Þörunga­ræktandi telur Ís­land geta orðið mið­stöð kol­efnis­bindingar

Ætli mannkynið að komast hjá frekari hamförum vegna loftslagsbreytinga á næstu áratugum þarf það ekki aðeins að hætta bruna á jarðefnaeldsneyti heldur þróa tækni til þess að binda kolefni sem er nú þegar í andrúmslofti jarðar.

Bandaríska nýsköpunarfyrirtækið Running Tide sér fyrir sér stór tækifæri í kolefnisbindingu á næstu árum. Það stefnir á að rækta þörunga sem binda kolefni í stórum stíl á sérhönnuðum baujum á hafi úti og selja svo kolefnisbindingareiningar.

Fyrirtækið er nú í samningaviðræðum um að reisa framleiðslustöð fyrir baujurnar á suðvestanverðu Íslandi. Þörungarnir yrðu ræktaðir á alþjóðlegu hafsvæði mörg hundruð kílómetra suður af landinu.

Íslendingar átta sig ekki á áhrifum nýsköpunar sinnar

Í samtali við Vísi líkir Marty Odlin, stofnandi Running Tide, starfseminni við Carbfix, kolefnisbindingarverkefnið við Hellisheiðarvirkjun. Carbfix fangar kolefni og dælir því niður í berglög. Running Tide safnar einnig koltvísýringi en sökkvir honum djúpt í hafið fjarri landi.

Odlin segir Ísland heppilega staðsett landfræðilega en hér sé einnig frábært og reynslumikið hæfileikafólk í sjávarútvegsverkfræði. Rætur hans liggja í sjávarútvegi í heimaríki hans Maine á norðausturströnd Bandaríkjanna. Fyrirtækið er með ostru- og þörungaræktun við Portland í Maine.

„Ég hef reynslu af sjávarútvegi og notaði mikla íslenska tækni þannig að ég hafði mikinn áhuga á að koma til Íslands. Vissulega fyrir landfræðilega legu og græna orku en aðallega fyrir hæfileikana og framsækið hugarfar margs fólks og stjórnvalda hér,“ segir Odlin sem er sjálfur verkfræðingur.

Odlin fer fögrum orðum um íslenskan sjávarútveg og tækni sem héðan kemur.

„Þegar ég vann í fiskiðnaði litum við alltaf upp til Íslands. Ísland gerir allt rétt. Frábær fiskveiðistjórnun, augljóslega ekki án sinna áskorana, en almennt er auðlindum stýrt á vistvænan og skynsaman hátt. Ný tækni sem tengist fiskveiðum sem kemur frá Íslandi hefur verið frekar byltingarkennd um allan heim. Það er áhugavert að ég held að margir á Íslandi átti sig ekki á hversu mikil áhrif nýsköpun sem kemur héðan hefur haft,“ segir Odlin.

Sjávarútvegur í Maine hefur gengið í gegnum verulegan samdrátt undanfarna þrjá áratugi. Áhrif loftslagsbreytinga hafa skapað enn meiri óvissu fyrir iðnaðinn þar, ekki síst fyrir humarveiðar.

„Ástæðan fyrir því að ég gerði þetta er að ég var of uggandi yfir framtíð fiskveiða til að halda mig við þær. Ég þurfti að gera eitthvað til að leysa vandann fyrir börnin mín og til að þau geti verið sjómenn einhvern daginn,“ segir Odlin.

Eins og sköllóttur maður með sítt skegg

Aðferðin sem Running Tide hyggst nota til að binda kolefni byggist á sérstökum baujum sem fyrirtækið hefur hannað og eiga að vera klakstöðvar fyrir það sem það kallar „örskóga“ þörungagróðurs. Þörungarnir vaxa utan á baujunum og teygja sig djúpt niður í hafið. Odlin segir baujurnar á stærð við fótbolta og líkir þeim við höfuð á sköllóttum manni með gríðarlega sítt skegg þegar þörungarnir eru byrjaðir að vaxa.

