Afleiðingar heimilisofbeldis og hvernig ofbeldismenn nota “kerfið” til að halda áfram ofbeldi Líf Steinunn Lárusdóttir skrifar 10. febrúar 2025 22:01 Heimilisofbeldi er ekki aðeins líkamlegt ofbeldi, heldur líka andlegt, tilfinningalegt og fjárhagslegt. Afleiðingar þess eru djúpstæðar og geta haft langvarandi áhrif á þolendur, sérstaklega börn sem alast upp við ótta og óöryggi. Þegar kona sleppur úr ofbeldissambandi er það þó oft aðeins upphaf nýrrar baráttu, því ofbeldismaðurinn notar gjarnan lagalegt og kerfisbundið vald til að halda áfram ógnarstjórninni. Afleiðingar heimilisofbeldis Þolendur heimilisofbeldis glíma við fjölda afleiðinga, bæði líkamlega og andlega. Þeir geta þróað með sér kvíða, þunglyndi, áfallastreituröskun og jafnvel sjálfsvígshugsanir. Börn sem verða vitni að ofbeldi eru í aukinni hættu á að þróa með sér hegðunarvanda, námsörðugleika og að endurtaka mynstur ofbeldis í sínum samböndum síðar á lífsleiðinni. En þó að konunni takist að sleppa frá ofbeldismanninum, er það ekki alltaf endirinn á ofbeldinu. Þvert á móti getur ofbeldismaðurinn haldið áfram að beita konuna ofbeldi, en nú í gegnum kerfið. Kerfisbundnar ofsóknir og valdbeiting eftir flótta Margar konur sem flýja ofbeldissamband upplifa að ofbeldið heldur áfram með nýjum hætti. Ofbeldismenn beita oft eftirtöldum aðferðum til að viðhalda stjórn sinni: 1.Dómskerfið og forræðisdeilur Ofbeldismenn nota oft forræðis- og umgengnismál til að halda áfram að stjórna fyrrverandi maka sínum. Þeir draga konur í langdregnar og kostnaðarsamar forræðisdeilur. Markmiðið er ekki velferð barnanna heldur að refsa konunni fyrir að hafa farið. Þeir krefjast jafnvel umgengni eingöngu til að viðhalda valdi yfir henni og neyða hana í áframhaldandi samskipti. Í sumum tilfellum veit ofbeldismaðurinn það að börnin eru það sem konan lifir fyrir og að ná börnunum af henni væri hin fullkomna hefnd. Því miður virðist þetta ekki vera af væntumþyggju föður til barnanna í öllum tilfellum. Algengt er að ofbeldismaðurinn sé búinn að hóta þessu áður en konan nær að flýja frá honum. 2.Fjárhagsleg stjórnun Ef ofbeldismaðurinn hafði yfirráð yfir fjárhagnum í sambandinu, getur hann haldið því áfram eftir sambandsslit með því að draga skilnaðarmál á langinn, neita að greiða meðlag eða halda eignum frá konunni. 3.Ósannindi og ásakanir Margar konur lenda í því að ofbeldismaðurinn snýr sannleikanum gegn þeim og gerir sig að „fórnarlambinu“. Hann getur reynt að fá hana úrskurðaða geðveika með aðstoð matsmanns foreldrahæfnis, sem notar meðal annars úrelt sálfræðipróf, sem er vitað að kemur mjög illa út fyrir mæður sem hafa verið beittar ofbeldi og eru einnig með ADHD. Þetta gera ofbeldis mennirnir til að draga úr trúverðugleika konunnar í forræðismálum. Í sumum tilvikum tekst þeim að sannfæra samfélagið eða jafnvel kerfið um að það sé konan sem sé vandamálið. 4.Lögreglan og stofnanir Þrátt fyrir góðan ásetning getur kerfið stundum ómeðvitað unnið með ofbeldismanninum. Ef lögreglan eða barnavernd lítur á ágreining sem „foreldra deilur“ frekar en áframhaldandi ofbeldi, getur það veikt stöðu konunnar. Jafnvel dómstólar geta litið á hana sem „óvinveitta foreldrið“ ef hún reynir að vernda börnin gegn ofbeldi föður. Hvað er til ráða? Til að vernda þolendur þarf kerfið að viðurkenna hvernig ofbeldi getur haldið áfram í gegnum lög og stofnanir. Það þarf: •Betri fræðslu fyrir dómara, lögreglu og barnavernd þannig að þeir greini muninn á raunverulegum foreldradeilum og áframhaldandi heimilisofbeldi. •Skýrar reglur sem tryggja að ofbeldismenn geti ekki misnotað dómstóla og barnaverndarkerfið til að viðhalda stjórn. Einnig að dómstólar fari eftir þeim barnaverndarlögum sem til eru og að dómarar og aðrir embættismenn vinni vinnuna sína og lesi öll þau gögn sem lögð eru fram. •Aukna fjárhagslega aðstoð við konur sem flýja, svo þær geti staðið á eigin fótum án þess að vera háðar gerandanum. Að sleppa frá ofbeldi ætti að marka upphaf nýs lífs, ekki nýja martröð. Það er á ábyrgð samfélagsins að tryggja að þolendur fái raunverulegt frelsi, ekki bara nýtt form kúgunar. Höfundur er fórnarlamb heimilisofbeldis. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Heimilisofbeldi Mest lesið „Já, hvað með bara að skjóta hann!“ Þórhildur Hjaltadóttir Skoðun Trump les tölvupóstinn þinn Mörður Áslaugarson Skoðun Hvers vegna þegir kristin, vestræn menning? Ómar Torfason Skoðun Heimar sem þurfa nýja umræðu! Sigurður Árni Reynisson Skoðun Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir Skoðun Sársauki annarra og samúðarþreyta Guðrún Jónsdóttir Skoðun Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson Skoðun 52 milljarðar/ári x 30 ár = EES Jón Baldvin Hannibalsson Skoðun Ísrael – brostnir draumar og lygar Ingibjörg Þóra Haraldsdóttir Skoðun Alþjóðalög eða lögleysa? Urður Hákonardóttir Skoðun Skoðun Skoðun Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hvers vegna þegir kristin, vestræn menning? Ómar Torfason skrifar Skoðun Trump les tölvupóstinn þinn Mörður Áslaugarson skrifar Skoðun „Já, hvað með bara að skjóta hann!“ Þórhildur Hjaltadóttir skrifar Skoðun Heimar sem þurfa nýja umræðu! Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Sársauki annarra og samúðarþreyta Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson skrifar Skoðun Alþjóðalög eða lögleysa? Urður Hákonardóttir skrifar Skoðun Truman-ríkið: Tilraunir raunheimsins að komast í gegnum gervihvelfinguna Svala Magnea Ásdísardóttir skrifar Skoðun GPT‑5 kemur í ágúst – áskoranir og tækifæri fyrir Ísland Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Við tölum um vöxt — en gleymum því sem vex Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Verri framkoma en hjá Trump Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Landið talar Davíð Arnar Oddgeirsson skrifar Skoðun Ætla þau að halda áfram að grafa sína eigin gröf? Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Ísrael – brostnir draumar og lygar Ingibjörg Þóra Haraldsdóttir skrifar Skoðun Ein af hverjum fjórum Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Skoðun Vertu drusla! Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Þegar hið smáa verður risastórt Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Þú ert búin að eyðileggja líf mitt!!! Sandra Ósk Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Tekur sér stöðu með Evrópusambandinu Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Feluleikur ríkisstjórnarinnar? Lárus Guðmundsson skrifar Skoðun Ég heiti Elísa og ég er Drusla Elísa Rún Svansdóttir skrifar Skoðun Grindavík má enn bíða Gísli Stefánsson skrifar Skoðun Aðventukerti og aðgangshindranir Kristín María Birgisdóttir skrifar Skoðun Lífið í tjaldi á Gaza Viðar Hreinsson,Israa Saed skrifar Skoðun Gaza og sjálfbærni mennskunnar Elva Rakel Jónsdóttir skrifar Skoðun Börnin og hungursneyðin í Gaza Sverrir Ólafsson skrifar Skoðun Kynbundið ofbeldi Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Aðdragandi aðildar þarf umboð Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson skrifar Sjá meira
Heimilisofbeldi er ekki aðeins líkamlegt ofbeldi, heldur líka andlegt, tilfinningalegt og fjárhagslegt. Afleiðingar þess eru djúpstæðar og geta haft langvarandi áhrif á þolendur, sérstaklega börn sem alast upp við ótta og óöryggi. Þegar kona sleppur úr ofbeldissambandi er það þó oft aðeins upphaf nýrrar baráttu, því ofbeldismaðurinn notar gjarnan lagalegt og kerfisbundið vald til að halda áfram ógnarstjórninni. Afleiðingar heimilisofbeldis Þolendur heimilisofbeldis glíma við fjölda afleiðinga, bæði líkamlega og andlega. Þeir geta þróað með sér kvíða, þunglyndi, áfallastreituröskun og jafnvel sjálfsvígshugsanir. Börn sem verða vitni að ofbeldi eru í aukinni hættu á að þróa með sér hegðunarvanda, námsörðugleika og að endurtaka mynstur ofbeldis í sínum samböndum síðar á lífsleiðinni. En þó að konunni takist að sleppa frá ofbeldismanninum, er það ekki alltaf endirinn á ofbeldinu. Þvert á móti getur ofbeldismaðurinn haldið áfram að beita konuna ofbeldi, en nú í gegnum kerfið. Kerfisbundnar ofsóknir og valdbeiting eftir flótta Margar konur sem flýja ofbeldissamband upplifa að ofbeldið heldur áfram með nýjum hætti. Ofbeldismenn beita oft eftirtöldum aðferðum til að viðhalda stjórn sinni: 1.Dómskerfið og forræðisdeilur Ofbeldismenn nota oft forræðis- og umgengnismál til að halda áfram að stjórna fyrrverandi maka sínum. Þeir draga konur í langdregnar og kostnaðarsamar forræðisdeilur. Markmiðið er ekki velferð barnanna heldur að refsa konunni fyrir að hafa farið. Þeir krefjast jafnvel umgengni eingöngu til að viðhalda valdi yfir henni og neyða hana í áframhaldandi samskipti. Í sumum tilfellum veit ofbeldismaðurinn það að börnin eru það sem konan lifir fyrir og að ná börnunum af henni væri hin fullkomna hefnd. Því miður virðist þetta ekki vera af væntumþyggju föður til barnanna í öllum tilfellum. Algengt er að ofbeldismaðurinn sé búinn að hóta þessu áður en konan nær að flýja frá honum. 2.Fjárhagsleg stjórnun Ef ofbeldismaðurinn hafði yfirráð yfir fjárhagnum í sambandinu, getur hann haldið því áfram eftir sambandsslit með því að draga skilnaðarmál á langinn, neita að greiða meðlag eða halda eignum frá konunni. 3.Ósannindi og ásakanir Margar konur lenda í því að ofbeldismaðurinn snýr sannleikanum gegn þeim og gerir sig að „fórnarlambinu“. Hann getur reynt að fá hana úrskurðaða geðveika með aðstoð matsmanns foreldrahæfnis, sem notar meðal annars úrelt sálfræðipróf, sem er vitað að kemur mjög illa út fyrir mæður sem hafa verið beittar ofbeldi og eru einnig með ADHD. Þetta gera ofbeldis mennirnir til að draga úr trúverðugleika konunnar í forræðismálum. Í sumum tilvikum tekst þeim að sannfæra samfélagið eða jafnvel kerfið um að það sé konan sem sé vandamálið. 4.Lögreglan og stofnanir Þrátt fyrir góðan ásetning getur kerfið stundum ómeðvitað unnið með ofbeldismanninum. Ef lögreglan eða barnavernd lítur á ágreining sem „foreldra deilur“ frekar en áframhaldandi ofbeldi, getur það veikt stöðu konunnar. Jafnvel dómstólar geta litið á hana sem „óvinveitta foreldrið“ ef hún reynir að vernda börnin gegn ofbeldi föður. Hvað er til ráða? Til að vernda þolendur þarf kerfið að viðurkenna hvernig ofbeldi getur haldið áfram í gegnum lög og stofnanir. Það þarf: •Betri fræðslu fyrir dómara, lögreglu og barnavernd þannig að þeir greini muninn á raunverulegum foreldradeilum og áframhaldandi heimilisofbeldi. •Skýrar reglur sem tryggja að ofbeldismenn geti ekki misnotað dómstóla og barnaverndarkerfið til að viðhalda stjórn. Einnig að dómstólar fari eftir þeim barnaverndarlögum sem til eru og að dómarar og aðrir embættismenn vinni vinnuna sína og lesi öll þau gögn sem lögð eru fram. •Aukna fjárhagslega aðstoð við konur sem flýja, svo þær geti staðið á eigin fótum án þess að vera háðar gerandanum. Að sleppa frá ofbeldi ætti að marka upphaf nýs lífs, ekki nýja martröð. Það er á ábyrgð samfélagsins að tryggja að þolendur fái raunverulegt frelsi, ekki bara nýtt form kúgunar. Höfundur er fórnarlamb heimilisofbeldis.
Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir Skoðun
Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson Skoðun
Skoðun Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson skrifar
Skoðun Truman-ríkið: Tilraunir raunheimsins að komast í gegnum gervihvelfinguna Svala Magnea Ásdísardóttir skrifar
Skoðun Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson skrifar
Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir Skoðun
Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson Skoðun