Afleiðingar heimilisofbeldis og hvernig ofbeldismenn nota “kerfið” til að halda áfram ofbeldi Líf Steinunn Lárusdóttir skrifar 10. febrúar 2025 22:01 Heimilisofbeldi er ekki aðeins líkamlegt ofbeldi, heldur líka andlegt, tilfinningalegt og fjárhagslegt. Afleiðingar þess eru djúpstæðar og geta haft langvarandi áhrif á þolendur, sérstaklega börn sem alast upp við ótta og óöryggi. Þegar kona sleppur úr ofbeldissambandi er það þó oft aðeins upphaf nýrrar baráttu, því ofbeldismaðurinn notar gjarnan lagalegt og kerfisbundið vald til að halda áfram ógnarstjórninni. Afleiðingar heimilisofbeldis Þolendur heimilisofbeldis glíma við fjölda afleiðinga, bæði líkamlega og andlega. Þeir geta þróað með sér kvíða, þunglyndi, áfallastreituröskun og jafnvel sjálfsvígshugsanir. Börn sem verða vitni að ofbeldi eru í aukinni hættu á að þróa með sér hegðunarvanda, námsörðugleika og að endurtaka mynstur ofbeldis í sínum samböndum síðar á lífsleiðinni. En þó að konunni takist að sleppa frá ofbeldismanninum, er það ekki alltaf endirinn á ofbeldinu. Þvert á móti getur ofbeldismaðurinn haldið áfram að beita konuna ofbeldi, en nú í gegnum kerfið. Kerfisbundnar ofsóknir og valdbeiting eftir flótta Margar konur sem flýja ofbeldissamband upplifa að ofbeldið heldur áfram með nýjum hætti. Ofbeldismenn beita oft eftirtöldum aðferðum til að viðhalda stjórn sinni: 1.Dómskerfið og forræðisdeilur Ofbeldismenn nota oft forræðis- og umgengnismál til að halda áfram að stjórna fyrrverandi maka sínum. Þeir draga konur í langdregnar og kostnaðarsamar forræðisdeilur. Markmiðið er ekki velferð barnanna heldur að refsa konunni fyrir að hafa farið. Þeir krefjast jafnvel umgengni eingöngu til að viðhalda valdi yfir henni og neyða hana í áframhaldandi samskipti. Í sumum tilfellum veit ofbeldismaðurinn það að börnin eru það sem konan lifir fyrir og að ná börnunum af henni væri hin fullkomna hefnd. Því miður virðist þetta ekki vera af væntumþyggju föður til barnanna í öllum tilfellum. Algengt er að ofbeldismaðurinn sé búinn að hóta þessu áður en konan nær að flýja frá honum. 2.Fjárhagsleg stjórnun Ef ofbeldismaðurinn hafði yfirráð yfir fjárhagnum í sambandinu, getur hann haldið því áfram eftir sambandsslit með því að draga skilnaðarmál á langinn, neita að greiða meðlag eða halda eignum frá konunni. 3.Ósannindi og ásakanir Margar konur lenda í því að ofbeldismaðurinn snýr sannleikanum gegn þeim og gerir sig að „fórnarlambinu“. Hann getur reynt að fá hana úrskurðaða geðveika með aðstoð matsmanns foreldrahæfnis, sem notar meðal annars úrelt sálfræðipróf, sem er vitað að kemur mjög illa út fyrir mæður sem hafa verið beittar ofbeldi og eru einnig með ADHD. Þetta gera ofbeldis mennirnir til að draga úr trúverðugleika konunnar í forræðismálum. Í sumum tilvikum tekst þeim að sannfæra samfélagið eða jafnvel kerfið um að það sé konan sem sé vandamálið. 4.Lögreglan og stofnanir Þrátt fyrir góðan ásetning getur kerfið stundum ómeðvitað unnið með ofbeldismanninum. Ef lögreglan eða barnavernd lítur á ágreining sem „foreldra deilur“ frekar en áframhaldandi ofbeldi, getur það veikt stöðu konunnar. Jafnvel dómstólar geta litið á hana sem „óvinveitta foreldrið“ ef hún reynir að vernda börnin gegn ofbeldi föður. Hvað er til ráða? Til að vernda þolendur þarf kerfið að viðurkenna hvernig ofbeldi getur haldið áfram í gegnum lög og stofnanir. Það þarf: •Betri fræðslu fyrir dómara, lögreglu og barnavernd þannig að þeir greini muninn á raunverulegum foreldradeilum og áframhaldandi heimilisofbeldi. •Skýrar reglur sem tryggja að ofbeldismenn geti ekki misnotað dómstóla og barnaverndarkerfið til að viðhalda stjórn. Einnig að dómstólar fari eftir þeim barnaverndarlögum sem til eru og að dómarar og aðrir embættismenn vinni vinnuna sína og lesi öll þau gögn sem lögð eru fram. •Aukna fjárhagslega aðstoð við konur sem flýja, svo þær geti staðið á eigin fótum án þess að vera háðar gerandanum. Að sleppa frá ofbeldi ætti að marka upphaf nýs lífs, ekki nýja martröð. Það er á ábyrgð samfélagsins að tryggja að þolendur fái raunverulegt frelsi, ekki bara nýtt form kúgunar. Höfundur er fórnarlamb heimilisofbeldis. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Heimilisofbeldi Mest lesið Hagur hluthafanna alltaf og undantekningarlaust í forgangi Jón Kaldal Skoðun Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir Skoðun Orðhengilsháttur og lygar Elín Erna Steinarsdóttir Skoðun Má berja blaðamenn? Sigríður Dögg Auðunsdóttir Skoðun Tvöfalt heilbrigðiskerfi – það lakara fyrir konur Reynir Arngrímsson Skoðun Að flokka hver vinnur og hver tapar Tryggvi Rúnar Brynjarsson Skoðun „Oft er flagð undir fögru skinni“ Guðmunda G. Guðmundsdóttir Skoðun Vonir um vopnahlé eins og hálmstrá Sveinn Rúnar Hauksson Skoðun Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson Skoðun Halldór 05.07.2025 Halldór Baldursson Halldór Skoðun Skoðun Að flokka hver vinnur og hver tapar Tryggvi Rúnar Brynjarsson skrifar Skoðun Hagur hluthafanna alltaf og undantekningarlaust í forgangi Jón Kaldal skrifar Skoðun Má berja blaðamenn? Sigríður Dögg Auðunsdóttir skrifar Skoðun Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir skrifar Skoðun Vonir um vopnahlé eins og hálmstrá Sveinn Rúnar Hauksson skrifar Skoðun Samfélagið innan samfélagsins Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Til hamingju Íslendingar með nýja Óperu Andri Björn Róbertsson skrifar Skoðun Hvers vegna hatar SFS smábáta? Svarið tengist veiðigjöldum Kjartan Páll Sveinsson skrifar Skoðun „Oft er flagð undir fögru skinni“ Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Orðhengilsháttur og lygar Elín Erna Steinarsdóttir skrifar Skoðun Fjögurra daga vinnuvika – nýr veruleiki? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Ráðherra gengur fram án laga Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Hagkvæmur kostur utan friðlands Jóna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Gagnsæi og inntak Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Sumargjöf Þórunn Sigurðardóttir skrifar Skoðun Hannað fyrir miklu stærri markaði Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Grafarvogur framtíðar verður til Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Málþófið um veiðigjöldin vekur miskunnsama Samverja Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Menntastefna 2030 Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Ágætu fyrrum samstarfsaðilar á Þjóðminjasafni Íslands Uggi Jónsson skrifar Skoðun Ferðamannaþorpin - Náttúruvá Þóra B. Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar Skoðun Laxaharmleikur Jóhannes Sturlaugsson skrifar Skoðun Lýðræðið í skötulíki! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar Skoðun Til varnar jafnlaunavottun Magnea Marinósdóttir skrifar Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Barnaræninginn Pútín Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Um þjóð og ríki Gauti Kristmannsson skrifar Sjá meira
Heimilisofbeldi er ekki aðeins líkamlegt ofbeldi, heldur líka andlegt, tilfinningalegt og fjárhagslegt. Afleiðingar þess eru djúpstæðar og geta haft langvarandi áhrif á þolendur, sérstaklega börn sem alast upp við ótta og óöryggi. Þegar kona sleppur úr ofbeldissambandi er það þó oft aðeins upphaf nýrrar baráttu, því ofbeldismaðurinn notar gjarnan lagalegt og kerfisbundið vald til að halda áfram ógnarstjórninni. Afleiðingar heimilisofbeldis Þolendur heimilisofbeldis glíma við fjölda afleiðinga, bæði líkamlega og andlega. Þeir geta þróað með sér kvíða, þunglyndi, áfallastreituröskun og jafnvel sjálfsvígshugsanir. Börn