki orsakaskýringarnar á hruninu heldur það sem hann skautar yfirborðskennt yfir til að byrja með og tengir á undarlegan hátt að lokum við hugmyndafræði frjálshyggjunnar. Rétt áður en Þorsteinn varpar fram þrefaldri orsakaskýringu á hruninu (röng peningamálastefna, óábyrg efnahagsstjórn og óhagkvæmar ríkisfjárfestingar) skautar hann yfir frátalda „spillingu og reynsluleysi eftirlitsaðila og stjórnmálamanna.“Ég er ekki ósammála að ríkisbatteríinu hafi verið illa stjórnað en finnst áhugavert hvernig hann setur fram orsakasamhengi og þá sérstaklega sem snýr að jafn yfirgripsmikilli hugmyndafræði og frjálshyggjan er. Það sem má glöggt lesa út úr ummælum hans (eins og svo ótalmargra undanfarin ár) er að þetta hafi ekkert með stefnuna að gera heldur hafi óprúttnir aðilar misnotað aðstöðu sína. Frjálshyggjan er hugmyndafræði sem trúir því að (flest)öll ríkisafskipti séu slæm í eðli sínu, ef ekki hreinræktað ofbeldi.Hugmyndafræðin er í eðli sínu á móti öllu regluverki sem getur haft einhver áhrif á eða hindrað frjálsa einstaklinga í að fara sínu fram þegar þeir vilja fara sínu fram. Eftir að stjórnvöld á sínum tíma, þá Sjálfstæðisflokkur og Framsóknarflokkur, höfðu einkavætt bankana með svona glimrandi árangri tóku frjálsir andar til við að gera það sem þeim sýndist. Fólk í viðskiptum komst upp með að gera það sem því sýndist af því að yfirvöldin sem gáfu því bankana sáu til þess að þau yrðu ekkert trufluð við gróðabrallið í formi regluverks og eftirlits. Samkvæmt hugmyndafræðinni átti markaðurinn að hafa eftirlit með sjálfum sér og hver heilvita manneskja sér hversu gott fyrirkomulag það hlýtur að vera.Hugmyndafræði einstaklingaSpillingin og eftirlitsleysið stóð ekkert fyrir utan hugmyndafræði frjálshyggjunnar heldur er möguleikinn á að misnota aðstæður hluti af kerfinu sjálfu. Spillingin þreifst í skjóli þess að ekkert var þess megnugt að afhjúpa hana og koma böndum yfir hana. Hægri öfl höfðu markvisst dregið úr öllu regluverki og öllu eftirliti sem er venjulega hugsað til þess að reyna að lágmarka spillingu. Eftirlitsstofnanir voru sjálfstæðar að nafninu til en um leið voru þær háðar fjárveitingum frá Alþingi og sjálfstæði þeirra í raun lítið. Enda kom það í ljós þegar farið var að skoða málin að stofnun á borð við Fjármálaeftirlitið var allskostar óhæf til þess að gera eitt né neitt, það sama átti við um fleiri stofnanir.Stjórnmálamenn voru þannig að framfylgja hugmyndafræðinni þegar þeir drógu úr öllu regluverki og eftirliti sem hugsað var til að takmarka frelsi sumra einstaklinga til þess að skaða aðra einstaklinga. Hugmyndafræði frjálshyggjunnar lagði spillingunni til þann farveg sem hún rann óhindrað eftir.Það sem einkennir hugmyndafræði er það hversu umlykjandi hún er. Heimsmynd fólks mótast af hugmyndafræði og margir ganga ótrúlega langt til þess að verja heimsmynd sína hverju sinni. Vinstri menn gerðust sekir um þetta með kommúnismann og hægri menn nú með frjálshyggjuna. Skýringar á hruninu hafa meira að segja fylgt hugmyndafræði frjálshyggju og einstaklingshyggju í svo fullkominni blindni að á tímabili var talað um „siðblindu“ sem helstu orsök hrunins. Að tala um einstaklingsbundna siðblindu er náttúrulega ekkert annað en friðþæging fjöldans sem tók þátt í að skapa kerfið. Og um leið og slíkum einstaklingsmiðuðum skýringum er haldið fram viðheldur það kerfinu sem það þykist vera að gera upp við. Þetta var jú engum að kenna nema þessum siðspilltu klikkhausum.Þorsteinn endar grein sína á að tala um að sjálfstæðismenn þurfi ekki að gera upp við hugmyndafræðina heldur hvernig þeir hafi vikið frá henni. Stjórnvöld, með sjálfstæðismenn í broddi fylkingar, aðhylltust um langt skeið kenningar frjálshyggjunnar og hrintu þeim í margvíslegu formi í framkvæmd. Einkavæðing, afnám regluverks og eftirlits vegur þar þyngst. Ef sjálfstæðismenn endurskoða ekki hugmyndir sínar um frjálshyggjuna sem og samspil einstaklinga og hugmyndafræði mun ekkert breytast hjá stórum hópi fólks. Eftir stendur fögur heimsmynd og sviðin jörð. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðanir Skoðun Mest lesið Þurfum við virkilega „leyniþjónustu”? Helen Olafsdóttir Skoðun Svona eða hinsegin, hvert okkar verður næst? Unnar Geir Unnarsson Skoðun Ákall til íslenskra stjórnmálamanna Magnús Árni Skjöld Magnússon Skoðun Byrjað á öfugum enda! Hjálmar Heiðdal Skoðun Reynisfjara og mannréttindasáttmáli Evrópu Róbert R. Spanó Skoðun Væri ekki hlaupið út aftur Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Að hlúa að foreldrum: Forvörn sem skiptir máli Áróra Huld Bjarnadóttir Skoðun Hefur ítrekað hótað okkur áður Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Bandaríkin voru alltaf vondi kallinn Karl Héðinn Kristjánsson Skoðun Ég neita að trúa... Guðlaug Kristjánsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Svona eða hinsegin, hvert okkar verður næst? Unnar Geir Unnarsson skrifar Skoðun Reynisfjara og mannréttindasáttmáli Evrópu Róbert R. Spanó skrifar Skoðun Að hlúa að foreldrum: Forvörn sem skiptir máli Áróra Huld Bjarnadóttir skrifar Skoðun Ákall til íslenskra stjórnmálamanna Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Þurfum við virkilega „leyniþjónustu”? Helen Olafsdóttir skrifar Skoðun Byrjað á öfugum enda! Hjálmar Heiðdal skrifar Skoðun Væri ekki hlaupið út aftur Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Gervigreind fyrir alla — en fyrir hvern í raun? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Hefur ítrekað hótað okkur áður Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Þjóðaratkvæðagreiðsla vegna umsóknar um aðild að ESB er stjórnsýslugrín! Júlíus Valsson skrifar Skoðun Bandaríkin voru alltaf vondi kallinn Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Erum við á leiðinni í hnífavesti? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Ákall til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra að standa við gefin loforð Laura Sólveig Lefort Scheefer,Snorri Hallgrímsson,Sigurlaug Eir Beck Þórsdóttir,Jóhanna Malen Skúladóttir,Ida Karólína Harris,Antonia Hamann,Julien Nayet-Pelletier skrifar Skoðun Kæfandi klámhögg sveitarstjóra Jón Trausti Reynisson skrifar Skoðun Klár fyrir Verslunarmannahelgina? Ágúst Mogensen skrifar Skoðun Vegið að börnum í pólitískri aðför að ferðaþjónustunni Einar Freyr Elínarson skrifar Skoðun Hið tæra illa Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Ferðamannaiðnaður? Nei, ferðaþjónusta! Guðmundur Björnsson skrifar Skoðun Hæðarveiki og lyf Ari Trausti Guðmundsson skrifar Skoðun Landsvirkjun hafin yfir lög Björg Eva Erlendsdóttir skrifar Skoðun Fjárskipti við slit óvígðrar sambúðar: Meginreglur og frávik Sveinn Ævar Sveinsson skrifar Skoðun Þau eru framtíðin – en fá ekki að njóta nútímans Sigurður Kári skrifar Skoðun Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hvers vegna þegir kristin, vestræn menning? Ómar Torfason skrifar Skoðun Trump les tölvupóstinn þinn Mörður Áslaugarson skrifar Skoðun „Já, hvað með bara að skjóta hann!“ Þórhildur Hjaltadóttir skrifar Skoðun Heimar sem þurfa nýja umræðu! Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Sársauki annarra og samúðarþreyta Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson skrifar Skoðun Alþjóðalög eða lögleysa? Urður Hákonardóttir skrifar Sjá meira
Þorsteinn Siglaugsson fór fram á það í nýlegri grein í Fréttablaðinu að frjálshyggjan yrði hreinsuð af ásökunum um að hafa átt einhvern þátt í efnahagshruni Íslands. Þetta er að sjálfsögðu fróm og góð bón þess sem hefur góðan málstað að verja. Stalín var einn í heiminumÞegar farið var að vinda ofan af ógnarverkum Stalíns og einræðisstjórnar hans fór fljótlega að bera á því meðal margra vinstri manna að þetta hefði nú ekki verið kommúnismanum að kenna heldur ofsóknaróða klikkhausnum Stalín. Núna er víst ekkert frjálshyggjunni að kenna heldur vondum einstaklingum sem gáfu skít í hina hreinu hugmyndafræði.Athyglisverðast í grein Þorsteins að mínu mati eru ekki orsakaskýringarnar á hruninu heldur það sem hann skautar yfirborðskennt yfir til að byrja með og tengir á undarlegan hátt að lokum við hugmyndafræði frjálshyggjunnar. Rétt áður en Þorsteinn varpar fram þrefaldri orsakaskýringu á hruninu (röng peningamálastefna, óábyrg efnahagsstjórn og óhagkvæmar ríkisfjárfestingar) skautar hann yfir frátalda „spillingu og reynsluleysi eftirlitsaðila og stjórnmálamanna.