Fékk ekki að að­­stoða eigin­­konu sína sem er með Alz­heimer í kjör­klefanum

Kæran var send inn í dag, á alþjóðlega Alzheimerdeginum. Vonast þau til að kæran verði til þess að skorið verði úr því hratt og örugglega hvort að ákvæði í kosningalögum um aðstoð í kjörklefanum heimili Alzheimer-sjúklingum að taka með sér aðstoðarmann að eigin vali inn í kjörklefann. 

Magnús skrifaði pistil á Facebook í gær þar sem hann lýsti upplifun sinni af því að hafa fylgt Ellý til utankjörfundaratkvæðagreiðslu fyrir Alþingiskosningarnar í gær. Ætlun Ellýjar var að Magnús myndi aðstoða hana inn í kjörklefanum, þar sem Alzheimer-sjúkdómur hennar gerir það að verkum að hún getur ekki stimplað bókstaf á kjörseðilinn, jafn vel þó hún hafi verið harðákveðin í því hvaða lista hún ætlaði sér að kjósa.

Þegar á kjörstað var komið reyndist það hins vegar ómögulegt.

„Kjörstjóri kom og ræddi við okkur og sagði að um slíka aðstoð gilti einungis fyrir kjósendur sem uppfyltu eftirfarandi: „sakir sjónleysis eða þess að honum sé hönd ónothæf“. Svo fylgdi hún Ellý inn í kjörklefa, sagði henni hvað hver stimpill væri og dró síðan fyrir kjörklefann. Ellý stóð ráðvillt inni,“ skrifar Magnús.

Í samtali við Vísi segir Magnús að hann hafi þá reynt að útskýra fyrir kjörstjóra hvernig málum væri háttað.

„Sjúkdómurinn er að valda því að Ellý getur ekki skrifað, hún getur ekki framkvæmt með höndunum það sem hugurinn segir henni. Hún veit hvað hún vill kjósa og ekkert vafamál í hennar huga hvern hún vill kjósa. En hún getur ekki framkvæmt það án aðstoðar,“ segir Magnús.

Segir kosningaleyndina að engu gerða með aðstoð kjörstjóra

Eftir nokkrar þrætur á milli Magnúsar og kjörstjóra endaði það með því að kjörstjóri fór inn í kjörklefann til Ellýjar og aðstoðaði hana við að kjósa. Magnús segir þessa afstöðu kjörstjóra vera undarlega.

„Það sem er kannski skrýtið í þessu máli er að á endanum aðstoðaði kjörstjóri Ellý. Með því er að hún að viðurkenna það að hún þurfi aðstoð. Hún átti bara ekkert með það að gera. Ellý vildi að ég myndi aðstoða hana. Kosningaleyndin er bara þá eins og þegar Freyja stóð fyrir sama máli. Kosningaleyndin er þá bara farin,“ segir Magnús.

Ellý og Magnús ræddu sjúkdóm Ellýar í viðtali í kvöldfréttum Stöðvar 2 á síðasta ári.

Þarna vísar Magnús í mál Freyju Haraldsdóttur sem naut liðsinnis eigins aðstoðarmanns í forsetakosningunum árið 2012, sem þá var brot á kosningalögum. Lögunum var skömmu síðar breytt á þann veg að fatlað fólk má velja sér aðstoðarmann ef það getur með skýrum hætti tjáð að það þurfi aðstoð við atkvæðagreiðsluna.

Gagnrýnir að kjörstjóri leggi mat á sjúkdóma

Í 63. grein kosningalaga segir að ef kjósandi sem sé eigi fær um að árita kjörseðilinn á fyrirskipaðan hátt eða árita og undirrita fylgibréfið sakir sjónleysis eða þess að honum sé hönd ónothæf geti óskað þess að fulltrúi sem hann hafi sjálfur valið aðstoðað við atkvæðagreiðsluna. Kjörstjóri skuli heimila það geti kjósandinn sjálfur með skýrum hætti tjáð kjörstjóra vilja sinn óþvingað um að hann óski aðstoðar fulltrúa sem hann hefur valið sjálfur.

Gagnrýnir Magnús að kjörstjóri taki sér það vald að leggja mat á sjúkdóm Ellýar og að umrætt ákvæði sé túlkað jafn þröngt og raun ber vitni.

„Ég get ekki séð að kjörstjóri geti lagt mat á læknisfræðilega Ellýar, né heldur hennar sjúkdóm, segir Magnús.“ Um þetta skrifar hann eftirfarandi í pistlinum, en bæði Magnús og Ellý hafa lagt áherslu á að vekja athygli á því fólk sé vakandi um sjúkdóminn og rétti þeim sem þurfa fram hjálparhönd.

Ég skrifa þessi orð til þeirra sem þekkja ekki sjúkdóminn. Hann er flókinn, hann blasir ekki við. Hönd Ellýjar lítur eðlilega út, en lætur ekki eðlilega að stjórn. Mér finnst það mjög undarlegt að kjörstjóri taki sér eindæmi um það meta fötlun fólks. Ef að einstaklingur með fötlun telur að hún þurfi aðstoð vegna þess að “henni sé höndin ónothæf” þá get ég ekki séð að kjörstjóri geti dæmt slíkt sem bábilju. Hvaða einstaklingur með fötlun myndi misnota sér slíka aðstoð og til hvers?

Eftir að pistill Magnúsar fór í loftið segist hann hafa fengið ábendingar um að fleiri hafi lent í sams konar vandræðum við að kjósa.

„Ég er búinn að heyra af því eftir þetta sem eru í sömu sporum og hafa upplifað mjög erfiða stöðu við kosningar, og núna við þessar sérstöku kosningar utan kjörfundar. Þetta er mjög erfitt fyrir sjúklinga með þennan sjúkdóm að fá ekki aðstoð,“ segir Magnús.

Sýslumaður sér um framkvæmd utankjörfundaatkvæðagreiðslu og hefur Magnús sent inn kæru á framkvæmd utankjörfundaratkvæðagreiðslunnar. Vonast hann til þess að úr því verði skorið fljótt og örugglega hvort að Alzheimer-sjúklingar megi velja sér aðstoðarmann til þess að aðstoða sig við að nýta sér sinn lýðræðislega rétt.

„Ellý mun kjósa aftur ef hún fær tryggingu fyrir því að það verði komið fram við hana af virðingu og að hennar kosningaréttur verði virtur. Ég veit líka að það eru fjölmargar aðrir sem eru í sömu sporum og ég held að það skipti máli að það sé skorið úr þessu hratt og örugglega.“

Færslu Magnúsar Karls í heild má sjá að neðan.