Að viðurkenna vandann er fyrsta skrefið Kristjana Björg Guðbrandsdóttir skrifar 14. september 2019 10:00 Andrea Ýr. Andrea Ýr Arnarsdóttir, systir Einars Darra heitins, stundar meistaranám í heilbrigðisvísindum við Háskólann á Akureyri með áherslu á geðheilbrigði og rannsóknir á misnotkun lyfseðilsskyldra lyfja. „Ég var byrjuð í þessu námi áður en bróðir minn lést, ég hafði lesið um stöðu þessa málaflokks, til að mynda í rannsóknum, og vissi að þetta væri málefni sem þyrfti að takast á við. Ég og Einar Darri, bróðir minn, vorum mjög náin, og þrátt fyrir 10 ára aldursmun og að ég bjó erlendis seinustu árin hans þá breytti það ekki okkar sambandi. Þrátt fyrir það og þrátt fyrir að ég hefði lært fræðilega um misnotkun lyfseðilsskyldra lyfja og annarra fíkniefna í mínu námi, þá hefði mér aldrei dottið í hug að bróðir minn væri að misnota slík lyf og hvað þá að hann myndi láta lífið vegna lyfjaeitrunar. Enginn býst þó við né er undirbúinn fyrir slíkt áfall en í okkar tilfelli kom þetta eins og þruma úr heiðskíru lofti,“ segir Andrea Ýr. Hún og aðrir sem standa að gerð fræðslu- og forvarnarverkefna á vegum Eins lífs vinna með þverfaglegu teymi sér til stuðnings frá menntamálaráðuneyti. „Við vinnum eftir viðmiðum Landlæknisembættis og byggjum á gagnreyndum aðferðum. Að mörgu leyti hefur okkar fræðsla svipaða nálgun og íslenska módelið svokallaða, sem hefur reynst árangursríkt.Vandmeðfarið Áhersla er lögð á að styrkja nærumhverfi ungmenna og byggir það á að efla til samstarfs fjölmargra hluteigandi aðila, til dæmis foreldra, starfsfólk skólanna, félagsmiðstöðva og fleiri aðila. Fræðslan er því samfélagsmiðuð og við einblínum á að efla og ýta undir verndandi þætti,“ segir Andrea Ýr og leggur áherslu á að fræðsla fyrir fullorðna sé allt annars eðlis en fræðsla fyrir ungmenni. „Enda virkilega vandmeðfarið og mikilvægt að styðjast við niðurstöður rannsókna,“ segir hún. Fræðslan fyrir ungmenni felist til að mynda í því að fræða um geðheilbrigði og efla gagnrýna hugsun. Í fræðslu til foreldra sé lögð áhersla á valdeflingu. „Með því að fræða um málaflokkinn, en með þekkingu kemur vald. Við fræðum einnig um þá verndandi þætti sem foreldrar geta haft áhrif á,“ segir hún og ítrekar að fræðsluna sem fari af stað á þessu skólaári eigi enn eftir að fastmóta í samstarfi teymisins. En unnið verði með ofangreind gildi og viðmið. Opin fyrir gagnrýni Hvað segið þið við gagnrýni á átakið og fræðsluna? „Hvað varðar gagnrýnina þá tökum við allri uppbyggilegri gagnrýni opnum örmum enda eigum við öll rétt á því að hafa okkar skoðanir. Við teljum þó að lágmarkið sé að slíkt sé byggt á rökstuddum grunni og viljum endilega benda á að samtöl við okkur persónulega til að afla upplýsinga um eðli og umfang okkar starfs eru vel þegin til að koma í veg fyrir að upplýsingar séu settar á netið sem eiga sér enga stoð,“ segir Andrea Ýr. Hún segist hafa dregið þann lærdóm að það hefði verið gagnlegt að hafa það í forgrunni frá upphafi hvaða viðmiðum og gildum sé unnið eftir. „Sem lúta gagnreyndum aðferðum við að sporna við misnotkun á lyfseðilsskyldum lyfjum og öðrum fíkninefum,“ segir Andrea Ýr sem hlakkar til að kynna aðferðir teymisins á næstu vikum.“ Hulinn heimur „Við viljum fyrst og fremst vekja þjóðina til umhugsunar um þessi mál öll. Við teljum að fólk og foreldrar almennt geri sér enga grein fyrir hversu alvarlegt ástandið er hér á landi. Þetta er hulinn heimur og stórkostlega varasamur. Það hlýtur að vera auðveldara að reyna að forða börnum og ungmennum frá honum með öflugri upplýsinga- og fræðsluveitu en að búa til úrræði þegar það er of seint. Síðan er markmiðið að sjálfsögðu að safna fé svo við getum stutt Eitt líf svo þau geti haldið úti öflugu forvarnar- og fræðslustarfi í öllum grunnskólum, hringinn í kringum landið og ekki síst að fræða foreldra og styðja við þá,“ segir Elísabet Sveinsdóttir, ein þeirra sem bera veg og vanda af samtökunum Á allra vörum sem árlega taka að sér sér að safna fé fyrir ákveðið málefni. Haldið þið að forvarnarátak eins og þetta geti leitt af sér að ungmenni fari ekki í neyslu? „Við erum að minnsta kosti að gera okkar besta til að koma umræðunni af stað og útskýra á mannamáli hvaða afleiðingar svona misnotkun getur haft í för með sér. Fyrsta skrefið er alltaf að tala saman og efla samstöðu og samverustundir fjölskyldna.“ Hvernig styrkir fólk málefnið? „Það er hægt að styrkja málefnið með því að hringja í 900-númerin svokölluðu – en við erum með fimm númer í gangi: 9071502 // 9071504 // 9071506 // 9071508 // 9071510. Síðustu tveir stafirnir gefa til kynna hvaða uppæðir er um að ræða – það er, 2.000, 4.000, 6.000, 8.000 og 10.000 kr. Þá erum við einnig með opið fyrir frjáls framlög inn á reikninginn okkar hjá Íslandsbanka: 537-26-55555, kt. 510608-1350. Birtist í Fréttablaðinu Heilbrigðismál Lyf Tengdar fréttir Kirkjuklukkur hringja inn „Vaknaðu. Þú átt bara eitt líf“ Tuttugu og þrjú dauðsföll sem tengjast ofneyslu lyfja fyrstu átta mánuði ársins eru í rannsókn hjá Embætti Landlæknis. Þau voru þrjátíu og níu á síðasta ári og af þeim voru ellefu ungmenni. Fjölskylda drengs sem lést vegna lyfjaeitrunar hefur síðan þá unnið að forvörnum í skólum undir yfirskriftinni Eitt líf. Átakið er nú stærsta forvarnarátak sem fram hefur farið hér á landi. 1. september 2019 18:30 Við sem þjóð verðum að vakna 2. september 2019 07:00 Mest lesið Norah Jones: Tíminn stóð í stað þar til ljóskastarinn vakti mann Gagnrýni „Þvílíkur fílingur bara“ Lífið „Fólk sleppur ekkert auðveldlega frá mér“ Lífið Vonbrigði að aðeins tvær konur komi fram á Kótelettunni Lífið Einbýli í Breiðholti úr smiðju Rutar Kára Lífið Umboðsmaður Jenner lést af slysförum Lífið Staðfesta sambandsslitin Lífið Rósa og Hersir orðin foreldrar Lífið „Ég fæ alltaf gæsahúð af góðum texta“ Lífið Mun aldrei líta á ástina sem sjálfsagða Makamál Fleiri fréttir Vonbrigði að aðeins tvær konur komi fram á Kótelettunni Sumarlegt grillsalat að hætti Hildar Rutar Umboðsmaður Jenner lést af slysförum „Þvílíkur fílingur bara“ „Ég fæ alltaf gæsahúð af góðum texta“ Rósa og Hersir orðin foreldrar Einbýli í Breiðholti úr smiðju Rutar Kára „Fólk sleppur ekkert auðveldlega frá mér“ Staðfesta sambandsslitin Ætla að synda frá Elliðaey til Heimaeyjar Michael Madsen er látinn Kvenorkan tók yfir á Garðatorgi Björt og Fannar selja einbýlishús fyrir 90 milljónir Anna Guðný fann ástina í faðmi kraflyftingamanns Lykla-Pétur fauk á haf út Sigraðist á krabba og komst að óléttu samdægurs Miðar á Kaleo endurseldir á margföldu verði Hvar er Mollý Tik Tok skinka í dag? Landsliðsmaður gifti sig í Vík í Mýrdal Eitt glæsilegasta hrossabú landsins falt fyrir tæpan einn og hálfan milljarð Elta drauminn um hægara líf eftir fjögur ár á Íslandi Sólveig og Halldór gáfu dótturinni nafn Slær á létta strengi í þinginu og afhenti ráðherra „Gyllta tappann“ Of Monsters and Men gefa út nýtt lag Brady og Bloom sagðir sólgnir í Sweeney Fyrst skíði og nú golf Rétturinn sem fær konurnar niður á hnén „Takk Hreyfill frá Vorsabæ“ Vala Grand og Brynjólfur flytja á Skagann Árin hjá Spotify ævintýri líkust Sjá meira
Andrea Ýr Arnarsdóttir, systir Einars Darra heitins, stundar meistaranám í heilbrigðisvísindum við Háskólann á Akureyri með áherslu á geðheilbrigði og rannsóknir á misnotkun lyfseðilsskyldra lyfja. „Ég var byrjuð í þessu námi áður en bróðir minn lést, ég hafði lesið um stöðu þessa málaflokks, til að mynda í rannsóknum, og vissi að þetta væri málefni sem þyrfti að takast á við. Ég og Einar Darri, bróðir minn, vorum mjög náin, og þrátt fyrir 10 ára aldursmun og að ég bjó erlendis seinustu árin hans þá breytti það ekki okkar sambandi. Þrátt fyrir það og þrátt fyrir að ég hefði lært fræðilega um misnotkun lyfseðilsskyldra lyfja og annarra fíkniefna í mínu námi, þá hefði mér aldrei dottið í hug að bróðir minn væri að misnota slík lyf og hvað þá að hann myndi láta lífið vegna lyfjaeitrunar. Enginn býst þó við né er undirbúinn fyrir slíkt áfall en í okkar tilfelli kom þetta eins og þruma úr heiðskíru lofti,“ segir Andrea Ýr. Hún og aðrir sem standa að gerð fræðslu- og forvarnarverkefna á vegum Eins lífs vinna með þverfaglegu teymi sér til stuðnings frá menntamálaráðuneyti. „Við vinnum eftir viðmiðum Landlæknisembættis og byggjum á gagnreyndum aðferðum. Að mörgu leyti hefur okkar fræðsla svipaða nálgun og íslenska módelið svokallaða, sem hefur reynst árangursríkt.Vandmeðfarið Áhersla er lögð á að styrkja nærumhverfi ungmenna og byggir það á að efla til samstarfs fjölmargra hluteigandi aðila, til dæmis foreldra, starfsfólk skólanna, félagsmiðstöðva og fleiri aðila. Fræðslan er því samfélagsmiðuð og við einblínum á að efla og ýta undir verndandi þætti,“ segir Andrea Ýr og leggur áherslu á að fræðsla fyrir fullorðna sé allt annars eðlis en fræðsla fyrir ungmenni. „Enda virkilega vandmeðfarið og mikilvægt að styðjast við niðurstöður rannsókna,“ segir hún. Fræðslan fyrir ungmenni felist til að mynda í því að fræða um geðheilbrigði og efla gagnrýna hugsun. Í fræðslu til foreldra sé lögð áhersla á valdeflingu. „Með því að fræða um málaflokkinn, en með þekkingu kemur vald. Við fræðum einnig um þá verndandi þætti sem foreldrar geta haft áhrif á,“ segir hún og ítrekar að fræðsluna sem fari af stað á þessu skólaári eigi enn eftir að fastmóta í samstarfi teymisins. En unnið verði með ofangreind gildi og viðmið. Opin fyrir gagnrýni Hvað segið þið við gagnrýni á átakið og fræðsluna? „Hvað varðar gagnrýnina þá tökum við allri uppbyggilegri gagnrýni opnum örmum enda eigum við öll rétt á því að hafa okkar skoðanir. Við teljum þó að lágmarkið sé að slíkt sé byggt á rökstuddum grunni og viljum endilega benda á að samtöl við okkur persónulega til að afla upplýsinga um eðli og umfang okkar starfs eru vel þegin til að koma í veg fyrir að upplýsingar séu settar á netið sem eiga sér enga stoð,“ segir Andrea Ýr. Hún segist hafa dregið þann lærdóm að það hefði verið gagnlegt að hafa það í forgrunni frá upphafi hvaða viðmiðum og gildum sé unnið eftir. „Sem lúta gagnreyndum aðferðum við að sporna við misnotkun á lyfseðilsskyldum lyfjum og öðrum fíkninefum,“ segir Andrea Ýr sem hlakkar til að kynna aðferðir teymisins á næstu vikum.“ Hulinn heimur „Við viljum fyrst og fremst vekja þjóðina til umhugsunar um þessi mál öll. Við teljum að fólk og foreldrar almennt geri sér enga grein fyrir hversu alvarlegt ástandið er hér á landi. Þetta er hulinn heimur og stórkostlega varasamur. Það hlýtur að vera auðveldara að reyna að forða börnum og ungmennum frá honum með öflugri upplýsinga- og fræðsluveitu en að búa til úrræði þegar það er of seint. Síðan er markmiðið að sjálfsögðu að safna fé svo við getum stutt Eitt líf svo þau geti haldið úti öflugu forvarnar- og fræðslustarfi í öllum grunnskólum, hringinn í kringum landið og ekki síst að fræða foreldra og styðja við þá,“ segir Elísabet Sveinsdóttir, ein þeirra sem bera veg og vanda af samtökunum Á allra vörum sem árlega taka að sér sér að safna fé fyrir ákveðið málefni. Haldið þið að forvarnarátak eins og þetta geti leitt af sér að ungmenni fari ekki í neyslu? „Við erum að minnsta kosti að gera okkar besta til að koma umræðunni af stað og útskýra á mannamáli hvaða afleiðingar svona misnotkun getur haft í för með sér. Fyrsta skrefið er alltaf að tala saman og efla samstöðu og samverustundir fjölskyldna.“ Hvernig styrkir fólk málefnið? „Það er hægt að styrkja málefnið með því að hringja í 900-númerin svokölluðu – en við erum með fimm númer í gangi: 9071502 // 9071504 // 9071506 // 9071508 // 9071510. Síðustu tveir stafirnir gefa til kynna hvaða uppæðir er um að ræða – það er, 2.000, 4.000, 6.000, 8.000 og 10.000 kr. Þá erum við einnig með opið fyrir frjáls framlög inn á reikninginn okkar hjá Íslandsbanka: 537-26-55555, kt. 510608-1350.