“Ég er ekki ósammála að ríkisbatteríinu hafi verið illa stjórnað en finnst áhugavert hvernig hann setur fram orsakasamhengi og þá sérstaklega sem snýr að jafn yfirgripsmikilli hugmyndafræði og frjálshyggjan er. Það sem má glöggt lesa út úr ummælum hans (eins og svo ótalmargra undanfarin ár) er að þetta hafi ekkert með stefnuna að gera heldur hafi óprúttnir aðilar misnotað aðstöðu sína. Frjálshyggjan er hugmyndafræði sem trúir því að (flest)öll ríkisafskipti séu slæm í eðli sínu, ef ekki hreinræktað ofbeldi.Hugmyndafræðin er í eðli sínu á móti öllu regluverki sem getur haft einhver áhrif á eða hindrað frjálsa einstaklinga í að fara sínu fram þegar þeir vilja fara sínu fram. Eftir að stjórnvöld á sínum tíma, þá Sjálfstæðisflokkur og Framsóknarflokkur, höfðu einkavætt bankana með svona glimrandi árangri tóku frjálsir andar til við að gera það sem þeim sýndist. Fólk í viðskiptum komst upp með að gera það sem því sýndist af því að yfirvöldin sem gáfu því bankana sáu til þess að þau yrðu ekkert trufluð við gróðabrallið í formi regluverks og eftirlits. Samkvæmt hugmyndafræðinni átti markaðurinn að hafa eftirlit með sjálfum sér og hver heilvita manneskja sér hversu gott fyrirkomulag það hlýtur að vera.Hugmyndafræði einstaklingaSpillingin og eftirlitsleysið stóð ekkert fyrir utan hugmyndafræði frjálshyggjunnar heldur er möguleikinn á að misnota aðstæður hluti af kerfinu sjálfu. Spillingin þreifst í skjóli þess að ekkert var þess megnugt að afhjúpa hana og koma böndum yfir hana. Hægri öfl höfðu markvisst dregið úr öllu regluverki og öllu eftirliti sem er venjulega hugsað til þess að reyna að lágmarka spillingu. Eftirlitsstofnanir voru sjálfstæðar að nafninu til en um leið voru þær háðar fjárveitingum frá Alþingi og sjálfstæði þeirra í raun lítið. Enda kom það í ljós þegar farið var að skoða málin að stofnun á borð við Fjármálaeftirlitið var allskostar óhæf til þess að gera eitt né neitt, það sama átti við um fleiri stofnanir.Stjórnmálamenn voru þannig að framfylgja hugmyndafræðinni þegar þeir drógu úr öllu regluverki og eftirliti sem hugsað var til að takmarka frelsi sumra einstaklinga til þess að skaða aðra einstaklinga. Hugmyndafræði frjálshyggjunnar lagði spillingunni til þann farveg sem hún rann óhindrað eftir.Það sem einkennir hugmyndafræði er það hversu umlykjandi hún er. Heimsmynd fólks mótast af hugmyndafræði og margir ganga ótrúlega langt til þess að verja heimsmynd sína hverju sinni. Vinstri menn gerðust sekir um þetta með kommúnismann og hægri menn nú með frjálshyggjuna. Skýringar á hruninu hafa meira að segja fylgt hugmyndafræði frjálshyggju og einstaklingshyggju í svo fullkominni blindni að á tímabili var talað um „siðblindu“ sem helstu orsök hrunins. Að tala um einstaklingsbundna siðblindu er náttúrulega ekkert annað en friðþæging fjöldans sem tók þátt í að skapa kerfið. Og um leið og slíkum einstaklingsmiðuðum skýringum er haldið fram viðheldur það kerfinu sem það þykist vera að gera upp við. Þetta var jú engum að kenna nema þessum siðspilltu klikkhausum.Þorsteinn endar grein sína á að tala um að sjálfstæðismenn þurfi ekki að gera upp við hugmyndafræðina heldur hvernig þeir hafi vikið frá henni. Stjórnvöld, með sjálfstæðismenn í broddi fylkingar, aðhylltust um langt skeið kenningar frjálshyggjunnar og hrintu þeim í margvíslegu formi í framkvæmd. Einkavæðing, afnám regluverks og eftirlits vegur þar þyngst. Ef sjálfstæðismenn endurskoða ekki hugmyndir sínar um frjálshyggjuna sem og samspil einstaklinga og hugmyndafræði mun ekkert breytast hjá stórum hópi fólks. Eftir stendur fögur heimsmynd og sviðin jörð.
Skoðun Þjóðaratkvæðagreiðsla vegna umsóknar um aðild að ESB er stjórnsýslugrín! Júlíus Valsson skrifar
Skoðun Ákall til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra að standa við gefin loforð Laura Sólveig Lefort Scheefer,Snorri Hallgrímsson,Sigurlaug Eir Beck Þórsdóttir,Jóhanna Malen Skúladóttir,Ida Karólína Harris,Antonia Hamann,Julien Nayet-Pelletier skrifar
Skoðun Fjárskipti við slit óvígðrar sambúðar: Meginreglur og frávik Sveinn Ævar Sveinsson skrifar
Skoðun Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson skrifar