Runnið á rassinn í Reykjavík Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar 3. janúar 2023 13:31 Það fór ekki framhjá mörgum í síðasta mánuði þegar miklum snjó kyngdi niður á stuttum tíma á höfuðborgarsvæðinu, og raunar um land allt. Illa gekk hjá borginni að moka götur og stíga í kjölfarið. Þarna er mikil vinna fyrir höndum og auðvitað er skiljanlegt að hlutirnir taki sinn tíma. En það var eitthvað mikið að um daginn. Hlutirnir gengu mun hægar en við eigum að venjast, og það hvernig var forgangsraðað í mokstrinum vekur upp margar spurningar. Kem nánar inn á það á eftir. Mestur hluti snjómoksturs og hálkuvarna fer orðið fram í verktakavinnu og eru þeir valdir með útboðum. Borgin er þannig að litlum hluta með eigið starfsfólk í því að moka. Allar götur eru hjá verktökum, allar gönguleiðir eru hjá verktökum (þó með nokkrum undantekningum) og allar stofnanalóðir eru hjá verktökum. Þetta er gert svona því það á víst að vera hagkvæmara. Ódýrara á þannig að vera að fá verktaka í snjómokstur heldur en að ráða fólk beint til starfa hjá borginni. Borgin átti eitt sinn 100 tæki til moksturs Lítum aðeins til baka til baka, til ársins 1984 þegar hagaðstæður voru ekki nærri því eins góðar og núna. Þá var borgin með 170 fastráðið starfsfólk í vinnu við það að ryðja götur og stíga. Í bréfi gatnamálastjóra til borgarstjórans í Reykjavík, þann 24. janúar 1984 gerði hann grein fyrir stöðu hreinsunarmála vegna snjóa og hálku. Þar kom fram að við hreinsun gatna hefði borgin þá yfir um 100 tækjum að ráða. Síðan þá hefur fjöldi véla verið seldur frá borginni og mest allur mokstur af hendi hennar verið lagður niður. Til samanburðar, í lok árs 2022 var staðan þannig að á bilinu 9 til 21 tæki mokuðu götur og stíga í Reykjavík. Hér erum við komin inn á það tímabil þar sem verktakar sinna vinnunni fyrir borgina því ofuráhersla á að vera á svokallaða hagkvæmni í rekstri þar sem hið opinbera hefur sífellt haldið því fram að með því að spara í grunnþjónustunni eigi það að borga sig. Það er ekki hugsað til lengri tíma, eða hvað samfélagið tapar miklum fjármunum á því að spara í grunnþjónustu. Eftir stöndum við með mun minna bolmagn en þegar borgin ruddi sjálf. Hagkvæmni? Maður veltir því fyrir sér hvar hagkvæmnina í núverandi fyrirkomulagi er að finna hér í Reykjavík. Hana er ekki að finna í ógreiðfærum leiðum, hana er ekki að finna í miklum kostnaði við það að koma upp millilið, hagkvæmnina er ekki að finna í því að fleiri renni í hálku og slasist. Svona mætti lengi telja. Það er greinilegt að borgin er ekki með nægilegt afl til þess að sjá til þess að hér sé mokað vel og á skilvirkan hátt. Þrátt fyrir loforð um að með því að færa snjómokstur til verktaka myndu borgarbúar fá betri mokstur fyrir minna fé virðist niðurstaðan vera allt önnur. Borgarbúar eru að fá mun minni þjónustu fyrir meiri pening. Það er orðið nokkuð þekkt að útvistun verkefna frá ríki hinu opinbera til einkafyrirtækja eykst með tímanum. Til að byrja með getur verið að hún kosti minna en það var að ráða starfsfólk beint til starfa fyrir sveitarfélagið. En með tímanum hleðst upp kostnaður. Það er ávallt þannig þegar millilið er komið fyrir í grunnþjónustu. Það þarf mikið eftirlit með því að verktakinn sé að standa við skuldbindingar sínar og sífellt þarf að bæta við fleirum smáum letrum í samningana. Þetta sáum við um daginn þegar að undirverktakar mættu ekki til að moka snjóinn þrátt fyrir að vera með samning við borgina. Þarna mun kostnaður aukast því væntanlega þarf að rannsaka hvað fór úrskeiðis. Borgin verður væntanlega líka að reka heila deild sem sér um samninga við þessa aðila. Kostnaðurinn hleðst svona upp með tímanum þegar borgin útvistar verkefnum sínum til þriðja aðila. Í stað þess að