Umhverfisslys í uppsiglingu Róbert Marshall skrifar 10. mars 2021 16:01 Fyrir 100 árum var ég staddur á kaffistofu í Vík Mýrdal. Nokkrir karlar að spjalla um pólitík. Heimamenn og ég. Þetta var sennilega 2006 ef ég á að vera nákvæmur. -Og ætlarðu ekki að styðja okkur í að fá jarðgöng? -Jarðgöng? -Já, í gegnum Reynisfjall. Ég skellihló. -Er það nú ekki svolítið langt gengið? Þeim var alvara. Vegurinn yfir fjallið væri hættulegur að vetri. Ég samþykkti það en sagði að mér finndist þetta samt hljóma eins og einhver vitleysa. Vildu þeir í alvöru fá jarðgöng út úr Reynisfjalli í kyrrlátum enda bæjarins og þjóðveg milli þorpsins og Reynisdranga. Milli fólksins og fjörunnar. Svo rifumst við um þetta eitthvað áfram. Allt í góðu. Ári síðar varð ég aðstoðarmaður samgönguráðherra og fékkst við lítið annað í tvö ár en samgöngur og öll þau fræði sem þeim tengjast. Merkilegur málaflokkur samgöngumálin. Það hafa allir skoðanir á þeim enda snertir fátt líf okkar með jafnbeinum hætti og hvernig við komumst um. Hvar vegur liggur, brú er byggð, jarðgöng boruð, flugvöllur, ferja, höfn, malbik, vetrarþjónusta. Hvað um það. Ég komst að því að Vegagerðin taldi þá skynsamlegast að gera lagfæringu á Gatnabrúninni, svo nefnist hækkunin upp veginn yfir Reynisfjall, þannig að kröpp beygjan yrði fjarlægð og búin til lengri brekka með minni halla. Þetta þótti mér líka skynsamleg lausn. En henni hafði ítrekað verið hafnað af sveitarstjórn heimamanna sem vildu greiðfæran láglendisveg. Það er rétt hjá þeim að lagfæringin á veginum breytir ekki þeirri staðreynd að um fjallveg þarf að fara til og frá bænum. Það sama gildir reyndar um Reykjavík. Akureyri. Ísafjörð. Stykkishólm og Egilsstaði. Og mörg mörg önnur sveitarfélög á landinu. Vegurinn um Reynisfjall liggur í 119 metra hæð. Til samanburðar er Hellisheiðin 374 metrar og Holtavörðuheiði 407. Semsagt töluvert hærri. Oft hef ég ekið um Reynisfjall í vondum veðrum. Það er ekki þægilegt. En þá er reyndar ekki heldur þægilegt að aka milli Víkur og Skóga framhjá Pétursey þar sem verða miklar hviður. Þegar ekki er gott ferðaveður er ekki gott að ferðast. Göng undir Reynisfjall breyta því ekki. Það versta við þessa hugmynd eru þó umtalsverð umhverfisáhrif hennar. Þar sem vegurinn á að liggja er að finna einstæðar jarðminjar og sérlega fjölskrúðugt fuglalíf. Brekkubobbinn, sjaldgæft dýr í íslenskri náttúru (landsnigill), hefur búið um sig í hlíðum Reynisfjalls. Vegurinn er nefnilega teiknaður um Dyrhólaós sem er á náttúruminjaskrá vegna sjávarleirna með sérstæðum lífsskilyrðum. Ósar eru mikilvægir fæðuöflunarstaðir vaðfugla en þar finnast gjarnan leirur sem eru orkuuppspretta fyrir fuglalíf. Nú gerir Vegagerðin ráð fyrir því að hefja framkvæmdir við göngin í lok næsta árs. Það er búið að auglýsa tillögu að matsáætlun framkvæmdarinnar og þar segir að hún kunni að hafa áhrif á búsvæði og fæðuöflunarsvæðum fugla auk óbeinna áhrifa á nærumhverfi. Unnin verður úttekt á fuglalífi og gerð grein fyrir niðurstöðum þeirrar rannsóknar á síðari stigum umhverfismatsferlisins, þ.e. í frummatsskýrslu. Umsagnarfrestur er liðinn. Jóhann Óli Hilmarsson vann skýrslu um fuglalífið við Dyrhólaós árið 2013 og benti sú rannsókn til að vegstæði með bökkum Dyrhólaóss gæti haft varanleg og skaðleg áhrif á fuglalíf við ósinn. „Margir fuglar nota túnin og mýrarnar kringum ósinn til fæðuöflunar og sækja svo á ósinn til hvíldar eða flýja þangað, ef þeir verða fyrir styggð. Í frétt á heimasíðu Fuglaverndar er bent á að skýrslu Jóhanns Óla sé „því miður ekki getið“ í drögum Vegagerðarinnar. Varnargarður verður svo reistur austan Reynisfjalls til að verja nýjan veg fyrir ágangi sjávar. Umferðarstraumi sem fimmfaldaðist á 7 árum fyrir Covid-19 verður þannig stefnt á milli þorpsins og útsýnisins að Reynisdröngum. Mér finnst þetta enn svolítið langt gengið. Það er til mun einfaldari og ódýrari lausn sem felur í sér lagfæringu á Gatnabrúninni og færslu þjóðvegarins norðan við bæinn. Hún er ekki gallalaus umhverfislega séð, fer um mikilvæga sjófuglabyggð undir Víkurhömrum, en hún er engu að síður mun skárri kostur en það mikla og varanlega umhverfisslys sem er í uppsiglingu í Mýrdalshreppi. Höfundur tekur þátt í forvali VG í Suðurkjördæmi 10-12 apríl nk. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Umhverfismál Vinstri græn Skoðun: Kosningar 2021 Mýrdalshreppur Suðurkjördæmi Mest lesið 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir Skoðun Mest lesnu orð á Íslandi Friðrik Björnsson Skoðun Ónýtir vegir – eina ferðina enn Sigþór Sigurðsson Skoðun Reykjavík er meðal dreifðustu höfuðborga Evrópu Guðni Freyr Öfjörð Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir Skoðun Hafnarfjörður er bær sem styður við lífsgæði eldra fólks Valdimar Víðisson Skoðun Dýrin skilin eftir í náttúruvá Linda Karen Gunnarsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar Skoðun Fjármál framhaldsskóla Róbert Ferdinandsson skrifar Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir skrifar Skoðun Varhugaverð sjónarmið eða raunsæ leið? Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Dýrin skilin eftir í náttúruvá Linda Karen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Skapandi leiðir í skóla- og frístundastarfi Kolbrún Þ. Pálsdóttir skrifar Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson skrifar Skoðun Reykjavík er meðal dreifðustu höfuðborga Evrópu Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Verum öll tengd Sólrún Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Hafnarfjörður er bær sem styður við lífsgæði eldra fólks Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Samræðulist í heimi gervigreindar Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Samræmt gæðanám eða einsleit kerfi? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Ónýtir vegir – eina ferðina enn Sigþór Sigurðsson skrifar Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir skrifar Skoðun Mest lesnu orð á Íslandi Friðrik Björnsson skrifar Skoðun Tími til kominn að styðja öll framúrskarandi ungmenni Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað með dansinn? Lilja Björk Haraldsdóttir skrifar Skoðun Mótórhjólasamtök á Íslandi – hvers vegna öll þessi læti? Helgi Gunnlaugsson skrifar Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar Skoðun „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson skrifar Skoðun Árangur hefst hér. Með þér. Guðrún Högnadóttir skrifar Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Þjónusturof hefst í dag Hanna Birna Valdimarsdóttir skrifar Skoðun Verjum frelsið og mannréttindin Sigurjón Njarðarson skrifar Skoðun Spilavíti er og verður spilavíti Tryggvi Rúnar Brynjarsson skrifar Skoðun Skortur á metnaði í loftslagsmálum Svandís Svavarsdóttir,Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Sjá meira
Fyrir 100 árum var ég staddur á kaffistofu í Vík Mýrdal. Nokkrir karlar að spjalla um pólitík. Heimamenn og ég. Þetta var sennilega 2006 ef ég á að vera nákvæmur. -Og ætlarðu ekki að styðja okkur í að fá jarðgöng? -Jarðgöng? -Já, í gegnum Reynisfjall. Ég skellihló. -Er það nú ekki svolítið langt gengið? Þeim var alvara. Vegurinn yfir fjallið væri hættulegur að vetri. Ég samþykkti það en sagði að mér finndist þetta samt hljóma eins og einhver vitleysa. Vildu þeir í alvöru fá jarðgöng út úr Reynisfjalli í kyrrlátum enda bæjarins og þjóðveg milli þorpsins og Reynisdranga. Milli fólksins og fjörunnar. Svo rifumst við um þetta eitthvað áfram. Allt í góðu. Ári síðar varð ég aðstoðarmaður samgönguráðherra og fékkst við lítið annað í tvö ár en samgöngur og öll þau fræði sem þeim tengjast. Merkilegur málaflokkur samgöngumálin. Það hafa allir skoðanir á þeim enda snertir fátt líf okkar með jafnbeinum hætti og hvernig við komumst um. Hvar vegur liggur, brú er byggð, jarðgöng boruð, flugvöllur, ferja, höfn, malbik, vetrarþjónusta. Hvað um það. Ég komst að því að Vegagerðin taldi þá skynsamlegast að gera lagfæringu á Gatnabrúninni, svo nefnist hækkunin upp veginn yfir Reynisfjall, þannig að kröpp beygjan yrði fjarlægð og búin til lengri brekka með minni halla. Þetta þótti mér líka skynsamleg lausn. En henni hafði ítrekað verið hafnað af sveitarstjórn heimamanna sem vildu greiðfæran láglendisveg. Það er rétt hjá þeim að lagfæringin á veginum breytir ekki þeirri staðreynd að um fjallveg þarf að fara til og frá bænum. Það sama gildir reyndar um Reykjavík. Akureyri. Ísafjörð. Stykkishólm og Egilsstaði. Og mörg mörg önnur sveitarfélög á landinu. Vegurinn um Reynisfjall liggur í 119 metra hæð. Til samanburðar er Hellisheiðin 374 metrar og Holtavörðuheiði 407. Semsagt töluvert hærri. Oft hef ég ekið um Reynisfjall í vondum veðrum. Það er ekki þægilegt. En þá er reyndar ekki heldur þægilegt að aka milli Víkur og Skóga framhjá Pétursey þar sem verða miklar hviður. Þegar ekki er gott ferðaveður er ekki gott að ferðast. Göng undir Reynisfjall breyta því ekki. Það versta við þessa hugmynd eru þó umtalsverð umhverfisáhrif hennar. Þar sem vegurinn á að liggja er að finna einstæðar jarðminjar og sérlega fjölskrúðugt fuglalíf. Brekkubobbinn, sjaldgæft dýr í íslenskri náttúru (landsnigill), hefur búið um sig í hlíðum Reynisfjalls. Vegurinn er nefnilega teiknaður um Dyrhólaós sem er á náttúruminjaskrá vegna sjávarleirna með sérstæðum lífsskilyrðum. Ósar eru mikilvægir fæðuöflunarstaðir vaðfugla en þar finnast gjarnan leirur sem eru orkuuppspretta fyrir fuglalíf. Nú gerir Vegagerðin ráð fyrir því að hefja framkvæmdir við göngin í lok næsta árs. Það er búið að auglýsa tillögu að matsáætlun framkvæmdarinnar og þar segir að hún kunni að hafa áhrif á búsvæði og fæðuöflunarsvæðum fugla auk óbeinna áhrifa á nærumhverfi. Unnin verður úttekt á fuglalífi og gerð grein fyrir niðurstöðum þeirrar rannsóknar á síðari stigum umhverfismatsferlisins, þ.e. í frummatsskýrslu. Umsagnarfrestur er liðinn. Jóhann Óli Hilmarsson vann skýrslu um fuglalífið við Dyrhólaós árið 2013 og benti sú rannsókn til að vegstæði með bökkum Dyrhólaóss gæti haft varanleg og skaðleg áhrif á fuglalíf við ósinn. „Margir fuglar nota túnin og mýrarnar kringum ósinn til fæðuöflunar og sækja svo á ósinn til hvíldar eða flýja þangað, ef þeir verða fyrir styggð. Í frétt á heimasíðu Fuglaverndar er bent á að skýrslu Jóhanns Óla sé „því miður ekki getið“ í drögum Vegagerðarinnar. Varnargarður verður svo reistur austan Reynisfjalls til að verja nýjan veg fyrir ágangi sjávar. Umferðarstraumi sem fimmfaldaðist á 7 árum fyrir Covid-19 verður þannig stefnt á milli þorpsins og útsýnisins að Reynisdröngum. Mér finnst þetta enn svolítið langt gengið. Það er til mun einfaldari og ódýrari lausn sem felur í sér lagfæringu á Gatnabrúninni og færslu þjóðvegarins norðan við bæinn. Hún er ekki gallalaus umhverfislega séð, fer um mikilvæga sjófuglabyggð undir Víkurhömrum, en hún er engu að síður mun skárri kostur en það mikla og varanlega umhverfisslys sem er í uppsiglingu í Mýrdalshreppi. Höfundur tekur þátt í forvali VG í Suðurkjördæmi 10-12 apríl nk.
Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun
Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar
Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar
Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson skrifar
Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson skrifar
Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir skrifar
Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar
Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley skrifar
Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun