Deilu Íslands og Iceland Foods ekki lokið

Í afar stuttu máli snýst deilan um það hvort að fyrirtæki geti slegið eign sinni á nafn fullvalda ríkis.

Málið má rekja til þess að Iceland Foods skráði vörumerkið ICELAND í öllum ríkjum Evrópusambandsins. Á grundvelli skráningarinnar kvartaði fyrirtækið ítrekað undan íslenskum aðilum sem notuðu orðið Iceland sem hluta af vörumerki sínu.

Sáttaviðræður skiluðu litlu á sínum tíma

Sáttaviðræður á milli fulltrúa yfirvalda og bresku keðjunnar skiluðu litlum árangri árið 2016. Fór það svo að yfirvöld hér á landi stefndu verslunarkeðjunni og kröfðust ógildingar á einkarétti hennar á notkun á orðinu Iceland innan ESB. Vörumerkið var skráð hjá Hugverkastofu Evrópusambandsins.

Röksemdir Íslands í málinu snerust um það að skráningin væri of víðtækt og það kæmi í veg fyrir að íslenskir aðilar gætu vísað til landfræðilegs uppruna síns. Meðals annar var því haldið fram að aðgerðir Iceland Foods hafi lagt stein í götu markaðsátaksins Inspired by Iceland, þar sem Ísland var markaðssett sem spennandi áfangastaður fyrir ferðamenn. Þá benti Ísland á það staðreynd verslunarkeðjan ætti sér um fimmtíu ára sögu, en Ísland um 1200 ára sögu.

Krafa Íslands var að þessi skráning Iceland Foods yrði ógilt, enda væri um þekkt landfræðilegt heiti að ræða og einnig að merkið Iceland væri almennt, sérkennalaust og hefði aldrei átt að fást skráð til þess að byrja með.

Walker barðist við víking í jólaboðinu í miðjum deilum

Deilan tók á sig nokkuð skoplegar birtingamyndir á köflum. Þannig túlkaði Malcolm Walker, stofnandi Iceland Foods, deiluna við íslensk yfirvöld á táknrænan hátt í árlegu jólaboði fyrirtækisins árið 2016, þegar deilurnar stóðu sem hæst. Þema veislunnar var víkingaþema og barðist Walker meðal annars við víking.

Reyndar grínaðist Walker með hann hefði ekki hugmynd um hver hefði átt þá „fáránlegu hugmynd“ að hafa víkingaþema á meðan fyrirtækið stæði í deilum við íslenska ríkið. Þá sagði Walker eitt sinn að Ísland ætti ekki möguleika í málinu, þar sem margfalt fleiri versluðu við bresku verslunarkeðjuna en ættu heima á Íslandi.

Að lokum fór það svo að EUIPO ógilti vörumerkjaskráningu bresku verslunarkeðjunnar á orðinu Iceland innan Evrópusambandsins. Úrskurðurinn féll árið 2019 og var haft eftir Guðlaugi Þór Þórðarssyni utanríkisráðherra að niðurstaðan kæmi ekki á óvart, það gengi gegn almennri skynsemi að erlent fyrirtæki gæti slegið eign sinni á nafn fullvalda ríkisins.

Áfrýjuðu fyrir tveimur árum

Iceland Foods áfrýjaði úrskurði Hugverkastofunnar sumarið 2019 til kærunefndar stofnunarinnar þar sem fyrirtækið krafðist þess að ákvörðuninni yrði hnekkt.

Samkvæmt upplýsingum frá Utanríkisráðuneytinu skiluðu íslensk yfirvöld inn greinargerð vegna málsins í október á síðasta ári. Í janúar á þessu ári ákvað kærunefndin að vísa ákveðnum grundvallarspurningum málsins til fjölskipaðrar áfrýjunarnefndar Hugverkastofu Evrópusambandsins, svokallaðrar Grand Board, sem hefur málið nú til umfjöllunar.

Í henni sitja níu aðilar, í stað þriggja í hefðbundinni áfrýjunarnefnd EUIPO . Á sama tíma var öðru aðskildu máli vegna vörumerkisskráningar ICELAND orð- og myndmerki sem rekið er af Icelandic Trademark Holding, sem er í umsjón Íslandsstofu, einnig vísað til fjölskipaðrar áfrýjunarnefndar, en bæði málin eru gegn Iceland Foods og angi af sama meiði, að því er kemur fram í svari ráðuneytisins við fyrirspurn Vísis vegna málsins.

Líklegt að þróun á vettvangi WIPO verði á hraða jökulsins

Í ákvörðun áfrýjunarnefndarinnar um að vísa ákveðnum spurningum um málið til hinnar fjölskipuðu áfrýjunarnefndar segir að málið sé mikilvægt.

„Það snertir vandamálið við að nota nöfn á ríkjum sem vörumerki, málefni sem hefur haft athygli WIPO [innskot blm: Alþjóðahugverkastofnunin], í meira en áratug án þess að samkomulag hafi náðst á alþjóðlegum grundvelli,“ en Vísir hefur ákvörðunina undir höndum.

Tekið er fram að líklegt sé að þróun í átt að samkomulagi um þessi mál innan WIPO muni vera hægfara, eða „glacial“ líkt og það er orðað, á hraða jökulsins.  Samkvæmt upplýsingum frá utanríkisráðuneytinu vinnur það einnig að verndun landaheita á almennun grundvelli innan WIPO.

Segir ennfremur í ákvörðun áfrýjunarnefndarinnar að svo virðist sem að samkvæmt lögum sem gildi innan Evrópusambandsins sé ekki að finna nein ákvæði sem verndi nöfn einstaka ríkja á afdráttarlausan hátt á borð við til dæmis fána þeirra. Metur hún það því að það sé mikilvægt að fjölskipaða áfrýjunarnefndin taki afstöðu til málsins.

Ekki er ljóst hvenær niðurstöðu fjölskipuðu áfrýjunarnefndarinnar er að vænta. Samkvæmt upplýsingum frá utanríkisráðuneytinu er  það háð ákveðinni óvissu þó ekki sé reiknað með niðurstöðu fyrr en á næsta ári eða jafn vel því þarnæsta. 

„Niðurstaðan er fordæmisgefandi á þessu réttarsviði ef hún stendur óhögguð. Iceland Foods Ltd. á eftir sem áður orð- og myndmerki sitt, svokallað „lógó“, skráð í Evrópu og víðar og getur haldið áfram að stunda viðskipti undir nafninu. Þessu til viðbótar má geta þess að utanríkisráðuneytið hefur einnig haft umsjón með að sinnt sé vöktun og mótmælum gegn skráningu Iceland Foods Ltd. víðar um heim samhliða rekstri málsins á evrópskum vettvangi,“ segir í svari Utanríkisráðuneytisins við fyrirspurn Vísis um málið.