hafa hér einfalt kerfi þar sem borgin rekur snjómokstur milliliðalaust erum við komin með gríðarlega flókið og ógagnsætt fyrirkomulag. Það segir allt þegar einu upplýsingar sem við fáum er að það hafi verið “á bilinu 9 til 21 tæki” við snjómokstur. Borgin hefur ekki hugmynd um hver nákvæma talan er. Mokað fyrir strætóskýlin Snjómokstrinum sjálfur krefst mikilla umbóta. Í kynningu um vetrarþjónustu Reykjavíkur frá því í byrjun síðasta árs var sagt frá því hvernig forgangsraðað væri í mokstur gatna. Þar var sagt að stofnbrautir, strætóleiðir og fjölfarnar safngötur njóti forgangs, en miðað sé við að stofnbrautir og strætóleiðir séu færar fyrir kl. 7.00 að morgni og að hreinsun annarra megin umferðargatna sé lokið fyrir kl. 8.00. Þetta gekk engan veginn eftir þegar fór að snjóa síðasta desember. Við sjáum að enn er ekki hugað að foreldrum með barnavagna eins og á síðasta ári. Þau sem nota hjólastóla komast ekki leiða sinna því snjósköfl þvera gangstéttirnar og eldri borgarar halda sig heima í stað þess að fara út af sömu ástæðum. Flokkarnir í meirihlutanum geysast oft fram á ritvöllinn og segja hvernig þau séu mestu vinir almenningssamgangna og göngugatna í Reykjavík. Engir aðrir skilji mikilvægi slíkra samganga eins vel og þau. Samt var það svo að iðulega var snjó mokað í hrúgum fyrir framan strætóskýlin. Að taka strætó í slíku ástandi er mjög fráhrindandi. Margar myndir á samfélagsmiðlum, þar með talið á síðu félags strætófarþega sýndu snjóhrúgur sem þveruðu skýlin og gerðu það að verkum að fólk gat ekki beðið eftir vagninum á réttum stað. Það var bókstaflega verið að grafa undan aðgengi íbúa að almenningssamgöngum. Ekki höfum við heyrt mikið frá sjálfskipuðum vinum almenningssamgangna um þessi mál. En það er kannski þægilegra að geta slegið sig til riddara á tyllidögum, frekar en að vinna verkin sem tryggja að það sé eitthvað á bakvið orðin. Göngugöturnar voru svo annar kafli út af fyrir sig. Laugavegurinn virtist njóta minnsta forgangs. Þar var glerhálka í mjög langan tíma og göngustígurinn á Hverfisgötu var snjóþakinn í nokkra daga eftir að það hafði kyngt niður. Þetta gerðist á vakt meirihluta sem segist vilja draga úr ferðum einkabíla og fjölga gangandi og hjólandi vegfarendum. Mótsögnin birtist okkur skýrt þarna. Orð og gjörðir fara ekki saman. Víða í borginni höfum við heyrt frásagnir af ófullnægjandi mokstri þar sem gangandi eiga erfitt með að komast leiðar sinnar. Í Grafarholti birtust einnig myndskeið af snjóblásturstækjum sem voru að blása inn á svalirnar hjá fólki. Það er ljóst að snjómokstur í Reykjavík er ekki á nægilega góðum stað. Þegar Íbúar hafa fengið sig fullsadda af því að geta ekki reitt sig á þjónustu borgarinnar, að geta ekki komist ferða sinna, að geta ekki tekið Strætó og að geta ekki komist af heimili sínu. Tökum út milliliðinn Sósíalistar telja að best fari á því að borgin dragi úr milliliðum í kerfinu og eftirlitinu sem því fylgir og kaupi eigin tæki og ráði starfsfólk beint, eins og áður var gert. Þar er mikilvægt að nýta þekkingu starfsfólks og hlusta á það sem þau hafa fram að færa, sbr. þegar starfsfólk í vetrarþjónustu Reykjavíkur sendi í lok janúar yfirmönnum vetrarþjónustunnar bréf þar sem þeir segjast vera búnir að fá sig fullsadda undan hringlandahætti, þekkingar- og skilningsleysi og virðingarleysi í sinn garð. Það á ekki að spara sér til ógagns í þessum málaflokki. Það verður að tryggja það að allir geti komist sinnar leiðar. Í því felst hagkvæmnin, en ekki í því hvernig sé hægt að pikka og grafa undan þjónustunni. Það kostar mun meira. Við búum á Íslandi, við vitum að hér snjóar oft og getur snjóað mikið. Stundum er eðlilegt að hlutirnir taki tíma og við vitum að starfsfólkið er á fullu við að ryðja. En svo ég segi það aftur, þá búum við á Íslandi, við ættum að geta skipulagt fram í tímann og litið til þess hvað hefur gengið vel og hvað ekki. Það er gott að hafa fleiri tæki, eins og raunin var, það er gott að borgin eigi tækin eins og raunin var. Borgin verður að hætta að bregðast við eftir á og vera tilbúin fyrir það þegar fer að snjóa. Það á ekki að koma neinum á óvart þegar það fer að snjóa. Gerum betur og verum tilbúin. Höfundur er borgarfulltrúi Sósíalistaflokksins. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Trausti Breiðfjörð Magnússon Sósíalistaflokkurinn Snjómokstur Reykjavík Borgarstjórn Mest lesið Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson Skoðun Spilavíti er og verður spilavíti Tryggvi Rúnar Brynjarsson Skoðun Skortur á metnaði í loftslagsmálum Svandís Svavarsdóttir,Guðmundur Ingi Guðbrandsson Skoðun Verjum frelsið og mannréttindin Sigurjón Njarðarson Skoðun Konur sem stinga hvor aðra í bakið Sigríður Svanborgardóttir Skoðun Það er list að lifa með krabbameini Hlíf Steingrímsdóttir Skoðun Leiðtogi sem nær árangri Birkir Jón Jónsson Skoðun Orðræða mótar menningu – og menningin mótar okkur öll Jóhanna Bárðardóttir Skoðun Sameining sem eflir íslenskan landbúnað Egill Gautason Skoðun Græðgin sem hlífir engum Snæbjörn Brynjarsson og Þórólfur Júlían Dagsson Skoðun Skoðun Skoðun Verjum frelsið og mannréttindin Sigurjón Njarðarson skrifar Skoðun Spilavíti er og verður spilavíti Tryggvi Rúnar Brynjarsson skrifar Skoðun Skortur á metnaði í loftslagsmálum Svandís Svavarsdóttir,Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson skrifar Skoðun Orðræða mótar menningu – og menningin mótar okkur öll Jóhanna Bárðardóttir skrifar Skoðun Eitt spilakort, betri spilamenning – er skaðaminnkandi Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Sameining sem eflir íslenskan landbúnað Egill Gautason skrifar Skoðun Konur sem stinga hvor aðra í bakið Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Fjölbreytileiki er styrkleiki Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Það er list að lifa með krabbameini Hlíf Steingrímsdóttir skrifar Skoðun Um kynjafræði og pólítík Hanna Björg Vilhjálmsdóttir skrifar Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun 112. liðurinn í aðgerðaáætlun í menntamálum? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson skrifar Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Drambið okkar Júlíus Valsson skrifar Skoðun Við vitum Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Greindarskerðing eða ofurgáfur með gervigreind Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Stöndum saman gegn fjölþáttaógnum Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hagræðing á kostnað fjölbreytni og gæðamenntunar Ida Marguerite Semey skrifar Skoðun Umbúðir en ekkert innihald í Hafnarfirði Einar Geir Þorsteinsson skrifar Skoðun Við viljum tala íslensku, en hvernig Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Mansalsmál á Íslandi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Hættur heimsins virða engin landamæri Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Tímamót í sjálfsvígsforvörnum Ingibjörg Isaksen skrifar Sjá meira
Það fór ekki framhjá mörgum í síðasta mánuði þegar miklum snjó kyngdi niður á stuttum tíma á höfuðborgarsvæðinu, og raunar um land allt. Illa gekk hjá borginni að moka götur og stíga í kjölfarið. Þarna er mikil vinna fyrir höndum og auðvitað er skiljanlegt að hlutirnir taki sinn tíma. En það var eitthvað mikið að um daginn. Hlutirnir gengu mun hægar en við eigum að venjast, og það hvernig var forgangsraðað í mokstrinum vekur upp margar spurningar. Kem nánar inn á það á eftir. Mestur hluti snjómoksturs og hálkuvarna fer orðið fram í verktakavinnu og eru þeir valdir með útboðum. Borgin er þannig að litlum hluta með eigið starfsfólk í því að moka. Allar götur eru hjá verktökum, allar gönguleiðir eru hjá verktökum (þó með nokkrum undantekningum) og allar stofnanalóðir eru hjá verktökum. Þetta er gert svona því það á víst að vera hagkvæmara. Ódýrara á þannig að vera að fá verktaka í snjómokstur heldur en að ráða fólk beint til starfa hjá borginni. Borgin átti eitt sinn 100 tæki til moksturs Lítum aðeins til baka til baka, til ársins 1984 þegar hagaðstæður voru ekki nærri því eins góðar og núna. Þá var borgin með 170 fastráðið starfsfólk í vinnu við það að ryðja götur og stíga. Í bréfi gatnamálastjóra til borgarstjórans í Reykjavík, þann 24. janúar 1984 gerði hann grein fyrir stöðu hreinsunarmála vegna snjóa og hálku. Þar kom fram að við hreinsun gatna hefði borgin þá yfir um 100 tækjum að ráða. Síðan þá hefur fjöldi véla verið seldur frá borginni og mest allur mokstur af hendi hennar verið lagður niður. Til samanburðar, í lok árs 2022 var staðan þannig að á bilinu 9 til 21 tæki mokuðu götur og stíga í Reykjavík. Hér erum við komin inn á það tímabil þar sem verktakar sinna vinnunni fyrir borgina því ofuráhersla á að vera á svokallaða hagkvæmni í rekstri þar sem hið opinbera hefur sífellt haldið því fram að með því að spara í grunnþjónustunni eigi það að borga sig. Það er ekki hugsað til lengri tíma, eða hvað samfélagið tapar miklum fjármunum á því að spara í grunnþjónustu. Eftir stöndum við með mun minna bolmagn en þegar borgin ruddi sjálf. Hagkvæmni? Maður veltir því fyrir sér hvar hagkvæmnina í núverandi fyrirkomulagi er að finna hér í Reykjavík. Hana er ekki að finna í ógreiðfærum leiðum, hana er ekki að finna í miklum kostnaði við það að koma upp millilið, hagkvæmnina er ekki að finna í því að fleiri renni í hálku og slasist. Svona mætti lengi telja. Það er greinilegt að borgin er ekki með nægilegt afl til þess að sjá til þess að hér sé mokað vel og á skilvirkan hátt. Þrátt fyrir loforð um að með því að færa snjómokstur til verktaka myndu borgarbúar fá betri mokstur fyrir minna fé virðist niðurstaðan vera allt önnur. Borgarbúar eru að fá mun minni þjónustu fyrir meiri pening. Það er orðið nokkuð þekkt að útvistun verkefna frá ríki hinu opinbera til einkafyrirtækja eykst með tímanum. Til að byrja með getur verið að hún kosti minna en það var að ráða starfsfólk beint til starfa fyrir sveitarfélagið. En með tímanum hleðst upp kostnaður. Það er ávallt þannig þegar millilið er komið fyrir í grunnþjónustu. Það þarf mikið eftirlit með því að verktakinn sé að standa við skuldbindingar sínar og sífellt þarf að bæta við fleirum smáum letrum í samningana. Þetta sáum við um daginn þegar að undirverktakar mættu ekki til að moka snjóinn þrátt fyrir að vera með samning við borgina. Þarna mun kostnaður aukast því væntanlega þarf að rannsaka hvað fór úrskeiðis. Borgin verður væntanlega líka að reka heila deild sem sér um samninga við þessa aðila. Kostnaðurinn hleðst svona upp með tímanum þegar borgin útvistar verkefnum sínum til þriðja aðila. Í stað þess að hafa hér einfalt kerfi þar sem borgin rekur snjómokstur milliliðalaust erum við komin með gríðarlega flókið og ógagnsætt fyrirkomulag. Það segir allt þegar einu upplýsingar sem við fáum er að það hafi verið “á bilinu 9 til 21 tæki” við snjómokstur. Borgin hefur ekki hugmynd um hver nákvæma talan er. Mokað fyrir strætóskýlin Snjómokstrinum sjálfur krefst mikilla umbóta. Í kynningu um vetrarþjónustu Reykjavíkur frá því í byrjun síðasta árs var sagt frá því hvernig forgangsraðað væri í mokstur gatna. Þar var sagt að stofnbrautir, strætóleiðir og fjölfarnar safngötur njóti forgangs, en miðað sé við að stofnbrautir og strætóleiðir séu færar fyrir kl. 