Breytingar á lögum um útlendinga – neikvæð áhrif á réttindi og vernd barna á flótta Eva Bjarnadóttir og Sigurður Árnason skrifa 3. júní 2024 15:31 Félagasamtök sem vinna að bættum réttindum barna, hvetja til þess að frumvarp um breytingar á lögum um útlendinga sem nú er til meðferðar á Alþingi Íslendinga verði ekki samþykkt án breytinga. Samtökin telja að tilteknar breytingar sem lagðar eru til í frumvarpinu muni hafa neikvæð áhrif á réttindi barna sem sækja um alþjóðlega vernd á Íslandi og börn fólks sem veitt er vernd á Íslandi. Sérstakar ástæður Mál 11 ára gamals drengs frá Palestínu sem greindur er með Duchenne vöðvarýrnun og endursenda á til Spánar samkvæmt ákvörðun Útlendingastofnunar og úrskurði kærunefndar útlendingamála hefur verið til umfjöllunar í fjölmiðlum undanfarið. Að mati okkar er um að ræða mál sem sýnir að hluta til hætturnar sem felast í tillögum frumvarpsins. Í frumvarpinu er lagt til að felld verði brott úr lögum um útlendinga heimild stjórnvalda til að falla frá endursendingu með vísan til “sérstakra ástæðna” í málum umsækjenda um alþjóðlega vernd. Um er að ræða heimild sem hefur á liðnum árum forðað fjölda einstaklinga, þ.m.t. börnum í sérstaklega viðkvæmri stöðu, frá því að vera send úr landi í ómannúðlegar aðstæður eða óvissu um öryggi sitt. Við hvetjum til þess að stjórnvöld nýti þessa heimild í máli drengsins og að löggjafinn tryggi að fallið verði frá áformum frumvarpsins um að fella ákvæðið úr lögum um útlendinga. Lengri bið barna eftir að sameinast foreldrum sínum Í frumvarpinu eru einnig lagðar til breytingar sem að okkar mati stofna í hættu rétti barna til að sameinast fjölskyldu sinni. Annars vegar er lagt til í frumvarpinu að þeir sem hafa sótt um eða verið veitt vernd í öðrum aðildarríkjum Schengen samstarfsins geti ekki fengið umsókn sína um vernd teknar til efnismeðferðar hér á landi á grundvelli „sérstakra tengsla“ þrátt fyrir að eiga fjölskyldumeðlim sem hefur hér dvalarleyfi. Enn fremur er lagt til í frumvarpinu að fólk sem hlýtur vernd hér á landi á grundvelli viðbótarverndar eða dvalarleyfis á grundvelli mannúðarsjónarmiða geti ekki sótt um dvalarleyfi fyrir fjölskyldur sínar fyrr en viðkomandi hefur haft dvalarleyfi hér á landi í tvö ár. Þetta mun augljóslega geta haft þau áhrif að börn verði fjarri foreldrum sínum í heil tvö ár áður en hægt yrði að leggja fram umsókn um slíka fjölskyldusameiningu. Oft yrði um það að ræða að börnin stæðu frammi fyrir sömu hættu í heimaríkinu þennan tveggja ára biðtíma sem var ástæðan fyrir flótta foreldrisins. Enn fremur er ljóst að það getur haft slæmar afleiðingar fyrir heilbrigði, þroska og öryggi barna að vera án umsjár foreldra sinna til langs tíma. Tekið skal fram að í frumvarpinu er mælt fyrir um undanþágur frá þessum biðtíma en að mati okkar er ljóst af lestri frumvarpsins að um ákaflega takmörkuð undnaþágutilvik er að ræða sem munu ekki veita nema einstaka börnum vernd frá áhrifum frumvarpsins. Við setningu laga á Alþingi og við töku ákvarðana í málum sem stjórnvöld hafa til meðferðar ber að tryggja börnum þau réttindi sem þau njóta samkvæmt Barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna sem hefur lagagildi hér á landi. Samkvæmt 3. gr. Barnasáttmálans skal það sem barni er fyrir bestu ávallt hafa forgang í slíkum málum. Samkvæmt 9. gr. Barnasáttmálans skulu aðildarríki hans tryggja að barn sé ekki skilið frá foreldrum sínum gegn vilja þeirra og í 10. gr. er kveðið á um að aðildarríki skuli með jákvæðu hugarfari, mannúðlega og með skjótum hætti afgreiða beiðni barns eða foreldris þess um að koma til eða fara frá aðildarríki vegna endurfundar fjölskyldu. Þá ber aðildarríkjum samkvæmt 22 gr. Barnasáttmálans að gera það sem í þeirra valdi stendur að sameina börn á flótta fjölskyldum sínum. Engum dytti í hug að aðskilnaður barns frá foreldrum sínum teldist almennt barni fyrir bestu. Á það jafnt við um börn fólks á flótta sem önnur börn. Við hvetjum til þess að ekki verði ýtt undir greinarmun þar á milli og að fallið verði frá áformum frumvarpsins um að rétti fólks sem fær vernd hér á landi til að sameinast fjölskyldum sínum verði seinkað um tvö ár. Löng málsmeðferð fyrir börn Samkvæmt núgildandi lögum um útlendinga skal taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar hafi umsækjandi ekki fengið endanlega niðurstöðu í máli sínu á stjórnsýslustigi innan 12 mánaða frá því að umsókn var lögð fram. Þegar um börn er að ræða er miðað við að endanleg niðurstaða hafi ekki fengist innan 10 mánaða. Ákvæði þessa efnis byggja meðal annars á því að ómannúðlegt þykir að láta umsækjendur bíða til langs tíma eftir niðurstöðu og ljóst er að það á sérstaklega við um börn. Með frumvarpinu er nú lagt til að þessi ákvæði verði felld úr lögunum. Við bendum á að núgildandi ákvæði voru ekki sett af tilefnislausu. Tafir á málsmeðferð hafa oft valdið því að þegar komið hefur til synjunar og brottflutnings barna úr landi hafi þau myndað sterk tengsl við nærsamfélag sitt, lært tungumálið og jafnvel ekki átt minningar um annað en að búa hér á landi. Við minnum á skyldu löggjafans og stjórnvalda til að hafa það sem börnum er fyrir bestu í forgangi og hvetur til þess að ekki verði horfið frá ákvæðum í lögum um útlendinga sem hafa þann tilgang að tryggja mannúðlega meðferð á umsóknum barna um alþjóðlega vernd. Eva Bjarnadóttir, teymisstjóri hjá UNICEF á Íslandi og Sigurður Árnason, lögfræðingur hjá ÖBÍ- réttindasamtök fyrir hönd: Barnaheill - Save the Children á Íslandi, Heimili og skóli, Mannréttindaskrifstofa Íslands, Rauði krossinn á Íslandi, Samfés, UNICEF á Íslandi, Þroskahjálp og ÖBÍ réttindasamtök. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Réttindi barna Alþingi Mest lesið Halldór 31.05.2025 Halldór Er ekki tími til kominn að tengja? Kristín María Birgisdóttir Skoðun Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir Skoðun Barnasáttmáli fyrir öll börn Guðný Björk Eydal,Paola Carenas Skoðun Til hamingju með sjómannadaginn Sigurjón Þórðarson Skoðun Tjáningarfrelsi, gagnrýni og Snorri Másson Birgir Orri Ásgrímsson Skoðun Ójafnvægið sem heimurinn býr við – og skellur á Bakka Erna Bjarnadóttir Skoðun Súrdeigsbrauð, ilmkjarnaolíur og Samtökin 78 Snorri Másson Skoðun Trollveiðar og veiðiráðgjöf Magnús Jónsson Skoðun Eins skýrt og það verður Jóna Hlíf Halldórsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Til hamingju með sjómannadaginn Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Er ekki tími til kominn að tengja? Kristín María Birgisdóttir skrifar Skoðun Barnasáttmáli fyrir öll börn Guðný Björk Eydal,Paola Carenas skrifar Skoðun Ójafnvægið sem heimurinn býr við – og skellur á Bakka Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Bensínstöðvardíll og Birkimelur Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Trollveiðar og veiðiráðgjöf Magnús Jónsson skrifar Skoðun Gríðarlegir hagsmunir í húfi Sigurður Ingi Jóhannsson skrifar Skoðun Skynsamleg forgangsröðun fjár Ragnhildur Jónsdóttir skrifar Skoðun Eins skýrt og það verður Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Tjáningarfrelsi, gagnrýni og Snorri Másson Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Að sameinast fjölskyldu sinni Guðrún Brynjólfsdóttir skrifar Skoðun Þögnin sem skapaði ótta – arfleifð Þórarins í Sameyki Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Súrdeigsbrauð, ilmkjarnaolíur og Samtökin 78 Snorri Másson skrifar Skoðun Eru forvarnir í hættu? Dagbjört Harðardóttir skrifar Skoðun Tveir alþingismenn og Gaza Sverrir Agnarsson skrifar Skoðun Hver borgar fyrir ódýrar lóðir? Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Erum við að lengja dauðann en ekki lífið? Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Mikill munur á aðgengi að líknarmeðferð í Evrópu Kristín Lára Ólafsdóttir skrifar Skoðun Sumarið verður nýtt vel til uppbyggingar snjóflóðavarna Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Verður það að vera Ísrael? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Dýravernd - frumbyggjahættir Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Stórstraumsfjara mæld - HMS ráðþrota Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Sýnum fordómum ekki umburðarlyndi Snorri Sturluson skrifar Skoðun Landbúnaður á tímamótum – Við þurfum nýja stefnu Guðjón Sigurbjartsson skrifar Skoðun Sjómenn til hamingju! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Leyfum mennskunni að sigra Anna Hildur Hildibrandsdóttir skrifar Skoðun Fjölskyldan fyrst Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Hvað er markaðsverð á fiski? Sverrir Haraldsson skrifar Skoðun Tími til kerfisbundinna breytinga í samfélagstúlkun – ákall til stjórnvalda Anna Karen Svövudóttir skrifar Sjá meira
Félagasamtök sem vinna að bættum réttindum barna, hvetja til þess að frumvarp um breytingar á lögum um útlendinga sem nú er til meðferðar á Alþingi Íslendinga verði ekki samþykkt án breytinga. Samtökin telja að tilteknar breytingar sem lagðar eru til í frumvarpinu muni hafa neikvæð áhrif á réttindi barna sem sækja um alþjóðlega vernd á Íslandi og börn fólks sem veitt er vernd á Íslandi. Sérstakar ástæður Mál 11 ára gamals drengs frá Palestínu sem greindur er með Duchenne vöðvarýrnun og endursenda á til Spánar samkvæmt ákvörðun Útlendingastofnunar og úrskurði kærunefndar útlendingamála hefur verið til umfjöllunar í fjölmiðlum undanfarið. Að mati okkar er um að ræða mál sem sýnir að hluta til hætturnar sem felast í tillögum frumvarpsins. Í frumvarpinu er lagt til að felld verði brott úr lögum um útlendinga heimild stjórnvalda til að falla frá endursendingu með vísan til “sérstakra ástæðna” í málum umsækjenda um alþjóðlega vernd. Um er að ræða heimild sem hefur á liðnum árum forðað fjölda einstaklinga, þ.m.t. börnum í sérstaklega viðkvæmri stöðu, frá því að vera send úr landi í ómannúðlegar aðstæður eða óvissu um öryggi sitt. Við hvetjum til þess að stjórnvöld nýti þessa heimild í máli drengsins og að löggjafinn tryggi að fallið verði frá áformum frumvarpsins um að fella ákvæðið úr lögum um útlendinga. Lengri bið barna eftir að sameinast foreldrum sínum Í frumvarpinu eru einnig lagðar til breytingar sem að okkar mati stofna í hættu rétti barna til að sameinast fjölskyldu sinni. Annars vegar er lagt til í frumvarpinu að þeir sem hafa sótt um eða verið veitt vernd í öðrum aðildarríkjum Schengen samstarfsins geti ekki fengið umsókn sína um vernd teknar til efnismeðferðar hér á landi á grundvelli „sérstakra tengsla“ þrátt fyrir að eiga fjölskyldumeðlim sem hefur hér dvalarleyfi. Enn fremur er lagt til í frumvarpinu að fólk sem hlýtur vernd hér á landi á grundvelli viðbótarverndar eða dvalarleyfis á grundvelli mannúðarsjónarmiða geti ekki sótt um dvalarleyfi fyrir fjölskyldur sínar fyrr en viðkomandi hefur haft dvalarleyfi hér á landi í tvö ár. Þetta mun augljóslega geta haft þau áhrif að börn verði fjarri foreldrum sínum í heil tvö ár áður en hægt yrði að leggja fram umsókn um slíka fjölskyldusameiningu. Oft yrði um það að ræða að börnin stæðu frammi fyrir sömu hættu í heimaríkinu þennan tveggja ára biðtíma sem var ástæðan fyrir flótta foreldrisins. Enn fremur er ljóst að það getur haft slæmar afleiðingar fyrir heilbrigði, þroska og öryggi barna að vera án umsjár foreldra sinna til langs tíma. Tekið skal fram að í frumvarpinu er mælt fyrir um undanþágur frá þessum biðtíma en að mati okkar er ljóst af lestri frumvarpsins að um ákaflega takmörkuð undnaþágutilvik er að ræða sem munu ekki veita nema einstaka börnum vernd frá áhrifum frumvarpsins. Við setningu laga á Alþingi og við töku ákvarðana í málum sem stjórnvöld hafa til meðferðar ber að tryggja börnum þau réttindi sem þau njóta samkvæmt Barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna sem hefur lagagildi hér á landi. Samkvæmt 3. gr. Barnasáttmálans skal það sem barni er fyrir bestu ávallt hafa forgang í slíkum málum. Samkvæmt 9. gr. Barnasáttmálans skulu aðildarríki hans tryggja að barn sé ekki skilið frá foreldrum sínum gegn vilja þeirra og í 10. gr. er kveðið á um að aðildarríki skuli með jákvæðu hugarfari, mannúðlega og með skjótum hætti afgreiða beiðni barns eða foreldris þess um að koma til eða fara frá aðildarríki vegna endurfundar fjölskyldu. Þá ber aðildarríkjum samkvæmt 22 gr. Barnasáttmálans að gera það sem í þeirra valdi stendur að sameina börn á flótta fjölskyldum sínum. Engum dytti í hug að aðskilnaður barns frá foreldrum sínum teldist almennt barni fyrir bestu. Á það jafnt við um börn fólks á flótta sem önnur börn. Við hvetjum til þess að ekki verði ýtt undir greinarmun þar á milli og að fallið verði frá áformum frumvarpsins um að rétti fólks sem fær vernd hér á landi til að sameinast fjölskyldum sínum verði seinkað um tvö ár. Löng málsmeðferð fyrir börn Samkvæmt núgildandi lögum um útlendinga skal taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar hafi umsækjandi ekki fengið endanlega niðurstöðu í máli sínu á stjórnsýslustigi innan 12 mánaða frá því að umsókn var lögð fram. Þegar um börn er að ræða er miðað við að endanleg niðurstaða hafi ekki fengist innan 10 mánaða. Ákvæði þessa efnis byggja meðal annars á því að ómannúðlegt þykir að láta umsækjendur bíða til langs tíma eftir niðurstöðu og ljóst er að það á sérstaklega við um börn. Með frumvarpinu er nú lagt til að þessi ákvæði verði felld úr lögunum. Við bendum á að núgildandi ákvæði voru ekki sett af tilefnislausu. Tafir á málsmeðferð hafa oft valdið því að þegar komið hefur til synjunar og brottflutnings barna úr landi hafi þau myndað sterk tengsl við nærsamfélag sitt, lært tungumálið og jafnvel ekki átt minningar um annað en að búa hér á landi. Við minnum á skyldu löggjafans og stjórnvalda til að hafa það sem börnum er fyrir bestu í forgangi og hvetur til þess að ekki verði horfið frá ákvæðum í lögum um útlendinga sem hafa þann tilgang að tryggja mannúðlega meðferð á umsóknum barna um alþjóðlega vernd. Eva Bjarnadóttir, teymisstjóri hjá UNICEF á Íslandi og Sigurður Árnason, lögfræðingur hjá ÖBÍ- réttindasamtök fyrir hönd: Barnaheill - Save the Children á Íslandi, Heimili og skóli, Mannréttindaskrifstofa Íslands, Rauði krossinn á Íslandi, Samfés, UNICEF á Íslandi, Þroskahjálp og ÖBÍ réttindasamtök.
Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir Skoðun
Skoðun Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir skrifar
Skoðun Tími til kerfisbundinna breytinga í samfélagstúlkun – ákall til stjórnvalda Anna Karen Svövudóttir skrifar
Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir Skoðun