Fjölmenning á Íslandi Ingibjörg Kristín Jónsdóttir skrifar 11. febrúar 2018 19:09 Ég er stödd á Íslandi að kynna mér fjölmenningarmál í skólum. Síðustu áratugi hef ég búið og starfað að þessum málum í Noregi og tekið doktorsgráðu í fjölmenningar menntunarfræðum (multicultural education) við háskóla í New York jafnframt að ferðast mikið um Miðausturlönd og þá sérstaklega kúrdísku svæðin. Það vekur athygli mína eftir að hafa fylgst með umræðum íslenskra fjölmiðla undanfarið hvað oft virðist vera mikil heift í samfélaginu gagnvart erlendu fólki og þá ekki síst múslímum. Því meiri athygli vekur hjá mér að múslímar eru afskaplega lítill hluti þeirra barna af erlendum uppruna í íslenskum skólum. Stærstu hóparnir eru frá Austur Evrópu og síðan Austurlöndum fjær. Í öllum Evrópulöndum eru menntunarmál í tiltölulega góðu ástandi, allavegana miðað við Afríku og Miðausturlönd. Þvingunarhjónabönd, barnabrúðir, umskurður á stúlkubörnum osfrv. eru meðal þess sem ég þarf að takast á við. Hitt vil ég taka fram strax að ég á mjög marga múslímska vini eins og af öðrum trúarbrögðum og það er stórhættulegt að stimpla alla eftir fáum einstaklingum. Enginn kærir sig um að ásaka alla karlmenn um að vera barnaníðinga eða nauðgara þó þeir séu mörgum mun fleiri enn konur. Meirihluti barna sem flytur á milli landa lærir málið fljótt og vel. Þau tala líka mál fjölskyldunnar ljómandi vel. Minnihlutinn er hins vegar stór og ég hef fengist við mörg börn í Noregi sem ekki hafa gott vald á norsku. Í mörgum tilfellum hafa foreldrarnir flutt til Noregs ólæsir og óskrifandi á sínu móðurmáli. Móðirin er heimavinnandi með mörg börn og hefur aldrei lært norsku þrátt fyrir síendurtekin norskunámskeið. Þó þær vildu þá er ekki auðvelt fyir þær að fá vinnu án þess að tala norsku, og í mörgum tilfellum sjá þessar konur líka um aldraða foreldra auk fjölda barna. Börnin tala ekki mál móðurinnar og eru þar af leiðandi “mállaus”. Hver og einn getur ímyndað sér hvernig samskipti móður og barns verða. Ég hef rætt við marga úrvals kennara hér á Íslandi sem eru mjög áhugasamir um velferð minnihlutanemenda sinna. Þeir spyrja mig um ráð og leiðbeiningar og sækjast eftir meiri kunnáttu um þennan hóp. Þessar samræður fara gjarnan fram yfir kaffibolla í frítíma þeirra þar sem þetta eru vinkonur mínar sem alltaf er gaman að hitta. Þar hafa verið nefnd einstaklingsmál sem ég hef lýst hér að ofan. Ef skoðuð er þjóðfélagsgerð áður fyrr þá hafa alltaf verið börn sem urðu halloka í samfélaginu. Sem barn las ég margar sögur, oft skrifaðar af kennurum, sem fjölluðu um fátæk börn og götustrákar var hugtak sem þá var notað. Þessi börn töluðu götumál sem var ekki frjótt mál og langt frá því máli sem börn sem stóðu sig vel í skóla töluðu. Þessi börn voru til bæði í Noregi og Íslandi. Þetta er gleymt í dag og nú er kominn annar hópur barna sem verða undir í samfélaginu. Þessi hópur er vaxandi og það er verulegt áhyggjuefni. Þetta þarf íslenskt samfélag að búa sig undir og bregðast við á sem bestan hátt og það NÚNA. Sjálf er ég sveitastúlka að norðan og fór að heiman í skóla fyrst 12 ára gömul. Ég fór á milli skóla á hverju ári og 13 til 14 ára lenti ég í einelti sem hafði verulega slæm áhrif á mig. Ég fékk alvarlegar kvíðaraskanir og þunglyndiseinkenni. Það var farið með mig til Reykjavíkur til geðlæknis og eftir eitt viðtal sendi hann mig til baka með margar tegundir af geðlyfjum t.d. trilafon og stesolid. Á þessum lyfjum var ég meira og minna í þrjú ár. Ég talaði við geðlækninn einu sinni á ári og mér er mjög minnisstætt þegar ég var í landsprófi (sem þá var) að hann sagði mér að ég hefði ekki taugar til að fara í framhaldsnám. Ég skyldi bara hætta þessu. Ég sagði aldrei neinum fŕá þessu og hélt áfram og lauk stúdentsprófi tvítug. Öll einkenni hurfu þegar ég var komin í menntaskóla, eignaðist vini og lífið varð skemmtilegt. Ég sagði fyrst frá þessu 55 ára gömul þegar ég var búin að ljúka doktorsnámi og hef notað þetta óspart sem dæmi síðan. Það er ekki erfitt að sjá að þarna voru fordómar gagnvart sveitastelpunni sem ætti sína framtíð sem húsmóðir í sveit eða sjávarþorpi. Það varð ekki mín framtíð, en þetta hafði þau áhrif á mig að ég var viss um að ég væri heimsk. Viljum við einhverjum börnum þetta? Viljum við að aðstæður foreldra verði til þess að börn falli út úr skóla og í dag eiga þau þá enga möguleika? Viljum við sinna öllum börnum þrátt fyrir mikinn samfélagslegan aðstöðumann? Ég skora á íslenskt samfélag og menntamálayfirvöld að bregðast við strax. Látið ekki kennarana berjast aleina í vanmætti sínum. Hugsum vel um börnin okkar og fyrir alla muni ekki líta á þau sem börnin okkar og börnin þeirra. Öll börn eru börnin okkar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Umskurðsfrumvarp Mest lesið Tjáningarfrelsi, gagnrýni og Snorri Másson Birgir Orri Ásgrímsson Skoðun Súrdeigsbrauð, ilmkjarnaolíur og Samtökin 78 Snorri Másson Skoðun Verður það að vera Ísrael? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Þögnin sem skapaði ótta – arfleifð Þórarins í Sameyki Sigríður Svanborgardóttir Skoðun Erum við að lengja dauðann en ekki lífið? Ágúst Ólafur Ágústsson Skoðun Hver borgar fyrir ódýrar lóðir? Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun Mikill munur á aðgengi að líknarmeðferð í Evrópu Kristín Lára Ólafsdóttir Skoðun Eins skýrt og það verður Jóna Hlíf Halldórsdóttir Skoðun Tveir alþingismenn og Gaza Sverrir Agnarsson Skoðun Eru forvarnir í hættu? Dagbjört Harðardóttir Skoðun Skoðun Skoðun Bensínstöðvardíll og Birkimelur Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Trollveiðar og veiðiráðgjöf Magnús Jónsson skrifar Skoðun Gríðarlegir hagsmunir í húfi Sigurður Ingi Jóhannsson skrifar Skoðun Skynsamleg forgangsröðun fjár Ragnhildur Jónsdóttir skrifar Skoðun Eins skýrt og það verður Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Tjáningarfrelsi, gagnrýni og Snorri Másson Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Að sameinast fjölskyldu sinni Guðrún Brynjólfsdóttir skrifar Skoðun Þögnin sem skapaði ótta – arfleifð Þórarins í Sameyki Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Súrdeigsbrauð, ilmkjarnaolíur og Samtökin 78 Snorri Másson skrifar Skoðun Eru forvarnir í hættu? Dagbjört Harðardóttir skrifar Skoðun Tveir alþingismenn og Gaza Sverrir Agnarsson skrifar Skoðun Hver borgar fyrir ódýrar lóðir? Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Erum við að lengja dauðann en ekki lífið? Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Mikill munur á aðgengi að líknarmeðferð í Evrópu Kristín Lára Ólafsdóttir skrifar Skoðun Sumarið verður nýtt vel til uppbyggingar snjóflóðavarna Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Verður það að vera Ísrael? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Dýravernd - frumbyggjahættir Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Stórstraumsfjara mæld - HMS ráðþrota Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Sýnum fordómum ekki umburðarlyndi Snorri Sturluson skrifar Skoðun Landbúnaður á tímamótum – Við þurfum nýja stefnu Guðjón Sigurbjartsson skrifar Skoðun Sjómenn til hamingju! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Leyfum mennskunni að sigra Anna Hildur Hildibrandsdóttir skrifar Skoðun Fjölskyldan fyrst Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Hvað er markaðsverð á fiski? Sverrir Haraldsson skrifar Skoðun Tími til kerfisbundinna breytinga í samfélagstúlkun – ákall til stjórnvalda Anna Karen Svövudóttir skrifar Skoðun Fæðing Ísraels - Líkum misþyrmt BIrgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Við eigum allt. Af hverju finnst okkur samt vanta eitthvað? Valentina Klaas skrifar Skoðun Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir skrifar Skoðun Tíðaheilbrigði er lykilatriði í jafnrétti kynjanna Berit Mueller skrifar Skoðun Þjóðarmorð – frá orðfræðilegu sjónarmiði Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Sjá meira
Ég er stödd á Íslandi að kynna mér fjölmenningarmál í skólum. Síðustu áratugi hef ég búið og starfað að þessum málum í Noregi og tekið doktorsgráðu í fjölmenningar menntunarfræðum (multicultural education) við háskóla í New York jafnframt að ferðast mikið um Miðausturlönd og þá sérstaklega kúrdísku svæðin. Það vekur athygli mína eftir að hafa fylgst með umræðum íslenskra fjölmiðla undanfarið hvað oft virðist vera mikil heift í samfélaginu gagnvart erlendu fólki og þá ekki síst múslímum. Því meiri athygli vekur hjá mér að múslímar eru afskaplega lítill hluti þeirra barna af erlendum uppruna í íslenskum skólum. Stærstu hóparnir eru frá Austur Evrópu og síðan Austurlöndum fjær. Í öllum Evrópulöndum eru menntunarmál í tiltölulega góðu ástandi, allavegana miðað við Afríku og Miðausturlönd. Þvingunarhjónabönd, barnabrúðir, umskurður á stúlkubörnum osfrv. eru meðal þess sem ég þarf að takast á við. Hitt vil ég taka fram strax að ég á mjög marga múslímska vini eins og af öðrum trúarbrögðum og það er stórhættulegt að stimpla alla eftir fáum einstaklingum. Enginn kærir sig um að ásaka alla karlmenn um að vera barnaníðinga eða nauðgara þó þeir séu mörgum mun fleiri enn konur. Meirihluti barna sem flytur á milli landa lærir málið fljótt og vel. Þau tala líka mál fjölskyldunnar ljómandi vel. Minnihlutinn er hins vegar stór og ég hef fengist við mörg börn í Noregi sem ekki hafa gott vald á norsku. Í mörgum tilfellum hafa foreldrarnir flutt til Noregs ólæsir og óskrifandi á sínu móðurmáli. Móðirin er heimavinnandi með mörg börn og hefur aldrei lært norsku þrátt fyrir síendurtekin norskunámskeið. Þó þær vildu þá er ekki auðvelt fyir þær að fá vinnu án þess að tala norsku, og í mörgum tilfellum sjá þessar konur líka um aldraða foreldra auk fjölda barna. Börnin tala ekki mál móðurinnar og eru þar af leiðandi “mállaus”. Hver og einn getur ímyndað sér hvernig samskipti móður og barns verða. Ég hef rætt við marga úrvals kennara hér á Íslandi sem eru mjög áhugasamir um velferð minnihlutanemenda sinna. Þeir spyrja mig um ráð og leiðbeiningar og sækjast eftir meiri kunnáttu um þennan hóp. Þessar samræður fara gjarnan fram yfir kaffibolla í frítíma þeirra þar sem þetta eru vinkonur mínar sem alltaf er gaman að hitta. Þar hafa verið nefnd einstaklingsmál sem ég hef lýst hér að ofan. Ef skoðuð er þjóðfélagsgerð áður fyrr þá hafa alltaf verið börn sem urðu halloka í samfélaginu. Sem barn las ég margar sögur, oft skrifaðar af kennurum, sem fjölluðu um fátæk börn og götustrákar var hugtak sem þá var notað. Þessi börn töluðu götumál sem var ekki frjótt mál og langt frá því máli sem börn sem stóðu sig vel í skóla töluðu. Þessi börn voru til bæði í Noregi og Íslandi. Þetta er gleymt í dag og nú er kominn annar hópur barna sem verða undir í samfélaginu. Þessi hópur er vaxandi og það er verulegt áhyggjuefni. Þetta þarf íslenskt samfélag að búa sig undir og bregðast við á sem bestan hátt og það NÚNA. Sjálf er ég sveitastúlka að norðan og fór að heiman í skóla fyrst 12 ára gömul. Ég fór á milli skóla á hverju ári og 13 til 14 ára lenti ég í einelti sem hafði verulega slæm áhrif á mig. Ég fékk alvarlegar kvíðaraskanir og þunglyndiseinkenni. Það var farið með mig til Reykjavíkur til geðlæknis og eftir eitt viðtal sendi hann mig til baka með margar tegundir af geðlyfjum t.d. trilafon og stesolid. Á þessum lyfjum var ég meira og minna í þrjú ár. Ég talaði við geðlækninn einu sinni á ári og mér er mjög minnisstætt þegar ég var í landsprófi (sem þá var) að hann sagði mér að ég hefði ekki taugar til að fara í framhaldsnám. Ég skyldi bara hætta þessu. Ég sagði aldrei neinum fŕá þessu og hélt áfram og lauk stúdentsprófi tvítug. Öll einkenni hurfu þegar ég var komin í menntaskóla, eignaðist vini og lífið varð skemmtilegt. Ég sagði fyrst frá þessu 55 ára gömul þegar ég var búin að ljúka doktorsnámi og hef notað þetta óspart sem dæmi síðan. Það er ekki erfitt að sjá að þarna voru fordómar gagnvart sveitastelpunni sem ætti sína framtíð sem húsmóðir í sveit eða sjávarþorpi. Það varð ekki mín framtíð, en þetta hafði þau áhrif á mig að ég var viss um að ég væri heimsk. Viljum við einhverjum börnum þetta? Viljum við að aðstæður foreldra verði til þess að börn falli út úr skóla og í dag eiga þau þá enga möguleika? Viljum við sinna öllum börnum þrátt fyrir mikinn samfélagslegan aðstöðumann? Ég skora á íslenskt samfélag og menntamálayfirvöld að bregðast við strax. Látið ekki kennarana berjast aleina í vanmætti sínum. Hugsum vel um börnin okkar og fyrir alla muni ekki líta á þau sem börnin okkar og börnin þeirra. Öll börn eru börnin okkar.
Skoðun Tími til kerfisbundinna breytinga í samfélagstúlkun – ákall til stjórnvalda Anna Karen Svövudóttir skrifar
Skoðun Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir skrifar