Börn eða bissness Bryndís Jónsdóttir skrifar 26. júlí 2024 12:31 Þá er komið að því aftur, PISA niðurstöðurnar komnar og þjóðfélagið nötrar. Umræðan fer af stað, misvönduð, misgáfuleg og misgagnleg. Einhverjir kalla nú eftir því að skólastarf verði metið eins og starfsemi fyrirtækja á samkeppnismarkaði og mig langar að ávarpa aðeins þær vangaveltur. Skólastarf í stöðugri þróun Þeir sem þekkja starf grunnskólanna á Íslandi vita að stöðug þróun og endurskoðun á sér stað innan þeirra. Ytra og innra mat, rannsóknir, endurmenntun, kennaraþing, samvinna kennara þvert á skóla, Facebook hópar um skólamál, allt eru þetta leiðir til að læra meira og meta og deila þekkingu, aðferðum og lausnum frá skóla til skóla, frá kennara til kennara. Þekkingarþorsti kennara, samviskusemi, óeigingirni þeirra við að deila eigin efni og aðferðum með öðrum, umhyggja og stöðug viðleitni í að gera betur fyrir nemendur sína tekur um margt fram þeirri vinnustaðamenningu sem ég hef kynnst og heyrt af á öðrum vinnustöðum. Af einhverjum ástæðum virðist þó tilhneyging til að kenna kennurum einum um þegar námsárangur er ekki eftir væntingum. Þeim er jafnvel borið á brýn að bera ekki hagsmuni nemenda sinna fyrir brjósti heldur eingöngu sína eigin. Það eru hins vegar fleiri breytur sem þarf að skoða þegar námsárangur er skoðaður. Hvað er árangur? Kennarar fá afar mismunandi verkefni í fangið frá ári til árs og flestir meta sennilega ekki sinn besta árangur í starfi út frá meðaleinkunn nemenda sinna. Barn sem tekur framförum, fær áhuga á nýjum viðfangsefnum, sýnir þrautseigju og samstarfshæfni, öðlast sjálfstraust til að takast á við æ flóknari verkefni er ekki endilega barnið með hæstu einkunnirnar en kannski það barn sem kennari telur sig hafa náð mestum árangri með. Börn koma með mismunandi veganesti í skólann og það er ekki raunhæf krafa að þeim sé öllum skilað út í lífið á nákvæmlega sama stað að lokinni grunnskólagöngu þótt kennarar reyni að sjálfsögðu sitt besta. Grunnskólar eru ekki sambærilegir við fyrirtæki í samkeppnisrekstri og það eru fráleit viðmið um gæði skólastarfs að horfa einungis til samræmdra meðaleinkunna nemenda í einstökum fögum. Afhverju segi ég fráleit? Því viðfangsefni grunnskólanna eru manneskjur, flókin, margbreytileg og einstök börn með mismunandi bakgrunn, börn sem glíma við námsvanda, tilfinningavanda og/eða hegðunarvanda, börn sem tala ekki íslensku og börn sem fá mismikinn stuðning, aðhald, ást og hvatningu heimafyrir. Í grunnskólum sjáum við alla flóru mannlífsins og námsárangur í skólum sveiflast á milli ára í takt við þá staðreynd. Öll börn eiga rétt á námi við sitt hæfi í skóla án aðgreiningar. Að stilla skólum upp í samkeppni hver við annan út frá fáum breytum er góð leið til að auka misrétti og stéttaskiptingu. Að viðurkenna að skólarnir standi frammi fyrir mjög svo misflóknum verkefnum og að horfa þurfi til þess þegar kemur að faglegum og fjárhagslegum stuðningi við þá er mun betur til þess fallið að bæta skólastarf og nám fyrir alla nemendur. Samræmt mat á skólastarfi er af hinu góða ef tilgangurinn er raunverulega sá að gera alla skóla betri fyrir öll börn en ekki að draga skólana í dilka. Allir í Versló? Ef við ætlum að meta skóla og störf kennara út frá samræmdum prófum stöndum við þá kannski frammi fyrir því að einhver börn verði talin óæskileg því þau draga niður meðaleinkunnina. Munu skólar vísa frá sér börnum sem þannig er ástatt um? Munu kennarar neita að kenna einhverjum bekkjum eða árgöngum sem þeir vita að muni ekki uppfylla kröfur um háa meðaleinkunn á samræmdum prófum vitandi að störf þeirra verði metin eftir þeim mælikvarða? Munu kennarar halda áfram að hrökklast úr starfi út af álagi og óraunhæfum kröfum? Hverju viljum við....... hverju munum við ná fram með slíkri samkeppni? Á eina markmið grunnskólanna að vera að undirbúa nemendur fyrir nám í Versló? Það má gera betur Auðvitað viljum við öll auka gæði skólastarfs og bæta námsárangur. Auðvitað viljum við að drengir geti lesið sér til gagns og stúlkur glími ekki við kvíða alla skólagönguna. Þetta er viðfangsefni kennara í starfi alla daga. Það er hins vegar ekki einkamál kennara og skóla heldur samfélagsverkefni. Dettum heldur ekki í þá gryfju að stilla skólum og foreldrum upp sem andstæðum pólum þar sem foreldrið gerir kröfurnar og skólinn einn ber skyldurnar. Menntun barna og farsæld þeirra í leik og starfi verður að vera samstarfsverkefni heimila og skóla þar sem báðir aðilar leggja sitt af mörkum og bera sameiginlega ábyrgð. Það má alltaf gera betur. Það er mikilvægt að rýna til gagns og meta gæði starfsins, skólastarf er þar ekki undanskilið. En við þurfum að átta okkur á því víðtæka hlutverki sem grunnskólinn gegnir í samfélaginu og forsendur matsins þurfa að endurspegla það. Það starf sem fer fram í grunnskólum á ekkert skylt við samkeppnisrekstur. Börn eiga ekkert skylt við bisness. Höfundur er þriggja barna móðir og grunnskólakennari með fjölbreytta starfsreynslu Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skóla- og menntamál Grunnskólar Framhaldsskólar Mest lesið Opið bréf til Einars Þorsteinssonar og Hildar Björnsdóttur - Hafið þið enga sómakennd? Linda Ósk Sigurðardóttir Skoðun Hafnaðir þú Margrét Sanders? Páll Erlingsson,María Petrína Berg,Fjóla Ævarsdóttir,Sigrún Gróa Magnúsdóttir Skoðun Hugleiðing á konudag Sigurður Ingi Arnars Unuson Skoðun Stétt með stétt? Helgi Áss Grétarsson Skoðun Áfram kennarar! Kristbjörg Þórisdóttir,Bragi Reynir Sæmundsson Skoðun Viðbrögð barna við sorg Matthildur Bjarnadóttir Skoðun Áfastur plasttappi lýðræðisins? Ingunn Björnsdóttir Skoðun Landshornalýðurinn á Hálsunum Hákon Gunnarsson Skoðun Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir til formanns Sjálfstæðisflokksins -Kraftur nýrra tíma Svanur Guðmundsson Skoðun Plasttappamálið og skrækjandi þingmenn Birgir Dýrfjörð Skoðun Skoðun Skoðun Plasttappamálið og skrækjandi þingmenn Birgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Áfastur plasttappi lýðræðisins? Ingunn Björnsdóttir skrifar Skoðun Stétt með stétt? Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Áfram kennarar! Kristbjörg Þórisdóttir,Bragi Reynir Sæmundsson skrifar Skoðun Landshornalýðurinn á Hálsunum Hákon Gunnarsson skrifar Skoðun Minni kvenna - lofræða gervigreindar til hinnar íslensku konu Steinar Birgisson skrifar Skoðun Forvarnarsamtök óska skýringa á seinagangi Árni Einarsson skrifar Skoðun Hugleiðing á konudag Sigurður Ingi Arnars Unuson skrifar Skoðun Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir til formanns Sjálfstæðisflokksins -Kraftur nýrra tíma Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Hafnaðir þú Margrét Sanders? Páll Erlingsson,María Petrína Berg,Fjóla Ævarsdóttir,Sigrún Gróa Magnúsdóttir skrifar Skoðun Viðbrögð barna við sorg Matthildur Bjarnadóttir skrifar Skoðun Hvort er meira í anda Sjálfstæðisflokksins? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Áslaug Arna er leiðtoginn sem Sjálfstæðisflokkurinn þarf Hafrún Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Aðgát skal höfð... Hildur Þöll Ágústsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til Einars Þorsteinssonar og Hildar Björnsdóttur - Hafið þið enga sómakennd? Linda Ósk Sigurðardóttir skrifar Skoðun Sameinumst – stétt með stétt Sævar Jónsson skrifar Skoðun Opið bréf til bæjarstjóra Kópavogs Ágústa Dröfn Kristleifsdóttir skrifar Skoðun Stjórn Sambands íslenskra sveitarfélaga er sama um menntun barna en hvað með foreldra? Helga C Reynisdóttir skrifar Skoðun Söngvakeppnin og hömlulaus áfengisdýrkun Björn Sævar Einarsson skrifar Skoðun Íþróttastarf fyrir alla Guðmundur Sigurbergsson,Ingvar Sverrisson,Hrafnkell Marínósson skrifar Skoðun Á hlóðum Mennta- og barnamálaráðuneytisins Meyvant Þórólfsson skrifar Skoðun Að verja friðinn Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun 12 spor ríkisstjórnarinnar Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Færni í nýsköpun krefst þjálfunar Ingibjörg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Þorgerður áttar sig á gildi fullveldisins Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Góðir vegir – Aukin lífsgæði og blómlegt atvinnulíf Edda Rut Björnsdóttir skrifar Skoðun Háskóli Íslands fyrir öll - Rektorsframboð Silju Báru Ólöf Bjarki Antons og Atli María Kjeld skrifar Skoðun Áfastur plasttappi lýðræðisins Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Um Varasjóð VR Flosi Eiríksson skrifar Skoðun Töfrakista tækifæranna Hrefna Óskarsdóttir skrifar Sjá meira
Þá er komið að því aftur, PISA niðurstöðurnar komnar og þjóðfélagið nötrar. Umræðan fer af stað, misvönduð, misgáfuleg og misgagnleg. Einhverjir kalla nú eftir því að skólastarf verði metið eins og starfsemi fyrirtækja á samkeppnismarkaði og mig langar að ávarpa aðeins þær vangaveltur. Skólastarf í stöðugri þróun Þeir sem þekkja starf grunnskólanna á Íslandi vita að stöðug þróun og endurskoðun á sér stað innan þeirra. Ytra og innra mat, rannsóknir, endurmenntun, kennaraþing, samvinna kennara þvert á skóla, Facebook hópar um skólamál, allt eru þetta leiðir til að læra meira og meta og deila þekkingu, aðferðum og lausnum frá skóla til skóla, frá kennara til kennara. Þekkingarþorsti kennara, samviskusemi, óeigingirni þeirra við að deila eigin efni og aðferðum með öðrum, umhyggja og stöðug viðleitni í að gera betur fyrir nemendur sína tekur um margt fram þeirri vinnustaðamenningu sem ég hef kynnst og heyrt af á öðrum vinnustöðum. Af einhverjum ástæðum virðist þó tilhneyging til að kenna kennurum einum um þegar námsárangur er ekki eftir væntingum. Þeim er jafnvel borið á brýn að bera ekki hagsmuni nemenda sinna fyrir brjósti heldur eingöngu sína eigin. Það eru hins vegar fleiri breytur sem þarf að skoða þegar námsárangur er skoðaður. Hvað er árangur? Kennarar fá afar mismunandi verkefni í fangið frá ári til árs og flestir meta sennilega ekki sinn besta árangur í starfi út frá meðaleinkunn nemenda sinna. Barn sem tekur framförum, fær áhuga á nýjum viðfangsefnum, sýnir þrautseigju og samstarfshæfni, öðlast sjálfstraust til að takast á við æ flóknari verkefni er ekki endilega barnið með hæstu einkunnirnar en kannski það barn sem kennari telur sig hafa náð mestum árangri með. Börn koma með mismunandi veganesti í skólann og það er ekki raunhæf krafa að þeim sé öllum skilað út í lífið á nákvæmlega sama stað að lokinni grunnskólagöngu þótt kennarar reyni að sjálfsögðu sitt besta. Grunnskólar eru ekki sambærilegir við fyrirtæki í samkeppnisrekstri og það eru fráleit viðmið um gæði skólastarfs að horfa einungis til samræmdra meðaleinkunna nemenda í einstökum fögum. Afhverju segi ég fráleit? Því viðfangsefni grunnskólanna eru manneskjur, flókin, margbreytileg og einstök börn með mismunandi bakgrunn, börn sem glíma við námsvanda, tilfinningavanda og/eða hegðunarvanda, börn sem tala ekki íslensku og börn sem fá mismikinn stuðning, aðhald, ást og hvatningu heimafyrir. Í grunnskólum sjáum við alla flóru mannlífsins og námsárangur í skólum sveiflast á milli ára í takt við þá staðreynd. Öll börn eiga rétt á námi við sitt hæfi í skóla án aðgreiningar. Að stilla skólum upp í samkeppni hver við annan út frá fáum breytum er góð leið til að auka misrétti og stéttaskiptingu. Að viðurkenna að skólarnir standi frammi fyrir mjög svo misflóknum verkefnum og að horfa þurfi til þess þegar kemur að faglegum og fjárhagslegum stuðningi við þá er mun betur til þess fallið að bæta skólastarf og nám fyrir alla nemendur. Samræmt mat á skólastarfi er af hinu góða ef tilgangurinn er raunverulega sá að gera alla skóla betri fyrir öll börn en ekki að draga skólana í dilka. Allir í Versló? Ef við ætlum að meta skóla og störf kennara út frá samræmdum prófum stöndum við þá kannski frammi fyrir því að einhver börn verði talin óæskileg því þau draga niður meðaleinkunnina. Munu skólar vísa frá sér börnum sem þannig er ástatt um? Munu kennarar neita að kenna einhverjum bekkjum eða árgöngum sem þeir vita að muni ekki uppfylla kröfur um háa meðaleinkunn á samræmdum prófum vitandi að störf þeirra verði metin eftir þeim mælikvarða? Munu kennarar halda áfram að hrökklast úr starfi út af álagi og óraunhæfum kröfum? Hverju viljum við....... hverju munum við ná fram með slíkri samkeppni? Á eina markmið grunnskólanna að vera að undirbúa nemendur fyrir nám í Versló? Það má gera betur Auðvitað viljum við öll auka gæði skólastarfs og bæta námsárangur. Auðvitað viljum við að drengir geti lesið sér til gagns og stúlkur glími ekki við kvíða alla skólagönguna. Þetta er viðfangsefni kennara í starfi alla daga. Það er hins vegar ekki einkamál kennara og skóla heldur samfélagsverkefni. Dettum heldur ekki í þá gryfju að stilla skólum og foreldrum upp sem andstæðum pólum þar sem foreldrið gerir kröfurnar og skólinn einn ber skyldurnar. Menntun barna og farsæld þeirra í leik og starfi verður að vera samstarfsverkefni heimila og skóla þar sem báðir aðilar leggja sitt af mörkum og bera sameiginlega ábyrgð. Það má alltaf gera betur. Það er mikilvægt að rýna til gagns og meta gæði starfsins, skólastarf er þar ekki undanskilið. En við þurfum að átta okkur á því víðtæka hlutverki sem grunnskólinn gegnir í samfélaginu og forsendur matsins þurfa að endurspegla það. Það starf sem fer fram í grunnskólum á ekkert skylt við samkeppnisrekstur. Börn eiga ekkert skylt við bisness. Höfundur er þriggja barna móðir og grunnskólakennari með fjölbreytta starfsreynslu
Opið bréf til Einars Þorsteinssonar og Hildar Björnsdóttur - Hafið þið enga sómakennd? Linda Ósk Sigurðardóttir Skoðun
Hafnaðir þú Margrét Sanders? Páll Erlingsson,María Petrína Berg,Fjóla Ævarsdóttir,Sigrún Gróa Magnúsdóttir Skoðun
Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir til formanns Sjálfstæðisflokksins -Kraftur nýrra tíma Svanur Guðmundsson Skoðun
Skoðun Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir til formanns Sjálfstæðisflokksins -Kraftur nýrra tíma Svanur Guðmundsson skrifar
Skoðun Hafnaðir þú Margrét Sanders? Páll Erlingsson,María Petrína Berg,Fjóla Ævarsdóttir,Sigrún Gróa Magnúsdóttir skrifar
Skoðun Opið bréf til Einars Þorsteinssonar og Hildar Björnsdóttur - Hafið þið enga sómakennd? Linda Ósk Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Stjórn Sambands íslenskra sveitarfélaga er sama um menntun barna en hvað með foreldra? Helga C Reynisdóttir skrifar
Skoðun Íþróttastarf fyrir alla Guðmundur Sigurbergsson,Ingvar Sverrisson,Hrafnkell Marínósson skrifar
Skoðun Háskóli Íslands fyrir öll - Rektorsframboð Silju Báru Ólöf Bjarki Antons og Atli María Kjeld skrifar
Opið bréf til Einars Þorsteinssonar og Hildar Björnsdóttur - Hafið þið enga sómakennd? Linda Ósk Sigurðardóttir Skoðun
Hafnaðir þú Margrét Sanders? Páll Erlingsson,María Petrína Berg,Fjóla Ævarsdóttir,Sigrún Gróa Magnúsdóttir Skoðun
Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir til formanns Sjálfstæðisflokksins -Kraftur nýrra tíma Svanur Guðmundsson Skoðun