Menningarleysi RÚV Árni Pétur Árnason skrifar 1. janúar 2024 09:01 Í gær, á gamlárskvöld, mátti sjá í Ríkissjónvarpinu hinn árlega fréttaannáll og á undan honum íþróttaannálinn. Af nógu var að taka, enda var 2023 viðburðaríkt ár, og báðir annálar því yfirgripsmiklir. Þó sætir furðu hve lítið pláss menning og listir fengu í þessu ársuppgjöri. Íþróttir voru lagðar að jöfnu við allar aðrar fréttir ársins en vart drepið á menningarviðburðum liðins árs. Og þó var árið 2023 yfirfullt af hvers kyns menningarhápunktum. Listir hins ritaða orðs Á sviði ritlistarinnar þreyttu efnileg skáld og rithöfundar á borð við Birnu Stefánsdóttur og Þórdísi Helgadóttur frumraunir sínar, báðar við góðar viðtökur og verðlaun, með verkum sínum Örverpi og Armeló. Rótgrónir rithöfundar, s.s. Auður Ava, Gyrðir og Einar Kárason, sendu frá sér verk á heimsmælikvarða og mörk bókmenntaformsins voru teygð í verkum á borð við Kjöt Braga Páls. Vigdís Grímsdóttir sló á hjartastrengi lesenda og Sigríður Hagalín, Bergþóra Snæbjörnsdóttir og fleiri köfuðu í tilvistarvitund Íslendinga. Sjaldan, ef nokkurn tímann, hafa jafnmargar hálfsögulegar skáldsögur komið út og eru þær flestallar prýðisgóðar. Ekki fór nokkuð fyrir þeim og öllum hinum bókmenntaverkunum sem komu út á árinu í yfirliti Ríkissjónvarpsins. Klassík, popp og hvaðeina Upprennandi tónlistarfólk hélt áfram að að gera það gott innanlands og utan. Kári Egilsson sendi frá sér frumraunina Palmtrees in the snow í upphafi árs og jazzplötuna Óróapúls stuttu seinna. Greinilegt er að þar er á ferð mikilvægur hlekkur í framtíð íslenskrar tónlistar. Laufey Lín brilleraði á alþjóðavettvangi með jazzpopp-blöndum sínum og er nú meðal mestáheyrðu tónlistarmanna Spotify. Ekki bara á Íslandi heldur í gervöllum heiminum, og fjöldinn heldur áfram að hækka. Una Torfadóttir, Elín Hall og hljómsveitin Flott gerðu það gott með plötum, lögum og tónleikum ásamt fjöldamörgum öðrum en fúttið í umfjöllunina vantar. Sinfóníuhljómsveit Íslands hélt marga velheppnaða tónleika með upprennandi og rótföstum tónlistarmönnum, innfluttum og innfæddum, og kynnti hlustendur fyrir nýjum verkum á sviði klassískrar tónlistar. Þá lék Sinfóníuhljómsveit Norðurlands inn á fjölda alþjóðlegra list- og afþreyingarverkefna og fagnaði 30 ára afmæli sínu með glæsilegum tónleikum undir stjórn stjörnustjórnandans Bjarna Frímanns Bjarnasonar. Fjölmargar áhugamannasveitir, klassískar, jazz-, popp og hvaðeina, héldu tugi vel heppnaðra tónleika um allt land sem skemmtu almenningi, veittu nýgræðingum framgöngu og efldu menningarlíf landans. En ekkert bar á þessum mögnuðu afrekum í fréttaannál RÚV. Ekki einu sinni því að næstum tuttuguogfimm milljónir manna hlusta nú vikulega á Laufey. 25.000.000! Já, og allt hitt Þá eru ónefndar aðrar sviðslistir, málaralist, hannyrðir, skúlptúr og margt annað sem standa utan míns sérsviðs en fréttastofa RÚV ætti auðvitað að hafa burði til að gera skýr skil. Og allar þær stóráhugaverðu rannsóknir íslensks fræðafólks, innan háskólanna og utan, sem dansa á mörkum vísinda og menningar. Hvað bar hæst í þjóðfræðirannsóknum ársins? Hverjar eru nýjustu kenningar sagnfræðinga um landnám? Hafa félagsfræðingar komist nær íslensku þjóðarsálinni? Ekki virðist RÚV hafa áhuga á að gera þessum rannsóknum hátt undir höfði. Mikilvægi menningarumfjöllunar Á tímum þar sem menning og listir eiga rækilega undir högg að sækja, þar sem skjalasöfn eru lögð niður, fjármagn til hug- og félagsvísindavísinda er sífellt skorið niður, allsherjarkannanir sýna síversnandi læsi barnanna okkar og gríðarhá skólagjöld halda efnilegu framtíðarlistafólki frá listnámi; á tímum þar sem fréttamiðlar falla unnvörpum, þar á meðal allöflug menningarritstjórn Fréttablaðsins, þarf Ríkisútvarpið að taka hlutverk sitt sem menningarmiðill alvarlega. Höfundur er sagnfræðingur, bókavörður og básúnuleikari, sem og formaður Pírata í Kópavogi Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Menning Ríkisútvarpið Fjölmiðlar Mest lesið Opið hús fyrir útvalda Björn Brynjúlfur Björnsson Skoðun Norska leiðin hefur gefist vel – í Póllandi Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun 120km hraði á Keflavíkurveginum og netsölur með áfengi Jón Páll Haraldsson Skoðun Af hverju hræðist fólk kynjafræði? Eydís Ásbjörnsdóttir Skoðun Auðbeldi SFS Örn Bárður Jónsson Skoðun Af hverju er Framsóknarfólk hamingjusamast? Árelía Eydís Guðmundsdóttir Skoðun Skjárinn og börnin Daðey Albertsdóttir,Silja Björk Egilsdóttir,Skúli Bragi Geirdal Skoðun Lausnin liggur fyrir – Landspítali þarf að stíga skrefið Sandra B. Franks Skoðun „Er stjúpmamma þín vond eins og í Öskubusku?“ Hafdís Bára Ólafsdóttir Skoðun Hópnauðganir/svartheimar! Davíð Bergmann Skoðun Skoðun Skoðun 120km hraði á Keflavíkurveginum og netsölur með áfengi Jón Páll Haraldsson skrifar Skoðun Lausnin liggur fyrir – Landspítali þarf að stíga skrefið Sandra B. Franks skrifar Skoðun Auðbeldi SFS Örn Bárður Jónsson skrifar Skoðun Skjárinn og börnin Daðey Albertsdóttir,Silja Björk Egilsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun „Er stjúpmamma þín vond eins og í Öskubusku?“ Hafdís Bára Ólafsdóttir skrifar Skoðun Af hverju er Framsóknarfólk hamingjusamast? Árelía Eydís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Norska leiðin hefur gefist vel – í Póllandi Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Opið hús fyrir útvalda Björn Brynjúlfur Björnsson skrifar Skoðun Af hverju hræðist fólk kynjafræði? Eydís Ásbjörnsdóttir skrifar Skoðun Hlustum á okkar landsliðskonur - sýnum Ísrael rauða spjaldið Hrönn G. Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar Skoðun Hópnauðganir/svartheimar! Davíð Bergmann skrifar Skoðun Valdið og samvinnuhugsjónin Kjartan Helgi Ólafsson skrifar Skoðun NPA breytti lífinu mínu Sveinbjörn Eggertsson skrifar Skoðun Hefur þú tilkynnt um ofbeldi gegn barni? Alfa Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Gildi kærleika og mannúðar Toshiki Toma skrifar Skoðun Hvernig tryggjum við samkeppnishæfni þjóðar? Jón Skafti Gestsson skrifar Skoðun Í minningu Frans páfa - sem tók sér nafn verndardýrlings dýra og náttúru Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Flottu kjötauglýsingarnar í blöðunum... Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Grafarvogsgremjan Þorlákur Axel Jónsson skrifar Skoðun Er ég að svindla? – Um sambýli manns og gervigreindar í sköpun og þekkingu Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Fjármögnuðu stríðsvél Rússlands Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hugleiðingar á páskum Ámundi Loftsson skrifar Skoðun Gremjan í Grafarvogi Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Samlokan á borðinu: Hugleiðingar á föstudeginn langaum sjónvarpsþættina Adolescence Skúli Ólafsson skrifar Skoðun Móttaka skemmtiferðaskipa - hlustað á íbúa Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar Skoðun Námsfærni nemenda í íslenskum skólum: Eigum við að lækka rána? Sigríður Ólafsdóttir skrifar Skoðun Snorri byggir skoðun á skólakerfinu á reynslusögum annarra en Guðrún vitnar í ritrýndar heimildir Davíð Routley skrifar Skoðun Þegar mannshjörtun mætast Jóna Hrönn Bolladóttir,Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Horft til einkunna og annarra þátta við innritun í framhaldsskóla Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Kristján á Sprengisandi lendir í ágjöf Björn Ólafsson skrifar Sjá meira
Í gær, á gamlárskvöld, mátti sjá í Ríkissjónvarpinu hinn árlega fréttaannáll og á undan honum íþróttaannálinn. Af nógu var að taka, enda var 2023 viðburðaríkt ár, og báðir annálar því yfirgripsmiklir. Þó sætir furðu hve lítið pláss menning og listir fengu í þessu ársuppgjöri. Íþróttir voru lagðar að jöfnu við allar aðrar fréttir ársins en vart drepið á menningarviðburðum liðins árs. Og þó var árið 2023 yfirfullt af hvers kyns menningarhápunktum. Listir hins ritaða orðs Á sviði ritlistarinnar þreyttu efnileg skáld og rithöfundar á borð við Birnu Stefánsdóttur og Þórdísi Helgadóttur frumraunir sínar, báðar við góðar viðtökur og verðlaun, með verkum sínum Örverpi og Armeló. Rótgrónir rithöfundar, s.s. Auður Ava, Gyrðir og Einar Kárason, sendu frá sér verk á heimsmælikvarða og mörk bókmenntaformsins voru teygð í verkum á borð við Kjöt Braga Páls. Vigdís Grímsdóttir sló á hjartastrengi lesenda og Sigríður Hagalín, Bergþóra Snæbjörnsdóttir og fleiri köfuðu í tilvistarvitund Íslendinga. Sjaldan, ef nokkurn tímann, hafa jafnmargar hálfsögulegar skáldsögur komið út og eru þær flestallar prýðisgóðar. Ekki fór nokkuð fyrir þeim og öllum hinum bókmenntaverkunum sem komu út á árinu í yfirliti Ríkissjónvarpsins. Klassík, popp og hvaðeina Upprennandi tónlistarfólk hélt áfram að að gera það gott innanlands og utan. Kári Egilsson sendi frá sér frumraunina Palmtrees in the snow í upphafi árs og jazzplötuna Óróapúls stuttu seinna. Greinilegt er að þar er á ferð mikilvægur hlekkur í framtíð íslenskrar tónlistar. Laufey Lín brilleraði á alþjóðavettvangi með jazzpopp-blöndum sínum og er nú meðal mestáheyrðu tónlistarmanna Spotify. Ekki bara á Íslandi heldur í gervöllum heiminum, og fjöldinn heldur áfram að hækka. Una Torfadóttir, Elín Hall og hljómsveitin Flott gerðu það gott með plötum, lögum og tónleikum ásamt fjöldamörgum öðrum en fúttið í umfjöllunina vantar. Sinfóníuhljómsveit Íslands hélt marga velheppnaða tónleika með upprennandi og rótföstum tónlistarmönnum, innfluttum og innfæddum, og kynnti hlustendur fyrir nýjum verkum á sviði klassískrar tónlistar. Þá lék Sinfóníuhljómsveit Norðurlands inn á fjölda alþjóðlegra list- og afþreyingarverkefna og fagnaði 30 ára afmæli sínu með glæsilegum tónleikum undir stjórn stjörnustjórnandans Bjarna Frímanns Bjarnasonar. Fjölmargar áhugamannasveitir, klassískar, jazz-, popp og hvaðeina, héldu tugi vel heppnaðra tónleika um allt land sem skemmtu almenningi, veittu nýgræðingum framgöngu og efldu menningarlíf landans. En ekkert bar á þessum mögnuðu afrekum í fréttaannál RÚV. Ekki einu sinni því að næstum tuttuguogfimm milljónir manna hlusta nú vikulega á Laufey. 25.000.000! Já, og allt hitt Þá eru ónefndar aðrar sviðslistir, málaralist, hannyrðir, skúlptúr og margt annað sem standa utan míns sérsviðs en fréttastofa RÚV ætti auðvitað að hafa burði til að gera skýr skil. Og allar þær stóráhugaverðu rannsóknir íslensks fræðafólks, innan háskólanna og utan, sem dansa á mörkum vísinda og menningar. Hvað bar hæst í þjóðfræðirannsóknum ársins? Hverjar eru nýjustu kenningar sagnfræðinga um landnám? Hafa félagsfræðingar komist nær íslensku þjóðarsálinni? Ekki virðist RÚV hafa áhuga á að gera þessum rannsóknum hátt undir höfði. Mikilvægi menningarumfjöllunar Á tímum þar sem menning og listir eiga rækilega undir högg að sækja, þar sem skjalasöfn eru lögð niður, fjármagn til hug- og félagsvísindavísinda er sífellt skorið niður, allsherjarkannanir sýna síversnandi læsi barnanna okkar og gríðarhá skólagjöld halda efnilegu framtíðarlistafólki frá listnámi; á tímum þar sem fréttamiðlar falla unnvörpum, þar á meðal allöflug menningarritstjórn Fréttablaðsins, þarf Ríkisútvarpið að taka hlutverk sitt sem menningarmiðill alvarlega. Höfundur er sagnfræðingur, bókavörður og básúnuleikari, sem og formaður Pírata í Kópavogi
Skoðun Hlustum á okkar landsliðskonur - sýnum Ísrael rauða spjaldið Hrönn G. Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar
Skoðun Í minningu Frans páfa - sem tók sér nafn verndardýrlings dýra og náttúru Árni Stefán Árnason skrifar
Skoðun Er ég að svindla? – Um sambýli manns og gervigreindar í sköpun og þekkingu Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar
Skoðun Samlokan á borðinu: Hugleiðingar á föstudeginn langaum sjónvarpsþættina Adolescence Skúli Ólafsson skrifar
Skoðun Námsfærni nemenda í íslenskum skólum: Eigum við að lækka rána? Sigríður Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Snorri byggir skoðun á skólakerfinu á reynslusögum annarra en Guðrún vitnar í ritrýndar heimildir Davíð Routley skrifar
Skoðun Horft til einkunna og annarra þátta við innritun í framhaldsskóla Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar