Alþingi 22. október 2010 06:00 Stjórnarskrá Íslands segir til um verkaskiptingu Alþingis og annarra stjórnvalda: 1. gr.: Ísland er lýðveldi með þingbundinni stjórn. 2. gr.: Alþingi og forseti fara saman með löggjafarvaldið. Forseti og önnur stjórnvöld samkvæmt stjórnarskrá þessari og öðrum landslögum fara með framkvæmdavaldið. Dómendur fara með dómsvaldið. Enn fremur segir um þingmenn: 48. gr. Alþingismenn eru eingöngu bundnir við sannfæringu sína og eigi við neinar reglur frá kjósendum sínum. Því mætti gera ráð fyrir að verkgangurinn væri sá, að alþingismenn, einn eða fleiri, leggi fram hugmynd og frumdrög að lögum og ræði það við aðra þingmenn. Eftir efni, gæti verið að ein af fastanefndum þingsins fjallaði um frumvarpið. Síðan færi það til 1. umræðu og svo áfram til 2. umræðu. Þingmenn gætu kallað eftir rannsóknum. Í dag er líklegra að ráðherra feli lögfræðingum í ráðuneyti sínu að semja frumvarp. Síðan er fjallað um það í þingflokki ráðherrans. Eftir það ber ráðherrann það undir ríkisstjórnina. Því næst er það tekið til umræðu í þingflokki samstarfsflokksins í ríkisstjórn. Eftir það sjá þessir tveir þingflokkar um að frumvarpið verði að lögum. Þó þingmenn stjórnarandstöðu beri fram fyrirspurnir, leggi fram breytingar- eða frávísunartillögur, verða lögin samþykkt. Af þessu sést að þátttaka þingmanna er einskorðuð við umræður, fyrst innan þingflokkanna og síðan í þingsal. Svokölluð „þingmannafrumvörp" eru fá. Því er hægt að líta svo á að 2. grein stjórnarskrárinnar sem fjallar um verkaskiptingu stjórnvalda sé alltaf brotin, þegar „stjórnarfrumvörp" verða til. Sú röksemd hefur komið fram að í ráðuneytum sé þekking og reynsla sem gagnist við samningu lagafrumvarpa. Þau rök eru þó léttvæg þegar 2. grein Stjórnarskrárinnar er höfð í huga. Handhafar framkvæmdavaldins eru þeir sem eiga að framkvæma vilja Alþingis. Það er því alls ekki við hæfi að þeir setji þær reglur, sem þeir eiga sjálfir að fara eftir. Eðlilegra væri að Alþingi hefði mannafla til að aðstoða þingmenn við lagasmíð og á móti mætti fækka því starfsfólki ráðuneytanna sem nú vinnur að samningu laga. Alþingi gegnir ekki því hlutverki sem því er ætlað skv. 2. grein stjórnarskárinnar og fremur stjórnarskrárbrot í hvert sinn sem stjórnarfrumvarp verður að lögum. Alþingi Íslendinga er því ekki heilbrigt. Skoðanakannanir hafa margoft sýnt að Alþingi nýtur ekki trausts þjóðarinnar. Þetta sjúklega ástand hefur verið lengi að þróast. Tvær gagnmerkar rannsóknir hafa verið gerðar á efnahgashruninu 2008. Sú síðari var skipuð 9 þingmönnum og fjallaði um hlut Alþingis. Skýrsla um störf hennar er nýútkomin. Þar eru margar góðar úrbótatillögur og margt gagnrýnt og stundum kveðið fast að orði t.d.: "Alþingi má ekki vera verkfæri í höndum framkvæmdarvalds og oddvitaræðis." Lesendum er eindregið bent á þessa skýrslu og sérstakleg á grein 2.1.Hverjir veljast sem þingmenn?Alþingi var endurreist samkvæmt tilskipun konungs frá 1834. Þingmenn gátu verið mest 26, 20 þjóðkjörnir, en konungur gat skipað allt að sex þingmennmenn.Breytingar hafa oft verið gerðar, yfirleitt til að fjölga þingmönnum og breyta einmenningskjördæmum í tvimenniskjördæmi, en mikilsverð breyting var gerð 1915, þegar konungkjör var lagt niður, en í stað stofnað til landskjörs þingmanna.Næstu mikilvægu breytingar urðu árið 1934 þegar landskjör alþingismanna var lagt niður og þjóðkjörnum þingmönnum fjölgað úr 36 í 38. Auk þess skyldi úthlutað allt að 11 þingsætum til jöfnunar milli þingflokka svo að hver flokkur hefði þingsæti í sem fyllstu samræmi við atkvæðatölu sína við almennar kosningar. Í þau sæti var 11 frambjóðendum, sem hlutu ekki kosningu í kjördæmum, raðað eftir ákveðnum reglum og þingmennirnir nefndir landskjörnir.