Samstaða og sniðganga - Suður-Afríka og Palestína Guðrún Sif Friðriksdóttir skrifar 6. desember 2023 15:31 Frá 7. október síðastliðnum hefur heimsbyggðin horft upp á hrylling ágerast á Gaza. Árásum Hamas á Ísrael hefur verið svarað með drápum á fleiri en 16.000 íbúum Gaza, þar af að minnsta kosti 7000 börnum. Vonir um að tímabundið mannúðarhlé yrði framlengt í lengra vopnahlé og langvarandi pólitíska lausn eru orðnar að engu og þjóðernishreinsanir á Gaza, þar sem almennir borgarar eru hvergi hultir, halda áfram. Palestínubúar hafa reynt ýmsar friðsamlegar leiðir til að berjast fyrir réttindum sínum í gegnum tíðina. Ein þeirra hefur verið að hvetja til sniðgöngu að fyrirmynd þeirri sem beindist að Suður-Afríku á tímum aðskilnaðarstefnunnar. Þó að sú sniðganga hafi ekki ein og sér bundið endi á aðskilnaðarstefnuna þá var hún mikilvægur þáttur. Stuðningur almennings við sniðgönguna gerði yfirvöldum á Vesturlöndum einnig erfiðara fyrir að halda áfram stuðningi við rasísk stjórnvöld Suður-Afríku. Stuðningsmenn hvíta minnihlutans í Suður-Afríku á tímum aðskilnaðarstefnunnar bentu oft á önnur Afríkulönd þar sem ofbeldi átti sér stað og reyndu að afvegaleiða umræðuna með því að spyrja af hverju væri ráðist á Suður-Afríku þegari ofbeldi ætti sér einnig stað annars staðar í álfunni. En milljónir almennra borgara sáu hvað aðskilnaðarstefnan var í raun og veru: glæpur gegn mannkyni. Ísrael hefur einnig unnið að því hörðum höndum að beina athyglinni frá eigin ofbeldisaðgerðum og beina henni að Hamas. En sú taktík gengur ekki lengur. Eyðileggingin á Gaza Eyðileggingin á Gaza er hryllileg. Íbúðarhús, skólar, sjúkrahús, flóttamannabúðir, öllu er tortímt. En fleiru er grandað á Gaza. Fyrir öllum þeim sem fylgst hafa með atburðarrásinni er ímynd Ísraels jafn mikil rjúkandi rúst og Gaza. Síonistar hafa gjörsamlega afhjúpað sig, áætlanir sínar um þjóðernishreinsanir og skeytingarleysi sitt gagnvart mannslífum. Fram að þessu hefur þrýstingur á Ísrael verið mun minni en hann var á Suður-Afríku á 9. áratug síðustu aldar. En að verða vitni að því að börn séu myrt á 10 mínútna fresti, sjúkrahús og skólar sprengdir, allar nauðsynjar teknar af fólki og þjóðernishreinsun í fullum gangi hefur leitt til þess að stór hluti almennings hefur vaknað til lífsins. En ennþá fleiri þurfa að bregðast við, því gjörðir hins almenna borgara skipta máli. Almenningur krefst þess í samstöðugöngum í öllum heimshornum að morðæðið sé stöðvað. Samtímis hafa þó slagorð um samstöðu með Palestínu verið bönnuð í Þýskalandi og eru á gráu svæði í Austurríki, Bandaríkjunum og Bretlandi. Einnig hefur sniðganga gegn Ísrael verið bönnuð í 35 fylkjum Bandaríkjanna og í Þýskalandi. Þetta varpar enn meiri ábyrgð á okkur sem enn njótum tjáningarfrelsis að nýta það. Nú þegar Ísrael er búið að berskjalda sig er líklegt að andspyrna heimsbyggðarinnar gegn hernámi, fjöldamorðum og aðskilnaðarstefnu muni aukast. Því miður lítur út fyrir að ríkisstjórnir og stofnanir Vesturlanda verði þær síðustu til standa með lýðræði og mannréttindum og á móti hvítri yfirburðarhyggju, alveg eins og gagnvart Suður-Afríku. Máttur almennings Ísraelsríki hefur dyggari stuðningsaðila á Vesturlöndum en hvíti minnihlutinn í Suður-Afríku hafði. En það hefur áður tekist að ná fram réttlæti þó að valdamestu aðilar heimsins hafi verið því mótfallnir. Þrýstingur frá almenningi réð úrslitum um að það tókst á endanum að koma því í gengum bæði bandaríska og breska þingið að beita Suður-Afríku viðskiptaþvingunum, þvert á vilja bæði Ronald Reagan og Margaret Thatcher. Það mun koma að því að vestræn yfirvöld verði að horfast í augu við að almenningur líður ekki hvíta yfirburðarhyggju og aðskilnaðarstefnu heldur trúir á jafnan rétt og frelsi allra, hvort sem það er í Suður-Afríku eða Ísrael og Palestínu. Nú reynir á okkur að halda áfram að þrýsta á okkar stjórnvöld, stofnanir og fyrirtæki með sniðgöngu og mótmælum svo að þetta gerist sem fyrst. Ábyrgðin er okkar. Tíminn er núna. Höfundur er rannsakandi við Norrænu Afríkustofnunina í Uppsala. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Átök í Ísrael og Palestínu Mest lesið Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein Skoðun Mótum framtíðina saman Jónína Hauksdóttir ,Magnús Þór Jónsson Skoðun Íslenskir flóttamenn - í okkar eigin landi Gunnar Magnús Diego Skoðun Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir Skoðun Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson Skoðun Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson Skoðun Halldór 4.10.2025 Halldór 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Skoðun Skoðun Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir skrifar Skoðun Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson skrifar Skoðun Íslenskir flóttamenn - í okkar eigin landi Gunnar Magnús Diego skrifar Skoðun Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Mótum framtíðina saman Jónína Hauksdóttir ,Magnús Þór Jónsson skrifar Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Kæra Epli, skilur þú mig? Lilja Dögg Jónsdóttir skrifar Skoðun Þorgerður og erlendu dómstólarnir Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Barnafjölskyldur í Reykjavík eiga betra skilið Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Lyftum umræðunni á örlítið hærra plan Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Lykillinn að hamingju og heilbrigði Auður Kjartansdóttir skrifar Skoðun Staða bænda styrkt Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir skrifar Skoðun Vísindarannsóknir og þróun – til umhugsunar í tiltekt Þorgerður J. Einarsdóttir skrifar Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason skrifar Skoðun Foreldrar þurfa bara að vera duglegri Björg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar Skoðun Dýrkeypt eftirlitsleysi Lilja Björk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Svindl eða sjálfsvernd? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir skrifar Skoðun Mannauðurinn á vinnustaðnum þarf góða innivist til að dafna Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Þetta er námið sem lifir áfram Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Árborg - spennandi kostur fyrir öll Guðný Björk Pálmadóttir skrifar Skoðun Tökum á glæpahópum af meiri þunga Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Minntist ekkert á Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hugsum stórt í skipulags- og samgöngumálum Hilmar Ingimundarson skrifar Sjá meira
Frá 7. október síðastliðnum hefur heimsbyggðin horft upp á hrylling ágerast á Gaza. Árásum Hamas á Ísrael hefur verið svarað með drápum á fleiri en 16.000 íbúum Gaza, þar af að minnsta kosti 7000 börnum. Vonir um að tímabundið mannúðarhlé yrði framlengt í lengra vopnahlé og langvarandi pólitíska lausn eru orðnar að engu og þjóðernishreinsanir á Gaza, þar sem almennir borgarar eru hvergi hultir, halda áfram. Palestínubúar hafa reynt ýmsar friðsamlegar leiðir til að berjast fyrir réttindum sínum í gegnum tíðina. Ein þeirra hefur verið að hvetja til sniðgöngu að fyrirmynd þeirri sem beindist að Suður-Afríku á tímum aðskilnaðarstefnunnar. Þó að sú sniðganga hafi ekki ein og sér bundið endi á aðskilnaðarstefnuna þá var hún mikilvægur þáttur. Stuðningur almennings við sniðgönguna gerði yfirvöldum á Vesturlöndum einnig erfiðara fyrir að halda áfram stuðningi við rasísk stjórnvöld Suður-Afríku. Stuðningsmenn hvíta minnihlutans í Suður-Afríku á tímum aðskilnaðarstefnunnar bentu oft á önnur Afríkulönd þar sem ofbeldi átti sér stað og reyndu að afvegaleiða umræðuna með því að spyrja af hverju væri ráðist á Suður-Afríku þegari ofbeldi ætti sér einnig stað annars staðar í álfunni. En milljónir almennra borgara sáu hvað aðskilnaðarstefnan var í raun og veru: glæpur gegn mannkyni. Ísrael hefur einnig unnið að því hörðum höndum að beina athyglinni frá eigin ofbeldisaðgerðum og beina henni að Hamas. En sú taktík gengur ekki lengur. Eyðileggingin á Gaza Eyðileggingin á Gaza er hryllileg. Íbúðarhús, skólar, sjúkrahús, flóttamannabúðir, öllu er tortímt. En fleiru er grandað á Gaza. Fyrir öllum þeim sem fylgst hafa með atburðarrásinni er ímynd Ísraels jafn mikil rjúkandi rúst og Gaza. Síonistar hafa gjörsamlega afhjúpað sig, áætlanir sínar um þjóðernishreinsanir og skeytingarleysi sitt gagnvart mannslífum. Fram að þessu hefur þrýstingur á Ísrael verið mun minni en hann var á Suður-Afríku á 9. áratug síðustu aldar. En að verða vitni að því að börn séu myrt á 10 mínútna fresti, sjúkrahús og skólar sprengdir, allar nauðsynjar teknar af fólki og þjóðernishreinsun í fullum gangi hefur leitt til þess að stór hluti almennings hefur vaknað til lífsins. En ennþá fleiri þurfa að bregðast við, því gjörðir hins almenna borgara skipta máli. Almenningur krefst þess í samstöðugöngum í öllum heimshornum að morðæðið sé stöðvað. Samtímis hafa þó slagorð um samstöðu með Palestínu verið bönnuð í Þýskalandi og eru á gráu svæði í Austurríki, Bandaríkjunum og Bretlandi. Einnig hefur sniðganga gegn Ísrael verið bönnuð í 35 fylkjum Bandaríkjanna og í Þýskalandi. Þetta varpar enn meiri ábyrgð á okkur sem enn njótum tjáningarfrelsis að nýta það. Nú þegar Ísrael er búið að berskjalda sig er líklegt að andspyrna heimsbyggðarinnar gegn hernámi, fjöldamorðum og aðskilnaðarstefnu muni aukast. Því miður lítur út fyrir að ríkisstjórnir og stofnanir Vesturlanda verði þær síðustu til standa með lýðræði og mannréttindum og á móti hvítri yfirburðarhyggju, alveg eins og gagnvart Suður-Afríku. Máttur almennings Ísraelsríki hefur dyggari stuðningsaðila á Vesturlöndum en hvíti minnihlutinn í Suður-Afríku hafði. En það hefur áður tekist að ná fram réttlæti þó að valdamestu aðilar heimsins hafi verið því mótfallnir. Þrýstingur frá almenningi réð úrslitum um að það tókst á endanum að koma því í gengum bæði bandaríska og breska þingið að beita Suður-Afríku viðskiptaþvingunum, þvert á vilja bæði Ronald Reagan og Margaret Thatcher. Það mun koma að því að vestræn yfirvöld verði að horfast í augu við að almenningur líður ekki hvíta yfirburðarhyggju og aðskilnaðarstefnu heldur trúir á jafnan rétt og frelsi allra, hvort sem það er í Suður-Afríku eða Ísrael og Palestínu. Nú reynir á okkur að halda áfram að þrýsta á okkar stjórnvöld, stofnanir og fyrirtæki með sniðgöngu og mótmælum svo að þetta gerist sem fyrst. Ábyrgðin er okkar. Tíminn er núna. Höfundur er rannsakandi við Norrænu Afríkustofnunina í Uppsala.
Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein Skoðun
Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir Skoðun
Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson Skoðun
Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson Skoðun
Skoðun Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir skrifar
Skoðun Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson skrifar
Skoðun Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson skrifar
Skoðun Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein skrifar
Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar
Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar
Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar
Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein Skoðun
Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir Skoðun
Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson Skoðun
Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson Skoðun