7.00 að morgni og að hreinsun annarra megin umferðargatna sé lokið fyrir kl. 8.00. Þetta gekk engan veginn eftir þegar fór að snjóa síðasta desember. Við sjáum að enn er ekki hugað að foreldrum með barnavagna eins og á síðasta ári. Þau sem nota hjólastóla komast ekki leiða sinna því snjósköfl þvera gangstéttirnar og eldri borgarar halda sig heima í stað þess að fara út af sömu ástæðum. Flokkarnir í meirihlutanum geysast oft fram á ritvöllinn og segja hvernig þau séu mestu vinir almenningssamgangna og göngugatna í Reykjavík. Engir aðrir skilji mikilvægi slíkra samganga eins vel og þau. Samt var það svo að iðulega var snjó mokað í hrúgum fyrir framan strætóskýlin. Að taka strætó í slíku ástandi er mjög fráhrindandi. Margar myndir á samfélagsmiðlum, þar með talið á síðu félags strætófarþega sýndu snjóhrúgur sem þveruðu skýlin og gerðu það að verkum að fólk gat ekki beðið eftir vagninum á réttum stað. Það var bókstaflega verið að grafa undan aðgengi íbúa að almenningssamgöngum. Ekki höfum við heyrt mikið frá sjálfskipuðum vinum almenningssamgangna um þessi mál. En það er kannski þægilegra að geta slegið sig til riddara á tyllidögum, frekar en að vinna verkin sem tryggja að það sé eitthvað á bakvið orðin. Göngugöturnar voru svo annar kafli út af fyrir sig. Laugavegurinn virtist njóta minnsta forgangs. Þar var glerhálka í mjög langan tíma og göngustígurinn á Hverfisgötu var snjóþakinn í nokkra daga eftir að það hafði kyngt niður. Þetta gerðist á vakt meirihluta sem segist vilja draga úr ferðum einkabíla og fjölga gangandi og hjólandi vegfarendum. Mótsögnin birtist okkur skýrt þarna. Orð og gjörðir fara ekki saman. Víða í borginni höfum við heyrt frásagnir af ófullnægjandi mokstri þar sem gangandi eiga erfitt með að komast leiðar sinnar. Í Grafarholti birtust einnig myndskeið af snjóblásturstækjum sem voru að blása inn á svalirnar hjá fólki. Það er ljóst að snjómokstur í Reykjavík er ekki á nægilega góðum stað. Þegar Íbúar hafa fengið sig fullsadda af því að geta ekki reitt sig á þjónustu borgarinnar, að geta ekki komist ferða sinna, að geta ekki tekið Strætó og að geta ekki komist af heimili sínu. Tökum út milliliðinn Sósíalistar telja að best fari á því að borgin dragi úr milliliðum í kerfinu og eftirlitinu sem því fylgir og kaupi eigin tæki og ráði starfsfólk beint, eins og áður var gert. Þar er mikilvægt að nýta þekkingu starfsfólks og hlusta á það sem þau hafa fram að færa, sbr. þegar starfsfólk í vetrarþjónustu Reykjavíkur sendi í lok janúar yfirmönnum vetrarþjónustunnar bréf þar sem þeir segjast vera búnir að fá sig fullsadda undan hringlandahætti, þekkingar- og skilningsleysi og virðingarleysi í sinn garð. Það á ekki að spara sér til ógagns í þessum málaflokki. Það verður að tryggja það að allir geti komist sinnar leiðar. Í því felst hagkvæmnin, en ekki í því hvernig sé hægt að pikka og grafa undan þjónustunni. Það kostar mun meira. Við búum á Íslandi, við vitum að hér snjóar oft og getur snjóað mikið. Stundum er eðlilegt að hlutirnir taki tíma og við vitum að starfsfólkið er á fullu við að ryðja. En svo ég segi það aftur, þá búum við á Íslandi, við ættum að geta skipulagt fram í tímann og litið til þess hvað hefur gengið vel og hvað ekki. Það er gott að hafa fleiri tæki, eins og raunin var, það er gott að borgin eigi tækin eins og raunin var. Borgin verður að hætta að bregðast við eftir á og vera tilbúin fyrir það þegar fer að snjóa. Það á ekki að koma neinum á óvart þegar það fer að snjóa. Gerum betur og verum tilbúin. Höfundur er borgarfulltrúi Sósíalistaflokksins.
Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson skrifar
Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar
Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar