Bein útsending: Sjö mínútur af ótta Samúel Karl Ólason skrifar 18. febrúar 2021 17:00 Tölvuteiknuð mynd af lendingu Perseverance í Jeasdfg gígnum. Vísir/NASA Vísindamenn Geimvísindastofnunar Bandaríkjanna, NASA, munu í kvöld gera tilraun til að lenda vélmenninu Perseverance, eða Þrautseigja, á yfirborði Mars eftir tæplega 500 milljón kílómetra ferðalag yfir hálft ár. Lendingin er erfiðasti áfangi ferðarinnar. Jeppinn þarf að hægja allsvakalega á sér, en þegar hann fer sem hraðast fer hann um tuttugu þúsund kílómetra á klukkustund. Á þeim hraða gæti maður keyrt frá Reykjavík til Akureyrar á rúmri mínútu. Hægt verður að fylgjast með lendingunni í útsendingu NASA hér að neðan. Útsendingin hefst upp úr klukkan sjö í kvöld og er áætlað að lendingin sjálf hefjist skömmu fyrir níu. Í raun eru tvö vélmenni að lenda á Mars í kvöld, heppnist lendingin, því um borð í Perseverence er vélmennið Ingenuity. Það er lítil þyrla sem reynt verður að fljúga um Mars en ekki er vitað hvort það sé í raun hægt. Þyrlan er tæp tvö kíló að þyngd og er með fjóra 1,2 metra langa spaða. Þeir spaðar snúast um 2.400 sinnum á mínútu, sem er um átta sinnum hraðar en hefðbundnar þyrlur gera á jörðinni. Andrúmsloft Mars er mun þynnra en andrúmsloft jarðarinnar og er þéttleiki þess einungis eitt prósent af því sem við þekkjum. Á móti kemur að þyngdaraflið á Mars er einungis þriðjungur þess sem við erum vön hérna á jörðinni. Takist að fjúga Ingenuity, myndi það opna á möguleikann á því að senda frekari fljúgandi vélmenni til Mars í framtíðinni og jafnvel þyrlur sem hægt væri að nota til að ferja búnað frá einum lendingarstað til annars. Perseverance og Ingenuity munu lenda í Jezero-gígnum sem á árum áður var fullur af vatni. Lendingin á að vera nærri gömlum ós, því þar þykja meiri líkur en annars á því að vélmennið rambi á leyfar örvera sem hafa mögulega lifað á Mars á árum áður. Vélmennið mun taka jarðvegssýni og verður búnaður þess til að rannsaka þau sýni eins vel og hægt er. Bestu sýnin mun vélmennið undirbúa fyrir flutning aftur til jarðarinnar, sem á að gerast seinna á áratugnum. Hér má sjá farveg árinnar sem flæddi í Jezero-gíginn.NASA/JPL-Caltech Meðal tækja í Perseverance eru SHERLOC (sem er skammstöfun fyrir munnfyllina Scanning Habitable Ennvironments with Raman & Luminescence for Organics & Chemicals) sem greinir lífrænar öreindir. Vélmennið ber einnig græjuna PIXL (Planetary Instrument for X-ray Lithochemistry) sem greina á samsteningu jarðvegs Mars og mögulegra lífrænna sameinda. Áhugsamir geta lesið betur um leitina að lífi á Mars hér á vef NASA. Hér má sjá myndband NASA um Jezero, sem gert var árið 2018. Perseverance á einnig að nota til að undirbúa mannaðar ferðir til Mars. Vélmennið ber til að mynda lítið tæki sem kallast MOXIE (Mars Oxygen In-Situ Resource Utilization Experiment). Því tæki er ætlað að kanna hvort mögulegt sé að framleiða súrefni úr andrúmslofti Mars, sem er úr koltvísýringi. Sé það hægt væri hægt að nota það súrefni til öndunar og í eldflaugaeldsneyti. Tækið MEDA (Mars Environmental Dynamics Analyzer) verður notað til að rannsaka andrúmsloft og veðurfar Mars. Það verður einnig notað til að skoða ryk plánetunnar nánar og þykir einkar mikilvægt fyrir mannaðar geimferðir. Frekari upplýsingar um tækjabúnað Perseverance má finna hér á vef NASA. Lendinginn sjálf er áhugaverð en hún mun taka um sjö mínútur og er sjálfsstýrð. Vísindamenn NASA munu því þurfa að fylgjast með úr fjarska og tekur það nokkrar mínútur að fá á hreint hvort að lendingin heppnaðist eða ekki, ef mið er tekið af því þegar Curiosity, „frænda“ Perseverance var lent á