Framtíðin er í okkar höndum! Finnur Ricart Andrason skrifar 24. mars 2023 09:31 Ímyndið ykkur hvernig heimurinn var fyrir 50 þúsund árum. Á þeim tímapunkti lifði mannfólk á svokallaðri ‘fornsteinöld’ sem einkenndist af því að við notuðumst að mestu leyti við verkfæri úr steinum, bjuggum mörg hver í hellum og voru loðfílar einnig á reiki. Reynið nú að ímynda ykkur heiminn 50 þúsund ár í öfuga átt, fram í tímann. Það er nær ómögulegt að ímynda sér hvernig samfélagið okkar eða líf á jörðinni mun líta út þá, enda eru 50 þúsund ár mjög langur tími. Það er þó eitt sem er ljóst, að aðgerðir okkar í loftslagsmálum á næstu árum hafa verulega mótandi og varanleg áhrif á þessa fjarlægu framtíð, en einnig núverandi- og framtíðarkynslóðir. Ósamræmi milli loforða og aðgerða Í nýjustu skýrslu Milliríkjanefndar Sþ. um loftslagsbreytingar (e. IPCC) kemur fram að til að koma í veg fyrir stjórnlausar og óafturkræfar afleiðingar loftslagsbreytinga af mannavöldum þurfum við sem heimssamfélag að draga verulega úr losun gróðurhúsalofttegunda og það strax. Þetta er samantektarskýrsla og því er ekki um ný skilaboð að ræða, en þrátt fyrir látlausar ítrekanir síðustu ár virðist fremsta loftslagsvísindafólk heims tala fyrir daufum eyrum. Stefnur og aðgerðir stjórnvalda um allan heim eru í algjöru ósamræmi við pólitískar viljayfirlýsingar stjórnvalda. Loforð stjórnvalda um samdrátt í losun myndu nefnilega takmarka hlýnun jarðar við u.þ.b. 1.8 gráðu frá iðnbyltingu á meðan boðaðar aðgerðir í aðgerðaáætlunum þessara sömu stjórnvalda stefna okkur í átt að meira en 2.8 gráðu hlýnun. Munurinn á afleiðingum á fólk og vistkerfi jarðar milli þessara tveggja sviðsmynda er gífurlegur. Sem dæmi mun núverandi aðgerðaáætlun Íslands í loftslagsmálum, skv. framreikningum Umhverfisstofnunar, einungis draga úr losun gróðurhúsalofttegunda um 10% fram til ársins 2040 m.v. losun árið 2005 (blá lína). Samt sem áður er markmið stjórnvalda að ná kolefnishlutleysi á þessum tímapunkti, þ.e. að hafa dregið úr losun tíu sinnum meira en spáð er. Grafið hér að neðan sýnir væntanlegan samdrátt í losun (svört lína) í samanburði við þann samdrátt sem stjórnvöld segjast ætla að ná fyrir árið 2040 (græn lína). Framtíðin er enn í okkar höndum Þrátt fyrir að skýrsla IPCC dragi vissulega upp dökka mynd eru meginskilaboð hennar í raun að framtíðin sé ennþá í okkar höndum. Núna er besti tíminn til að grípa til aðgerða því það ódýrara en að gera það á morgun og það dregur úr líkunum á neikvæðum afleiðingum loftslagsbreytinga. Samdráttur upp á hvert tonn af gróðurhúsalofttegundum skiptir máli. Til viðbótar við að spá um hvert stefnir segir skýrslan okkur einnig að allar lausnirnar sem við þurfum á að halda séu til. Sömuleiðis er allt fjármagnið sem við þurfum til að fjárfesta í þessum lausnum til og það er ekki nema brot af vergri framleiðslu heimsins. Það eina sem virðist ekki vera til nóg af er pólitískur vilji, pólitískt þor, pólitískt hugrekki, hvernig sem þið viljið orða það. En af hverju skortir pólitískan vilja í loftslagsmálum? Þegar Almannavarnir sögðu við okkur í Covid faraldrinum „nú stefnum við á að fjöldi fólks láti lífið ef við grípum ekki til róttækra aðgerða strax!“, þá gripu stjórnvöld tafarlaust til allra nauðsynlegra aðgerða. Þríeykið afstýrði samfélaginu frá verstu afleiðingum Covid krísunnar í krafti vísindana, en af hverju eru stjórnvöld ekki að hlusta á tilmæli IPCC sem er samansafn fremsta vísindafólks heims sem vinnur að því að segja okkur hvernig við þurfum að afstýra verstu afleiðingum loftslagskrísunnar? Tækifærin eru til staðar - grípum þau! Sum tala um að umbreytingar af þeirri stærðargráðu sem þörf er á séu pólitískt ómögulegar, en þetta er einfaldlega ekki satt. Það eru endalaus tækifæri sem felast í róttækum og tafarlausum loftslagsaðgerðum, t.d. þegar kemur að bættum loftgæðum, bættri lýðheilsu, og bættum efnahag til lengri tíma, og koma öll þessi tækifæri einnig fram í skýrslum IPCC. Það væri ekkert mál fyrir stjórnmálafólk að draga fram öll þau jákvæðu áhrif sem slíkar aðgerðir myndu hafa í för með sér - er það ekki annars það sem stjórnmálafólk gerir best, að ramma inn aðgerðir sínar á jákvæðan hátt? Nú eru þúsundir færasta vísindafólks heims búið að segja ykkur, kæru stjórnvöld, nákvæmlega hvað þarf að gera. Nú bið ég ykkur um að grípa í taumana áður en þeir renna úr greipum ykkar og ráðast í alvöru róttækar loftslagsaðgerðir strax! Höfundur er loftslagsfulltrúi Ungra umhverfissinna og ungmennafulltrúi Íslands til Sþ. á sviði loftslagsmála. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Finnur Ricart Andrason Loftslagsmál Mest lesið Daði Már týnir sjálfum sér Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Stöðvum Hamas. Einungis þannig getum við stöðvað hryllinginn á Gaza BIrgir Finnsson Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir Skoðun 140 sinnum líklegra að verða fyrir eldingu Sigurður G. Guðjónsson Skoðun Stéttarkerfi Halldóra Lillý Jóhannsdóttir Skoðun Verðmætasköpun án virðingar Berglind Harpa Svavarsdóttir Skoðun Traust í húfi Eyjólfur Ármannsson Skoðun Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir Skoðun Æfingin skapar meistarann! Sigurjón Már Fox Gunnarsson Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir skrifar Skoðun Alvarleg staða í umhverfi fréttamiðla Rósa Guðbjartsdóttir skrifar Skoðun Stéttarkerfi Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Stöðvum Hamas. Einungis þannig getum við stöðvað hryllinginn á Gaza BIrgir Finnsson skrifar Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Æfingin skapar meistarann! Sigurjón Már Fox Gunnarsson skrifar Skoðun 140 sinnum líklegra að verða fyrir eldingu Sigurður G. Guðjónsson skrifar Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar Skoðun Traust í húfi Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Verðmætasköpun án virðingar Berglind Harpa Svavarsdóttir skrifar Skoðun Daði Már týnir sjálfum sér Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Samhljómur við náttúruna og sjálfbæra þróun Anna María Ágústsdóttir skrifar Skoðun Aðgerðir gegn mansali í forgangi Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Enginn á verðinum – um ábyrgð, framtíðarsýn og mikilvægi forvirkrar stjórnsýslu Guðjón Heiðar Pálsson skrifar Skoðun Framtíðin fær húsnæði Ingunn Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Börnin sem deyja á Gaza Elín Pjetursdóttir skrifar Skoðun Brýr, sýkingar og börn Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar Skoðun Hvað er lýðskóli eiginlega? Margrét Gauja Magnúsdóttir skrifar Skoðun Búum til pláss fyrir framtíðina Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Hættuleg ofnotkun svefnlyfja á Íslandi Drífa Sigfúsdóttir skrifar Skoðun Kveikjum neistann um allt land Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Ætlar Ísland að fara sömu leið og Evrópa í útlendingamálum? Kári Allansson skrifar Skoðun Samtökin 78 verðlauna sögufölsun Böðvar Björnsson skrifar Skoðun Afstaða – á vaktinni í 20 ár Arndís Vilhjálmsdóttir,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Menntun sem mannréttindi – ekki forréttindi París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson skrifar Skoðun Varað við embætti sérstaks saksóknara Gestur Jónsson skrifar Skoðun Út af sporinu en ekki týnd að eilífu María Helena Mazul skrifar Skoðun Meira að segja formaður Viðreisnar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Sjá meira
Ímyndið ykkur hvernig heimurinn var fyrir 50 þúsund árum. Á þeim tímapunkti lifði mannfólk á svokallaðri ‘fornsteinöld’ sem einkenndist af því að við notuðumst að mestu leyti við verkfæri úr steinum, bjuggum mörg hver í hellum og voru loðfílar einnig á reiki. Reynið nú að ímynda ykkur heiminn 50 þúsund ár í öfuga átt, fram í tímann. Það er nær ómögulegt að ímynda sér hvernig samfélagið okkar eða líf á jörðinni mun líta út þá, enda eru 50 þúsund ár mjög langur tími. Það er þó eitt sem er ljóst, að aðgerðir okkar í loftslagsmálum á næstu árum hafa verulega mótandi og varanleg áhrif á þessa fjarlægu framtíð, en einnig núverandi- og framtíðarkynslóðir. Ósamræmi milli loforða og aðgerða Í nýjustu skýrslu Milliríkjanefndar Sþ. um loftslagsbreytingar (e. IPCC) kemur fram að til að koma í veg fyrir stjórnlausar og óafturkræfar afleiðingar loftslagsbreytinga af mannavöldum þurfum við sem heimssamfélag að draga verulega úr losun gróðurhúsalofttegunda og það strax. Þetta er samantektarskýrsla og því er ekki um ný skilaboð að ræða, en þrátt fyrir látlausar ítrekanir síðustu ár virðist fremsta loftslagsvísindafólk heims tala fyrir daufum eyrum. Stefnur og aðgerðir stjórnvalda um allan heim eru í algjöru ósamræmi við pólitískar viljayfirlýsingar stjórnvalda. Loforð stjórnvalda um samdrátt í losun myndu nefnilega takmarka hlýnun jarðar við u.þ.b. 1.8 gráðu frá iðnbyltingu á meðan boðaðar aðgerðir í aðgerðaáætlunum þessara sömu stjórnvalda stefna okkur í átt að meira en 2.8 gráðu hlýnun. Munurinn á afleiðingum á fólk og vistkerfi jarðar milli þessara tveggja sviðsmynda er gífurlegur. Sem dæmi mun núverandi aðgerðaáætlun Íslands í loftslagsmálum, skv. framreikningum Umhverfisstofnunar, einungis draga úr losun gróðurhúsalofttegunda um 10% fram til ársins 2040 m.v. losun árið 2005 (blá lína). Samt sem áður er markmið stjórnvalda að ná kolefnishlutleysi á þessum tímapunkti, þ.e. að hafa dregið úr losun tíu sinnum meira en spáð er. Grafið hér að neðan sýnir væntanlegan samdrátt í losun (svört lína) í samanburði við þann samdrátt sem stjórnvöld segjast ætla að ná fyrir árið 2040 (græn lína). Framtíðin er enn í okkar höndum Þrátt fyrir að skýrsla IPCC dragi vissulega upp dökka mynd eru meginskilaboð hennar í raun að framtíðin sé ennþá í okkar höndum. Núna er besti tíminn til að grípa til aðgerða því það ódýrara en að gera það á morgun og það dregur úr líkunum á neikvæðum afleiðingum loftslagsbreytinga. Samdráttur upp á hvert tonn af gróðurhúsalofttegundum skiptir máli. Til viðbótar við að spá um hvert stefnir segir skýrslan okkur einnig að allar lausnirnar sem við þurfum á að halda séu til. Sömuleiðis er allt fjármagnið sem við þurfum til að fjárfesta í þessum lausnum til og það er ekki nema brot af vergri framleiðslu heimsins. Það eina sem virðist ekki vera til nóg af er pólitískur vilji, pólitískt þor, pólitískt hugrekki, hvernig sem þið viljið orða það. En af hverju skortir pólitískan vilja í loftslagsmálum? Þegar Almannavarnir sögðu við okkur í Covid faraldrinum „nú stefnum við á að fjöldi fólks láti lífið ef við grípum ekki til róttækra aðgerða strax!“, þá gripu stjórnvöld tafarlaust til allra nauðsynlegra aðgerða. Þríeykið afstýrði samfélaginu frá verstu afleiðingum Covid krísunnar í krafti vísindana, en af hverju eru stjórnvöld ekki að hlusta á tilmæli IPCC sem er samansafn fremsta vísindafólks heims sem vinnur að því að segja okkur hvernig við þurfum að afstýra verstu afleiðingum loftslagskrísunnar? Tækifærin eru til staðar - grípum þau! Sum tala um að umbreytingar af þeirri stærðargráðu sem þörf er á séu pólitískt ómögulegar, en þetta er einfaldlega ekki satt. Það eru endalaus tækifæri sem felast í róttækum og tafarlausum loftslagsaðgerðum, t.d. þegar kemur að bættum loftgæðum, bættri lýðheilsu, og bættum efnahag til lengri tíma, og koma öll þessi tækifæri einnig fram í skýrslum IPCC. Það væri ekkert mál fyrir stjórnmálafólk að draga fram öll þau jákvæðu áhrif sem slíkar aðgerðir myndu hafa í för með sér - er það ekki annars það sem stjórnmálafólk gerir best, að ramma inn aðgerðir sínar á jákvæðan hátt? Nú eru þúsundir færasta vísindafólks heims búið að segja ykkur, kæru stjórnvöld, nákvæmlega hvað þarf að gera. Nú bið ég ykkur um að grípa í taumana áður en þeir renna úr greipum ykkar og ráðast í alvöru róttækar loftslagsaðgerðir strax! Höfundur er loftslagsfulltrúi Ungra umhverfissinna og ungmennafulltrúi Íslands til Sþ. á sviði loftslagsmála.
Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir Skoðun
Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir Skoðun
Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir skrifar
Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir skrifar
Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar
Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar
Skoðun Enginn á verðinum – um ábyrgð, framtíðarsýn og mikilvægi forvirkrar stjórnsýslu Guðjón Heiðar Pálsson skrifar
Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar
Skoðun Menntun sem mannréttindi – ekki forréttindi París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson skrifar
Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir Skoðun
Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir Skoðun
Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun