Viðbrögð við vanlíðan ungmenna Sandra Björk Birgisdóttir skrifar 27. september 2024 12:03 Ungt fólk er að upplifa mjög margt í fyrsta skipti, meðal annars margar nýjar tilfinningar sem þau kunna illa eða jafnvel alls ekki að takast á við. En ef samfélagið okkar skapar aðstæður sem gefa börnum og ungmennum rík tækifæri til þess að efla geðheilsuna, þroskast og blómstra á eigin forsendum og rækta bæði sjálfsmynd sína og styrkleika verða þau sífellt betur í stakk búin til að takast á við nýjar eða erfiðar tilfinningar. Til að stuðla að þessum þroska er mikilvægt að við séum jafn óhrædd við að tala um geðheilsu og andlega líðan eins og þá líkamlegu. Þannig læra börn og ungmenni betur og betur að takast á við lífið og allt sem það hefur upp á að bjóða. Það þýðir líka að við þurfum að vera óhrædd við að taka spjallið um erfiðar og flóknar tilfinningar, rétt eins og allar aðrar, því það er óhjákvæmilegt að ungt fólk upplifi vanlíðan á einhverjum tímapunkti því það er hluti af lífinu og við þurfum að læra að takast á við það. Bjargráð gegn vanlíðan Það eru til nokkur einföld ráð sem geta hjálpað fólki að takast á við mikla vanlíðan. Það er fyrst og fremst mjög gagnlegt fyrir okkur öll, sérstaklega ungmenni, að tala við einhvern sem maður treystir og segja frá líðaninni og hugsunum. Gefum ungmennum í kringum okkur gaum, ert þú aðilinn í þínu nærumhverfi sem hægt er að leita til? Það er líka mikilvægt að reyna að vera í kringum fólk frekar en að einangra sig. Munum að það er styrkleikamerki að leita sér hjálpar og enginn skömm í því að líða illa. Svo er gagnlegt að minna sig á að tilfinningar og hugsanir okkar eru eins og fljót, á sífelldu skriði og alltaf að breytast. Líðan getur því verið allt önnur á morgun en í dag og jafnvel eftir klukkustund. Þess vegna er best að taka bara eitt skref í einu og komast gegnum daginn, enda getur það auðveldlega verið yfirþyrmandi að hugsa of mikið um hlutina eða horfa langt fram í tímann. Það er mismunandi eftir einstaklingum hvað hjálpar hverjum og einum, hvað virkar best og hvað fólki finnst gott að gera þegar því líður illa. En oft getur það reynst fólki hjálplegt að gera það sem hefur áður veitt ánægju eða hefur reynst vel til að ná jafnvægi á líðan. En það er um leið gott að huga að því að bjargráðin sem maður notar bæti helst líðan til lengri tíma litið, en ekki bara um stundarsakir. Sjálfsvígshugsanir eru merki um þörf á aðstoð Í sumum tilfellum getur vanlíðan orðið það mikil að fólk upplifi sjálfsvígshugsanir. Þær geta verið allt frá óljósum tilfinningum og hugsunum um að vilja ekki lifa lengur þó að viðkomandi sé ekki í raun að hugsa um að enda líf sitt, yfir í sterkar og alvarlegar sjálfsvígshugsanir. Sjálfsvígshugsanir eru alltaf merki um mikla vanlíðan og að einstaklingur þurfi á aðstoð að halda. Þess vegna skiptir miklu máli að segja einhverjum sem maður treystir frá slíkum hugsunum, hvort sem það er vinur, fjölskyldumeðlimur, kennari, vinnufélagi eða einhver annar. Sjálfsvígshugsanir eru ekkert til að skammast sín fyrir, en því miður er svo mikið af fólki sem líður illa að þær eru nokkuð algengar. Við hjá Hjálparsímanum 1717 og netspjallinu 1717.is höfum til að mynda tekið á móti miklum fjölda samtala um sjálfsvígshugsanir síðustu árin. Árið 2022 voru samtölin 1127 og árið 2023 voru þau 1413, þar af 490 við ungmenni sem voru undir 25 ára aldri. Hvernig á að ræða sjálfsvígshugsanir? Ef það er grunur eða vitneskja um mikla vanlíðan hjá einstaklingi er bæði nauðsynlegt og hjálplegt að spyrja beint út í sjálfsvígshugsanir. Rannsóknir sýna að slíkar spurningar hafa ekki fælandi eða ögrandi áhrif á einstakling í sjálfsvígshugleiðingum. Hins vegar þarf að spyrja slíkra spurninga af nærgætni og virðingu. Með því að spyrja viðkomandi beint út í eðli hugsananna og tíðni þeirra gefur það honum tækifæri á að spegla þær með öðrum einstaklingi, sem veitir oft ákveðinn létti. Mikilvægt er að viðurkenna þá vanlíðan sem einstaklingurinn er að upplifa og benda á hvar hægt er að fá aðstoð. Það er alltaf hægt að leita til eftirfarandi aðila: Hjálparsíma Rauða krossins 1717 og netspjallið 1717.is Pieta síminn 552-2218 Símaráðgjöf Heilsuveru 1700 og netspjallið heilsuvera.is Höfundur er Sandra Björk Birgisdóttir, verkefnastjóri hjá Hjálparsíma Rauða krossins - 1717. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Geðheilbrigði Börn og uppeldi Mest lesið Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun Hægri sósíalismi Jón Ingi Hákonarson Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir Skoðun Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson Skoðun Stjórnarandstaðan er vannýtt auðlind Jón Daníelsson Skoðun 5 ára vegferð að skóla framtíðarinnar – eða ekki! Björgmundur Örn Guðmundsson Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson Skoðun Þingmenn auðvaldsins Karl Héðinn Kristjánsson Skoðun Skoðun Skoðun Sjókvíaeldi á Íslandi fjarstýrt með gervigreind frá Noregi Ingólfur Ásgeirsson skrifar Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Stjórnarandstaðan er vannýtt auðlind Jón Daníelsson skrifar Skoðun Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson skrifar Skoðun Hægri sósíalismi Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun 5 ára vegferð að skóla framtíðarinnar – eða ekki! Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar Skoðun Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Listin að verða fullkomlega ósammála sjálfri sér á mettíma Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Þingmenn auðvaldsins Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Arðgreiðslur í sjávarútvegi: Staðreyndir gegn fullyrðingum Elliði Vignisson skrifar Skoðun Verðugur bandamaður? Steinar Harðarson skrifar Skoðun Við þurfum nýja sýn á stjórnmál okkar - Mamdani-sýn Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Sósíalistaflokkurinn heimilislaus - hvað næst? Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Rán um hábjartan dag Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Af hverju er verðbólga ennþá svona há? Ólafur Margeirsson skrifar Skoðun Sól, sumar og símafriður: 10 ráð varðandi skjánotkun í sumarfríinu Anna Laufey Stefánsdóttir,Kristín Ólöf Grétarsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Uppbygging hjúkrunarheimila Jónína Björk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Jafnrétti grundvallarforsenda friðar og öryggis í heiminum Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Með skynsemina að vopni Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Af hverju er ekki 100 klst. málþóf á Alþingi um alvarlega stöðu barna? Grímur Atlason skrifar Skoðun Knattspyrna kvenna í hálfa öld – þakkir til Eggerts Magnússonar Ingibjörg Hinriksdóttir skrifar Skoðun 80.000 manna klóakrennsli í Dýrafjörð í boði Arctic Fish Jón Kaldal skrifar Skoðun Malað dag eftir dag eftir dag Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Að velja friðinn fram yfir réttlætið Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Af nashyrningum og færni - hvernig sköpum við verðmæti til framtíðar? Guðrún Högnadóttir skrifar Sjá meira
Ungt fólk er að upplifa mjög margt í fyrsta skipti, meðal annars margar nýjar tilfinningar sem þau kunna illa eða jafnvel alls ekki að takast á við. En ef samfélagið okkar skapar aðstæður sem gefa börnum og ungmennum rík tækifæri til þess að efla geðheilsuna, þroskast og blómstra á eigin forsendum og rækta bæði sjálfsmynd sína og styrkleika verða þau sífellt betur í stakk búin til að takast á við nýjar eða erfiðar tilfinningar. Til að stuðla að þessum þroska er mikilvægt að við séum jafn óhrædd við að tala um geðheilsu og andlega líðan eins og þá líkamlegu. Þannig læra börn og ungmenni betur og betur að takast á við lífið og allt sem það hefur upp á að bjóða. Það þýðir líka að við þurfum að vera óhrædd við að taka spjallið um erfiðar og flóknar tilfinningar, rétt eins og allar aðrar, því það er óhjákvæmilegt að ungt fólk upplifi vanlíðan á einhverjum tímapunkti því það er hluti af lífinu og við þurfum að læra að takast á við það. Bjargráð gegn vanlíðan Það eru til nokkur einföld ráð sem geta hjálpað fólki að takast á við mikla vanlíðan. Það er fyrst og fremst mjög gagnlegt fyrir okkur öll, sérstaklega ungmenni, að tala við einhvern sem maður treystir og segja frá líðaninni og hugsunum. Gefum ungmennum í kringum okkur gaum, ert þú aðilinn í þínu nærumhverfi sem hægt er að leita til? Það er líka mikilvægt að reyna að vera í kringum fólk frekar en að einangra sig. Munum að það er styrkleikamerki að leita sér hjálpar og enginn skömm í því að líða illa. Svo er gagnlegt að minna sig á að tilfinningar og hugsanir okkar eru eins og fljót, á sífelldu skriði og alltaf að breytast. Líðan getur því verið allt önnur á morgun en í dag og jafnvel eftir klukkustund. Þess vegna er best að taka bara eitt skref í einu og komast gegnum daginn, enda getur það auðveldlega verið yfirþyrmandi að hugsa of mikið um hlutina eða horfa langt fram í tímann. Það er mismunandi eftir einstaklingum hvað hjálpar hverjum og einum, hvað virkar best og hvað fólki finnst gott að gera þegar því líður illa. En oft getur það reynst fólki hjálplegt að gera það sem hefur áður veitt ánægju eða hefur reynst vel til að ná jafnvægi á líðan. En það er um leið gott að huga að því að bjargráðin sem maður notar bæti helst líðan til lengri tíma litið, en ekki bara um stundarsakir. Sjálfsvígshugsanir eru merki um þörf á aðstoð Í sumum tilfellum getur vanlíðan orðið það mikil að fólk upplifi sjálfsvígshugsanir. Þær geta verið allt frá óljósum tilfinningum og hugsunum um að vilja ekki lifa lengur þó að viðkomandi sé ekki í raun að hugsa um að enda líf sitt, yfir í sterkar og alvarlegar sjálfsvígshugsanir. Sjálfsvígshugsanir eru alltaf merki um mikla vanlíðan og að einstaklingur þurfi á aðstoð að halda. Þess vegna skiptir miklu máli að segja einhverjum sem maður treystir frá slíkum hugsunum, hvort sem það er vinur, fjölskyldumeðlimur, kennari, vinnufélagi eða einhver annar. Sjálfsvígshugsanir eru ekkert til að skammast sín fyrir, en því miður er svo mikið af fólki sem líður illa að þær eru nokkuð algengar. Við hjá Hjálparsímanum 1717 og netspjallinu 1717.is höfum til að mynda tekið á móti miklum fjölda samtala um sjálfsvígshugsanir síðustu árin. Árið 2022 voru samtölin 1127 og árið 2023 voru þau 1413, þar af 490 við ungmenni sem voru undir 25 ára aldri. Hvernig á að ræða sjálfsvígshugsanir? Ef það er grunur eða vitneskja um mikla vanlíðan hjá einstaklingi er bæði nauðsynlegt og hjálplegt að spyrja beint út í sjálfsvígshugsanir. Rannsóknir sýna að slíkar spurningar hafa ekki fælandi eða ögrandi áhrif á einstakling í sjálfsvígshugleiðingum. Hins vegar þarf að spyrja slíkra spurninga af nærgætni og virðingu. Með því að spyrja viðkomandi beint út í eðli hugsananna og tíðni þeirra gefur það honum tækifæri á að spegla þær með öðrum einstaklingi, sem veitir oft ákveðinn létti. Mikilvægt er að viðurkenna þá vanlíðan sem einstaklingurinn er að upplifa og benda á hvar hægt er að fá aðstoð. Það er alltaf hægt að leita til eftirfarandi aðila: Hjálparsíma Rauða krossins 1717 og netspjallið 1717.is Pieta síminn 552-2218 Símaráðgjöf Heilsuveru 1700 og netspjallið heilsuvera.is Höfundur er Sandra Björk Birgisdóttir, verkefnastjóri hjá Hjálparsíma Rauða krossins - 1717.
„Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun
Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson Skoðun
Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson Skoðun
Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar
Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar
Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar
Skoðun Sól, sumar og símafriður: 10 ráð varðandi skjánotkun í sumarfríinu Anna Laufey Stefánsdóttir,Kristín Ólöf Grétarsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar
Skoðun Jafnrétti grundvallarforsenda friðar og öryggis í heiminum Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju er ekki 100 klst. málþóf á Alþingi um alvarlega stöðu barna? Grímur Atlason skrifar
Skoðun Knattspyrna kvenna í hálfa öld – þakkir til Eggerts Magnússonar Ingibjörg Hinriksdóttir skrifar
Skoðun Af nashyrningum og færni - hvernig sköpum við verðmæti til framtíðar? Guðrún Högnadóttir skrifar
„Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun
Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson Skoðun
Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson Skoðun