Mars. Lendingarferlið kalla NASA-liðar „sjö mínútur af ótta“. Í Jezero-gígnum eru gamlir árfarvegir, grjóthnullungar og annað sem getur valdið Perseverance tjóni við lendingu. Til að forðast það og svo vélmennið geti lent á góðum stað, mun það svífa í fallhlíf yfir Jezero-gígnum um tíma. Þá mun vélmennið nota myndavélar og annarskonar skynjara til að finna bestan lendingarstað. Í kjölfar þess mun vélmennið losna frá geimfarinu og ferðast til yfirborðs Mars með sérstöku lendingarfari. Hér að neðan má sjá tvö myndbönd um lendingu Perseverance. Það fyrra er tölvuteiknað og sýnir lendinguna. Í hinu síðara er rætt við nokkra af sérfræðingum NASA og farið nánar út í lendinguna sjálfa og tæknina sem notuð er. Geimurinn Bandaríkin Tækni Mars Tengdar fréttir Ætla að lenda á Mars í kvöld Þrautseigja, nýjasti Mars-jeppi bandarísku geimvísindastofnunarinnar NASA, á að lenda á Mars stuttu fyrir klukkan níu í kvöld. Hálft ár er frá því jeppanum var skotið á loft. 18. febrúar 2021 14:01 Öngþveiti á sporbraut um Mars Ákveðið öngþveiti verður á sporbraut um Mars í næstu viku þegar þrjú ný geimför hafa náð sporbraut um plánetuna. Kínverskt geimfar náði á braut um Mars í gær en þar var fyrir geimfar frá Sameinuðu arabísku furstadæmunum. 11. febrúar 2021 21:02 Mest lesið Fundu lík karlmanns í Reynisfjalli Innlent Kona á níræðisaldri sá björninn í þriggja metra fjarlægð Innlent Frambjóðandi Trump lýsti sér sem „svörtum nasista“ á klámsíðu Erlent Sýknaður af ákæru um manndráp af gáleysi á Akureyri Innlent Ákærður fyrir að stinga lækni í kvöldgöngu Innlent Áhyggjuefni að innri landamærin séu ekki betur tryggð Innlent Rafrettukóngur og eigandi Drekans sakaðir um 740 milljóna brot Innlent „Kerfið er algjörlega að bregðast fólkinu“ Innlent Reyndist ekki faðir stúlknanna Innlent Nafn mannsins sem lést í vinnuslysi í Árborg Innlent Fleiri fréttir Frambjóðandi Trump lýsti sér sem „svörtum nasista“ á klámsíðu Hafa séð Hezbollah fyrir símboðum í tvö ár Gera umfangsmiklar árásir í Líbanon Felldu tugi og brenndu forsetaflugvélina Reyna að stöðva olíuleka eftir að skip sökk við Grænland Neyðarástand vegna skógarelda í Portúgal Margrét Þórhildur á sjúkrahúsi Átta ára tók fjölskyldubílinn, ók í Target og fékk sér frappó Tuttugu konur saka Mohamed Al Fayed um kynferðisofbeldi 20 létust og 450 slösuðust þegar talstöðvarnar sprungu Vitorðsmaður viðurkennir að hafa gert það sama og Pelicot Þrír handteknir eftir skotárás við skóla í Osló Talstöðvar springa einnig í Beirút Harris eykur forskotið á landsvísu Þverár Amasonfljóts þorna upp sem aldrei fyrr Símboðarnir sagðir koma frá ungversku skúffufélagi Meta úthýsir rússneskum ríkisfjölmiðlum Stærðarinnar sprengingar í vopnageymslu í Rússlandi Telur að hægt hefði verið að koma í veg fyrir kafbátsslysið Microsoft segir rússneskt tröllabú á bak við falsáróður um Harris Neitað um lausn gegn tryggingu og á yfir höfði sér lífstíðarfangelsi 169 börn sem fæddust eftir 7. október á lista yfir látnu Settu sprengjur í símboðana Látin eftir hákarlaárás suður af Kanaríeyjum „Það er hula yfir sólinni“ Norskur læknir grunaður um að nauðga 88 konum Tæplega þrjú þúsund slasaðir eftir að símboðar sprungu Stækkar herinn í þriðja sinn Verður kanslaraefni Kristilegra demókrata „Ég er nauðgari eins og hinir mennirnir hér inni“ Sjá meira
Lendingin er erfiðasti áfangi ferðarinnar. Jeppinn þarf að hægja allsvakalega á sér, en þegar hann fer sem hraðast fer hann um tuttugu þúsund kílómetra á klukkustund. Á þeim hraða gæti maður keyrt frá Reykjavík til Akureyrar á rúmri mínútu. Hægt verður að fylgjast með lendingunni í útsendingu NASA hér að neðan. Útsendingin hefst upp úr klukkan sjö í kvöld og er áætlað að lendingin sjálf hefjist skömmu fyrir níu. Í raun eru tvö vélmenni að lenda á Mars í kvöld, heppnist lendingin, því um borð í Perseverence er vélmennið Ingenuity. Það er lítil þyrla sem reynt verður að fljúga um Mars en ekki er vitað hvort það sé í raun hægt. Þyrlan er tæp tvö kíló að þyngd og er með fjóra 1,2 metra langa spaða. Þeir spaðar snúast um 2.400 sinnum á mínútu, sem er um átta sinnum hraðar en hefðbundnar þyrlur gera á jörðinni. Andrúmsloft Mars er mun þynnra en andrúmsloft jarðarinnar og er þéttleiki þess einungis eitt prósent af því sem við þekkjum. Á móti kemur að þyngdaraflið á Mars er einungis þriðjungur þess sem við erum vön hérna á jörðinni. Takist að fjúga Ingenuity, myndi það opna á möguleikann á því að senda frekari fljúgandi vélmenni til Mars í framtíðinni og jafnvel þyrlur sem hægt væri að nota til að ferja búnað frá einum lendingarstað til annars. Perseverance og Ingenuity munu lenda í Jezero-gígnum sem á árum áður var fullur af vatni. Lendingin á að vera nærri gömlum ós, því þar þykja meiri líkur en annars á því að vélmennið rambi á leyfar örvera sem hafa mögulega lifað á Mars á árum áður. Vélmennið mun taka jarðvegssýni og verður búnaður þess til að rannsaka þau sýni eins vel og hægt er. Bestu sýnin mun vélmennið undirbúa fyrir flutning aftur til jarðarinnar, sem á að gerast seinna á áratugnum. Hér má sjá farveg árinnar sem flæddi í Jezero-gíginn.NASA/JPL-Caltech Meðal tækja í Perseverance eru SHERLOC (sem er skammstöfun fyrir munnfyllina Scanning Habitable Ennvironments with Raman & Luminescence for Organics & Chemicals) sem greinir lífrænar öreindir. Vélmennið ber einnig græjuna PIXL (Planetary Instrument for X-ray Lithochemistry) sem greina á samsteningu jarðvegs Mars og mögulegra lífrænna sameinda. Áhugsamir geta lesið betur um leitina að lífi á Mars hér á vef NASA. Hér má sjá myndband NASA um Jezero, sem gert var árið 2018. Perseverance á einnig að nota til að undirbúa mannaðar ferðir til Mars. Vélmennið ber til að mynda lítið tæki sem kallast MOXIE (Mars Oxygen In-Situ Resource Utilization Experiment). Því tæki er ætlað að kanna hvort mögulegt sé að framleiða súrefni úr andrúmslofti Mars, sem er úr koltvísýringi. Sé það hægt væri hægt að nota það súrefni til öndunar og í eldflaugaeldsneyti. Tækið MEDA (Mars Environmental Dynamics Analyzer) verður notað til að rannsaka andrúmsloft og veðurfar Mars. Það verður einnig notað til að skoða ryk plánetunnar nánar og þykir einkar mikilvægt fyrir mannaðar geimferðir. Frekari upplýsingar um tækjabúnað Perseverance má finna hér á vef NASA. Lendinginn sjálf er áhugaverð en hún mun taka um sjö mínútur og er sjálfsstýrð. Vísindamenn NASA munu því þurfa að fylgjast með úr fjarska og tekur það nokkrar mínútur að fá á hreint hvort að lendingin heppnaðist eða ekki, ef mið er tekið af því þegar Curiosity, „frænda“ Perseverance var lent á Mars. Lendingarferlið kalla NASA-liðar „sjö mínútur af ótta“. Í Jezero-gígnum eru gamlir árfarvegir, grjóthnullungar og annað sem getur valdið Perseverance tjóni við lendingu. Til að forðast það og svo vélmennið geti lent á góðum stað, mun það svífa í fallhlíf yfir Jezero-gígnum um tíma. Þá mun vélmennið nota myndavélar og annarskonar skynjara til að finna bestan lendingarstað. Í kjölfar þess mun vélmennið losna frá geimfarinu og ferðast til yfirborðs Mars með sérstöku lendingarfari. Hér að neðan má sjá tvö myndbönd um lendingu Perseverance. Það fyrra er tölvuteiknað og sýnir lendinguna. Í hinu síðara er rætt við nokkra af sérfræðingum NASA og farið nánar út í lendinguna sjálfa og tæknina sem notuð er.
Geimurinn Bandaríkin Tækni Mars Tengdar fréttir Ætla að lenda á Mars í kvöld Þrautseigja, nýjasti Mars-jeppi bandarísku geimvísindastofnunarinnar NASA, á að lenda á Mars stuttu fyrir klukkan níu í kvöld. Hálft ár er frá því jeppanum var skotið á loft. 18. febrúar 2021 14:01 Öngþveiti á sporbraut um Mars Ákveðið öngþveiti verður á sporbraut um Mars í næstu viku þegar þrjú ný geimför hafa náð sporbraut um plánetuna. Kínverskt geimfar náði á braut um Mars í gær en þar var fyrir geimfar frá Sameinuðu arabísku furstadæmunum. 11. febrúar 2021 21:02 Mest lesið Fundu lík karlmanns í Reynisfjalli Innlent Kona á níræðisaldri sá björninn í þriggja metra fjarlægð Innlent Frambjóðandi Trump lýsti sér sem „svörtum nasista“ á klámsíðu Erlent Sýknaður af ákæru um manndráp af gáleysi á Akureyri Innlent Ákærður fyrir að stinga lækni í kvöldgöngu Innlent Áhyggjuefni að innri landamærin séu ekki betur tryggð Innlent Rafrettukóngur og eigandi Drekans sakaðir um 740 milljóna brot Innlent „Kerfið er algjörlega að bregðast fólkinu“ Innlent Reyndist ekki faðir stúlknanna Innlent Nafn mannsins sem lést í vinnuslysi í Árborg Innlent Fleiri fréttir Frambjóðandi Trump lýsti sér sem „svörtum nasista“ á klámsíðu Hafa séð Hezbollah fyrir símboðum í tvö ár Gera umfangsmiklar árásir í Líbanon Felldu tugi og brenndu forsetaflugvélina Reyna að stöðva olíuleka eftir að skip sökk við Grænland Neyðarástand vegna skógarelda í Portúgal Margrét Þórhildur á sjúkrahúsi Átta ára tók fjölskyldubílinn, ók í Target og fékk sér frappó Tuttugu konur saka Mohamed Al Fayed um kynferðisofbeldi 20 létust og 450 slösuðust þegar talstöðvarnar sprungu Vitorðsmaður viðurkennir að hafa gert það sama og Pelicot Þrír handteknir eftir skotárás við skóla í Osló Talstöðvar springa einnig í Beirút Harris eykur forskotið á landsvísu Þverár Amasonfljóts þorna upp sem aldrei fyrr Símboðarnir sagðir koma frá ungversku skúffufélagi Meta úthýsir rússneskum ríkisfjölmiðlum Stærðarinnar sprengingar í vopnageymslu í Rússlandi Telur að hægt hefði verið að koma í veg fyrir kafbátsslysið Microsoft segir rússneskt tröllabú á bak við falsáróður um Harris Neitað um lausn gegn tryggingu og á yfir höfði sér lífstíðarfangelsi 169 börn sem fæddust eftir 7. október á lista yfir látnu Settu sprengjur í símboðana Látin eftir hákarlaárás suður af Kanaríeyjum „Það er hula yfir sólinni“ Norskur læknir grunaður um að nauðga 88 konum Tæplega þrjú þúsund slasaðir eftir að símboðar sprungu Stækkar herinn í þriðja sinn Verður kanslaraefni Kristilegra demókrata „Ég er nauðgari eins og hinir mennirnir hér inni“ Sjá meira
Ætla að lenda á Mars í kvöld Þrautseigja, nýjasti Mars-jeppi bandarísku geimvísindastofnunarinnar NASA, á að lenda á Mars stuttu fyrir klukkan níu í kvöld. Hálft ár er frá því jeppanum var skotið á loft. 18. febrúar 2021 14:01
Öngþveiti á sporbraut um Mars Ákveðið öngþveiti verður á sporbraut um Mars í næstu viku þegar þrjú ný geimför hafa náð sporbraut um plánetuna. Kínverskt geimfar náði á braut um Mars í gær en þar var fyrir geimfar frá Sameinuðu arabísku furstadæmunum. 11. febrúar 2021 21:02