Eftir ákveðinn tíma hverfist yfirborð baujanna við sjóinn og þær sökkva með þörungana niður í hyldýpið. Fyrirtækið segir að þar hverfi þörungarnir annað hvort ofan í setlög eða verði að fæðu fyrir djúpsjávardýr. Þannig bindist kolefni í að minnsta kosti hundruð ára og jafnvel í milljónir ára.

Hafið er stærsta kolefnisgeymsla jarðarinnar. Áætlað er að það bindi um fjórðung þess kolefnis sem menn losa með bruna á jarðefnaeldsneyti á hverju ári. Allur þessi koltvísýringur hefur áhrif á sýrustig hafsins en það fer nú súrnandi. Súrnunin hefur sérstaklega áhrif á kalkmyndandi lífverur, þar á meðal kórala og skelfisktegundir.

Baujur Running Tide eiga einnig að vinna gegn súrnuninni. Þær verða húðaðar með skeljamulningi sem leysist upp í sjónum og jafnar sýrustigið. Það gerir sjónum jafnframt kleift að binda meira kolefni þar sem getan minnkar við súrnun.

„Við hönnuðum kerfin til að þau hefðu sem mest samanlögð áhrif en sem minnsta staðbundna truflun. Við setjum þær út á miðjan sjó, þær fljóta lausar og dreifa sér yfir stórt svæði þannig að það er mjög lítil staðbundin röskun en mikil samanlögð áhrif í að binda kolefni.“

Vill ekki lofa upp í ermina á sér

Enn er þó mikið verk óunnið hjá Running Tide áður en það getur byrjað að binda kolefni í slíku magni að það hafi þýðingu og sé efnahagslega hagkvæmt. Odlin er var um sig að setja ekki fram of háleit loforð um kolefnisbindingu í framtíðinni og hversu mörg störf gætu skapast á Íslandi. Ítarlegar rannsóknir og þróun þurfi að fara fram samhliða framleiðslunni.

„Við vitum að þetta virkar, að við getum mælt þetta og að við getum selt þessar einingar en til að geta tekið hugmynd sem þessa og gert hana að einhverju sem getur framleitt einingar á efnahagslega hagkvæmum skala, getur drifið áfram efnahagslegan vöxt og hefur þýðingu fyrir baráttu gegn loftslagsbreytingum og súrnun sjávar verðum við bara að bæta okkur á hverjum degi að eilífu,“ segir Odlin.

Hann segir þó að tugir starfsmanna gætu unnið við verksmiðju á Íslandi á næstu árum og vonandi enn fleiri þegar fram í sækir. Ísland gæti orðið að nokkurs konar akkeri fyrir umsvif fyrirtækisins víða um heim. Nú starfa um 75 manns fyrir Running Tide, um fimmtíu heima í Maine en þrír á Íslandi.

„Ég held að Ísland verði mjög stór hluti af starfsemi fyrirtækisins í framtíðinni, ef ekki sá stærsti, en það er erfitt að fullyrða,“ segir Odlin.

Vonast til að binda hundruð þúsunda tonna

Hvað kolefnisbindinguna varðar segir hann að stefnan sé tekin á þúsundir tonna strax á þessu ári. Á því næsta verði þá hægt að skala bindinguna verulega upp þannig að hún verði efnahagslega hagkvæm. 

Á næstu fimm árum og lengur vonast Odlin til að Running Tide gæti bundið hundruð þúsunda ef ekki milljón tonn árlega. Ekki veitir af því árlega dælir mannkynið tugum milljarða tonna af koltvísýringi út í andrúmsloftið.

„Möguleikinn er fyrir hendi á að við förum langt fram á úr því en einnig að við komumst ekki svo langt. Það er alltaf áskorun að vinna með hafið. Það sem virkar á litlum skala virkar ekki endilega eins á mun stærri skala“

„Við teljum möguleikann til staðar að Ísland verði eitt mikilvægasta, ef ekki mikilvægasta, kolefnisbindingarstöð í heimi í framtíðinni og Running Tide vonast til að verða stór hluti af því,“ segir Odlin.