Drífa, Ragnar Þór og Sólveig Anna; ætlið þið virkilega að una þessu? Ole Anton Bieltvedt skrifar 12. apríl 2020 10:00 Á síðustu mánuðum og misserum hafið þið lagt mikla vinnu í að semja um laun og kjör ykkar umbjóðenda. Stóðu þessi átök lengi, og þurftuð þið - að hluta til - að beita verkfallsvopninu til að knýja fram þær lausnir, sem þið stefnduð á. Ég skildi það svo, að lengi vel stóð styrinn um 30.000-40.000 krónur fyrir lægst launuðu félagsmenn Eflingar. Kostaði lausnin á því margra daga eða vikna verkfall, sem bitnaði á mörgum. Mér gengur það til með þessum skrifum, að vekja athygli ykkar á - eða minna ykkur sterklega á; ég hef tekið þetta upp við ykkur áður -, að meðan þið semjið um kaup og kjör umbjóðenda ykkar í krónunni, vitið þið í raun ekkert, hvað þið eruð að semja um, hvað út úr samningum kemur eða hvað öll ykkar viðleitni er að færa umbjóðendum ykkar, þegar upp er staðið. Þið sjáið, hvað er að gerast með gengið nú og þær verðhækkanir og þann margvíslega kostnaðarauka, sem óhjákvæmilega mun fylgja falli krónunnar á síðari hluta ársins. Mikill hluti af þeim árangri, sem náðist með harðri baráttu, mun einfaldlega ganga til baka; verða færður til baka af Seðlabanka; með vilja- og aðgerðarleysi Seðlabankastjórnar til að tryggja stöðugt gengi. Vegna aðgerðarleysis Seðlabanka til að tryggja stöðugleika krónunnar, hefur hún fallið um 16-18% síðustu vikur og par mánuði. Löng og endurtekin reynsla sýnir, að við gengislækkun krónunnar hækkar almennt verðlag í landinu um helming gengisfallsins, af því að við Íslendingar erum háðir innflutningi með verulegan hluta af okkar aðdrætti og þörfum. Þetta þýðir, að innan 3-6 mánaða má vænta þess, að almennt verðlag - vöruverð og hverskonar tengdur kostnaður, líka vísitölur t.a.m. lánskjaravísitala – muni hækka um 8-10%. Ég var áðan að tala um 30.000-40.000 krónurnar, sem Efling barðist svo hart fyrir við Reykjavíkurborg. Þar voru laun upp á 400.000 eða 500.000 í spilinu. Þessar 30.000-40.000 krónur fjúka þá, út af gengisfallinu, út í buskann. Sagan sýnir, að krónan er sennilega ótraustasti gjaldmiðill hins vestræna heims. Hún er eins og veikburða trjágrein í vindi, sem sveiflast þeim mun meir og gefur þeim mun meir eftir, sem þörfin á styrk og stöðugleika eykst. Brotnar svo á versta tíma, eins og í hruninu. Til hvers eruð þið eiginlega að semja um kaup og kjör í krónunni, án verðtryggingar hennar, þegar ykkur má vera fullvel ljóst, af margfenginni reynslu, að þið vitið þá ekkert, hvað þið eruð að semja um; hvar stendur krónan eftir viku, mánuð eða misseri? Í raun nálgast samningar um kaup og kjör í krónunni skrípaleik. Þetta er síbreytileg stærð, verðgildi hennar er síbreytilegt, og tilhneigingin er, að akkúrat, þegar þörfin á styrk og stöðugleika er mest, er hún veikust. Við þær aðstæður, sem við búum nú við, hefði mátt verja krónuna og verðgildi hennar, þar sem svo vill til - eftir góðæriskafla - að við eigum feyki gildan gjaldeyrisvarasjóð; næstum eitt þúsund milljarða. Seðlabankinn hefði því getað varið krónuna, m.a. með öflugum kaupum á henni, þegar hún var að falla, en því miður gerði hann lítið eða ekkert til þess. Með þessari vanrækslu eða aðgerðarleysi, var Seðlabanki í raun að ræna launafólk 8-10% af kaupmætti nýlega umsaminna launa. Nýr Seðlabankastjóri, sem margir bundu miklar vonir við, fullyrðir, að, þó að krónan hafi fallið, geri það ekkert til í stöðunni, því að heimsmarkaðsverð á olíu og margvíslegum öðrum varningi hafi fallið jafn mikið eða meira, vegna Kórónavírussins, og, að þetta verðfall muni bæta upp gengisfall krónu og tryggja stöðugleika verðs og vísitala. Nú er undirritaður ekki hagfræðingur, en hann hefur víðtæka reynslu af efnahagsmálum og þróun hagkerfa, víða um lönd, í hálfa öld. Fyrir honum blasir þessi sviðsmynd við: Í bili dregst öll eftirspurn og framleiðsla saman. Verðlag fellur. En, þó að heimurinn sé í hvíldarstöðu, í bili, er hann enn í ”fullu fjöri”, og, þegar létt hefur verið á hömlum og takmörkunum og lífið fer að ganga sinn vanagang, að nýju, þá hefur hlaðizt upp mikil þörf og eftirspurn, sem skapa mun eftirspurnaröldu, sem kýja mun heimsmarkaðsverð upp á sama stig, og fyrir var, jafnvel á hærra stig, þar sem ýms framleiðslufyrirtæki, sem voru í gangi fyrir, gátu ekki staðið af sér lokun og hlé; voru ekki opnuð aftur. Við slík skilyrði, sem eru afar líkleg, mun gengisfall krónu koma inn í íslenzkt verðlag, með fullum krafti, á seinni hluta ársins. Það er spurning, hvort Seðlabanki skilji þetta ekki, eða sé einfaldlega að leiða þetta hjá sér, og, þá um leið - þó óbeint sé - að grípa inn í nýgerða kjarasamninga með vafasömum og, fyrir undirrituðum, ólögmætum hætti, en skv. lögum um Seðlabanka, er það fyrsta skylda hans, að tryggja stöðugt verðlag. Drífa, Ragnar Þór og Sólveiga Anna, ætlið því virkilega að una því, að svona sé með ykkar baráttu og samninga, svo að ekki sé talað um hagsmuni umbjóðenda ykkar, farið!? Ég hygg, að Seðlabanki gæti enn keyrt upp gengið í fyrra horf, ef hann leggði sig fram. Önnur hlið og veigamikil: Ykkar baráttumál nr. 1 ætti í raun að vera, að hér verði tekin upp Evra, svo að þið getið vitað, um hvað þið eruð að semja og hvað út úr samningum kemur, í bráð ogf lengd. Höfundur er alþjóðlegur kaupsýslumaður og stjórnmálarýnir. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ole Anton Bieltvedt Mest lesið Magga Stína! Helga Völundardóttir Skoðun Foreldrar þurfa bara að vera duglegri Björg Magnúsdóttir Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun Dýrkeypt eftirlitsleysi Lilja Björk Guðmundsdóttir Skoðun Minntist ekkert á Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson Skoðun Svindl eða sjálfsvernd? Sigurður Árni Reynisson Skoðun Þetta er námið sem lifir áfram Bryngeir Valdimarsson Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson Skoðun Skoðun Skoðun Vísindarannsóknir og þróun – til umhugsunar í tiltekt Þorgerður J. Einarsdóttir skrifar Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason skrifar Skoðun Foreldrar þurfa bara að vera duglegri Björg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar Skoðun Dýrkeypt eftirlitsleysi Lilja Björk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Svindl eða sjálfsvernd? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir skrifar Skoðun Mannauðurinn á vinnustaðnum þarf góða innivist til að dafna Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Þetta er námið sem lifir áfram Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Árborg - spennandi kostur fyrir öll Guðný Björk Pálmadóttir skrifar Skoðun Tökum á glæpahópum af meiri þunga Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Minntist ekkert á Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hugsum stórt í skipulags- og samgöngumálum Hilmar Ingimundarson skrifar Skoðun Eitt eilífðar smáblóm Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Betri mönnun er lykillinn Skúli Helgason,Sabine Leskopf skrifar Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Hversu oft á að fresta framtíðinni? Erna Magnúsdóttir,Stefán Þórarinn Sigurðsson skrifar Skoðun Getur Ísland staðið fremst í heilsutækni? Arna Harðardóttir skrifar Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar Skoðun Fjármál framhaldsskóla Róbert Ferdinandsson skrifar Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir skrifar Skoðun Varhugaverð sjónarmið eða raunsæ leið? Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Dýrin skilin eftir í náttúruvá Linda Karen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Skapandi leiðir í skóla- og frístundastarfi Kolbrún Þ. Pálsdóttir skrifar Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson skrifar Skoðun Reykjavík er meðal dreifðustu höfuðborga Evrópu Guðni Freyr Öfjörð skrifar Sjá meira
Á síðustu mánuðum og misserum hafið þið lagt mikla vinnu í að semja um laun og kjör ykkar umbjóðenda. Stóðu þessi átök lengi, og þurftuð þið - að hluta til - að beita verkfallsvopninu til að knýja fram þær lausnir, sem þið stefnduð á. Ég skildi það svo, að lengi vel stóð styrinn um 30.000-40.000 krónur fyrir lægst launuðu félagsmenn Eflingar. Kostaði lausnin á því margra daga eða vikna verkfall, sem bitnaði á mörgum. Mér gengur það til með þessum skrifum, að vekja athygli ykkar á - eða minna ykkur sterklega á; ég hef tekið þetta upp við ykkur áður -, að meðan þið semjið um kaup og kjör umbjóðenda ykkar í krónunni, vitið þið í raun ekkert, hvað þið eruð að semja um, hvað út úr samningum kemur eða hvað öll ykkar viðleitni er að færa umbjóðendum ykkar, þegar upp er staðið. Þið sjáið, hvað er að gerast með gengið nú og þær verðhækkanir og þann margvíslega kostnaðarauka, sem óhjákvæmilega mun fylgja falli krónunnar á síðari hluta ársins. Mikill hluti af þeim árangri, sem náðist með harðri baráttu, mun einfaldlega ganga til baka; verða færður til baka af Seðlabanka; með vilja- og aðgerðarleysi Seðlabankastjórnar til að tryggja stöðugt gengi. Vegna aðgerðarleysis Seðlabanka til að tryggja stöðugleika krónunnar, hefur hún fallið um 16-18% síðustu vikur og par mánuði. Löng og endurtekin reynsla sýnir, að við gengislækkun krónunnar hækkar almennt verðlag í landinu um helming gengisfallsins, af því að við Íslendingar erum háðir innflutningi með verulegan hluta af okkar aðdrætti og þörfum. Þetta þýðir, að innan 3-6 mánaða má vænta þess, að almennt verðlag - vöruverð og hverskonar tengdur kostnaður, líka vísitölur t.a.m. lánskjaravísitala – muni hækka um 8-10%. Ég var áðan að tala um 30.000-40.000 krónurnar, sem Efling barðist svo hart fyrir við Reykjavíkurborg. Þar voru laun upp á 400.000 eða 500.000 í spilinu. Þessar 30.000-40.000 krónur fjúka þá, út af gengisfallinu, út í buskann. Sagan sýnir, að krónan er sennilega ótraustasti gjaldmiðill hins vestræna heims. Hún er eins og veikburða trjágrein í vindi, sem sveiflast þeim mun meir og gefur þeim mun meir eftir, sem þörfin á styrk og stöðugleika eykst. Brotnar svo á versta tíma, eins og í hruninu. Til hvers eruð þið eiginlega að semja um kaup og kjör í krónunni, án verðtryggingar hennar, þegar ykkur má vera fullvel ljóst, af margfenginni reynslu, að þið vitið þá ekkert, hvað þið eruð að semja um; hvar stendur krónan eftir viku, mánuð eða misseri? Í raun nálgast samningar um kaup og kjör í krónunni skrípaleik. Þetta er síbreytileg stærð, verðgildi hennar er síbreytilegt, og tilhneigingin er, að akkúrat, þegar þörfin á styrk og stöðugleika er mest, er hún veikust. Við þær aðstæður, sem við búum nú við, hefði mátt verja krónuna og verðgildi hennar, þar sem svo vill til - eftir góðæriskafla - að við eigum feyki gildan gjaldeyrisvarasjóð; næstum eitt þúsund milljarða. Seðlabankinn hefði því getað varið krónuna, m.a. með öflugum kaupum á henni, þegar hún var að falla, en því miður gerði hann lítið eða ekkert til þess. Með þessari vanrækslu eða aðgerðarleysi, var Seðlabanki í raun að ræna launafólk 8-10% af kaupmætti nýlega umsaminna launa. Nýr Seðlabankastjóri, sem margir bundu miklar vonir við, fullyrðir, að, þó að krónan hafi fallið, geri það ekkert til í stöðunni, því að heimsmarkaðsverð á olíu og margvíslegum öðrum varningi hafi fallið jafn mikið eða meira, vegna Kórónavírussins, og, að þetta verðfall muni bæta upp gengisfall krónu og tryggja stöðugleika verðs og vísitala. Nú er undirritaður ekki hagfræðingur, en hann hefur víðtæka reynslu af efnahagsmálum og þróun hagkerfa, víða um lönd, í hálfa öld. Fyrir honum blasir þessi sviðsmynd við: Í bili dregst öll eftirspurn og framleiðsla saman. Verðlag fellur. En, þó að heimurinn sé í hvíldarstöðu, í bili, er hann enn í ”fullu fjöri”, og, þegar létt hefur verið á hömlum og takmörkunum og lífið fer að ganga sinn vanagang, að nýju, þá hefur hlaðizt upp mikil þörf og eftirspurn, sem skapa mun eftirspurnaröldu, sem kýja mun heimsmarkaðsverð upp á sama stig, og fyrir var, jafnvel á hærra stig, þar sem ýms framleiðslufyrirtæki, sem voru í gangi fyrir, gátu ekki staðið af sér lokun og hlé; voru ekki opnuð aftur. Við slík skilyrði, sem eru afar líkleg, mun gengisfall krónu koma inn í íslenzkt verðlag, með fullum krafti, á seinni hluta ársins. Það er spurning, hvort Seðlabanki skilji þetta ekki, eða sé einfaldlega að leiða þetta hjá sér, og, þá um leið - þó óbeint sé - að grípa inn í nýgerða kjarasamninga með vafasömum og, fyrir undirrituðum, ólögmætum hætti, en skv. lögum um Seðlabanka, er það fyrsta skylda hans, að tryggja stöðugt verðlag. Drífa, Ragnar Þór og Sólveiga Anna, ætlið því virkilega að una því, að svona sé með ykkar baráttu og samninga, svo að ekki sé talað um hagsmuni umbjóðenda ykkar, farið!? Ég hygg, að Seðlabanki gæti enn keyrt upp gengið í fyrra horf, ef hann leggði sig fram. Önnur hlið og veigamikil: Ykkar baráttumál nr. 1 ætti í raun að vera, að hér verði tekin upp Evra, svo að þið getið vitað, um hvað þið eruð að semja og hvað út úr samningum kemur, í bráð ogf lengd. Höfundur er alþjóðlegur kaupsýslumaður og stjórnmálarýnir.
Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun
Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson Skoðun
Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar
Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar
Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar
Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson skrifar
Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun
Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson Skoðun