Vegna greinar Snorra Mássonar Guðmundur Andri Thorsson skrifar 10. janúar 2025 14:32 Ég held að það sé þörf ábending hjá Snorra Mássyni í grein hér á Vísi, að við eigum að fara varlega með orð eins og nasisma og fara okkur hægt í að tengja nútímaöfl við þá helstefnu. Ég tek ábendinguna til mín, enda virðist grein hans vakin af Facebookfærslu minni um Trump og stefnu hans þar sem ég nefndi nasista í sambandi við landvinningatal Trumps. Ég hefði örugglega skrifað þá hugleiðingu öðruvísi í grein hér á Vísi eða öðrum slíkum fjölmiðli, sem minnir okkur á það hvernig við högum okkur á ólíkan hátt á samfélagsmiðlum og svo þegar við tökum til máls í „opinberu rými“ eða „viðurkenndum fjölmiðlum“. Facebookfærslur eru meira eins og spjall við eldhúsborðið og ekki alltaf ígrundaðar. Þar með er ekki sagt að ekki sé ástæða til að hafa áhyggjur af landvinningatali Trumps. Það ber keim af heimsvaldastefnu fyrri alda þegar stórveldi töldu sig geta ráðskast með minni ríki að vild, vegna „hagsmuna sinna“. Og ég stend við það að við Íslendingar eigum samleið með rótgrónum lýðræðisþjóðum Evrópu og ríkjabandalagi þeirra, sem er vettvangur fyrir samráð og samninga – málamiðlanir – en vopnin eða önnur valdbeiting ráða ekki málalokum. Ég tel að við deilum gildum og verðmætamati með þessum ríkjum, hvað sem líður misvel heppnuðum tilraunum til að koma yfirþjóðlegum auðhringjum á borð við Facebook til að starfa eftir lögum og siðum og reglum þeirra þjóðríkja sem þeir starfa í. Þessi gildi og verðmæti eru grundvöllur réttarríkisins og þingræðisins og þeirra margháttuðu mannréttinda sem við njótum og göngum stundum út frá sem gefnum. Íslendingar eiga líka mikið undir því að virðing sé borin fyrir alþjóðalögum og alþjóðastofnunum. Seint verður sagt að slík virðing einkenni Donald Trump. Snorri gerir að umtalsefni árekstra ESB og Facebook, sem hann virðist telja til marks um atlögu ESB að tjáningarfrelsinu, og lætur liggja að því að nær sé að tengja við nasismann en bröltið í Trump, sem ég hef reyndar séð Snorra lýsa yfir stuðningi við. Árekstrar ESB og Facebook hafa til þessa ekki síst snúist um viðleitni til að fá Facebook og slíka auðhringi til að greiða skatta og skyldur í þeim löndum þar sem fyrirtækið starfar. Facebook sópar meðal annars til sín auglýsingum frá innlendum og hefðbundari fjölmiðlum á borð við Stöð2/Vísi og gerir rekstrarumhverfi þeirra enn erfiðara en ella án þess að greiða sambærileg gjöld til samfélaganna. Og nú eru deilurnar teknar að snúast um ritstýringu og eftirlit með því sem sett er á vefinn, það er að segja á hinn opinbera vettvang. Þar takast á sjónarmið um tjáningarfrelsið og vernd minnihlutahópa, sjónarmið sem alltaf þarf að vega og meta. Er rétturinn til að smána og lítilsvirða aðra vegna uppruna, kyns, húðlitar, trúar eða meðfæddra eiginleika ríkari réttinum til að geta um frjálst höfuð strokið laus undan slíkum árásum? Er frelsi einstaklingsins til að tjá sig jafnframt réttur til að vera laus undan afleiðingum tjáningarinnar? Er rétturinn til að lifa í samræmi við eigin sjálfsmynd æðri réttinum til að að gera athugasemdir sem kynnu að særa annað fólk? Eru það mannréttindi að sjá eða heyra aldrei neitt sem manni kynni að sárna? Má hvenær sem er þagga niður í gagnrýni á þeirri forsendu að hún særi og smáni? Hvenær er tekist á um grundvallaratriði og hvenær er bara verið að tuddast á þeim sem ekki geta borið hönd fyrir höfuð sér? Hvenær eigum við að grípa inn í þegar við verðum vitni að tuddaskap og yfirgangi? Er tuddarétturinn skýlaus? Og svo framvegis. Gráu svæðin þarna eru fleiri en í reykvískri nútímahönnun. Ég tel sjálfur að í þessu sem öðru eigum við að komast að niðurstöðum með umræðum og rökræðum þar sem öll sjónarmið eru skoðuð, fram og til baka, en ekki með því að sterkasti og ríkasti aðilinn ráði þessu bara og fari sínu fram í krafti auðs og valda og frekju. Við þetta bætast svo risastór álitamál vegna markvissrar framleiðslu á skrökfréttum og tröllasögum sem oftar en ekki eru framleiddar í því skyni að magna hatur á innflytjendum eða öðru fólki í viðkvæmri stöðu. Ég veit ekki hvort Snorri telur réttinn til slíkrar framleiðslu vera skýlausan, vegna tjáningarfrelsisins, eða þá reynslu að verða skotspónn slíkra sagna léttvæga. Sjálfur tel ég að allra hluta vegna eigi að reyna að setja skorður við slíkri lygaframleiðslu. Þó að vissulega sé það gott sjónarmið að treysta fólki til að gera sjálft greinarmun á réttu og röngu, þá verður fólk jafnframt að hafa til þess forsendur að geta gert slíkan greinarmun. Snorri Másson skrifaði sem sagt grein á Vísi vegna ummæla sem ég lét falla í Facebook-færslu um Trump og áform hans, sem mér finnst ástæða til að óttast og hvernig ég tel að við eigum frekar samleið með ríkjum ESB, fari svo að leiðir skilji með Bandaríkjamönnum og Evrópu. Snorri virðist ósammála því mati mínu, sem er gott og blessað. En hann talar í greininni um mig sem „Samfylkingarmanninn“ sem má að vísu til sanns vegar færa, það er flokkurinn minn, mikil ósköp. En hins vegar eru nú meira en þrjátíu ár liðin frá því að ég fór að tjá mig um þjóðmál sem einstaklingur og rithöfundur og ég gegni engum trúnaðarstöðum fyrir Samfylkinguna lengur – þar er annað fólk í stafni og bíður þess eflaust í ofvæni að skiptast á skoðunum við Snorra. Ég kynni því betur að fá að vera bara ég sjálfur, frekar en talsmaður fyrir Samfylkinguna, næst þegar Snorri telur ástæðu til að skrifa grein og fara í viðtöl út af einhverju Facebookhjali í mér. Svo getur hann bara sett hjá mér athugasemd. Aldrei að vita nema hann uppskeri læk. Höfundur er rithöfundur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Guðmundur Andri Thorsson Evrópusambandið Mest lesið Opið hús fyrir útvalda Björn Brynjúlfur Björnsson Skoðun Norska leiðin hefur gefist vel – í Póllandi Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Af hverju hræðist fólk kynjafræði? Eydís Ásbjörnsdóttir Skoðun 120km hraði á Keflavíkurveginum og netsölur með áfengi Jón Páll Haraldsson Skoðun Auðbeldi SFS Örn Bárður Jónsson Skoðun Af hverju er Framsóknarfólk hamingjusamast? Árelía Eydís Guðmundsdóttir Skoðun Skjárinn og börnin Daðey Albertsdóttir,Silja Björk Egilsdóttir,Skúli Bragi Geirdal Skoðun Lausnin liggur fyrir – Landspítali þarf að stíga skrefið Sandra B. Franks Skoðun „Er stjúpmamma þín vond eins og í Öskubusku?“ Hafdís Bára Ólafsdóttir Skoðun Hópnauðganir/svartheimar! Davíð Bergmann Skoðun Skoðun Skoðun 120km hraði á Keflavíkurveginum og netsölur með áfengi Jón Páll Haraldsson skrifar Skoðun Lausnin liggur fyrir – Landspítali þarf að stíga skrefið Sandra B. Franks skrifar Skoðun Auðbeldi SFS Örn Bárður Jónsson skrifar Skoðun Skjárinn og börnin Daðey Albertsdóttir,Silja Björk Egilsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun „Er stjúpmamma þín vond eins og í Öskubusku?“ Hafdís Bára Ólafsdóttir skrifar Skoðun Af hverju er Framsóknarfólk hamingjusamast? Árelía Eydís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Norska leiðin hefur gefist vel – í Póllandi Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Opið hús fyrir útvalda Björn Brynjúlfur Björnsson skrifar Skoðun Af hverju hræðist fólk kynjafræði? Eydís Ásbjörnsdóttir skrifar Skoðun Hlustum á okkar landsliðskonur - sýnum Ísrael rauða spjaldið Hrönn G. Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar Skoðun Hópnauðganir/svartheimar! Davíð Bergmann skrifar Skoðun Valdið og samvinnuhugsjónin Kjartan Helgi Ólafsson skrifar Skoðun NPA breytti lífinu mínu Sveinbjörn Eggertsson skrifar Skoðun Hefur þú tilkynnt um ofbeldi gegn barni? Alfa Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Gildi kærleika og mannúðar Toshiki Toma skrifar Skoðun Hvernig tryggjum við samkeppnishæfni þjóðar? Jón Skafti Gestsson skrifar Skoðun Í minningu Frans páfa - sem tók sér nafn verndardýrlings dýra og náttúru Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Flottu kjötauglýsingarnar í blöðunum... Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Grafarvogsgremjan Þorlákur Axel Jónsson skrifar Skoðun Er ég að svindla? – Um sambýli manns og gervigreindar í sköpun og þekkingu Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Fjármögnuðu stríðsvél Rússlands Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hugleiðingar á páskum Ámundi Loftsson skrifar Skoðun Gremjan í Grafarvogi Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Samlokan á borðinu: Hugleiðingar á föstudeginn langaum sjónvarpsþættina Adolescence Skúli Ólafsson skrifar Skoðun Móttaka skemmtiferðaskipa - hlustað á íbúa Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar Skoðun Námsfærni nemenda í íslenskum skólum: Eigum við að lækka rána? Sigríður Ólafsdóttir skrifar Skoðun Snorri byggir skoðun á skólakerfinu á reynslusögum annarra en Guðrún vitnar í ritrýndar heimildir Davíð Routley skrifar Skoðun Þegar mannshjörtun mætast Jóna Hrönn Bolladóttir,Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Horft til einkunna og annarra þátta við innritun í framhaldsskóla Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Kristján á Sprengisandi lendir í ágjöf Björn Ólafsson skrifar Sjá meira
Ég held að það sé þörf ábending hjá Snorra Mássyni í grein hér á Vísi, að við eigum að fara varlega með orð eins og nasisma og fara okkur hægt í að tengja nútímaöfl við þá helstefnu. Ég tek ábendinguna til mín, enda virðist grein hans vakin af Facebookfærslu minni um Trump og stefnu hans þar sem ég nefndi nasista í sambandi við landvinningatal Trumps. Ég hefði örugglega skrifað þá hugleiðingu öðruvísi í grein hér á Vísi eða öðrum slíkum fjölmiðli, sem minnir okkur á það hvernig við högum okkur á ólíkan hátt á samfélagsmiðlum og svo þegar við tökum til máls í „opinberu rými“ eða „viðurkenndum fjölmiðlum“. Facebookfærslur eru meira eins og spjall við eldhúsborðið og ekki alltaf ígrundaðar. Þar með er ekki sagt að ekki sé ástæða til að hafa áhyggjur af landvinningatali Trumps. Það ber keim af heimsvaldastefnu fyrri alda þegar stórveldi töldu sig geta ráðskast með minni ríki að vild, vegna „hagsmuna sinna“. Og ég stend við það að við Íslendingar eigum samleið með rótgrónum lýðræðisþjóðum Evrópu og ríkjabandalagi þeirra, sem er vettvangur fyrir samráð og samninga – málamiðlanir – en vopnin eða önnur valdbeiting ráða ekki málalokum. Ég tel að við deilum gildum og verðmætamati með þessum ríkjum, hvað sem líður misvel heppnuðum tilraunum til að koma yfirþjóðlegum auðhringjum á borð við Facebook til að starfa eftir lögum og siðum og reglum þeirra þjóðríkja sem þeir starfa í. Þessi gildi og verðmæti eru grundvöllur réttarríkisins og þingræðisins og þeirra margháttuðu mannréttinda sem við njótum og göngum stundum út frá sem gefnum. Íslendingar eiga líka mikið undir því að virðing sé borin fyrir alþjóðalögum og alþjóðastofnunum. Seint verður sagt að slík virðing einkenni Donald Trump. Snorri gerir að umtalsefni árekstra ESB og Facebook, sem hann virðist telja til marks um atlögu ESB að tjáningarfrelsinu, og lætur liggja að því að nær sé að tengja við nasismann en bröltið í Trump, sem ég hef reyndar séð Snorra lýsa yfir stuðningi við. Árekstrar ESB og Facebook hafa til þessa ekki síst snúist um viðleitni til að fá Facebook og slíka auðhringi til að greiða skatta og skyldur í þeim löndum þar sem fyrirtækið starfar. Facebook sópar meðal annars til sín auglýsingum frá innlendum og hefðbundari fjölmiðlum á borð við Stöð2/Vísi og gerir rekstrarumhverfi þeirra enn erfiðara en ella án þess að greiða sambærileg gjöld til samfélaganna. Og nú eru deilurnar teknar að snúast um ritstýringu og eftirlit með því sem sett er á vefinn, það er að segja á hinn opinbera vettvang. Þar takast á sjónarmið um tjáningarfrelsið og vernd minnihlutahópa, sjónarmið sem alltaf þarf að vega og meta. Er rétturinn til að smána og lítilsvirða aðra vegna uppruna, kyns, húðlitar, trúar eða meðfæddra eiginleika ríkari réttinum til að geta um frjálst höfuð strokið laus undan slíkum árásum? Er frelsi einstaklingsins til að tjá sig jafnframt réttur til að vera laus undan afleiðingum tjáningarinnar? Er rétturinn til að lifa í samræmi við eigin sjálfsmynd æðri réttinum til að að gera athugasemdir sem kynnu að særa annað fólk? Eru það mannréttindi að sjá eða heyra aldrei neitt sem manni kynni að sárna? Má hvenær sem er þagga niður í gagnrýni á þeirri forsendu að hún særi og smáni? Hvenær er tekist á um grundvallaratriði og hvenær er bara verið að tuddast á þeim sem ekki geta borið hönd fyrir höfuð sér? Hvenær eigum við að grípa inn í þegar við verðum vitni að tuddaskap og yfirgangi? Er tuddarétturinn skýlaus? Og svo framvegis. Gráu svæðin þarna eru fleiri en í reykvískri nútímahönnun. Ég tel sjálfur að í þessu sem öðru eigum við að komast að niðurstöðum með umræðum og rökræðum þar sem öll sjónarmið eru skoðuð, fram og til baka, en ekki með því að sterkasti og ríkasti aðilinn ráði þessu bara og fari sínu fram í krafti auðs og valda og frekju. Við þetta bætast svo risastór álitamál vegna markvissrar framleiðslu á skrökfréttum og tröllasögum sem oftar en ekki eru framleiddar í því skyni að magna hatur á innflytjendum eða öðru fólki í viðkvæmri stöðu. Ég veit ekki hvort Snorri telur réttinn til slíkrar framleiðslu vera skýlausan, vegna tjáningarfrelsisins, eða þá reynslu að verða skotspónn slíkra sagna léttvæga. Sjálfur tel ég að allra hluta vegna eigi að reyna að setja skorður við slíkri lygaframleiðslu. Þó að vissulega sé það gott sjónarmið að treysta fólki til að gera sjálft greinarmun á réttu og röngu, þá verður fólk jafnframt að hafa til þess forsendur að geta gert slíkan greinarmun. Snorri Másson skrifaði sem sagt grein á Vísi vegna ummæla sem ég lét falla í Facebook-færslu um Trump og áform hans, sem mér finnst ástæða til að óttast og hvernig ég tel að við eigum frekar samleið með ríkjum ESB, fari svo að leiðir skilji með Bandaríkjamönnum og Evrópu. Snorri virðist ósammála því mati mínu, sem er gott og blessað. En hann talar í greininni um mig sem „Samfylkingarmanninn“ sem má að vísu til sanns vegar færa, það er flokkurinn minn, mikil ósköp. En hins vegar eru nú meira en þrjátíu ár liðin frá því að ég fór að tjá mig um þjóðmál sem einstaklingur og rithöfundur og ég gegni engum trúnaðarstöðum fyrir Samfylkinguna lengur – þar er annað fólk í stafni og bíður þess eflaust í ofvæni að skiptast á skoðunum við Snorra. Ég kynni því betur að fá að vera bara ég sjálfur, frekar en talsmaður fyrir Samfylkinguna, næst þegar Snorri telur ástæðu til að skrifa grein og fara í viðtöl út af einhverju Facebookhjali í mér. Svo getur hann bara sett hjá mér athugasemd. Aldrei að vita nema hann uppskeri læk. Höfundur er rithöfundur.
Skoðun Hlustum á okkar landsliðskonur - sýnum Ísrael rauða spjaldið Hrönn G. Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar
Skoðun Í minningu Frans páfa - sem tók sér nafn verndardýrlings dýra og náttúru Árni Stefán Árnason skrifar
Skoðun Er ég að svindla? – Um sambýli manns og gervigreindar í sköpun og þekkingu Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar
Skoðun Samlokan á borðinu: Hugleiðingar á föstudeginn langaum sjónvarpsþættina Adolescence Skúli Ólafsson skrifar
Skoðun Námsfærni nemenda í íslenskum skólum: Eigum við að lækka rána? Sigríður Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Snorri byggir skoðun á skólakerfinu á reynslusögum annarra en Guðrún vitnar í ritrýndar heimildir Davíð Routley skrifar
Skoðun Horft til einkunna og annarra þátta við innritun í framhaldsskóla Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar