Sársaukafull vaxtarmörk Berglind Ósk Guðmundsdóttir skrifar 26. september 2024 16:33 Verðbólgan er að hjaðna. Án húsnæðisliðar er verðbólgan 3,6% en með húsnæði 6%. Þegar verð á húsnæði drífur áfram verðbólguna, og þar af leiðandi vextina, er ekki að undra að margir leggi orð í belg og beri á borð ýmsar misgóðar lausnir. Flestum er okkur þó ljóst að skortur á húsnæði verður ekki leystur með því að fikta í vísitölu neysluverðs, heldur með því að leita allra raunhæfra leiða til að stuðla að auknu framboði húsnæðis til frambúðar. Framboðsvandinn verður aftur á móti ekki leystur á einum degi. Stöðugt þarf að vinna í því að tryggja nægt framboð, takmarka flöskuhálsa í uppbyggingu og vinna jafnframt ötullega að því að koma í veg fyrir öfgafullar sveiflur. Engar skyndilausnir eru til í þeim efnum. Að eiga eða leigja Í nýrri mánaðarskýrslu Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar (HMS) kemur fram að innan við einn af hverjum tíu leigjendum vill vera á leigumarkaði og hefur hlutfallið farið hratt lækkandi síðastliðin ár. Samhliða hefur húsnæðisstuðningur hins opinbera hins vegar tekið verulegum breytingum og stuðningur runnið í meira mæli til leigjenda en eigenda íbúðarhúsnæðis. Skýtur það skökku við. Það er okkur sjálfstæðismönnum kappsmál að hjálpa fólki að hjálpa sér sjálft, og að hjálpa þeim sem hjálp þurfa. Kjósi fólk að eiga húsnæði í stað þess að leigja er það vel. Eðlilegt er að einstaklingar hafi til þess val um að nýta úrræði eins og skattfrjálsa ráðstöfun séreignarsparnaðar við kaup og fjármögnun. Slíkt úrræði hefur verið lögfest fyrir fyrstu kaupendur og engin áform um breytingar í þeim efnum. Ég tel hins vegar einsýnt að áfram þurfi að tryggja að einstaklingar geti nýtt almenna skattfrjálsa ráðstöfun séreignarsparnaðar inn á húsnæðislán sín. Sú aðgerð hefur haft jákvæð áhrif á eignastöðu fólks almennt og verður ekki séð að tilefni sé til að vega að því úrræði nú, sérílagi með hliðsjón af ríkjandi efnahagsástandi. Jafnvægi eða lognið á undan storminum? Rétt er að ítreka hér að þröskuldurinn sem ungt fólk, og annað, stendur frammi fyrir þegar kemur að því að eignast húsnæði hefur hækkað að undanförnu en hann verður ekki lækkaður að neinu ráði til frambúðar nema unnið sé í átt að auknu framboði af húsnæði. Í áðurnefndri skýrslu HMS kemur fram að helmingi færri íbúðir eru í byggingu á höfuðborgarsvæðinu en áætlanir sveitarfélaga gerðu ráð fyrir og vísbendingar um minna framboð á næstu árum. Alls eru um 16,8% færri íbúðir í byggingu en á sama tíma í fyrra og merki um að verktakar séu farnir að leggja áherslu á að klára þær framkvæmdir sem þegar eru hafnar í stað þess að leggja grunn að nýjum. Á sama tíma er eftirspurn enn mikil. Þrátt fyrir það er talað um að jafnvægi sé loks að myndast á húsnæðismarkaði. Ég óttast þvert á móti að meint jafnvægi sé í reynd lognið á undan storminum. Heimatilbúnir flöskuhálsar Óstöðugleiki á húsnæðismarkaði er enginn nýlunda, né séríslenskt fyrirbæri, og því ekki að undra að margir spyrji sig hvort að skammtaeðlisfræðing þurfi til að finna lausn á málinu. Fyrrverandi innviðaráðherra, nú fjármála- og efnahagsráðherra, skipaði m.a. í fjölmarga stýrihópa um einföldun á byggingarreglugerð en enn bólar ekkert á afrakstri þeirrar vinnu. Liggur þó fyrir að þröngir skipulagsskilmálar, tímafrekt leyfisveitingaferli ásamt sölu og framsali á lóðum séu meðal helstu úrlausnarefna þegar kemur að því að byggja meira, hraðar og hagkvæmar. Svo ekki sé minnst á stöðugt og viðvarandi framboð af byggingarhæfum lóðum. Þar bera sveitarfélögin ábyrgð. Ábyrgð höfuðborgarinnar er mikil Hlutfallsleg uppbygging borgarinnar fer minnkandi milli ára. Því er eðlileg að spyrja hvort framkvæmd á þéttingarstefnu meirihlutans í borgarstjórn Reykjavíkur sé að valda gríðarlegum skaða á húsnæðismarkaði fyrir landið í heild sinni? Þétting byggðar, og þar með uppbygging húsnæðis í borginni, virðist einungis eiga við um staðsetningar nálægt áformum um borgarlínu og aðrir kostir ekki nýttir. Má hér nefna Úlfarsárdalinn þar sem tækifæri til þéttingar eru augljós, þar er gnægt lóðaframboð og allir innviðir til staðar. Þá hafa nágrannasveitarfélög Reykjavíkur kvartað undan samkomulagi um vaxtarmörk sem auðsjáanlega verður að breyta í takt við þarfir sveitarfélaga til uppbyggingar. Ekkert launungarmál er að verðhækkanir á húsnæði eru að miklu leyti til komnar vegna mikillar fólksfjölgunar sem ekki hefur tekist að mæta með aukinni uppbyggingu. Ótækt er að hugmyndafræði um að eitt þurfi að útiloka annað verði ofan á, á kostnað íbúa í landinu. Vaxtarmörkin verður að endurskoða Á höfuðborgarsvæðinu er lögum samkvæmt í gildi svæðisskipulag, þar eru títtnefnd vaxtarmörk sveitarfélaganna að finna. Ásdís Kristjánsdóttir, bæjarstjóri Kópavogs, auk annarra, hefur stigið fram og gagnrýnt að óheimilt sé að færa út vaxtarmörk til að brjóta nýtt land fyrir nýjar lóðir, sem þörf er á, vegna neitunarvalds annarra sveitarfélaga. Vaxtarmörkin hafa ekki verið endurskoðuð frá samþykkt svæðisskipulagsins fyrir hartnær áratug síðan og raunar svo að aðeins eitt sveitarfélag þarf til að koma í veg fyrir að nokkuð hreyfist í þeim efnum. Til að höggva á þennan hnút og rjúfa kyrrstöðuna hef ég lagt fram á Alþingi frumvarp sem miðar að því að aukinn meirihluta sveitarfélaga þurfi til þess að samþykkja breytingar á svæðisskipulagi. Ótækt er að eitt sveitarfélag hafi algjört neitunarvald um framtíðaruppbyggingu annarra sveitarfélaga. Taka þarf af skarið fyrir húsnæðismarkaðinn í heild sinni. Höfundur er þingmaður Sjálfstæðisflokksins. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Berglind Ósk Guðmundsdóttir Sjálfstæðisflokkurinn Alþingi Húsnæðismál Mest lesið Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun Hægri sósíalismi Jón Ingi Hákonarson Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir Skoðun Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson Skoðun Stjórnarandstaðan er vannýtt auðlind Jón Daníelsson Skoðun 5 ára vegferð að skóla framtíðarinnar – eða ekki! Björgmundur Örn Guðmundsson Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson Skoðun Þingmenn auðvaldsins Karl Héðinn Kristjánsson Skoðun Skoðun Skoðun Sjókvíaeldi á Íslandi fjarstýrt með gervigreind frá Noregi Ingólfur Ásgeirsson skrifar Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Stjórnarandstaðan er vannýtt auðlind Jón Daníelsson skrifar Skoðun Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson skrifar Skoðun Hægri sósíalismi Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun 5 ára vegferð að skóla framtíðarinnar – eða ekki! Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar Skoðun Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Listin að verða fullkomlega ósammála sjálfri sér á mettíma Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Þingmenn auðvaldsins Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Arðgreiðslur í sjávarútvegi: Staðreyndir gegn fullyrðingum Elliði Vignisson skrifar Skoðun Verðugur bandamaður? Steinar Harðarson skrifar Skoðun Við þurfum nýja sýn á stjórnmál okkar - Mamdani-sýn Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Sósíalistaflokkurinn heimilislaus - hvað næst? Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Rán um hábjartan dag Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Af hverju er verðbólga ennþá svona há? Ólafur Margeirsson skrifar Skoðun Sól, sumar og símafriður: 10 ráð varðandi skjánotkun í sumarfríinu Anna Laufey Stefánsdóttir,Kristín Ólöf Grétarsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Uppbygging hjúkrunarheimila Jónína Björk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Jafnrétti grundvallarforsenda friðar og öryggis í heiminum Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Með skynsemina að vopni Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Af hverju er ekki 100 klst. málþóf á Alþingi um alvarlega stöðu barna? Grímur Atlason skrifar Skoðun Knattspyrna kvenna í hálfa öld – þakkir til Eggerts Magnússonar Ingibjörg Hinriksdóttir skrifar Skoðun 80.000 manna klóakrennsli í Dýrafjörð í boði Arctic Fish Jón Kaldal skrifar Skoðun Malað dag eftir dag eftir dag Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Að velja friðinn fram yfir réttlætið Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Af nashyrningum og færni - hvernig sköpum við verðmæti til framtíðar? Guðrún Högnadóttir skrifar Sjá meira
Verðbólgan er að hjaðna. Án húsnæðisliðar er verðbólgan 3,6% en með húsnæði 6%. Þegar verð á húsnæði drífur áfram verðbólguna, og þar af leiðandi vextina, er ekki að undra að margir leggi orð í belg og beri á borð ýmsar misgóðar lausnir. Flestum er okkur þó ljóst að skortur á húsnæði verður ekki leystur með því að fikta í vísitölu neysluverðs, heldur með því að leita allra raunhæfra leiða til að stuðla að auknu framboði húsnæðis til frambúðar. Framboðsvandinn verður aftur á móti ekki leystur á einum degi. Stöðugt þarf að vinna í því að tryggja nægt framboð, takmarka flöskuhálsa í uppbyggingu og vinna jafnframt ötullega að því að koma í veg fyrir öfgafullar sveiflur. Engar skyndilausnir eru til í þeim efnum. Að eiga eða leigja Í nýrri mánaðarskýrslu Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar (HMS) kemur fram að innan við einn af hverjum tíu leigjendum vill vera á leigumarkaði og hefur hlutfallið farið hratt lækkandi síðastliðin ár. Samhliða hefur húsnæðisstuðningur hins opinbera hins vegar tekið verulegum breytingum og stuðningur runnið í meira mæli til leigjenda en eigenda íbúðarhúsnæðis. Skýtur það skökku við. Það er okkur sjálfstæðismönnum kappsmál að hjálpa fólki að hjálpa sér sjálft, og að hjálpa þeim sem hjálp þurfa. Kjósi fólk að eiga húsnæði í stað þess að leigja er það vel. Eðlilegt er að einstaklingar hafi til þess val um að nýta úrræði eins og skattfrjálsa ráðstöfun séreignarsparnaðar við kaup og fjármögnun. Slíkt úrræði hefur verið lögfest fyrir fyrstu kaupendur og engin áform um breytingar í þeim efnum. Ég tel hins vegar einsýnt að áfram þurfi að tryggja að einstaklingar geti nýtt almenna skattfrjálsa ráðstöfun séreignarsparnaðar inn á húsnæðislán sín. Sú aðgerð hefur haft jákvæð áhrif á eignastöðu fólks almennt og verður ekki séð að tilefni sé til að vega að því úrræði nú, sérílagi með hliðsjón af ríkjandi efnahagsástandi. Jafnvægi eða lognið á undan storminum? Rétt er að ítreka hér að þröskuldurinn sem ungt fólk, og annað, stendur frammi fyrir þegar kemur að því að eignast húsnæði hefur hækkað að undanförnu en hann verður ekki lækkaður að neinu ráði til frambúðar nema unnið sé í átt að auknu framboði af húsnæði. Í áðurnefndri skýrslu HMS kemur fram að helmingi færri íbúðir eru í byggingu á höfuðborgarsvæðinu en áætlanir sveitarfélaga gerðu ráð fyrir og vísbendingar um minna framboð á næstu árum. Alls eru um 16,8% færri íbúðir í byggingu en á sama tíma í fyrra og merki um að verktakar séu farnir að leggja áherslu á að klára þær framkvæmdir sem þegar eru hafnar í stað þess að leggja grunn að nýjum. Á sama tíma er eftirspurn enn mikil. Þrátt fyrir það er talað um að jafnvægi sé loks að myndast á húsnæðismarkaði. Ég óttast þvert á móti að meint jafnvægi sé í reynd lognið á undan storminum. Heimatilbúnir flöskuhálsar Óstöðugleiki á húsnæðismarkaði er enginn nýlunda, né séríslenskt fyrirbæri, og því ekki að undra að margir spyrji sig hvort að skammtaeðlisfræðing þurfi til að finna lausn á málinu. Fyrrverandi innviðaráðherra, nú fjármála- og efnahagsráðherra, skipaði m.a. í fjölmarga stýrihópa um einföldun á byggingarreglugerð en enn bólar ekkert á afrakstri þeirrar vinnu. Liggur þó fyrir að þröngir skipulagsskilmálar, tímafrekt leyfisveitingaferli ásamt sölu og framsali á lóðum séu meðal helstu úrlausnarefna þegar kemur að því að byggja meira, hraðar og hagkvæmar. Svo ekki sé minnst á stöðugt og viðvarandi framboð af byggingarhæfum lóðum. Þar bera sveitarfélögin ábyrgð. Ábyrgð höfuðborgarinnar er mikil Hlutfallsleg uppbygging borgarinnar fer minnkandi milli ára. Því er eðlileg að spyrja hvort framkvæmd á þéttingarstefnu meirihlutans í borgarstjórn Reykjavíkur sé að valda gríðarlegum skaða á húsnæðismarkaði fyrir landið í heild sinni? Þétting byggðar, og þar með uppbygging húsnæðis í borginni, virðist einungis eiga við um staðsetningar nálægt áformum um borgarlínu og aðrir kostir ekki nýttir. Má hér nefna Úlfarsárdalinn þar sem tækifæri til þéttingar eru augljós, þar er gnægt lóðaframboð og allir innviðir til staðar. Þá hafa nágrannasveitarfélög Reykjavíkur kvartað undan samkomulagi um vaxtarmörk sem auðsjáanlega verður að breyta í takt við þarfir sveitarfélaga til uppbyggingar. Ekkert launungarmál er að verðhækkanir á húsnæði eru að miklu leyti til komnar vegna mikillar fólksfjölgunar sem ekki hefur tekist að mæta með aukinni uppbyggingu. Ótækt er að hugmyndafræði um að eitt þurfi að útiloka annað verði ofan á, á kostnað íbúa í landinu. Vaxtarmörkin verður að endurskoða Á höfuðborgarsvæðinu er lögum samkvæmt í gildi svæðisskipulag, þar eru títtnefnd vaxtarmörk sveitarfélaganna að finna. Ásdís Kristjánsdóttir, bæjarstjóri Kópavogs, auk annarra, hefur stigið fram og gagnrýnt að óheimilt sé að færa út vaxtarmörk til að brjóta nýtt land fyrir nýjar lóðir, sem þörf er á, vegna neitunarvalds annarra sveitarfélaga. Vaxtarmörkin hafa ekki verið endurskoðuð frá samþykkt svæðisskipulagsins fyrir hartnær áratug síðan og raunar svo að aðeins eitt sveitarfélag þarf til að koma í veg fyrir að nokkuð hreyfist í þeim efnum. Til að höggva á þennan hnút og rjúfa kyrrstöðuna hef ég lagt fram á Alþingi frumvarp sem miðar að því að aukinn meirihluta sveitarfélaga þurfi til þess að samþykkja breytingar á svæðisskipulagi. Ótækt er að eitt sveitarfélag hafi algjört neitunarvald um framtíðaruppbyggingu annarra sveitarfélaga. Taka þarf af skarið fyrir húsnæðismarkaðinn í heild sinni. Höfundur er þingmaður Sjálfstæðisflokksins.
„Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun
Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson Skoðun
Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson Skoðun
Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar
Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar
Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar
Skoðun Sól, sumar og símafriður: 10 ráð varðandi skjánotkun í sumarfríinu Anna Laufey Stefánsdóttir,Kristín Ólöf Grétarsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar
Skoðun Jafnrétti grundvallarforsenda friðar og öryggis í heiminum Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju er ekki 100 klst. málþóf á Alþingi um alvarlega stöðu barna? Grímur Atlason skrifar
Skoðun Knattspyrna kvenna í hálfa öld – þakkir til Eggerts Magnússonar Ingibjörg Hinriksdóttir skrifar
Skoðun Af nashyrningum og færni - hvernig sköpum við verðmæti til framtíðar? Guðrún Högnadóttir skrifar
„Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun
Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson Skoðun
Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson Skoðun