Birtist í Fréttablaðinu Heilbrigðismál Lyf Tengdar fréttir Kirkjuklukkur hringja inn „Vaknaðu. Þú átt bara eitt líf“ Tuttugu og þrjú dauðsföll sem tengjast ofneyslu lyfja fyrstu átta mánuði ársins eru í rannsókn hjá Embætti Landlæknis. Þau voru þrjátíu og níu á síðasta ári og af þeim voru ellefu ungmenni. Fjölskylda drengs sem lést vegna lyfjaeitrunar hefur síðan þá unnið að forvörnum í skólum undir yfirskriftinni Eitt líf. Átakið er nú stærsta forvarnarátak sem fram hefur farið hér á landi. 1. september 2019 18:30 Við sem þjóð verðum að vakna 2. september 2019 07:00 Mest lesið Norah Jones: Tíminn stóð í stað þar til ljóskastarinn vakti mann Gagnrýni „Þvílíkur fílingur bara“ Lífið „Fólk sleppur ekkert auðveldlega frá mér“ Lífið Vonbrigði að aðeins tvær konur komi fram á Kótelettunni Lífið Einbýli í Breiðholti úr smiðju Rutar Kára Lífið Umboðsmaður Jenner lést af slysförum Lífið Staðfesta sambandsslitin Lífið Rósa og Hersir orðin foreldrar Lífið „Ég fæ alltaf gæsahúð af góðum texta“ Lífið Mun aldrei líta á ástina sem sjálfsagða Makamál Fleiri fréttir Vonbrigði að aðeins tvær konur komi fram á Kótelettunni Sumarlegt grillsalat að hætti Hildar Rutar Umboðsmaður Jenner lést af slysförum „Þvílíkur fílingur bara“ „Ég fæ alltaf gæsahúð af góðum texta“ Rósa og Hersir orðin foreldrar Einbýli í Breiðholti úr smiðju Rutar Kára „Fólk sleppur ekkert auðveldlega frá mér“ Staðfesta sambandsslitin Ætla að synda frá Elliðaey til Heimaeyjar Michael Madsen er látinn Kvenorkan tók yfir á Garðatorgi Björt og Fannar selja einbýlishús fyrir 90 milljónir Anna Guðný fann ástina í faðmi kraflyftingamanns Lykla-Pétur fauk á haf út Sigraðist á krabba og komst að óléttu samdægurs Miðar á Kaleo endurseldir á margföldu verði Hvar er Mollý Tik Tok skinka í dag? Landsliðsmaður gifti sig í Vík í Mýrdal Eitt glæsilegasta hrossabú landsins falt fyrir tæpan einn og hálfan milljarð Elta drauminn um hægara líf eftir fjögur ár á Íslandi Sólveig og Halldór gáfu dótturinni nafn Slær á létta strengi í þinginu og afhenti ráðherra „Gyllta tappann“ Of Monsters and Men gefa út nýtt lag Brady og Bloom sagðir sólgnir í Sweeney Fyrst skíði og nú golf Rétturinn sem fær konurnar niður á hnén „Takk Hreyfill frá Vorsabæ“ Vala Grand og Brynjólfur flytja á Skagann Árin hjá Spotify ævintýri líkust Sjá meira
Kirkjuklukkur hringja inn „Vaknaðu. Þú átt bara eitt líf“ Tuttugu og þrjú dauðsföll sem tengjast ofneyslu lyfja fyrstu átta mánuði ársins eru í rannsókn hjá Embætti Landlæknis. Þau voru þrjátíu og níu á síðasta ári og af þeim voru ellefu ungmenni. Fjölskylda drengs sem lést vegna lyfjaeitrunar hefur síðan þá unnið að forvörnum í skólum undir yfirskriftinni Eitt líf. Átakið er nú stærsta forvarnarátak sem fram hefur farið hér á landi. 1. september 2019 18:30