sem verða vitni að ofbeldi eru í aukinni hættu á að þróa með sér hegðunarvanda, námsörðugleika og að endurtaka mynstur ofbeldis í sínum samböndum síðar á lífsleiðinni. En þó að konunni takist að sleppa frá ofbeldismanninum, er það ekki alltaf endirinn á ofbeldinu. Þvert á móti getur ofbeldismaðurinn haldið áfram að beita konuna ofbeldi, en nú í gegnum kerfið. Kerfisbundnar ofsóknir og valdbeiting eftir flótta Margar konur sem flýja ofbeldissamband upplifa að ofbeldið heldur áfram með nýjum hætti. Ofbeldismenn beita oft eftirtöldum aðferðum til að viðhalda stjórn sinni: 1.Dómskerfið og forræðisdeilur Ofbeldismenn nota oft forræðis- og umgengnismál til að halda áfram að stjórna fyrrverandi maka sínum. Þeir draga konur í langdregnar og kostnaðarsamar forræðisdeilur. Markmiðið er ekki velferð barnanna heldur að refsa konunni fyrir að hafa farið. Þeir krefjast jafnvel umgengni eingöngu til að viðhalda valdi yfir henni og neyða hana í áframhaldandi samskipti. Í sumum tilfellum veit ofbeldismaðurinn það að börnin eru það sem konan lifir fyrir og að ná börnunum af henni væri hin fullkomna hefnd. Því miður virðist þetta ekki vera af væntumþyggju föður til barnanna í öllum tilfellum. Algengt er að ofbeldismaðurinn sé búinn að hóta þessu áður en konan nær að flýja frá honum. 2.Fjárhagsleg stjórnun Ef ofbeldismaðurinn hafði yfirráð yfir fjárhagnum í sambandinu, getur hann haldið því áfram eftir sambandsslit með því að draga skilnaðarmál á langinn, neita að greiða meðlag eða halda eignum frá konunni. 3.Ósannindi og ásakanir Margar konur lenda í því að ofbeldismaðurinn snýr sannleikanum gegn þeim og gerir sig að „fórnarlambinu“. Hann getur reynt að fá hana úrskurðaða geðveika með aðstoð matsmanns foreldrahæfnis, sem notar meðal annars úrelt sálfræðipróf, sem er vitað að kemur mjög illa út fyrir mæður sem hafa verið beittar ofbeldi og eru einnig með ADHD. Þetta gera ofbeldis mennirnir til að draga úr trúverðugleika konunnar í forræðismálum. Í sumum tilvikum tekst þeim að sannfæra samfélagið eða jafnvel kerfið um að það sé konan sem sé vandamálið. 4.Lögreglan og stofnanir Þrátt fyrir góðan ásetning getur kerfið stundum ómeðvitað unnið með ofbeldismanninum. Ef lögreglan eða barnavernd lítur á ágreining sem „foreldra deilur“ frekar en áframhaldandi ofbeldi, getur það veikt stöðu konunnar. Jafnvel dómstólar geta litið á hana sem „óvinveitta foreldrið“ ef hún reynir að vernda börnin gegn ofbeldi föður. Hvað er til ráða? Til að vernda þolendur þarf kerfið að viðurkenna hvernig ofbeldi getur haldið áfram í gegnum lög og stofnanir. Það þarf: •Betri fræðslu fyrir dómara, lögreglu og barnavernd þannig að þeir greini muninn á raunverulegum foreldradeilum og áframhaldandi heimilisofbeldi. •Skýrar reglur sem tryggja að ofbeldismenn geti ekki misnotað dómstóla og barnaverndarkerfið til að viðhalda stjórn. Einnig að dómstólar fari eftir þeim barnaverndarlögum sem til eru og að dómarar og aðrir embættismenn vinni vinnuna sína og lesi öll þau gögn sem lögð eru fram. •Aukna fjárhagslega aðstoð við konur sem flýja, svo þær geti staðið á eigin fótum án þess að vera háðar gerandanum. Að sleppa frá ofbeldi ætti að marka upphaf nýs lífs, ekki nýja martröð. Það er á ábyrgð samfélagsins að tryggja að þolendur fái raunverulegt frelsi, ekki bara nýtt form kúgunar. Höfundur er fórnarlamb heimilisofbeldis.
Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir Skoðun
Skoðun Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir skrifar
Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar
Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar
Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar
Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar
Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir Skoðun