Veiðigjöldin leiðrétt Hanna Katrín Friðriksson skrifar 16. júní 2025 13:02 Það hefur sennilega ekki farið fram hjá mörgum að Alþingi hefur nú til meðferðar frumvarp mitt um breytingu á lögum um veiðigjöld þar sem markmiðið er að tryggja þjóðinni sanngjarnari hlutdeild í ágóðanum af nýtingu á fiskveiðiauðlind sinni. Yfirgnæfandi meirihluti þjóðarinnar er hlynntur þessum breytingum en kunnugleg varðstaða hefur sést frá Samtökum fyrirtækja í sjávarútvegi (SFS) og þeim flokkum sem nú skipa minnihluta á þingi. Mér þykir rétt að fara í nokkrum orðum yfir vinnslu málsins frá því að ég mælti fyrir því á Alþingi og bregðast við mjög alvarlegum ásökunum SFS sem dreift hefur verið víða án þess að eiga við nokkur rök að styðjast. Vönduð vinna þingsinsAtvinnuveganefnd Alþingis hefur unnið að afgreiðslu málsins síðustu vikur af fagmennsku og vandvirkni, farið yfir fjölda umsagna og fundað með tugum gesta. Á grundvelli þessarar vinnu hefur meirihluti nefndarinnar nú afgreitt málið út til annarrar umræðu í þingsal með tillögum um mikilvægar breytingar sem styrkja málið enn frekar. Við meðferð nefndarinnar kom fram að hægt væri að túlka ákvæði frumvarpsins um útreikninga veiðigjalda með mismunandi hætti. Til að eyða óvissu um það var atvinnuvegaráðuneytið beðið um að funda með Skattinum og Fiskistofu þar sem farið var vel yfir málið til þess að draga úr líkum á ólíkri túlkun á efni frumvarpsins. Niðurstaða þeirrar vinnu skilaði breytingartillögu frá atvinnuveganefnd sem skýrir betur aðferðafræði útreikninga og hvaða gagnasöfn liggja þar til grundvallar. Þá bárust nefndinni málefnaleg skilaboð frá litlum og meðalstórum fyrirtækjum um allt land sem töldu ekki gengið nægilega langt í hækkun frítekjumarks. Til að bregðast við því er frítekjumark hækkað enn frekar í breytingatillögum nefndarinnar þannig að minni aðilar njóti meiri skjóls. Þriðja breytingin snýr að makríl. Tekið var undir þau rök að íslenskar makrílafurðir væru ekki að öllu leyti af sömu gæðum og þær sem eru unnar í Noregi þótt fjárfestingar í vinnslu og tæknibúnaði hér á landi hafi aukið verðmæti íslensks makríls til muna. Atvinnuveganefnd mælir því með að miðað verði við 80% af norsku markaðsverði við útreikninga veiðigjalds. Leiðrétting í þágu almenningsHeildaráhrif frumvarpsins verða innan þeirra marka sem sett voru í upphafi, eða í kringum 8–10 milljarða króna leiðrétting til hækkunar á veiðigjöldum miðað við árið 2023. Til að setja málið í samhengi var EBITDA rekstrarhagnaður sjávarútvegsfyrirtækja það ár samtals um 110 milljarðar. Rétt er að minna á að þessi útreikningur byggist á mjög góðu rekstrarári og að álagning sveiflast eftir aðstæðum hverju sinni – bæði í verði og afla. Þessi löngu tímabæra leiðrétting á greiðslu útgerðarinnar fyrir nýtingarrétt á fiskveiðiauðlindinni hefur vakið upp mikil og sterk viðbrögð. Yfirgnæfandi meirihluti þjóðarinnar fagnar því að loksins sé komin ríkisstjórn sem er samstíga í þessu mikla réttlætismáli og setur hagsmuni almennings í forgang. Stór hluti útgerðarinnar er alfarið á móti þessari leiðréttingu, einhverjir segja sjálfsagt að hækka veiðigjöldin - bara ekki nákvæmlega svona og ekki akkúrat núna. Svo heyrast þaðan raddir sem viðurkenna að þessi leiðrétting sé bæði eðlileg og tímabær. Alvarlegar ásakanir SFSHvert sem sjónarhornið er, er með miklum ólíkindum að fylgjast með framgöngu Samtaka fyrirtækja í sjávarútvegi sem ráðast að sérfræðingum atvinnuvegaráðuneytisins með dylgjum um vankunnáttu og ásökunum um blekkingar. Síðasta sendingin er sú versta en þar er því bókstaflega haldið fram að ráðuneytið hafi reynt að afvegaleiða Alþingi. Þær gerast varla alvarlegri ásakanirnar og þeim verður svarað á öðrum vettvangi. Af hálfu atvinnuvegaráðuneytis hefur þetta mikilvæga þjóðþrifaverkefni verið unnið af mikilli fagmennsku og í náinni samvinnu við viðkomandi stofnanir ríkisins og svo Alþingi á seinni stigum. Það er sorglegt að fylgjast með árásum SFS á starfsfólk stjórnsýslunnar sem vinnur störf sín af fagmennsku og heilindum. Frumvarpið byggir á einföldum og réttlátum grunni: Að þeir sem nýta sameiginlega auðlind þjóðarinnar greiði sanngjarnt gjald fyrir það. Í áraraðir hefur veiðigjaldið byggst á undirverðlagningu úr innri viðskiptum fyrirtækja sem hafa þannig sjálf ráðið þeim grunni sem gjaldið er reiknað út frá. Sú nálgun verður nú leiðrétt.Það má hafa skilning á því að hagsmunaöfl, sem hafa vanist því að skrifa leikreglurnar að miklu leyti sjálf, fagni ekki þegar ný ríkisstjórn reynist þeim ekki leiðitöm. Það er hins vegar grafalvarlegt mál þegar viðbragð þessara sömu hagsmunaafla er að ráðast að stofnunum ríkisins að því er virðist í þeim tilgangi að þvinga fram aðra niðurstöðu. Við því verður brugðist af fullum þunga. Höfundur er atvinnuvegaráðherra. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hanna Katrín Friðriksson Breytingar á veiðigjöldum Mest lesið Tár, kvár og kvennafrídagurinn Kristína Ösp Steinke Skoðun Skattaæfingar tengdar landbúnaðarstarfsemi Björn Bjarki Þorsteinsson Skoðun Við erum ekki eign annarra! Anna Lizzy Wichmann Skoðun Börn geta ekki beðið – krefjumst tafarlausra aðgerða! Elín H. Hinriksdóttir,Bóas Valdórsson,Árný Ingvarsdóttir,,Anna Lára Steindal,Alma Ýr Ingólfsdóttir Skoðun Krafan sem kvennahreyfingin gleymdi Guðmundur Ingi Þóroddsson Skoðun Rangfærslur og hræðsluáróður meirihluta sveitarstjórnar Grímsnes- og Grafningshrepps í nafni lýðræðis Ragna Ívarsdóttir,Guðrún Margrét Njálsdóttir,Þröstur Sverrisson Skoðun Enn einn dagur í baráttunni Ásta F. Flosadóttir Skoðun Afglæpavæðing veðmála Gunnar Pétur Haraldsson Skoðun Gleðilegan kvennafrídag og gleðilegt kvennaár Helena Hafþórsdóttir O’Connor Skoðun Hvað er svona merkilegt við það? Hópur starfsfólks Jafnlaunastofu Skoðun Skoðun Skoðun Jafnréttisþjóðin sem gleymdi dansinum Brogan Davison,Pétur Ármannsson skrifar Skoðun Hver er að væla? Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Tár, kvár og kvennafrídagurinn Kristína Ösp Steinke skrifar Skoðun Skattaæfingar tengdar landbúnaðarstarfsemi Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Konan - Vinnan - Kjörin í 40 ár Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Rangfærslur og hræðsluáróður meirihluta sveitarstjórnar Grímsnes- og Grafningshrepps í nafni lýðræðis Ragna Ívarsdóttir,Guðrún Margrét Njálsdóttir,Þröstur Sverrisson skrifar Skoðun Íslenskur her og íslensk leyniþjónusta Steingrímur Jónsson skrifar Skoðun Er jafnrétti fyrir allar? Anna Bergþórsdóttir skrifar Skoðun Ættu konur að fara í háskólanám? Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Íris Björk Ágústsdóttir skrifar Skoðun Enn einn dagur í baráttunni Ásta F. Flosadóttir skrifar Skoðun Verðmætasköpunarlaust haust Jón Gunnarsson skrifar Skoðun Enginn grunnur fyrir nýju starfsleyfi Ísteka Rósa Líf Darradóttir,Guðrún Scheving Thorsteinsson skrifar Skoðun Krafan sem kvennahreyfingin gleymdi Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Börn geta ekki beðið – krefjumst tafarlausra aðgerða! Elín H. Hinriksdóttir,Bóas Valdórsson,Árný Ingvarsdóttir,,Anna Lára Steindal,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Einfaldar lausnir á vaxtamálavanda bankanna Guðmundur Ásgeirsson skrifar Skoðun Sættum okkur ekki við óbreytt ástand - tillögur Sjálfstæðisflokksins um úrbætur Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Hvað er sköpun í skólastarfi? Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Afglæpavæðing veðmála Gunnar Pétur Haraldsson skrifar Skoðun Gleðilegan kvennafrídag og gleðilegt kvennaár Helena Hafþórsdóttir O’Connor skrifar Skoðun Sterkara námslánakerfi – raunveruleg framför fyrir námsmenn París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson skrifar Skoðun Konur Íslands og alþjóðakerfið í takt Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Hvað er svona merkilegt við það? Hópur starfsfólks Jafnlaunastofu skrifar Skoðun Við erum ekki eign annarra! Anna Lizzy Wichmann skrifar Skoðun Sameinuðu þjóðirnar 80 ára: Framtíðin er okkar Eva Harðardóttir skrifar Skoðun Til hamingju með 24. október Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Enn er verk að vinna – upprætum ofbeldi á vinnustöðum Brynhildur Heiðar- og Ómarsdóttir skrifar Skoðun Samstaða - afl sem breytir samfélaginu Heiða Björg Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Einu sinni enn Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Skuggahliðar á þéttingu byggðar Þórarinn Hjaltason skrifar Skoðun Er ofbeldi gagnvart eldri borgurum vandamál á Íslandi? Björn Snæbjörnsson,Sigurður Ágúst Sigurðsson skrifar Sjá meira
Það hefur sennilega ekki farið fram hjá mörgum að Alþingi hefur nú til meðferðar frumvarp mitt um breytingu á lögum um veiðigjöld þar sem markmiðið er að tryggja þjóðinni sanngjarnari hlutdeild í ágóðanum af nýtingu á fiskveiðiauðlind sinni. Yfirgnæfandi meirihluti þjóðarinnar er hlynntur þessum breytingum en kunnugleg varðstaða hefur sést frá Samtökum fyrirtækja í sjávarútvegi (SFS) og þeim flokkum sem nú skipa minnihluta á þingi. Mér þykir rétt að fara í nokkrum orðum yfir vinnslu málsins frá því að ég mælti fyrir því á Alþingi og bregðast við mjög alvarlegum ásökunum SFS sem dreift hefur verið víða án þess að eiga við nokkur rök að styðjast. Vönduð vinna þingsinsAtvinnuveganefnd Alþingis hefur unnið að afgreiðslu málsins síðustu vikur af fagmennsku og vandvirkni, farið yfir fjölda umsagna og fundað með tugum gesta. Á grundvelli þessarar vinnu hefur meirihluti nefndarinnar nú afgreitt málið út til annarrar umræðu í þingsal með tillögum um mikilvægar breytingar sem styrkja málið enn frekar. Við meðferð nefndarinnar kom fram að hægt væri að túlka ákvæði frumvarpsins um útreikninga veiðigjalda með mismunandi hætti. Til að eyða óvissu um það var atvinnuvegaráðuneytið beðið um að funda með Skattinum og Fiskistofu þar sem farið var vel yfir málið til þess að draga úr líkum á ólíkri túlkun á efni frumvarpsins. Niðurstaða þeirrar vinnu skilaði breytingartillögu frá atvinnuveganefnd sem skýrir betur aðferðafræði útreikninga og hvaða gagnasöfn liggja þar til grundvallar. Þá bárust nefndinni málefnaleg skilaboð frá litlum og meðalstórum fyrirtækjum um allt land sem töldu ekki gengið nægilega langt í hækkun frítekjumarks. Til að bregðast við því er frítekjumark hækkað enn frekar í breytingatillögum nefndarinnar þannig að minni aðilar njóti meiri skjóls. Þriðja breytingin snýr að makríl. Tekið var undir þau rök að íslenskar makrílafurðir væru ekki að öllu leyti af sömu gæðum og þær sem eru unnar í Noregi þótt fjárfestingar í vinnslu og tæknibúnaði hér á landi hafi aukið verðmæti íslensks makríls til muna. Atvinnuveganefnd mælir því með að miðað verði við 80% af norsku markaðsverði við útreikninga veiðigjalds. Leiðrétting í þágu almenningsHeildaráhrif frumvarpsins verða innan þeirra marka sem sett voru í upphafi, eða í kringum 8–10 milljarða króna leiðrétting til hækkunar á veiðigjöldum miðað við árið 2023. Til að setja málið í samhengi var EBITDA rekstrarhagnaður sjávarútvegsfyrirtækja það ár samtals um 110 milljarðar. Rétt er að minna á að þessi útreikningur byggist á mjög góðu rekstrarári og að álagning sveiflast eftir aðstæðum hverju sinni – bæði í verði og afla. Þessi löngu tímabæra leiðrétting á greiðslu útgerðarinnar fyrir nýtingarrétt á fiskveiðiauðlindinni hefur vakið upp mikil og sterk viðbrögð. Yfirgnæfandi meirihluti þjóðarinnar fagnar því að loksins sé komin ríkisstjórn sem er samstíga í þessu mikla réttlætismáli og setur hagsmuni almennings í forgang. Stór hluti útgerðarinnar er alfarið á móti þessari leiðréttingu, einhverjir segja sjálfsagt að hækka veiðigjöldin - bara ekki nákvæmlega svona og ekki akkúrat núna. Svo heyrast þaðan raddir sem viðurkenna að þessi leiðrétting sé bæði eðlileg og tímabær. Alvarlegar ásakanir SFSHvert sem sjónarhornið er, er með miklum ólíkindum að fylgjast með framgöngu Samtaka fyrirtækja í sjávarútvegi sem ráðast að sérfræðingum atvinnuvegaráðuneytisins með dylgjum um vankunnáttu og ásökunum um blekkingar. Síðasta sendingin er sú versta en þar er því bókstaflega haldið fram að ráðuneytið hafi reynt að afvegaleiða Alþingi. Þær gerast varla alvarlegri ásakanirnar og þeim verður svarað á öðrum vettvangi. Af hálfu atvinnuvegaráðuneytis hefur þetta mikilvæga þjóðþrifaverkefni verið unnið af mikilli fagmennsku og í náinni samvinnu við viðkomandi stofnanir ríkisins og svo Alþingi á seinni stigum. Það er sorglegt að fylgjast með árásum SFS á starfsfólk stjórnsýslunnar sem vinnur störf sín af fagmennsku og heilindum. Frumvarpið byggir á einföldum og réttlátum grunni: Að þeir sem nýta sameiginlega auðlind þjóðarinnar greiði sanngjarnt gjald fyrir það. Í áraraðir hefur veiðigjaldið byggst á undirverðlagningu úr innri viðskiptum fyrirtækja sem hafa þannig sjálf ráðið þeim grunni sem gjaldið er reiknað út frá. Sú nálgun verður nú leiðrétt.Það má hafa skilning á því að hagsmunaöfl, sem hafa vanist því að skrifa leikreglurnar að miklu leyti sjálf, fagni ekki þegar ný ríkisstjórn reynist þeim ekki leiðitöm. Það er hins vegar grafalvarlegt mál þegar viðbragð þessara sömu hagsmunaafla er að ráðast að stofnunum ríkisins að því er virðist í þeim tilgangi að þvinga fram aðra niðurstöðu. Við því verður brugðist af fullum þunga. Höfundur er atvinnuvegaráðherra.
Börn geta ekki beðið – krefjumst tafarlausra aðgerða! Elín H. Hinriksdóttir,Bóas Valdórsson,Árný Ingvarsdóttir,,Anna Lára Steindal,Alma Ýr Ingólfsdóttir Skoðun
Rangfærslur og hræðsluáróður meirihluta sveitarstjórnar Grímsnes- og Grafningshrepps í nafni lýðræðis Ragna Ívarsdóttir,Guðrún Margrét Njálsdóttir,Þröstur Sverrisson Skoðun
Skoðun Rangfærslur og hræðsluáróður meirihluta sveitarstjórnar Grímsnes- og Grafningshrepps í nafni lýðræðis Ragna Ívarsdóttir,Guðrún Margrét Njálsdóttir,Þröstur Sverrisson skrifar
Skoðun Enginn grunnur fyrir nýju starfsleyfi Ísteka Rósa Líf Darradóttir,Guðrún Scheving Thorsteinsson skrifar
Skoðun Börn geta ekki beðið – krefjumst tafarlausra aðgerða! Elín H. Hinriksdóttir,Bóas Valdórsson,Árný Ingvarsdóttir,,Anna Lára Steindal,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar
Skoðun Sættum okkur ekki við óbreytt ástand - tillögur Sjálfstæðisflokksins um úrbætur Diljá Mist Einarsdóttir skrifar
Skoðun Sterkara námslánakerfi – raunveruleg framför fyrir námsmenn París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson skrifar
Skoðun Enn er verk að vinna – upprætum ofbeldi á vinnustöðum Brynhildur Heiðar- og Ómarsdóttir skrifar
Skoðun Er ofbeldi gagnvart eldri borgurum vandamál á Íslandi? Björn Snæbjörnsson,Sigurður Ágúst Sigurðsson skrifar
Börn geta ekki beðið – krefjumst tafarlausra aðgerða! Elín H. Hinriksdóttir,Bóas Valdórsson,Árný Ingvarsdóttir,,Anna Lára Steindal,Alma Ýr Ingólfsdóttir Skoðun
Rangfærslur og hræðsluáróður meirihluta sveitarstjórnar Grímsnes- og Grafningshrepps í nafni lýðræðis Ragna Ívarsdóttir,Guðrún Margrét Njálsdóttir,Þröstur Sverrisson Skoðun