Friður á jörðu Þröstur Friðfinnsson skrifar 10. janúar 2025 08:02 Sú forna en sígilda von mannsins um frið á jörðu virðist enn vera sorglega langt frá því að rætast, nú í upphafi ársins sem markar fjórðung tuttugustu og fyrstu aldar. Þróun friðar þennan aldarfjórðung er hryggileg svo ekki sé fastar að orðið kveðið. Óðum fækkar þeim er muna síðari heimsstyrjöldina af eigin raun. Reynsla flyst því miður illa milli kynslóða, þrátt fyrir upplýsingaöld með óteljandi möguleikum. Það er erfitt að skilja ógnir og hörmungar stríðsátaka fyrir þá sem ekki hafa reynt á eigin skinni. Sameinuðu þjóðirnar(SÞ) sem í ár munu fagna áttræðisafmæli, voru stofnaðar eftir sex ára heimsstyrjöld. Megin tilgangur þeirra við stofnun var að viðhalda friði og öryggi í heiminum og stuðla að vinsamlegum samskiptum þjóða í milli. Ekki verður annað séð þegar litið er yfir stöðu ófriðarmála á þessari öld, en að þetta starf SÞ hafi í raun algerlega beðið skipbrot. Máttlausar ályktanir og öryggisráð þar sem beitt er neitunarvaldi er ekki að skila því sem við ætlumst til af þessari stofnun sem var kannski hugsuð sem sú mikilvægasta í heimi. Ef SÞ væri að standa sína plikt, ætti þungi starfs samtakanna nú að vera friðarviðræður og samtal milli stríðandi þjóða. SÞ ætti að leiða stöðugar friðarumleitanir og ef þjóðir eru ekki tilbúnar til þess að koma að borðinu eftir kalli, ættu sendinefndir SÞ að sækja þær þjóðir heim, hafa þar stöðuga viðveru og halda þannig opnu samtali milli aðila meðan ófriður varir. Friður kemst aldrei á án samninga. Að „sigra“ í stríði með vopnum og mannfórnum í þúsunda, eða hundruða þúsunda vís, þar sem heilu og hálfu borgirnar og héruðin, jafnvel heilu löndin liggja eftir í rúst, er ekki sú leið sem SÞ voru stofnaðar um. Ísland hefur langa umræðuhefð, og þá hefð að leysa ágreiningsmál með orðum en ekki vopnum. Íslenska þjóðin vill friðsamleg samskipti við allar þjóðir, er andvíg vopnakaupum og beinni þátttöku í stríðsaðgerðum. Það á við jafnvel þó afstaða sé tekin með öðrum aðila máls og að við séum aðilar að NATO af fullri alvöru. Hlutverk í slíku samstarfi geta verið af ýmsu tagi, okkar getur þannig vel verið það sem snýr að mannúðarmálum og ekki síður að því að leiða þá vinnu sem þarf til að leysa deilur með samningum. Þessi afstaða þjóðarinnar kom vel fram í forsetakosningunum í sumar sem leið. Friðarumræða var töluvert áberandi og málflutningur Höllu Tómasdóttur í þeim efnum lagði með öðru grunn að hennar glæsilega sigri. Með hana sem forseta, Guðrúnu Karls Helgudóttur sem biskup og nú nýja ríkisstjórn leidda af öflugum konum einnig, má segja að Ísland sé komið með einvalalið til forystu sem getur sett friðarumræðu á dagskrá. Með okkar hefð að leysa deilur með orðum, með kvenlegu innsæi, jarðbundinni rökhyggju, hlýju og mildi á forsendum lífs en ekki dauða, trúi ég að Ísland geti verið það afl sem þoka má heiminum í átt til friðar. Stjórnvöld ættu nú þegar að hafa forgöngu um að setja á fót nýja friðarstofnun/skóla undir SÞ sem yrði á Íslandi. Með tvíþætt hlutverk, annars vegar að stunda fræðslu og rannsóknir, hins vegar að leiða friðarviðræður milli stríðandi aðila í heiminum. Til hennar gæti ungt fólk úr stjórnmálum frá öllum löndum heims komið til tímabundins náms, fengið þar fræðslu um samskipti þjóða og leiðir til friðsællar sambúðar. Það myndaði tengsl sem yrðu með tímanum að neti milli fóks um allan heim, fólks sem yrði í framtíðinni mögulega í ráðandi stöðum í sínum löndum. Við eigum mörg gömul menntasetur sem henta vel fyrir slíka starfsemi, sem hafa ýmist verið lögð af sem slík, eða eiga undir högg að sækja. Nefna má nokkur af handahófi, s.s. Eiðar, Laugar í Sælingsdal, Laugar í S-Þing, Laugarvatn og Bifröst. Á stöðum sem þessum í náttúrufegurð og kyrrð, verða stríð og rökstuðningurinn fyrir þeim fjarlægur veruleiki og auðvelt að fá innblásna sýn til friðar. Hvaða verkefni er mikilvægara en það að stuðla að friði og betri framtíð fyrir íbúa jarðar? Viljum við hafa þar hlutverki að gegna sem þjóð, viljum við sjá okkar hlutverk og möguleika til áhrifa? Eða eiga okkar stjórnvöld frekar að fylgja nágranna- og samstarfsþjóðum okkar eftir í blindni, jafnvel þó meirihluti þjóðarinnar vilji aðra nálgun og friðvænlegri? Við getum haft áhrif á þróun heimsmála og við eigum að reyna það sem við getum, með þeim ráðum sem við þekkjum og byggja á langri friðsamlegri sögu. Það eru raunar okkar beinu hagsmunir sem þjóðar að friður ríki í heiminum. Okkar tilverugrundvöllur byggist á virðingu fyrir lögum, á frjálsum alþjóðaviðskiptum, t.d. með sölu afurða okkar og frítíminn byggir orðið mikið á frjálsum ferðalögum við öruggar aðstæður. Þegar þessi heimsmynd er í bráðri hættu getum við ekki setið þegjandi hjá. Gleðilegt ár! Höfundur er sveitarstjóri Grýtubakkahrepps. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þröstur Friðfinnsson Mest lesið Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir Skoðun Evrópumet! Háskólamenntun minnst metin á Íslandi Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Ósnertanlegir eineltisseggir og óhæfir starfsmenn Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Þegar ég fékk séns Heiða Ingimarsdóttir Skoðun Opinber skýring til Sigurjóns Þórðarsonar Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Ekkert kerfi lifir af pólitískan geðþótta Guðrún Hafsteinsdóttir Skoðun Að vera hvítur og kristinn Guðbrandur Einarsson Skoðun Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson Skoðun Áhrif veiðigjalda ná út fyrir atvinnugreinina Ásgerður Kristín Gylfadóttir Skoðun Þegar undirskrift skiptir máli – um gervigreind, vottun og verðmæti mannlegra athafna Henning Arnór Úlfarsson Skoðun Skoðun Skoðun Ný nálgun fyrir börn með fjölþættan vanda Guðmundur Ingi Þóroddsson,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Setjum kraft í íslenskukennslu fullorðinna Anna Linda Sigurðardóttir skrifar Skoðun Áhrif veiðigjalda ná út fyrir atvinnugreinina Ásgerður Kristín Gylfadóttir skrifar Skoðun Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson skrifar Skoðun RÚV - ljósritunarstofa ríkisins? Birgir Finnsson skrifar Skoðun Að vera hvítur og kristinn Guðbrandur Einarsson skrifar Skoðun Heilbrigðisþjónusta í heimabyggð – loksins orðin að veruleika Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Komum heil heim eftir hvítasunnuhelgina Ágúst Mogensen skrifar Skoðun Leiðin til Parísar (bókstaflega) Ólafur St. Arnarsson skrifar Skoðun Ósnertanlegir eineltisseggir og óhæfir starfsmenn Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Opinber skýring til Sigurjóns Þórðarsonar Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Ekkert kerfi lifir af pólitískan geðþótta Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Þegar undirskrift skiptir máli – um gervigreind, vottun og verðmæti mannlegra athafna Henning Arnór Úlfarsson skrifar Skoðun Hoppað yfir girðingarnar Vilhjálmur Árnason skrifar Skoðun Þegar ég fékk séns Heiða Ingimarsdóttir skrifar Skoðun Verður greinilega að vera Ísrael Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Evrópumet! Háskólamenntun minnst metin á Íslandi Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Ríkið tekur – landsbyggðirnar fá minna Hjálmar Bogi Hafliðason skrifar Skoðun Snjallasta stefnubreyting Samfylkingarinnar Jóhann Frímann Arinbjarnarson skrifar Skoðun Þegar samfélagið þagnar Benóný Valur Jakobsson skrifar Skoðun Stjórnleysi í íslenskri dýravernd Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Olíumjólk Sigurður Ingi Friðleifsson skrifar Skoðun Leikskólagjöld í Kópavogi þau hæstu á landinu Örn Arnarson skrifar Skoðun Pólitískur gúmmítékki Jens Garðar Helgason skrifar Skoðun Þegar bændur bregðast dýrum sínum – Valda þeim þjáningu og skelfilegum dauðdaga Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Morðæðið á Gaza - Vitfirringin má ekki eyðileggja mennskuna Jón Baldvin Hannesson skrifar Skoðun Orðsins fyllsta merking Eiríkur Kristjánsson skrifar Skoðun Dóru Björt svarað! Jón G. Hauksson skrifar Skoðun Ísland og hafið: viðbrögð við brotum Ísraels á alþjóðalögum Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Magnús Magnússon skrifar Skoðun Ekki mínir hagsmunir Berglind Hlín Baldursdóttir skrifar Sjá meira
Sú forna en sígilda von mannsins um frið á jörðu virðist enn vera sorglega langt frá því að rætast, nú í upphafi ársins sem markar fjórðung tuttugustu og fyrstu aldar. Þróun friðar þennan aldarfjórðung er hryggileg svo ekki sé fastar að orðið kveðið. Óðum fækkar þeim er muna síðari heimsstyrjöldina af eigin raun. Reynsla flyst því miður illa milli kynslóða, þrátt fyrir upplýsingaöld með óteljandi möguleikum. Það er erfitt að skilja ógnir og hörmungar stríðsátaka fyrir þá sem ekki hafa reynt á eigin skinni. Sameinuðu þjóðirnar(SÞ) sem í ár munu fagna áttræðisafmæli, voru stofnaðar eftir sex ára heimsstyrjöld. Megin tilgangur þeirra við stofnun var að viðhalda friði og öryggi í heiminum og stuðla að vinsamlegum samskiptum þjóða í milli. Ekki verður annað séð þegar litið er yfir stöðu ófriðarmála á þessari öld, en að þetta starf SÞ hafi í raun algerlega beðið skipbrot. Máttlausar ályktanir og öryggisráð þar sem beitt er neitunarvaldi er ekki að skila því sem við ætlumst til af þessari stofnun sem var kannski hugsuð sem sú mikilvægasta í heimi. Ef SÞ væri að standa sína plikt, ætti þungi starfs samtakanna nú að vera friðarviðræður og samtal milli stríðandi þjóða. SÞ ætti að leiða stöðugar friðarumleitanir og ef þjóðir eru ekki tilbúnar til þess að koma að borðinu eftir kalli, ættu sendinefndir SÞ að sækja þær þjóðir heim, hafa þar stöðuga viðveru og halda þannig opnu samtali milli aðila meðan ófriður varir. Friður kemst aldrei á án samninga. Að „sigra“ í stríði með vopnum og mannfórnum í þúsunda, eða hundruða þúsunda vís, þar sem heilu og hálfu borgirnar og héruðin, jafnvel heilu löndin liggja eftir í rúst, er ekki sú leið sem SÞ voru stofnaðar um. Ísland hefur langa umræðuhefð, og þá hefð að leysa ágreiningsmál með orðum en ekki vopnum. Íslenska þjóðin vill friðsamleg samskipti við allar þjóðir, er andvíg vopnakaupum og beinni þátttöku í stríðsaðgerðum. Það á við jafnvel þó afstaða sé tekin með öðrum aðila máls og að við séum aðilar að NATO af fullri alvöru. Hlutverk í slíku samstarfi geta verið af ýmsu tagi, okkar getur þannig vel verið það sem snýr að mannúðarmálum og ekki síður að því að leiða þá vinnu sem þarf til að leysa deilur með samningum. Þessi afstaða þjóðarinnar kom vel fram í forsetakosningunum í sumar sem leið. Friðarumræða var töluvert áberandi og málflutningur Höllu Tómasdóttur í þeim efnum lagði með öðru grunn að hennar glæsilega sigri. Með hana sem forseta, Guðrúnu Karls Helgudóttur sem biskup og nú nýja ríkisstjórn leidda af öflugum konum einnig, má segja að Ísland sé komið með einvalalið til forystu sem getur sett friðarumræðu á dagskrá. Með okkar hefð að leysa deilur með orðum, með kvenlegu innsæi, jarðbundinni rökhyggju, hlýju og mildi á forsendum lífs en ekki dauða, trúi ég að Ísland geti verið það afl sem þoka má heiminum í átt til friðar. Stjórnvöld ættu nú þegar að hafa forgöngu um að setja á fót nýja friðarstofnun/skóla undir SÞ sem yrði á Íslandi. Með tvíþætt hlutverk, annars vegar að stunda fræðslu og rannsóknir, hins vegar að leiða friðarviðræður milli stríðandi aðila í heiminum. Til hennar gæti ungt fólk úr stjórnmálum frá öllum löndum heims komið til tímabundins náms, fengið þar fræðslu um samskipti þjóða og leiðir til friðsællar sambúðar. Það myndaði tengsl sem yrðu með tímanum að neti milli fóks um allan heim, fólks sem yrði í framtíðinni mögulega í ráðandi stöðum í sínum löndum. Við eigum mörg gömul menntasetur sem henta vel fyrir slíka starfsemi, sem hafa ýmist verið lögð af sem slík, eða eiga undir högg að sækja. Nefna má nokkur af handahófi, s.s. Eiðar, Laugar í Sælingsdal, Laugar í S-Þing, Laugarvatn og Bifröst. Á stöðum sem þessum í náttúrufegurð og kyrrð, verða stríð og rökstuðningurinn fyrir þeim fjarlægur veruleiki og auðvelt að fá innblásna sýn til friðar. Hvaða verkefni er mikilvægara en það að stuðla að friði og betri framtíð fyrir íbúa jarðar? Viljum við hafa þar hlutverki að gegna sem þjóð, viljum við sjá okkar hlutverk og möguleika til áhrifa? Eða eiga okkar stjórnvöld frekar að fylgja nágranna- og samstarfsþjóðum okkar eftir í blindni, jafnvel þó meirihluti þjóðarinnar vilji aðra nálgun og friðvænlegri? Við getum haft áhrif á þróun heimsmála og við eigum að reyna það sem við getum, með þeim ráðum sem við þekkjum og byggja á langri friðsamlegri sögu. Það eru raunar okkar beinu hagsmunir sem þjóðar að friður ríki í heiminum. Okkar tilverugrundvöllur byggist á virðingu fyrir lögum, á frjálsum alþjóðaviðskiptum, t.d. með sölu afurða okkar og frítíminn byggir orðið mikið á frjálsum ferðalögum við öruggar aðstæður. Þegar þessi heimsmynd er í bráðri hættu getum við ekki setið þegjandi hjá. Gleðilegt ár! Höfundur er sveitarstjóri Grýtubakkahrepps.
Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson Skoðun
Þegar undirskrift skiptir máli – um gervigreind, vottun og verðmæti mannlegra athafna Henning Arnór Úlfarsson Skoðun
Skoðun Ný nálgun fyrir börn með fjölþættan vanda Guðmundur Ingi Þóroddsson,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar
Skoðun Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson skrifar
Skoðun Þegar undirskrift skiptir máli – um gervigreind, vottun og verðmæti mannlegra athafna Henning Arnór Úlfarsson skrifar
Skoðun Þegar bændur bregðast dýrum sínum – Valda þeim þjáningu og skelfilegum dauðdaga Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Ísland og hafið: viðbrögð við brotum Ísraels á alþjóðalögum Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Magnús Magnússon skrifar
Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson Skoðun
Þegar undirskrift skiptir máli – um gervigreind, vottun og verðmæti mannlegra athafna Henning Arnór Úlfarsson Skoðun