Árið 1959 var kjördæmaskipun gjörbreytt. Þingmönnum var fjölgað í 60 og landinu skipt í átta kjördæmi. 25 þingmenn skyldu kosnir hlutbundinni kosningu, listakosningu, í fimm manna kjördæmum, 12 þingmenn skyldu kosnir hlutbundinni kosningu í sex manna kjördæmum. 12 þingmenn skyldu kosnir hlutbundinni kosningu í Reykjavík. 11 landskjörnir þingmenn bættust síðan við til jöfnunar milli þingflokka.Ì rúm 60 àr hafa allir alþingismenn hlotið kosningu einungis vegna þess að á skrifstofu stjórnmálaflokks var nafni þeirra raðað í „öruggt" sæti á lista flokksins. Af því leiðir að trúnaður þeirra er ekki við samviskuna, ekki við stjórnarskrána og ekki einu sinn við þjóðina, heldur við flokkinn. Það má halda því fram að þetta sé ein aðal orsök heilsuleysis Alþingis.Lækningin hlýtur að beinast að því rjúfa þetta vald flokkanna og koma kjörinu aftur til þjóðarinnar. Beinast virðist liggja fyrir að skipta landinu í einmenningskjördæmi, t.d. 30. Breytingin í einmenningskjördæmi, ein sér, nægir tæplega til að hnekkja valdi stjórnmálaflokkanna nægilegs. Fleira þarf að koma til og má m.a. benda á eftirfarandi:Kosningar til Alþingis eru nú að 4 ára fresti. Kosningar í öllum kjördæmum að fjögurra ára fresti eru heppilegar fyrir áróðursvélar flokkanna vegna þess að á vikunum fyrir kjördag eru allir kjósendur landsins að ákveða meðferð atkvæðis síns. Til að breyta þessu má hafa kosningar hvenær sem þingsæti losnar. Ennfremur má hafa kjörtímann mislangan til að kosningar dreifist enn meir.Upplýsingar um þróun kosningafyrirkomulags eru úr Skýrslu forsætisráðherra um endurskoðun á kjördæmaskipun og tilhögun kosninga til Alþingis sem var lögð fyrir Alþingi á 123. löggjafarþingi 1998-99. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðanir Skoðun Mest lesið Lyftum umræðunni á örlítið hærra plan Jóna Hlíf Halldórsdóttir Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson Skoðun Lykillinn að hamingju og heilbrigði Skoðun Þetta er námið sem lifir áfram Bryngeir Valdimarsson Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun Staða bænda styrkt Hanna Katrín Friðriksson Skoðun Skoðun Skoðun Lyftum umræðunni á örlítið hærra plan Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Lykillinn að hamingju og heilbrigði skrifar Skoðun Staða bænda styrkt Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir skrifar Skoðun Vísindarannsóknir og þróun – til umhugsunar í tiltekt Þorgerður J. Einarsdóttir skrifar Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason skrifar Skoðun Foreldrar þurfa bara að vera duglegri Björg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar Skoðun Dýrkeypt eftirlitsleysi Lilja Björk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Svindl eða sjálfsvernd? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir skrifar Skoðun Mannauðurinn á vinnustaðnum þarf góða innivist til að dafna Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Þetta er námið sem lifir áfram Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Árborg - spennandi kostur fyrir öll Guðný Björk Pálmadóttir skrifar Skoðun Tökum á glæpahópum af meiri þunga Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Minntist ekkert á Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hugsum stórt í skipulags- og samgöngumálum Hilmar Ingimundarson skrifar Skoðun Eitt eilífðar smáblóm Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Betri mönnun er lykillinn Skúli Helgason,Sabine Leskopf skrifar Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Hversu oft á að fresta framtíðinni? Erna Magnúsdóttir,Stefán Þórarinn Sigurðsson skrifar Skoðun Getur Ísland staðið fremst í heilsutækni? Arna Harðardóttir skrifar Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar Skoðun Fjármál framhaldsskóla Róbert Ferdinandsson skrifar Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir skrifar Sjá meira
Stjórnarskrá Íslands segir til um verkaskiptingu Alþingis og annarra stjórnvalda: 1. gr.: Ísland er lýðveldi með þingbundinni stjórn. 2. gr.: Alþingi og forseti fara saman með löggjafarvaldið. Forseti og önnur stjórnvöld samkvæmt stjórnarskrá þessari og öðrum landslögum fara með framkvæmdavaldið. Dómendur fara með dómsvaldið. Enn fremur segir um þingmenn: 48. gr. Alþingismenn eru eingöngu bundnir við sannfæringu sína og eigi við neinar reglur frá kjósendum sínum. Því mætti gera ráð fyrir að verkgangurinn væri sá, að alþingismenn, einn eða fleiri, leggi fram hugmynd og frumdrög að lögum og ræði það við aðra þingmenn. Eftir efni, gæti verið að ein af fastanefndum þingsins fjallaði um frumvarpið. Síðan færi það til 1. umræðu og svo áfram til 2. umræðu. Þingmenn gætu kallað eftir rannsóknum. Í dag er líklegra að ráðherra feli lögfræðingum í ráðuneyti sínu að semja frumvarp. Síðan er fjallað um það í þingflokki ráðherrans. Eftir það ber ráðherrann það undir ríkisstjórnina. Því næst er það tekið til umræðu í þingflokki samstarfsflokksins í ríkisstjórn. Eftir það sjá þessir tveir þingflokkar um að frumvarpið verði að lögum. Þó þingmenn stjórnarandstöðu beri fram fyrirspurnir, leggi fram breytingar- eða frávísunartillögur, verða lögin samþykkt. Af þessu sést að þátttaka þingmanna er einskorðuð við umræður, fyrst innan þingflokkanna og síðan í þingsal. Svokölluð „þingmannafrumvörp" eru fá. Því er hægt að líta svo á að 2. grein stjórnarskrárinnar sem fjallar um verkaskiptingu stjórnvalda sé alltaf brotin, þegar „stjórnarfrumvörp" verða til. Sú röksemd hefur komið fram að í ráðuneytum sé þekking og reynsla sem gagnist við samningu lagafrumvarpa. Þau rök eru þó léttvæg þegar 2. grein Stjórnarskrárinnar er höfð í huga. Handhafar framkvæmdavaldins eru þeir sem eiga að framkvæma vilja Alþingis. Það er því alls ekki við hæfi að þeir setji þær reglur, sem þeir eiga sjálfir að fara eftir. Eðlilegra væri að Alþingi hefði mannafla til að aðstoða þingmenn við lagasmíð og á móti mætti fækka því starfsfólki ráðuneytanna sem nú vinnur að samningu laga. Alþingi gegnir ekki því hlutverki sem því er ætlað skv. 2. grein stjórnarskárinnar og fremur stjórnarskrárbrot í hvert sinn sem stjórnarfrumvarp verður að lögum. Alþingi Íslendinga er því ekki heilbrigt. Skoðanakannanir hafa margoft sýnt að Alþingi nýtur ekki trausts þjóðarinnar. Þetta sjúklega ástand hefur verið lengi að þróast. Tvær gagnmerkar rannsóknir hafa verið gerðar á efnahgashruninu 2008. Sú síðari var skipuð 9 þingmönnum og fjallaði um hlut Alþingis. Skýrsla um störf hennar er nýútkomin. Þar eru margar góðar úrbótatillögur og margt gagnrýnt og stundum kveðið fast að orði t.d.: "Alþingi má ekki vera verkfæri í höndum framkvæmdarvalds og oddvitaræðis." Lesendum er eindregið bent á þessa skýrslu og sérstakleg á grein 2.1.Hverjir veljast sem þingmenn?Alþingi var endurreist samkvæmt tilskipun konungs frá 1834. Þingmenn gátu verið mest 26, 20 þjóðkjörnir, en konungur gat skipað allt að sex þingmennmenn.Breytingar hafa oft verið gerðar, yfirleitt til að fjölga þingmönnum og breyta einmenningskjördæmum í tvimenniskjördæmi, en mikilsverð breyting var gerð 1915, þegar konungkjör var lagt niður, en í stað stofnað til landskjörs þingmanna.Næstu mikilvægu breytingar urðu árið 1934 þegar landskjör alþingismanna var lagt niður og þjóðkjörnum þingmönnum fjölgað úr 36 í 38. Auk þess skyldi úthlutað allt að 11 þingsætum til jöfnunar milli þingflokka svo að hver flokkur hefði þingsæti í sem fyllstu samræmi við atkvæðatölu sína við almennar kosningar. Í þau sæti var 11 frambjóðendum, sem hlutu ekki kosningu í kjördæmum, raðað eftir ákveðnum reglum og þingmennirnir nefndir landskjörnir.Árið 1959 var kjördæmaskipun gjörbreytt. Þingmönnum var fjölgað í 60 og landinu skipt í átta kjördæmi. 25 þingmenn skyldu kosnir hlutbundinni kosningu, listakosningu, í fimm manna kjördæmum, 12 þingmenn skyldu kosnir hlutbundinni kosningu í sex manna kjördæmum. 12 þingmenn skyldu kosnir hlutbundinni kosningu í Reykjavík. 11 landskjörnir þingmenn bættust síðan við til jöfnunar milli þingflokka.Ì rúm 60 àr hafa allir alþingismenn hlotið kosningu einungis vegna þess að á skrifstofu stjórnmálaflokks var nafni þeirra raðað í „öruggt" sæti á lista flokksins. Af því leiðir að trúnaður þeirra er ekki við samviskuna, ekki við stjórnarskrána og ekki einu sinn við þjóðina, heldur við flokkinn. Það má halda því fram að þetta sé ein aðal orsök heilsuleysis Alþingis.Lækningin hlýtur að beinast að því rjúfa þetta vald flokkanna og koma kjörinu aftur til þjóðarinnar. Beinast virðist liggja fyrir að skipta landinu í einmenningskjördæmi, t.d. 30. Breytingin í einmenningskjördæmi, ein sér, nægir tæplega til að hnekkja valdi stjórnmálaflokkanna nægilegs. Fleira þarf að koma til og má m.a. benda á eftirfarandi:Kosningar til Alþingis eru nú að 4 ára fresti. Kosningar í öllum kjördæmum að fjögurra ára fresti eru heppilegar fyrir áróðursvélar flokkanna vegna þess að á vikunum fyrir kjördag eru allir kjósendur landsins að ákveða meðferð atkvæðis síns. Til að breyta þessu má hafa kosningar hvenær sem þingsæti losnar. Ennfremur má hafa kjörtímann mislangan til að kosningar dreifist enn meir.Upplýsingar um þróun kosningafyrirkomulags eru úr Skýrslu forsætisráðherra um endurskoðun á kjördæmaskipun og tilhögun kosninga til Alþingis sem var lögð fyrir Alþingi á 123. löggjafarþingi 1998-99.
Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun
Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar
Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar
Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar
Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun