X María í Hæstarétt! María Bjarnadóttir skrifar 8. júlí 2016 07:00 Bandaríkjamenn byggja réttarkerfi á reglunni um réttarríkið eins og Íslendingar, en umgjörð kerfisins er í ýmsu önnur. Til dæmis hefur almenningur oft beina aðkomu að úrlausnum dómstóla á meðan íslenskir dómarar njóta fulltingis sérfræðinga. Almenningur í Bandaríkjunum hefur líka bein áhrif á það hverjir þjóna réttlætinu. Hann kýs saksóknara og dómara á ákveðnum dómstigum. Frambjóðendur til embættanna há kosningabaráttu með refsipólitísk stefnumál og þyki kjósendum þeir ekki hafa staðið sig þegar kjörtímabilinu lýkur eru aðrir kosnir í staðinn. Hugtakið dómstóll götunnar fær einhvern veginn aukna merkingu. Á Íslandi sækir fólk um að verða saksóknarar og dómarar; skoðanalausir þjónar réttarvörslukerfisins sem verða opinberir starfsmenn við ráðningu. Nefnd sérfræðinga metur umsóknir algerlega hlutlaust og engin þörf er á að gæta að margbreytileika einstaklinganna undir skikkjunni því að persónulegir eiginleikar og reynsluheimur skiptir ekki máli. Fólk fer í atvinnuviðtal en á ekki að flíka skoðunum sínum heldur vita hvað stendur í lagasafninu. Meiningin er einhvern veginn að skikkjan svipti fólk sjálfu sér og að það sé trygging fyrir að kerfið virki eins og hlutlaus vél sem gubbi út úr sér algjörlega hlutlægum niðurstöðum. Vandinn er bara að lögfræðingar eru líka fólk. Saksóknarar og dómarar hafa skoðanir og tilfinningar. Þeim finnst líka gaman að kíkja á Facebook. Og þá getur glitt í manneskjuna undir skikkjunni líkt og hún þyrfti að há kosningabaráttu til að halda starfinu.Þessi grein birtist fyrst í Fréttablaðinu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein María Bjarnadóttir Mest lesið Köllum Skjöld Íslands réttu nafni: Rasískt götugengi Ian McDonald Skoðun Hverjir eru komnir með nóg? Nichole Leigh Mosty Skoðun Að leigja okkar eigin innviði Halldóra Mogensen Skoðun Evrópusambandsaðild - valdefling íslensks almennings Magnús Árni Skjöld Magnússon Skoðun Málþóf sem valdníðsla Einar G. Harðarson Skoðun Alltof mörg sveitarfélög á Íslandi! Gunnar Alexander Ólafsson Skoðun Þið voruð í partýinu líka! Gísli Sigurður Gunnlaugsson Skoðun Lýðheilsan að veði? Willum Þór Þórsson Skoðun Öryggi betur tryggt – fangelsismál færð til nútímans Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir Skoðun Ertu bitur? Björn Leví Gunnarsson Skoðun
Bandaríkjamenn byggja réttarkerfi á reglunni um réttarríkið eins og Íslendingar, en umgjörð kerfisins er í ýmsu önnur. Til dæmis hefur almenningur oft beina aðkomu að úrlausnum dómstóla á meðan íslenskir dómarar njóta fulltingis sérfræðinga. Almenningur í Bandaríkjunum hefur líka bein áhrif á það hverjir þjóna réttlætinu. Hann kýs saksóknara og dómara á ákveðnum dómstigum. Frambjóðendur til embættanna há kosningabaráttu með refsipólitísk stefnumál og þyki kjósendum þeir ekki hafa staðið sig þegar kjörtímabilinu lýkur eru aðrir kosnir í staðinn. Hugtakið dómstóll götunnar fær einhvern veginn aukna merkingu. Á Íslandi sækir fólk um að verða saksóknarar og dómarar; skoðanalausir þjónar réttarvörslukerfisins sem verða opinberir starfsmenn við ráðningu. Nefnd sérfræðinga metur umsóknir algerlega hlutlaust og engin þörf er á að gæta að margbreytileika einstaklinganna undir skikkjunni því að persónulegir eiginleikar og reynsluheimur skiptir ekki máli. Fólk fer í atvinnuviðtal en á ekki að flíka skoðunum sínum heldur vita hvað stendur í lagasafninu. Meiningin er einhvern veginn að skikkjan svipti fólk sjálfu sér og að það sé trygging fyrir að kerfið virki eins og hlutlaus vél sem gubbi út úr sér algjörlega hlutlægum niðurstöðum. Vandinn er bara að lögfræðingar eru líka fólk. Saksóknarar og dómarar hafa skoðanir og tilfinningar. Þeim finnst líka gaman að kíkja á Facebook. Og þá getur glitt í manneskjuna undir skikkjunni líkt og hún þyrfti að há kosningabaráttu til að halda starfinu.Þessi grein birtist fyrst í Fréttablaðinu.