Jákvæð reynsla af rafrænu eftirliti Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar 26. maí 2016 23:19 Helgi Gunnlaugsson, afbrotafræðingur fór mikinn í Ríkisútvarpinu í gær og hélt því fram að breytingar á lögum um fullnustu refsinga hafi verið sérhönnuð að hvítflibbaglæpamönnum. Slíkt er fjarri sanni. Staðreyndin er sú að breytingin var almenn og er fordæmalaust að prófessor við Háskóla Íslands sem jafnframt var skipaður í nefnd fyrir sex árum af þáverandi dómsmála- og mannréttindaráðherra sem hafði það markmið að endurskoða ákvæði laga um fullnustu refsinga í heild sinni skuli halda slíku fram. Nefndinni þá var m.a. ætlað að taka til athugunar hvort ástæða væri til að rýmka og fjölga vistunarúrræðum utan fangelsa og skoða áherslur er lúta að meðferðarúrræðum, heilbrigðisþjónustu o.fl., skipulag fangelsismála og önnur þau atriði sem nefndin teldi ástæðu til að bæta og breyta. Það var samdóma álit þáverandi nefndarmanna, þar á meðal Helga að rétt væri að gera strax breytingar á lögum um fullnustu refsinga með það að markmiði að fjölga úrræðum og rýmka fullnustu utan fangelsa. Nefndin skilaði frumvarpi þess efnis til ráðuneytisins í lok árs 2010 og gerði frumvarpið ráð fyrir upptöku rafræns eftirlits sem fullnustuúrræðis í lok afplánunar og rýmkun á samfélagsþjónustu. Frumvarpið var síðar samþykkt á Alþingi. Í ljósi þess hversu vel hefur tekist til við afplánun með rafrænu eftirliti var ákveðið að ganga enn lengra við endurskoðun laga um fullnustu refsinga sem tók gildi í mars á þessu ári. Í athugasemdum frumvarpsins sem síðar varð að lögum um fullnustu refsinga í mars sl. segir um rýmkun rafræns eftirlits: „Greinin svarar til 24. gr. a gildandi laga að undanskildu því að lagt er til að hámarksrefsing sú sem heimilt er að afplána undir rafrænu eftirliti verði 360 dagar. Greinin kom ný í gildandi lög á haustmánuðum 2011. Úrræðið hefur gefist vel og hefur 132 föngum verið veitt heimild til að afplána undir rafrænu eftirliti og hafa aðeins sjö fangar rofið skilyrði eða rúm 5%. Í ljósi jákvæðrar reynslu þykir tímabært að rýmka þetta úrræði. Um afplánun utan fangelsa gilda ströng skilyrði sem skerða athafnafrelsi viðkomandi aðila og krefst því mikils aga af hans hálfu.“ Fangelsismálastofnun var sama sinnis. Í umsögn Fangelsismálastofnunar til Alþingis segir m.a.: „Í frumvarpinu er lagt til að rafrænt eftirlit verði aukið, þ.e. að fangar geti afplánað síðustu tólf mánuði refsingar sinnar undir slíku eftirliti (í stað átta mánaða nú). Með sömu rökum og að framan leggur Fangelsismálastofnun þunga áherslu á að þetta verði samþykkt þar sem mjög góð reynsla hefur verið af úrræðinu frá því það var lögfest árið 2011. Um er að ræða afar heppilegt fullnustuúrræði sem stuðlar að farsælli endurkomu fanga í samfélagið á ný og er mikilvægur hlekkur í því að aðlaga fangann smám saman að samfélaginu á ný auk þess sem það er mun ódýrara en vistun í fangelsi. Telur stofnunin mjög til bóta að rýmka úrræðið enn frekar eins og lagt er til í frumvarpinu.“ Helgi segir í sama viðtali á RÚV að þessum reglum hafi verið breytt á síðustu metrunum í mars á þessu ári þannig að þær hafi passað mjög vel fyrir tiltekin brotahóp sem hafi verið dæmdur fyrir efnahagsbrot. Er það helst að skilja að hann vilji opinbera rannsókn á því sem gerði það að verkum að þessi tiltekna breyting var gerð. Það er að segja hverjir komu þar að máli. Álitsgjafi í eigin verkum Mikilvægt er að gæta að staðreyndum þegar menn ætla að gerast álitsgjafar sér í lagi í eigin verkum þar sem að fram kemur í nefndaráliti meirihluta allsherjar- og menntamálanefndar Alþingis um frum¬varp til laga um fulln¬ustu refs¬inga að meðal þeirra sem leitað hafi verið til hafi verið Helgi Gunnlaugsson, prófessor við Háskóla Íslands. Ekki nóg með það heldur skilaði prófessorinn einnig inn umsögn til Alþingis um frumvarpið. Í þeirri umsögn hans segir: „Nýtt frumvarp til laga um fullnustu refsinga er löngu tímabært og horfir til framfara að mörgu leyti. Undirritaður tók þátt í undirbúningi frumvarpsins á byrjunarstigi og þekkir því vel til innihaldsins. Ýmis jákvæð nýmæli eru í lögunum sem ætlað er að auðvelda föngum og dómþolum að aðlagast samfélaginu á farsælan hátt eftir afplánun. Auknir möguleikar á samfélagsþjónustu eftir 12 mánaða óskilorðsbundinn dóm, tilkoma fjölskylduleyfa í tvo sólarhringa, rýmkað rafrænt eftirlit og möguleiki á lausn eftir þriðjung refsitímans fyrir brotamenn yngri en 21 árs eru allt þættir sem ber að fagna.“ Í þessu sambandi ber að hafa í huga að enginn þingmaður greiddi atkvæði gegn lögunum. Eina breytingin sem Alþingi gerði á frumvarpinu í mars var að samræma rýmkað rafrænt eftirlit fyrir fyrstu 12 mánuði refsingar til samræmis við lengri dóma. Allir þingmenn voru sammála þeirri breytingu, jafn þingmenn meirihlutans sem og þingmenn minnihlutans. Ég tók virkan þátt í þessari vinnu sem formaður Afstöðu og átti nokkur samskipti við Helga og vildi hann gjarnan ganga lengra í hinum ýmsum atriðum er varðar betrun í stað refsingar. Það er því svolítið skrítið að prófessorinn sem var í nefndinni sem skipuð var árið 2010 og kom á rafrænu eftirliti og hafði aðkomu að samningu frumvarpsins nú þar sem rafræna eftirlitið var rýmkað skuli nú gerast sérstakur sérfræðingur í sínum eigin verkum og kalla eftir rannsókn í stað þess að skoða sína eigin umsögn. Ég held að allir sem þekkja til þessa málaflokks geti verið sammála um að nýju lögin eru meingölluð en eitt af því fáu sem er gott og jákvætt í lögunum er einmitt rýmkað rafrænt eftirlit sem er þáttur sem ber að fanga, eins og Helgi sjálfur orðaði það. Ég hef sjálfur gagnrýnt harðlega nýju lögin og bent á að ekki hafi verið hlustað á sérfræði álit við gerð laganna og held að með hverjum deginum sem líður sjáum við að það voru mikil mistök hjá Innanríkisráðherra að gera ekki heildstæða pólitíska endurskoðun á lögunum með betrun í huga. Ég get þó ekki annað en fordæmt menn eins og Helga, sem koma með aðdróttanir um að alþingi hafi samið lög fyrir fámennan hóp á meðan þessu lög eru almenn og allir fangar njóta góðs af þeim og þar á meðal ég. Fjöldi fanga hefur nú þegar farið fyrr á áfangaheimili, á rafrænt eftirlit og jafnvel losnað úr afplánun. Rafrænt eftirlit er hluti af endurhæfingu og endurhæfing þýðir færri glæpir! Frelsissviptingin ein og sér er refsing, en því minni munur sem er á milli lífs innan sem utan fangelsa, því auðveldari verða umskiptin frá fangelsi yfir í frelsið. Við eigum Evrópumet í endurkomum í fangelsin og erum svo langt á eftir örðum löndum í betrun en við skulum ekki eyðileggja þó það jákvæða sem hefur verið gert. Það á ekki og má ekki fara í manngreiningarálit þegar kemur að lögum. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Alþingi Fangelsismál Guðmundur Ingi Þóroddsson Mest lesið Halldór 31.05.2025 Halldór Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir Skoðun Er ekki tími til kominn að tengja? Kristín María Birgisdóttir Skoðun Til hamingju með sjómannadaginn Sigurjón Þórðarson Skoðun Barnasáttmáli fyrir öll börn Guðný Björk Eydal,Paola Carenas Skoðun Tjáningarfrelsi, gagnrýni og Snorri Másson Birgir Orri Ásgrímsson Skoðun Ójafnvægið sem heimurinn býr við – og skellur á Bakka Erna Bjarnadóttir Skoðun Súrdeigsbrauð, ilmkjarnaolíur og Samtökin 78 Snorri Másson Skoðun Eins skýrt og það verður Jóna Hlíf Halldórsdóttir Skoðun Trollveiðar og veiðiráðgjöf Magnús Jónsson Skoðun Skoðun Skoðun Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Til hamingju með sjómannadaginn Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Er ekki tími til kominn að tengja? Kristín María Birgisdóttir skrifar Skoðun Barnasáttmáli fyrir öll börn Guðný Björk Eydal,Paola Carenas skrifar Skoðun Ójafnvægið sem heimurinn býr við – og skellur á Bakka Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Bensínstöðvardíll og Birkimelur Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Trollveiðar og veiðiráðgjöf Magnús Jónsson skrifar Skoðun Gríðarlegir hagsmunir í húfi Sigurður Ingi Jóhannsson skrifar Skoðun Skynsamleg forgangsröðun fjár Ragnhildur Jónsdóttir skrifar Skoðun Eins skýrt og það verður Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Tjáningarfrelsi, gagnrýni og Snorri Másson Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Að sameinast fjölskyldu sinni Guðrún Brynjólfsdóttir skrifar Skoðun Þögnin sem skapaði ótta – arfleifð Þórarins í Sameyki Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Súrdeigsbrauð, ilmkjarnaolíur og Samtökin 78 Snorri Másson skrifar Skoðun Eru forvarnir í hættu? Dagbjört Harðardóttir skrifar Skoðun Tveir alþingismenn og Gaza Sverrir Agnarsson skrifar Skoðun Hver borgar fyrir ódýrar lóðir? Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Erum við að lengja dauðann en ekki lífið? Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Mikill munur á aðgengi að líknarmeðferð í Evrópu Kristín Lára Ólafsdóttir skrifar Skoðun Sumarið verður nýtt vel til uppbyggingar snjóflóðavarna Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Verður það að vera Ísrael? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Dýravernd - frumbyggjahættir Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Stórstraumsfjara mæld - HMS ráðþrota Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Sýnum fordómum ekki umburðarlyndi Snorri Sturluson skrifar Skoðun Landbúnaður á tímamótum – Við þurfum nýja stefnu Guðjón Sigurbjartsson skrifar Skoðun Sjómenn til hamingju! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Leyfum mennskunni að sigra Anna Hildur Hildibrandsdóttir skrifar Skoðun Fjölskyldan fyrst Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Hvað er markaðsverð á fiski? Sverrir Haraldsson skrifar Skoðun Tími til kerfisbundinna breytinga í samfélagstúlkun – ákall til stjórnvalda Anna Karen Svövudóttir skrifar Sjá meira
Helgi Gunnlaugsson, afbrotafræðingur fór mikinn í Ríkisútvarpinu í gær og hélt því fram að breytingar á lögum um fullnustu refsinga hafi verið sérhönnuð að hvítflibbaglæpamönnum. Slíkt er fjarri sanni. Staðreyndin er sú að breytingin var almenn og er fordæmalaust að prófessor við Háskóla Íslands sem jafnframt var skipaður í nefnd fyrir sex árum af þáverandi dómsmála- og mannréttindaráðherra sem hafði það markmið að endurskoða ákvæði laga um fullnustu refsinga í heild sinni skuli halda slíku fram. Nefndinni þá var m.a. ætlað að taka til athugunar hvort ástæða væri til að rýmka og fjölga vistunarúrræðum utan fangelsa og skoða áherslur er lúta að meðferðarúrræðum, heilbrigðisþjónustu o.fl., skipulag fangelsismála og önnur þau atriði sem nefndin teldi ástæðu til að bæta og breyta. Það var samdóma álit þáverandi nefndarmanna, þar á meðal Helga að rétt væri að gera strax breytingar á lögum um fullnustu refsinga með það að markmiði að fjölga úrræðum og rýmka fullnustu utan fangelsa. Nefndin skilaði frumvarpi þess efnis til ráðuneytisins í lok árs 2010 og gerði frumvarpið ráð fyrir upptöku rafræns eftirlits sem fullnustuúrræðis í lok afplánunar og rýmkun á samfélagsþjónustu. Frumvarpið var síðar samþykkt á Alþingi. Í ljósi þess hversu vel hefur tekist til við afplánun með rafrænu eftirliti var ákveðið að ganga enn lengra við endurskoðun laga um fullnustu refsinga sem tók gildi í mars á þessu ári. Í athugasemdum frumvarpsins sem síðar varð að lögum um fullnustu refsinga í mars sl. segir um rýmkun rafræns eftirlits: „Greinin svarar til 24. gr. a gildandi laga að undanskildu því að lagt er til að hámarksrefsing sú sem heimilt er að afplána undir rafrænu eftirliti verði 360 dagar. Greinin kom ný í gildandi lög á haustmánuðum 2011. Úrræðið hefur gefist vel og hefur 132 föngum verið veitt heimild til að afplána undir rafrænu eftirliti og hafa aðeins sjö fangar rofið skilyrði eða rúm 5%. Í ljósi jákvæðrar reynslu þykir tímabært að rýmka þetta úrræði. Um afplánun utan fangelsa gilda ströng skilyrði sem skerða athafnafrelsi viðkomandi aðila og krefst því mikils aga af hans hálfu.“ Fangelsismálastofnun var sama sinnis. Í umsögn Fangelsismálastofnunar til Alþingis segir m.a.: „Í frumvarpinu er lagt til að rafrænt eftirlit verði aukið, þ.e. að fangar geti afplánað síðustu tólf mánuði refsingar sinnar undir slíku eftirliti (í stað átta mánaða nú). Með sömu rökum og að framan leggur Fangelsismálastofnun þunga áherslu á að þetta verði samþykkt þar sem mjög góð reynsla hefur verið af úrræðinu frá því það var lögfest árið 2011. Um er að ræða afar heppilegt fullnustuúrræði sem stuðlar að farsælli endurkomu fanga í samfélagið á ný og er mikilvægur hlekkur í því að aðlaga fangann smám saman að samfélaginu á ný auk þess sem það er mun ódýrara en vistun í fangelsi. Telur stofnunin mjög til bóta að rýmka úrræðið enn frekar eins og lagt er til í frumvarpinu.“ Helgi segir í sama viðtali á RÚV að þessum reglum hafi verið breytt á síðustu metrunum í mars á þessu ári þannig að þær hafi passað mjög vel fyrir tiltekin brotahóp sem hafi verið dæmdur fyrir efnahagsbrot. Er það helst að skilja að hann vilji opinbera rannsókn á því sem gerði það að verkum að þessi tiltekna breyting var gerð. Það er að segja hverjir komu þar að máli. Álitsgjafi í eigin verkum Mikilvægt er að gæta að staðreyndum þegar menn ætla að gerast álitsgjafar sér í lagi í eigin verkum þar sem að fram kemur í nefndaráliti meirihluta allsherjar- og menntamálanefndar Alþingis um frum¬varp til laga um fulln¬ustu