Alþingi 22. október 2010 06:00 Stjórnarskrá Íslands segir til um verkaskiptingu Alþingis og annarra stjórnvalda: 1. gr.: Ísland er lýðveldi með þingbundinni stjórn. 2. gr.: Alþingi og forseti fara saman með löggjafarvaldið. Forseti og önnur stjórnvöld samkvæmt stjórnarskrá þessari og öðrum landslögum fara með framkvæmdavaldið. Dómendur fara með dómsvaldið. Enn fremur segir um þingmenn: 48. gr. Alþingismenn eru eingöngu bundnir við sannfæringu sína og eigi við neinar reglur frá kjósendum sínum. Því mætti gera ráð fyrir að verkgangurinn væri sá, að alþingismenn, einn eða fleiri, leggi fram hugmynd og frumdrög að lögum og ræði það við aðra þingmenn. Eftir efni, gæti verið að ein af fastanefndum þingsins fjallaði um frumvarpið. Síðan færi það til 1. umræðu og svo áfram til 2. umræðu. Þingmenn gætu kallað eftir rannsóknum. Í dag er líklegra að ráðherra feli lögfræðingum í ráðuneyti sínu að semja frumvarp. Síðan er fjallað um það í þingflokki ráðherrans. Eftir það ber ráðherrann það undir ríkisstjórnina. Því næst er það tekið til umræðu í þingflokki samstarfsflokksins í ríkisstjórn. Eftir það sjá þessir tveir þingflokkar um að frumvarpið verði að lögum. Þó þingmenn stjórnarandstöðu beri fram fyrirspurnir, leggi fram breytingar- eða frávísunartillögur, verða lögin samþykkt. Af þessu sést að þátttaka þingmanna er einskorðuð við umræður, fyrst innan þingflokkanna og síðan í þingsal. Svokölluð „þingmannafrumvörp" eru fá. Því er hægt að líta svo á að 2. grein stjórnarskrárinnar sem fjallar um verkaskiptingu stjórnvalda sé alltaf brotin, þegar „stjórnarfrumvörp" verða til. Sú röksemd hefur komið fram að í ráðuneytum sé þekking og reynsla sem gagnist við samningu lagafrumvarpa. Þau rök eru þó léttvæg þegar 2. grein Stjórnarskrárinnar er höfð í huga. Handhafar framkvæmdavaldins eru þeir sem eiga að framkvæma vilja Alþingis. Það er því alls ekki við hæfi að þeir setji þær reglur, sem þeir eiga sjálfir að fara eftir. Eðlilegra væri að Alþingi hefði mannafla til að aðstoða þingmenn við lagasmíð og á móti mætti fækka því starfsfólki ráðuneytanna sem nú vinnur að samningu laga. Alþingi gegnir ekki því hlutverki sem því er ætlað skv. 2. grein stjórnarskárinnar og fremur stjórnarskrárbrot í hvert sinn sem stjórnarfrumvarp verður að lögum. Alþingi Íslendinga er því ekki heilbrigt. Skoðanakannanir hafa margoft sýnt að Alþingi nýtur ekki trausts þjóðarinnar. Þetta sjúklega ástand hefur verið lengi að þróast. Tvær gagnmerkar rannsóknir hafa verið gerðar á efnahgashruninu 2008. Sú síðari var skipuð 9 þingmönnum og fjallaði um hlut Alþingis. Skýrsla um störf hennar er nýútkomin. Þar eru margar góðar úrbótatillögur og margt gagnrýnt og stundum kveðið fast að orði t.d.: "Alþingi má ekki vera verkfæri í höndum framkvæmdarvalds og oddvitaræðis." Lesendum er eindregið bent á þessa skýrslu og sérstakleg á grein 2.1.Hverjir veljast sem þingmenn?Alþingi var endurreist samkvæmt tilskipun konungs frá 1834. Þingmenn gátu verið mest 26, 20 þjóðkjörnir, en konungur gat skipað allt að sex þingmennmenn.Breytingar hafa oft verið gerðar, yfirleitt til að fjölga þingmönnum og breyta einmenningskjördæmum í tvimenniskjördæmi, en mikilsverð breyting var gerð 1915, þegar konungkjör var lagt niður, en í stað stofnað til landskjörs þingmanna.Næstu mikilvægu breytingar urðu árið 1934 þegar landskjör alþingismanna var lagt niður og þjóðkjörnum þingmönnum fjölgað úr 36 í 38. Auk þess skyldi úthlutað allt að 11 þingsætum til jöfnunar milli þingflokka svo að hver flokkur hefði þingsæti í sem fyllstu samræmi við atkvæðatölu sína við almennar kosningar. Í þau sæti var 11 frambjóðendum, sem hlutu ekki kosningu í kjördæmum, raðað eftir ákveðnum reglum og þingmennirnir nefndir landskjörnir.Árið 1959 var kjördæmaskipun gjörbreytt. Þingmönnum var fjölgað í 60 og landinu skipt í átta kjördæmi. 25 þingmenn skyldu kosnir hlutbundinni kosningu, listakosningu, í fimm manna kjördæmum, 12 þingmenn skyldu kosnir hlutbundinni kosningu í sex manna kjördæmum. 12 þingmenn skyldu kosnir hlutbundinni kosningu í Reykjavík. 11 landskjörnir þingmenn bættust síðan við til jöfnunar milli þingflokka.Ì rúm 60 àr hafa allir alþingismenn hlotið kosningu einungis vegna þess að á skrifstofu stjórnmálaflokks var nafni þeirra raðað í „öruggt" sæti á lista flokksins. Af því leiðir að trúnaður þeirra er ekki við samviskuna, ekki við stjórnarskrána og ekki einu sinn við þjóðina, heldur við flokkinn. Það má halda því fram að þetta sé ein aðal orsök heilsuleysis Alþingis.Lækningin hlýtur að beinast að því rjúfa þetta vald flokkanna og koma kjörinu aftur til þjóðarinnar. Beinast virðist liggja fyrir að skipta landinu í einmenningskjördæmi, t.d. 30. Breytingin í einmenningskjördæmi, ein sér, nægir tæplega til að hnekkja valdi stjórnmálaflokkanna nægilegs. Fleira þarf að koma til og má m.a. benda á eftirfarandi:Kosningar til Alþingis eru nú að 4 ára fresti. Kosningar í öllum kjördæmum að fjögurra ára fresti eru heppilegar fyrir áróðursvélar flokkanna vegna þess að á vikunum fyrir kjördag eru allir kjósendur landsins að ákveða meðferð atkvæðis síns. Til að breyta þessu má hafa kosningar hvenær sem þingsæti losnar. Ennfremur má hafa kjörtímann mislangan til að kosningar dreifist enn meir.Upplýsingar um þróun kosningafyrirkomulags eru úr Skýrslu forsætisráðherra um endurskoðun á kjördæmaskipun og tilhögun kosninga til Alþingis sem var lögð fyrir Alþingi á 123. löggjafarþingi 1998-99. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðanir Skoðun Mest lesið Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson Skoðun Hver er kjarninn í samfélagi sem selur hjarta sitt? Trausti Breiðfjörð Magnússon Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun Eflum traustið Helgi Áss Grétarsson,Marta Guðjónsdóttir Skoðun Vindorkuvæðing í skjóli nætur Kristín Helga Gunnarsdóttir Skoðun Keldnaland – fjölmenn hverfi í mótun Þorsteinn R. Hermannsson Skoðun Ákall til ESB-sinna: Hvar eru undanþágurnar? Einar Jóhannes Guðnason Skoðun Sundrung á vinstri væng Jökull Sólberg Auðunsson Skoðun Er ég ömurlegt foreldri ef ég segi nei við barnið mitt? Stefán Þorri Helgason Skoðun Hagfræði-tilgáta ómeðtekin Karl Guðlaugsson Skoðun Skoðun Skoðun Keldnaland – fjölmenn hverfi í mótun Þorsteinn R. Hermannsson skrifar Skoðun Eflum traustið Helgi Áss Grétarsson,Marta Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson skrifar Skoðun Hver er kjarninn í samfélagi sem selur hjarta sitt? Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Seljum börnum nikótín! Hugi Halldórsson skrifar Skoðun Sundrung á vinstri væng Jökull Sólberg Auðunsson skrifar Skoðun Þegar samfélagið missir vinnuna Hrafn Splidt Þorvaldsson skrifar Skoðun Akademískt frelsi og ókurteisi Kolbeinn H. Stefánsson skrifar Skoðun Hvar liggur ábyrgð hins fullorðna á hegðun ungmenna í samfélaginu? Rakel Guðbjörnsdóttir skrifar Skoðun Yfir hverju er verið að brosa? Árni Kristjánsson skrifar Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson skrifar Skoðun Stjórnvöld sem fjárfestatenglar Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Ákall til ESB-sinna: Hvar eru undanþágurnar? Einar Jóhannes Guðnason skrifar Skoðun Er ég ömurlegt foreldri ef ég segi nei við barnið mitt? Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun Vindorkuvæðing í skjóli nætur Kristín Helga Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Þátttökuverðlaun Þórdísar Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Fjármálaráðherra búinn að segja A Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Hagfræði-tilgáta ómeðtekin Karl Guðlaugsson skrifar Skoðun Ótryggt aðgengi á Veðurstofureit Friðjón R. Friðjónsson skrifar Skoðun Stattu vörð um launin þín Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Byggjum fyrir eldra fólk, ekki ungt Ólafur Margeirsson skrifar Skoðun Hlustum í eitt skipti á foreldra Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Hugleiðingar um ástandið fyrir botni Miðjarðarhafs Örn Sigurðsson skrifar Skoðun Heildstætt heilbrigðiskerfi – hagur okkar allra Alma D. Möller skrifar Skoðun Vanþekking eða vísvitandi blekkingar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun „I believe the children are our future…“ Karen Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Mikilvægi félagasamtaka og magnað maraþon Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Allt sem ég þarf að gera Dagbjartur Kristjánsson skrifar Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson skrifar Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar Sjá meira
Stjórnarskrá Íslands segir til um verkaskiptingu Alþingis og annarra stjórnvalda: 1. gr.: Ísland er lýðveldi með þingbundinni stjórn. 2. gr.: Alþingi og forseti fara saman með löggjafarvaldið. Forseti og önnur stjórnvöld samkvæmt stjórnarskrá þessari og öðrum landslögum fara með framkvæmdavaldið. Dómendur fara með dómsvaldið. Enn fremur segir um þingmenn: 48. gr. Alþingismenn eru eingöngu bundnir við sannfæringu sína og eigi við neinar reglur frá kjósendum sínum. Því mætti gera ráð fyrir að verkgangurinn væri sá, að alþingismenn, einn eða fleiri, leggi fram hugmynd og frumdrög að lögum og ræði það við aðra þingmenn. Eftir efni, gæti verið að ein af fastanefndum þingsins fjallaði um frumvarpið. Síðan færi það til 1. umræðu og svo áfram til 2. umræðu. Þingmenn gætu kallað eftir rannsóknum. Í dag er líklegra að ráðherra feli lögfræðingum í ráðuneyti sínu að semja frumvarp. Síðan er fjallað um það í þingflokki ráðherrans. Eftir það ber ráðherrann það undir ríkisstjórnina. Því næst er það tekið til umræðu í þingflokki samstarfsflokksins í ríkisstjórn. Eftir það sjá þessir tveir þingflokkar um að frumvarpið verði að lögum. Þó þingmenn stjórnarandstöðu beri fram fyrirspurnir, leggi fram breytingar- eða frávísunartillögur, verða lögin samþykkt. Af þessu sést að þátttaka þingmanna er einskorðuð við umræður, fyrst innan þingflokkanna og síðan í þingsal. Svokölluð „þingmannafrumvörp" eru fá. Því er hægt að líta svo á að 2. grein stjórnarskrárinnar sem fjallar um verkaskiptingu stjórnvalda sé alltaf brotin, þegar „stjórnarfrumvörp" verða til. Sú röksemd hefur komið fram að í ráðuneytum sé þekking og reynsla sem gagnist við samningu lagafrumvarpa. Þau rök eru þó léttvæg þegar 2. grein Stjórnarskrárinnar er höfð í huga. Handhafar framkvæmdavaldins eru þeir sem eiga að framkvæma vilja Alþingis. Það er því alls ekki við hæfi að þeir setji þær reglur, sem þeir eiga sjálfir að fara eftir. Eðlilegra væri að Alþingi hefði mannafla til að aðstoða þingmenn við lagasmíð og á móti mætti fækka því starfsfólki ráðuneytanna sem nú vinnur að samningu laga. Alþingi gegnir ekki því hlutverki sem því er ætlað skv. 2. grein stjórnarskárinnar og fremur stjórnarskrárbrot í hvert sinn sem stjórnarfrumvarp verður að lögum. Alþingi Íslendinga er því ekki heilbrigt. Skoðanakannanir hafa margoft sýnt að Alþingi nýtur ekki trausts þjóðarinnar. Þetta sjúklega ástand hefur verið lengi að þróast. Tvær gagnmerkar rannsóknir hafa verið gerðar á efnahgashruninu 2008. Sú síðari var skipuð 9 þingmönnum og fjallaði um hlut Alþingis. Skýrsla um störf hennar er nýútkomin. Þar eru margar góðar úrbótatillögur og margt gagnrýnt og stundum kveðið fast að orði t.d.: "Alþingi má ekki vera verkfæri í höndum framkvæmdarvalds og oddvitaræðis." Lesendum er eindregið bent á þessa skýrslu og sérstakleg á grein 2.1.Hverjir veljast sem þingmenn?Alþingi var endurreist samkvæmt tilskipun konungs frá 1834. Þingmenn gátu verið mest 26, 20 þjóðkjörnir, en konungur gat skipað allt að sex þingmennmenn.Breytingar hafa oft verið gerðar, yfirleitt til að fjölga þingmönnum og breyta einmenningskjördæmum í tvimenniskjördæmi, en mikilsverð breyting var gerð 1915, þegar konungkjör var lagt niður, en í stað stofnað til landskjörs þingmanna.Næstu mikilvægu breytingar urðu árið 1934 þegar landskjör alþingismanna var lagt niður og þjóðkjörnum þingmönnum fjölgað úr 36 í 38. Auk þess skyldi úthlutað allt að 11 þingsætum til jöfnunar milli þingflokka svo að hver flokkur hefði þingsæti í sem fyllstu samræmi við atkvæðatölu sína við almennar kosningar. Í þau sæti var 11 frambjóðendum, sem hlutu ekki kosningu í kjördæmum, raðað eftir ákveðnum reglum og þingmennirnir nefndir landskjörnir.Árið 1959 var kjördæmaskipun gjörbreytt. Þingmönnum var fjölgað í 60 og landinu skipt í átta kjördæmi. 25 þingmenn skyldu kosnir hlutbundinni kosningu, listakosningu, í fimm manna kjördæmum, 12 þingmenn skyldu kosnir hlutbundinni kosningu í sex manna kjördæmum. 12 þingmenn skyldu kosnir hlutbundinni kosningu í Reykjavík. 11 landskjörnir þingmenn bættust síðan við til jöfnunar milli þingflokka.Ì rúm 60 àr hafa allir alþingismenn hlotið kosningu einungis vegna þess að á skrifstofu stjórnmálaflokks var nafni þeirra raðað í „öruggt" sæti á lista flokksins. Af því leiðir að trúnaður þeirra er ekki við samviskuna, ekki við stjórnarskrána og ekki einu sinn við þjóðina, heldur við flokkinn. Það má halda því fram að þetta sé ein aðal orsök heilsuleysis Alþingis.Lækningin hlýtur að beinast að því rjúfa þetta vald flokkanna og koma kjörinu aftur til þjóðarinnar. Beinast virðist liggja fyrir að skipta landinu í einmenningskjördæmi, t.d. 30. Breytingin í einmenningskjördæmi, ein sér, nægir tæplega til að hnekkja valdi stjórnmálaflokkanna nægilegs. Fleira þarf að koma til og má m.a. benda á eftirfarandi:Kosningar til Alþingis eru nú að 4 ára fresti. Kosningar í öllum kjördæmum að fjögurra ára fresti eru heppilegar fyrir áróðursvélar flokkanna vegna þess að á vikunum fyrir kjördag eru allir kjósendur landsins að ákveða meðferð atkvæðis síns. Til að breyta þessu má hafa kosningar hvenær sem þingsæti losnar. Ennfremur má hafa kjörtímann mislangan til að kosningar dreifist enn meir.Upplýsingar um þróun kosningafyrirkomulags eru úr Skýrslu forsætisráðherra um endurskoðun á kjördæmaskipun og tilhögun kosninga til Alþingis sem var lögð fyrir Alþingi á 123. löggjafarþingi 1998-99.
Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson Skoðun
Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun
Skoðun Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson skrifar
Skoðun Hvar liggur ábyrgð hins fullorðna á hegðun ungmenna í samfélaginu? Rakel Guðbjörnsdóttir skrifar
Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson skrifar
Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar
Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson Skoðun
Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun