Dæmalaust mál Sigursteinn Másson skrifar 19. desember 2024 14:31 „Einnig set ég í viðhengi reglugerðina nr. 489 frá 28 maí 2009 en þar set ég fram breytingar þær sem ég fer fram á að gerðar verði með rauðu,“ skrifaði forstjóri Hvals hf í tölvupósti til Kristjáns Þórs Júlíussonar sjávarútvegsráðherra þann 15. maí 2018. Ráðherrann brást skjótt við og undirritaði aðeins tíu dögum síðar breytingu á reglugerð þar sem farið var að öllu að kröfum forstjórans og ákvæði sem gerði honum skylt að verka langreyðar undir þaki var fellt á brott. Enn stjórnar forstjórinn ferðinni. Nú liggur það fyrir, svart á hvítu, að Bjarni Benediktsson veitti ekki aðeins leyfi til fimm ára hvalveiða þann 4. desember sl. heldur ótímabundið þar sem í leyfisbréfinu er tvítekið að sjálfkrafa skuli veiðitimabilið framlengjast um eitt ár í byrjun desember ár hvert. Þetta er nákvæmlega það sem forstjóri Hvals hf fór fram í umsókn sinni. Aftur er það forstjóri Hvals hf sem leggur línur í matvælaráðuneytinu en ekki lýðræðisleg sjónarmið, heildarhagsmunir Íslands hvað þá dýrvelferðarsjónarmið. Fylgismenn hvalveiða hafa tekið upp á því að halda því fram að það sé hræsni að gagnrýna þessa dæmalausu ákvörðun Bjarna án þess að gagnrýna einnig ákvörðun Svandísar Svavarsdóttur um frestun langreyðarveiða snemmsumars 2023. Það mál er á engan hátt hliðstætt. Svandis var ekki að taka ákvörðun í starfsstjórn með afar takmarkað umboð og valdheimildir. Ákvörðunina tók hún út frá lögum um dýravelferð, enda ráðherra þess málaflokks, eftir að bæði Matvælastofnun og Fagráð um velferð dýra komust að þeirri niðurstöðu að veiðarnar væru ekki í samræmi við lög um dýravelferð. Við eftirlit 2022 kom í ljós að dauðatími hvalanna var óviðunandi í rúmlega þriðjungi tilfella. Ákvörðun Svandísar var vissulega tekin á elleftu stundu en enginn hefur almennilega getað svarað því hvað ráðherra dýravelferðarmála gat annað gert á þeim tímapúnkti en að fresta veiðunum um tvo mánuði og gefa leyfishafanum kost á því að bæta ráð sitt. Það fólst engin sérhagsmunagæsla eða spilling í ákvörðun Svandísar eins og augljóst er í tilfelli Hvals hf. nú. Fyrir liggja hrossakaup Bjarna og Jóns Gunnarssonar svo ekki verður um villst og allt það sem sonur Jóns sagði á leynilegum upptökum um samkomulag þeirra tveggja um vinargreiða til handa forstjóra Hvals hf hefur bersýnilega komið í ljós. Því er haldið fram að sambærileg fordæmi séu fyrir ákvörðun Bjarna Benediktssonar um fimm ára hvalveiðileyfi. Vissulega hafa veigamiklar ákvarðanir varðandi hvali áður verið teknar á tímabili starfsstjórna en nokkur atriði valda því að þetta er ósambærileg ákvörðun og í raun dæmalaus. Helst er vísað til ákvörðunar Einars K. Guðfinnssonar þann 27. janúar 2009 þegar ríkisstjórnin var sprungin. Það er mikill munur á því að gefa út hvalveiðileyfi á því sama ári sem upphaf leyfisins tekur til heldur en í byrjun desember árið á undan. Ákvörðun Einars var umdeild og af mörgum einnig talin ótímabær en hún var þó tekin næstum tveimur mánuðum síðar en ákvörðun Bjarna Benediktssonar nú. Á þessu er verulega mikill munur. Ef ákvörðunin nú væri tekin, eins og þá, í lok janúar á næsta ári þá væri ný ríkisstjórn með meirihlutaumboð þjóðarinnar að öllum líkindum að taka þessa ákvörðun og hún þar með lýðræðisleg. Það voru engin haldbær rök fyrir því að taka slíka ákvörðun í því hasti sem gert var þann 4. desember. En tímapunkturinn er auðvitað engin tilviljun. Þrír flokkar sem allir lýsa sig andvíga hvalveiðum standa í stjórnarmyndunarviðræðum sem virðast á lokametrunum. Þeir hafa rúman meirihluta þjóðarinnar á bak við sig. Af þessum sökum er um ólýðræðislega ákvörðun og hreina valdníðslu að ræða. Það hefur einnig verið nefnt að Steingrímur J. Sigfússon stækkaði árið 2013 griðarsvæði hvala að eindreginni ósk Hvalaskoðunarsamtaka Íslands. En það var líka gert með þverpólitískum stuðningi allra stjórnmálaflokka í Reykjavík, þar á meðal Sjálfstæðisflokksins. Ákvörðun Bjarna nú er á engan hátt sambærileg við þessa ákvörðun Steingríms J. sem síðar var staðfest og endurákvörðuð af Þorgerði Katrínu Gunnarsdóttur árið 2017. Útfærsla verndarsvæða með tilliti til hvalaskoðunar er allt annað og ósambærilegt við það að gefa út ótímabundið leyfi til drápa á þúsundum hvala í andstöðu við meirihluta þjóðarinnar, ýmsa hagsmunaaðila og vel flestar vina- og viðskiptaþjóðir Íslendinga. Það er vart hægt að ímynda sér annað en að það verði eitt af fyrstu verkum nýs ráðherra sjávarútvegsmála að vinda ofan af vitleysunni og draga þetta dæmalausa leyfisbréf til baka. Höfundur er stjórnarmaður í Dýraverndarsambandi Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sigursteinn Másson Hvalveiðar Mest lesið Er loftslagskvíðinn horfinn? Sonja Huld Guðjónsdóttir Skoðun Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir Skoðun Hagsmunir flugrekstrar á Íslandi eru miklir Jóhannes Bjarni Guðmundsson Skoðun Betri hellir, stærri kylfur? Ingvar Þóroddsson Skoðun Aðförin að einkabílnum eða bara meira frelsi? Kristín Hrefna Halldórsdóttir Skoðun Kvöld sem er ekki bara fyrir börnin Alicja Lei Skoðun Málið er dautt (A Modest Proposal) Skoðun Líttupp - ertu að missa af einhverju? Skúli Bragi Geirdal Skoðun Börn eiga ekki heima í fangelsi Tótla I. Sæmundsdóttir Skoðun Ekki mamman í hópnum - leiðtoginn í hópnum Katrín Ásta Sigurjónsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar Skoðun Er yfirvöldum alveg sama um fólk á bifhjólum? Njáll Gunnlaugsson skrifar Skoðun Ekki mamman í hópnum - leiðtoginn í hópnum Katrín Ásta Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Rannsóknarnefnd styrjalda Gunnar Einarsson skrifar Skoðun Börn eiga ekki heima í fangelsi Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Aðförin að einkabílnum eða bara meira frelsi? Kristín Hrefna Halldórsdóttir skrifar Skoðun Kvöld sem er ekki bara fyrir börnin Alicja Lei skrifar Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar Skoðun Málið er dautt (A Modest Proposal) skrifar Skoðun Femínísk utanríkisstefna: aukin samstaða og aðgerðir Guillaume Bazard skrifar Skoðun Hagsmunir flugrekstrar á Íslandi eru miklir Jóhannes Bjarni Guðmundsson skrifar Skoðun Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Samhljómur á meðal ÍSÍ og Íslandsspila um endursköpun spilaumhverfisins Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Kvennabarátta á tímum bakslags Tatjana Latinovic skrifar Skoðun Líttupp - ertu að missa af einhverju? Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Betri hellir, stærri kylfur? Ingvar Þóroddsson skrifar Skoðun Er loftslagskvíðinn horfinn? Sonja Huld Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Okur fákeppni og ofurvextir halda uppi verðbólgu Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Óverjandi framkoma við fyrirtæki Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Viljum við læra af sögunni eða endurtaka hana? Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Réttlæti hins sterka. Þegar vitleysan í dómsal slær allt út Jörgen Ingimar Hansson skrifar Skoðun Sameiginlegt sundkort fyrir höfuðborgarsvæðið – löngu tímabært Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar Skoðun Frá Peking 1995 til 2025: Samstarf, framþróun og ný heimsskipan Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Ástarsvik ein tegund ofbeldis gegn eldra fólki Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Lítil bleik slaufa kemur miklu til leiðar Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Fræ menntunar – frá Froebel til Jung Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar Skoðun 1500 vanvirk ungmenni í Reykjavík Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld á Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson skrifar Skoðun Að hafa trú á samfélaginu Hjálmar Bogi Hafliðason skrifar Skoðun Sköpum samfélag fyrir börn Gunnar Salvarsson skrifar Sjá meira
„Einnig set ég í viðhengi reglugerðina nr. 489 frá 28 maí 2009 en þar set ég fram breytingar þær sem ég fer fram á að gerðar verði með rauðu,“ skrifaði forstjóri Hvals hf í tölvupósti til Kristjáns Þórs Júlíussonar sjávarútvegsráðherra þann 15. maí 2018. Ráðherrann brást skjótt við og undirritaði aðeins tíu dögum síðar breytingu á reglugerð þar sem farið var að öllu að kröfum forstjórans og ákvæði sem gerði honum skylt að verka langreyðar undir þaki var fellt á brott. Enn stjórnar forstjórinn ferðinni. Nú liggur það fyrir, svart á hvítu, að Bjarni Benediktsson veitti ekki aðeins leyfi til fimm ára hvalveiða þann 4. desember sl. heldur ótímabundið þar sem í leyfisbréfinu er tvítekið að sjálfkrafa skuli veiðitimabilið framlengjast um eitt ár í byrjun desember ár hvert. Þetta er nákvæmlega það sem forstjóri Hvals hf fór fram í umsókn sinni. Aftur er það forstjóri Hvals hf sem leggur línur í matvælaráðuneytinu en ekki lýðræðisleg sjónarmið, heildarhagsmunir Íslands hvað þá dýrvelferðarsjónarmið. Fylgismenn hvalveiða hafa tekið upp á því að halda því fram að það sé hræsni að gagnrýna þessa dæmalausu ákvörðun Bjarna án þess að gagnrýna einnig ákvörðun Svandísar Svavarsdóttur um frestun langreyðarveiða snemmsumars 2023. Það mál er á engan hátt hliðstætt. Svandis var ekki að taka ákvörðun í starfsstjórn með afar takmarkað umboð og valdheimildir. Ákvörðunina tók hún út frá lögum um dýravelferð, enda ráðherra þess málaflokks, eftir að bæði Matvælastofnun og Fagráð um velferð dýra komust að þeirri niðurstöðu að veiðarnar væru ekki í samræmi við lög um dýravelferð. Við eftirlit 2022 kom í ljós að dauðatími hvalanna var óviðunandi í rúmlega þriðjungi tilfella. Ákvörðun Svandísar var vissulega tekin á elleftu stundu en enginn hefur almennilega getað svarað því hvað ráðherra dýravelferðarmála gat annað gert á þeim tímapúnkti en að fresta veiðunum um tvo mánuði og gefa leyfishafanum kost á því að bæta ráð sitt. Það fólst engin sérhagsmunagæsla eða spilling í ákvörðun Svandísar eins og augljóst er í tilfelli Hvals hf. nú. Fyrir liggja hrossakaup Bjarna og Jóns Gunnarssonar svo ekki verður um villst og allt það sem sonur Jóns sagði á leynilegum upptökum um samkomulag þeirra tveggja um vinargreiða til handa forstjóra Hvals hf hefur bersýnilega komið í ljós. Því er haldið fram að sambærileg fordæmi séu fyrir ákvörðun Bjarna Benediktssonar um fimm ára hvalveiðileyfi. Vissulega hafa veigamiklar ákvarðanir varðandi hvali áður verið teknar á tímabili starfsstjórna en nokkur atriði valda því að þetta er ósambærileg ákvörðun og í raun dæmalaus. Helst er vísað til ákvörðunar Einars K. Guðfinnssonar þann 27. janúar 2009 þegar ríkisstjórnin var sprungin. Það er mikill munur á því að gefa út hvalveiðileyfi á því sama ári sem upphaf leyfisins tekur til heldur en í byrjun desember árið á undan. Ákvörðun Einars var umdeild og af mörgum einnig talin ótímabær en hún var þó tekin næstum tveimur mánuðum síðar en ákvörðun Bjarna Benediktssonar nú. Á þessu er verulega mikill munur. Ef ákvörðunin nú væri tekin, eins og þá, í lok janúar á næsta ári þá væri ný ríkisstjórn með meirihlutaumboð þjóðarinnar að öllum líkindum að taka þessa ákvörðun og hún þar með lýðræðisleg. Það voru engin haldbær rök fyrir því að taka slíka ákvörðun í því hasti sem gert var þann 4. desember. En tímapunkturinn er auðvitað engin tilviljun. Þrír flokkar sem allir lýsa sig andvíga hvalveiðum standa í stjórnarmyndunarviðræðum sem virðast á lokametrunum. Þeir hafa rúman meirihluta þjóðarinnar á bak við sig. Af þessum sökum er um ólýðræðislega ákvörðun og hreina valdníðslu að ræða. Það hefur einnig verið nefnt að Steingrímur J. Sigfússon stækkaði árið 2013 griðarsvæði hvala að eindreginni ósk Hvalaskoðunarsamtaka Íslands. En það var líka gert með þverpólitískum stuðningi allra stjórnmálaflokka í Reykjavík, þar á meðal Sjálfstæðisflokksins. Ákvörðun Bjarna nú er á engan hátt sambærileg við þessa ákvörðun Steingríms J. sem síðar var staðfest og endurákvörðuð af Þorgerði Katrínu Gunnarsdóttur árið 2017. Útfærsla verndarsvæða með tilliti til hvalaskoðunar er allt annað og ósambærilegt við það að gefa út ótímabundið leyfi til drápa á þúsundum hvala í andstöðu við meirihluta þjóðarinnar, ýmsa hagsmunaaðila og vel flestar vina- og viðskiptaþjóðir Íslendinga. Það er vart hægt að ímynda sér annað en að það verði eitt af fyrstu verkum nýs ráðherra sjávarútvegsmála að vinda ofan af vitleysunni og draga þetta dæmalausa leyfisbréf til baka. Höfundur er stjórnarmaður í Dýraverndarsambandi Íslands.
Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar
Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar
Skoðun Samhljómur á meðal ÍSÍ og Íslandsspila um endursköpun spilaumhverfisins Ingvar Örn Ingvarsson skrifar
Skoðun Viljum við læra af sögunni eða endurtaka hana? Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar
Skoðun Sameiginlegt sundkort fyrir höfuðborgarsvæðið – löngu tímabært Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar
Skoðun Frá Peking 1995 til 2025: Samstarf, framþróun og ný heimsskipan Karl Héðinn Kristjánsson skrifar
Skoðun Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld á Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson skrifar