„Við þurfum að viðurkenna ferlið en ekki bara afleiðingarnar, gráa svæðið á milli þess að líða vel og vera hreinlega í sjálfsvígshugleiðingum. Ég held að margir óttist viðbrögð fólksins í kringum sig við að ræða þessa hluti, þú verðir sendur á geðdeild og megir ekki umgangast hnífa og skæri. Það gerir engum gagn að skapa dramatík,“ segir Humi en hann er giftur tveggja barna faðir.
Humi hafði verið veikur í langan tíma áður en hann fékk greiningu fyrir fjórum árum. Hann lærði mjög snemma að fela tilfinningar sínar, líka fyrir sínum nánustu. Var þessi hæfileiki hans varnarleið til þess að ráða við aðstæður.
„Það er talað um fúnkerandi alkóhólista og ég var fúnkerandi geðsjúklingur. Ég mætti til vinnu en gerði það á hnefunum. Á tímabili fór ég í bíltúra austur í Heiði að tala við geimverur en sagði konunni minni ekkert frá því.“
Missir tengslin við raunveruleikann
Geðhvarfasýki Huma lýsir sér í syrpum af maníu og þunglyndi, stundum bæði á sama tíma.„Þetta er ekki svo einfalt að þú farir niður í þunglyndi og upp í maníu. Stundum er ég þunglyndur en samt manískur á sama tíma. Þá er ég mjög inni í mér og vil ekki vera á meðal fólks. Á sama tíma er ég með miklar ranghugmyndir í gangi og sjálfsblekkingu.“
Hann var strax í menntaskóla byrjaður að hugsa um að taka eigið líf en var alltaf virkilega góður að fela tilfinningar sínar.
„Það er talað um fúnkerandi alkóhólista og ég var fúnkerandi geðsjúklingur. Ég mætti til vinnu en gerði það á hnefunum. Á tímabili fór ég í bíltúra austur í Heiði að tala við geimverur en sagði konunni minni ekkert frá því.“
Humi segir að það sé ekki bara slæm áföll sem „triggeri“maníu og þunglyndi.
„Ég áttaði mig ekki á því að jákvæð áföll, eins og þær fréttir að þú eigir von á barni, sveiflar geðinu ekkert síður. Því fylgdi svo ofboðsleg gleði og spenna og ég fór að missa tökin. Manían sem þá tók við stóð yfir í um tvö ár og geðrof fylgdi í kjölfarið.“
Áður en hann greindist hafði Humi ákveðna staðalímynd á því hvað geðrof væri.
„Mín hugmynd um geðrof var að standa í slopp á Miklubrautinni og segja: „Ég er Napóleon!“. En geðrof er í raun það að missa tengslin við raunveruleikann. Það myndast rof á þínum veruleika og allra hinna. Ég fór að byggja allar mínar ákvarðanir út frá mínum hugarórum sem ég hafði skapað.“
„Það tók mig langan tíma að komast úr geðrofinu. Heilinn er búinn að búa sér til heim, taka ákvarðanir út frá honum. Þú segir ekki skilið við hann svo auðveldlega né viðurkennir fyrir sjálfum þér að þú hafir rangt fyrir þér.“
Þakklátur fyrir að vera á lífi
Humi og eiginkona hans áttuðu sig á því að hann væri með geðhvarfasýki eftir að horfa saman á heimildamynd um Stephen Fry. Hann er kominn með lækni og greiningu og vinnur nú í sjálfum sér. Það er samt margt sem gerðist í veikindunum sem Humi er ekki tilbúinn til þess að tala um.„Ég hef gert hræðilega hluti í maníu sem höfðu slæmar afleiðingar. Mér tókst einhvern veginn að sigla naumlega undir ratarinn að vera ekki lagður inn á geðdeild. Til þess að vera lagður inn þarftu að vera kominn mjög langt inn í veruleikafirringu, það stafi ógn af þér eða þú hreinlega brjótir lögin. Þú ert ekki sviptur sjálfræði svo auðveldlega.“
Hefur hann eytt löngum tíma í að hugsa um það hvað hann hefði getað gert öðruvísi.
„Ég sit samt eftir með sjálfum mér og þarf að taka ábyrgð á mér og því sem ég er. Sættast við það sem ég ekki fæ breytt en á sama tíma axla ábyrgð á því. Ferlið að fyrirgefa sér er það veigamesta.“
Humi segir að það sé gríðarlega mikilvægt að auka umræðuna um geðsjúkdóma.
„Þegar ég lít til baka þá er ég þakklátur fyrir að vera á lífi. Við verðum að ræða meira um sjálfsvíg og við þurfum að geta talað um tilfinningar okkar. Það var rosalega stór biti fyrir mig að læra að svara með sanni hvernig mér líður án þess að finnast ég vera að ýta áhyggjum mínum á einhvern annan. Við þurfum að viðurkenna ferlið en ekki bara afleiðingarnar, gráa svæðið á milli þess að líða vel og vera hreinlega í sjálfsvígshugleiðingum. Ég held að margir óttist viðbrögð fólksins í kringum sig við að ræða þessa hluti, þú verðir sendur á geðdeild og megir ekki umgangast hnífa og skæri. Það gerir engum gagn að skapa dramatík.“
Viðtalið má lesa í heild sinni á nýrri vefsíðu geðfræðslufélagsins Hugrúnar, www.gedfraedsla.is.
Fyrirsögn á greininni var breytt 12. mars.