refs¬inga að meðal þeirra sem leitað hafi verið til hafi verið Helgi Gunnlaugsson, prófessor við Háskóla Íslands. Ekki nóg með það heldur skilaði prófessorinn einnig inn umsögn til Alþingis um frumvarpið. Í þeirri umsögn hans segir: „Nýtt frumvarp til laga um fullnustu refsinga er löngu tímabært og horfir til framfara að mörgu leyti. Undirritaður tók þátt í undirbúningi frumvarpsins á byrjunarstigi og þekkir því vel til innihaldsins. Ýmis jákvæð nýmæli eru í lögunum sem ætlað er að auðvelda föngum og dómþolum að aðlagast samfélaginu á farsælan hátt eftir afplánun. Auknir möguleikar á samfélagsþjónustu eftir 12 mánaða óskilorðsbundinn dóm, tilkoma fjölskylduleyfa í tvo sólarhringa, rýmkað rafrænt eftirlit og möguleiki á lausn eftir þriðjung refsitímans fyrir brotamenn yngri en 21 árs eru allt þættir sem ber að fagna.“ Í þessu sambandi ber að hafa í huga að enginn þingmaður greiddi atkvæði gegn lögunum. Eina breytingin sem Alþingi gerði á frumvarpinu í mars var að samræma rýmkað rafrænt eftirlit fyrir fyrstu 12 mánuði refsingar til samræmis við lengri dóma. Allir þingmenn voru sammála þeirri breytingu, jafn þingmenn meirihlutans sem og þingmenn minnihlutans. Ég tók virkan þátt í þessari vinnu sem formaður Afstöðu og átti nokkur samskipti við Helga og vildi hann gjarnan ganga lengra í hinum ýmsum atriðum er varðar betrun í stað refsingar. Það er því svolítið skrítið að prófessorinn sem var í nefndinni sem skipuð var árið 2010 og kom á rafrænu eftirliti og hafði aðkomu að samningu frumvarpsins nú þar sem rafræna eftirlitið var rýmkað skuli nú gerast sérstakur sérfræðingur í sínum eigin verkum og kalla eftir rannsókn í stað þess að skoða sína eigin umsögn. Ég held að allir sem þekkja til þessa málaflokks geti verið sammála um að nýju lögin eru meingölluð en eitt af því fáu sem er gott og jákvætt í lögunum er einmitt rýmkað rafrænt eftirlit sem er þáttur sem ber að fanga, eins og Helgi sjálfur orðaði það. Ég hef sjálfur gagnrýnt harðlega nýju lögin og bent á að ekki hafi verið hlustað á sérfræði álit við gerð laganna og held að með hverjum deginum sem líður sjáum við að það voru mikil mistök hjá Innanríkisráðherra að gera ekki heildstæða pólitíska endurskoðun á lögunum með betrun í huga. Ég get þó ekki annað en fordæmt menn eins og Helga, sem koma með aðdróttanir um að alþingi hafi samið lög fyrir fámennan hóp á meðan þessu lög eru almenn og allir fangar njóta góðs af þeim og þar á meðal ég. Fjöldi fanga hefur nú þegar farið fyrr á áfangaheimili, á rafrænt eftirlit og jafnvel losnað úr afplánun. Rafrænt eftirlit er hluti af endurhæfingu og endurhæfing þýðir færri glæpir! Frelsissviptingin ein og sér er refsing, en því minni munur sem er á milli lífs innan sem utan fangelsa, því auðveldari verða umskiptin frá fangelsi yfir í frelsið. Við eigum Evrópumet í endurkomum í fangelsin og erum svo langt á eftir örðum löndum í betrun en við skulum ekki eyðileggja þó það jákvæða sem hefur verið gert. Það á ekki og má ekki fara í manngreiningarálit þegar kemur að lögum.
Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir Skoðun
Skoðun Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir skrifar
Skoðun Tími til kerfisbundinna breytinga í samfélagstúlkun – ákall til stjórnvalda Anna Karen Svövudóttir skrifar
Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir Skoðun