Nú eru menn ekki að lesa salinn Helga Sigrún Harðardóttir skrifar 16. nóvember 2023 16:01 Lögð hefur verið fram tillaga tveggja þingmanna Miðflokksins á Alþingi þess efnis að jafnlaunavottun verði afnumin. Það er ekki mjög hressandi að uppgötva hvað menn lesa salinn illa eftir að 100.000 konur og kvár hittust í miðbæ Reykjavíkur þann 24. október s.l. En það er svo sem ekki nýtt. Í tillögunni eru raktar helstu kröfur um vottunina sem gerðar voru við breytingu á lögum um jafna stöðu og jafnan rétt kvenna og karla og helstu breytingar sem gerðar hafa verið síðan. Þær breytingar hafa fyrst og fremst falist í eftirgjöf á upphaflegum kröfum, einkum hvað varðar minnstu fyrirtækin. Þar er einnig að finna upplýsingar um að nýleg íslensk rannsókn hafi leitt í ljós að stjórnvöld hafi ekki veitt nægjanlega góðar leiðbeiningar um útfærslu þessarra krafna og skortur á eftirliti og viðmiðum hafi haft áhrif á viðhorf stjórnenda þeirra fyrirtækja sem kröfurnar náðu til. Í niðurlagi tillögunnar segja þeir félagar að nú sé ljóst að ekki hafi tekist sem skyldi að uppfylla jafnlaunavottun og að kröfurnar hafi verið íþyngjandi fyrir smærri fyrirtæki þar sem ferlið sé kostnaðarsamt og auki flækjustig. Þess vegna sé ekki forsenda fyrir því að halda áfram með vottunina. Við þurfum að skoða þá fullyrðingu betur. Forsendur tillöguflytjenda um að jafnlaunavottun sé of flókin fyrir minnstu fyrirtækin, heldur ekki. Búið er að koma til móts við þau með því að afnema kröfur um vottun og færa þær niður í jafnlaunastaðfestingu sem krefst minni vinnu og ekki vottunar. Margítrekað hafa frestir verið færður aftur í tímann til að búa til meira svigrúm fyrir þau. Í stað þess að sýna snefil af metnaði og styðja við það að hressa upp á það sem upp á vantar hjá stjórnvöldum og þannig hvetja til áframhaldandi notkun jafnlaunavottunar, sem hefur vakið athygli og aðdáun langt út fyrir landsteinana, þá vilja þessir þingmenn Miðflokksins gefast upp úti í miðri á og snauta til baka á upphafsreit. Það sem ekki er sagt Í rannsókninni sem vitnað er til kemur fram að launamunur hafi dregist saman um tæp átta prósentustig. Það á að vísu við bæði um vottuð og óvottuð fyrirtæki. Rannsóknin sýnir svo ekki verður um villst að jafnlaunavottun skilar árangri, bæði meðal vottaðra og óvottaða fyrirtækja og að jafnlaunavottun hefur styrkt annað gæðastarf innan þeirra. Þar kemur einnig fram að skortur á samræmdum aðgerðum skipulagsheilda og vottunaraðila hafi verið vandamál sem stjórnvöld þurfi að bregðast við með skýrum hætti enda komu fram alvarlegar athugasemdir við regluverk stjórnvalda. Það voru raunar áhyggjur sem Staðlaráð Íslands lýsti yfir á sínum tíma þegar frumvarpið um jafnlaunavottunina kom fram. Þá er ljóst að eftirlitsaðila skortir enn fjármagn og mannafla til að sinna lögbundnu hlutverki sínu. Sem skýrir mögulega þá staðreynd að enn virðist vanta upp á innleiðingu staðalsins þó lögbundnar kröfur séu þar um. Ávinningur vegur þyngra en hindranir við staðfestingu Jafnlaunastaðallinn er ekki fullkominn. Hann tekur t.a.m. ekki á kerfisbundnum launamun á milli stétta þar sem hefðbundin kvennastörf eru alla jafna lægra metin en hefðbundin karlastörf. Það væri góður upphafsreitur fyrir Miðflokksmenn að beita sér á. Þeir mættu þó líka lesa niðurstöðukafla rannsóknarinnar þar sem segir að þrátt fyrir gagnrýni, sem einkum beinist að stjórnvöldum, vegi ávinningur jafnlaunavottunar þynga en hindranir tengdar staðfestingu staðalsins. Hún hafi leitt til agaðri vinnubragða og skýrra viðmiða við launasetningu, aukið gagnsæi ákvarðana og gert upplýsingar aðgengilegri fyrir starfsfólk og stjórnendur. Allt þetta leiði til málefnalegri rökstuðnings fyrir launaákvörðunum. Hér er sumsé gullið tækifæri til að yfirvinna það sem ekki tókst hjá stjórnvöldum í fyrstu tilraun í stað þess að gefast upp. Slík uppgjöf er metnaðarleysi og fúsk á hæsta stigi. Leggiði frekar til stuðning við Jafnréttisstofu svo hún hafi burði til að fylgja málinu eftir og tryggja að þau fyrirtæki sem enn standa út af og hafa ekki uppfyllt kröfurnar, geri það. Koma svo Sigmundur og Bergþór. Það er ekki of seint að skipta um skoðun! Höfundur er framkvæmdastjóri Íslenskra staðla. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kjaramál Miðflokkurinn Jafnréttismál Alþingi Mest lesið Halldór 05.07.2025 Halldór Baldursson Halldór Grafarvogur framtíðar verður til Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun Málþófið um veiðigjöldin vekur miskunnsama Samverja Sigurjón Þórðarson Skoðun Ágætu fyrrum samstarfsaðilar á Þjóðminjasafni Íslands Uggi Jónsson Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson Skoðun Menntastefna 2030 Guðmundur Ingi Kristinsson Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun Sumargjöf Þórunn Sigurðardóttir Skoðun Gagnsæi og inntak Halldóra Lillý Jóhannsdóttir Skoðun Hannað fyrir miklu stærri markaði Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Ráðherra gengur fram án laga Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Hagkvæmur kostur utan friðlands Jóna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Gagnsæi og inntak Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Sumargjöf Þórunn Sigurðardóttir skrifar Skoðun Hannað fyrir miklu stærri markaði Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Grafarvogur framtíðar verður til Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Málþófið um veiðigjöldin vekur miskunnsama Samverja Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Menntastefna 2030 Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Ágætu fyrrum samstarfsaðilar á Þjóðminjasafni Íslands Uggi Jónsson skrifar Skoðun Ferðamannaþorpin - Náttúruvá Þóra B. Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar Skoðun Laxaharmleikur Jóhannes Sturlaugsson skrifar Skoðun Lýðræðið í skötulíki! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar Skoðun Til varnar jafnlaunavottun Magnea Marinósdóttir skrifar Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Barnaræninginn Pútín Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Um þjóð og ríki Gauti Kristmannsson skrifar Skoðun Málfrelsi og mörk þess á vettvangi lýðræðisins Helga Vala Helgadóttir skrifar Skoðun Sjókvíaeldi á Íslandi fjarstýrt með gervigreind frá Noregi Ingólfur Ásgeirsson skrifar Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Stjórnarandstaðan er vannýtt auðlind Jón Daníelsson skrifar Skoðun Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson skrifar Skoðun Hægri sósíalismi Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun 5 ára vegferð að skóla framtíðarinnar – eða ekki! Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar Skoðun Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson skrifar Sjá meira
Lögð hefur verið fram tillaga tveggja þingmanna Miðflokksins á Alþingi þess efnis að jafnlaunavottun verði afnumin. Það er ekki mjög hressandi að uppgötva hvað menn lesa salinn illa eftir að 100.000 konur og kvár hittust í miðbæ Reykjavíkur þann 24. október s.l. En það er svo sem ekki nýtt. Í tillögunni eru raktar helstu kröfur um vottunina sem gerðar voru við breytingu á lögum um jafna stöðu og jafnan rétt kvenna og karla og helstu breytingar sem gerðar hafa verið síðan. Þær breytingar hafa fyrst og fremst falist í eftirgjöf á upphaflegum kröfum, einkum hvað varðar minnstu fyrirtækin. Þar er einnig að finna upplýsingar um að nýleg íslensk rannsókn hafi leitt í ljós að stjórnvöld hafi ekki veitt nægjanlega góðar leiðbeiningar um útfærslu þessarra krafna og skortur á eftirliti og viðmiðum hafi haft áhrif á viðhorf stjórnenda þeirra fyrirtækja sem kröfurnar náðu til. Í niðurlagi tillögunnar segja þeir félagar að nú sé ljóst að ekki hafi tekist sem skyldi að uppfylla jafnlaunavottun og að kröfurnar hafi verið íþyngjandi fyrir smærri fyrirtæki þar sem ferlið sé kostnaðarsamt og auki flækjustig. Þess vegna sé ekki forsenda fyrir því að halda áfram með vottunina. Við þurfum að skoða þá fullyrðingu betur. Forsendur tillöguflytjenda um að jafnlaunavottun sé of flókin fyrir minnstu fyrirtækin, heldur ekki. Búið er að koma til móts við þau með því að afnema kröfur um vottun og færa þær niður í jafnlaunastaðfestingu sem krefst minni vinnu og ekki vottunar. Margítrekað hafa frestir verið færður aftur í tímann til að búa til meira svigrúm fyrir þau. Í stað þess að sýna snefil af metnaði og styðja við það að hressa upp á það sem upp á vantar hjá stjórnvöldum og þannig hvetja til áframhaldandi notkun jafnlaunavottunar, sem hefur vakið athygli og aðdáun langt út fyrir landsteinana, þá vilja þessir þingmenn Miðflokksins gefast upp úti í miðri á og snauta til baka á upphafsreit. Það sem ekki er sagt Í rannsókninni sem vitnað er til kemur fram að launamunur hafi dregist saman um tæp átta prósentustig. Það á að vísu við bæði um vottuð og óvottuð fyrirtæki. Rannsóknin sýnir svo ekki verður um villst að jafnlaunavottun skilar árangri, bæði meðal vottaðra og óvottaða fyrirtækja og að jafnlaunavottun hefur styrkt annað gæðastarf innan þeirra. Þar kemur einnig fram að skortur á samræmdum aðgerðum skipulagsheilda og vottunaraðila hafi verið vandamál sem stjórnvöld þurfi að bregðast við með skýrum hætti enda komu fram alvarlegar athugasemdir við regluverk stjórnvalda. Það voru raunar áhyggjur sem Staðlaráð Íslands lýsti yfir á sínum tíma þegar frumvarpið um jafnlaunavottunina kom fram. Þá er ljóst að eftirlitsaðila skortir enn fjármagn og mannafla til að sinna lögbundnu hlutverki sínu. Sem skýrir mögulega þá staðreynd að enn virðist vanta upp á innleiðingu staðalsins þó lögbundnar kröfur séu þar um. Ávinningur vegur þyngra en hindranir við staðfestingu Jafnlaunastaðallinn er ekki fullkominn. Hann tekur t.a.m. ekki á kerfisbundnum launamun á milli stétta þar sem hefðbundin kvennastörf eru alla jafna lægra metin en hefðbundin karlastörf. Það væri góður upphafsreitur fyrir Miðflokksmenn að beita sér á. Þeir mættu þó líka lesa niðurstöðukafla rannsóknarinnar þar sem segir að þrátt fyrir gagnrýni, sem einkum beinist að stjórnvöldum, vegi ávinningur jafnlaunavottunar þynga en hindranir tengdar staðfestingu staðalsins. Hún hafi leitt til agaðri vinnubragða og skýrra viðmiða við launasetningu, aukið gagnsæi ákvarðana og gert upplýsingar aðgengilegri fyrir starfsfólk og stjórnendur. Allt þetta leiði til málefnalegri rökstuðnings fyrir launaákvörðunum. Hér er sumsé gullið tækifæri til að yfirvinna það sem ekki tókst hjá stjórnvöldum í fyrstu tilraun í stað þess að gefast upp. Slík uppgjöf er metnaðarleysi og fúsk á hæsta stigi. Leggiði frekar til stuðning við Jafnréttisstofu svo hún hafi burði til að fylgja málinu eftir og tryggja að þau fyrirtæki sem enn standa út af og hafa ekki uppfyllt kröfurnar, geri það. Koma svo Sigmundur og Bergþór. Það er ekki of seint að skipta um skoðun! Höfundur er framkvæmdastjóri Íslenskra staðla.
Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun
Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar
Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar
Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar
Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar
Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar
Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun