Að sækja gullið (okkar) grein 2 Þröstur Friðfinnsson skrifar 20. júní 2025 10:32 Ný ríkisstjórn Kristrúnar Frostadóttur fór af stað fyrir hálfu ári með mörg fögur fyrirheit, undir fána bjartsýni og krafts. Stjórnarandstaðan hefur á köflum verið full smámunasöm, reynt að leggja hvern þann stein í götu nýrrar stjórnar sem færi hefur verið á. Það er miður, enda ekki nema eðlilegt að ný stjórn fái einhvern vinnufrið, fái tækifæri til að sýna hvað hún getur og koma góðum málum í framkvæmd. Nú er hins vegar eðlilegt að stjórnarandstaðan spyrni fast við fótum, þegar til umræðu er á Alþingi frumvarp til breytinga á veiðigjöldum. Hér verður farið yfir hvers vegna. Í stefnuyfirlýsingu sinni segir ríkisstjórnin að hún muni „rjúfa kyrrstöðu og vinna að aukinni verðmætasköpun í atvinnulífi.“ Markmiðum sínum hyggst ríkisstjórnin ná með aðgerðum í 23 liðum, hér koma nokkrar tilvitnanir í þá aðgerðaáætlun: „Með mótun auðlindastefnu um sjálfbæra nýtingu og réttlát auðlindagjöld sem renni að hluta til nærsamfélags.“ (2) „Með atvinnustefnu sem stuðlar að sjálfbærum vexti atvinnugreina, aukinni framleiðni og heilbrigðum vinnumarkaði.“ (5) „Með því að vinna að fjölbreytni í atvinnulífi, ............ og hagstæðum rekstrarskilyrðum fyrirtækja......... Áfram verður stutt við vöxt hugverkaiðnaðar, nýsköpunar og tækni.“ (10) „Með því að ýta undir vöxt og verðmætasköpun í matvælaframleiðslu.“ (12) „Með því að bæta samskipti ríkis og sveitarfélaga og treysta stoðir hinna dreifðu byggða.“ (19) Þeir sem kynna sér þær umsagnir í tugatali sem Alþingi bárust um málið, sjá fljótt að himinn og haf er milli boðaðra aðgerða og þess frumvarps sem liggur fyrir, jafnvel þó því hafi í nokkru verið breytt í annan endann. Ítarlegar og rökstuddar umsagnir bárust ekki einungis frá sjávarútveginum sjálfum, heldur einnig frá sveitarfélögum, iðn- og tæknifyrirtækjum, nýsköpunarfyrirtækjum og frumkvöðlum, stéttarfélögum og ýmsum samtökum. Yfirgnæfandi meirihluti umsagna lýsir áhyggjum af áhrifum frumvarpsins, áhrifum sem eru þveröfug miðað við þá stefnu og aðgerðaáætlun ríkisstjórnar sem að ofan var nefnd. Ekki hefur verið mótuð auðlindastefna, heldur skal rokið beint í að tvöfalda auðlindagjöld á eina grein, sem er auk þess algerlega úr takt við umræðu fyrir kosningar, mikið meiri hækkun og mikið fyrr. Ráðherrar og þíngmenn leyfa sér þó að fullyrða að þjóðin hafi kosið þá sérstaklega til þess arna! Engin merki eru um að auðlindarentan eigi að renna til nærsamfélaga þar sem hún myndast, hún á að renna beint í ríkiskassann og deilast þaðan með öðrum sköttum. Þó lofað sé að hluti veiðigjalda fari í vegabætur á landsbygðinni er óhætt að fullyrða að þær 300 ti 400 milljónir sem hækkun veiðigjalda verður árlega í Grýtubakkahreppi samkvæmt frumvarpinu, munu ekki renna til innviðauppbyggingar í hreppnum. Þvert á móti hverfa þessir fjármunir á braut og nýtast ekki til fjárfestinga í fyrirtækjunum, eða til innviðauppbyggingar svo sem verið hefur til þessa. Aukin framleiðni, sjálfbær og sterk atvinnugrein, þróast með fjárfestingu og nýsköpun. Fjölmargar umsagnir vara við því að fjárfestingar og nýsköpun muni minnka og það jafnvel verulega. Hér er því ekki verið að styðja við nýsköpun og tækni, heldur vinna harkalega á móti. Rekstarskilyrði greinarinnar verða auk þess verulega lakari, en ekki hagstæðari svo sem ríkisstjórnin lofaði að vinna að. Þegar fram í sækir leiðir þetta allt til minni verðmætasköpunar, minni vaxtar en ella. Kannski er þó allra alvarlegast að í stað þess að bæta samskipti ríkis og sveitarfélaga og treysta stoðir byggða um landið, eru umsagnir sveitarfélaga algerlega hunsaðar, sem og áhyggjur þeirra af þróun byggða. Þannig minnist atvinnuvegaráðherra ekki á sveitarfélögin í grein á visir.is. Hins vegar fullyrðir ráðherrann að „Yfirgnæfandi meirihluti þjóðarinnar sé hlynntur þessum breytingum“ og aðrir ráðherrar og stjórnarþingmenn taka í sama streng. Það er eðlilegt að þjóðin vilji fá sanngjarna auðlindarentu af sameiginlegum auðlindum. Að þetta frumvarp sé þjóðarvilji er hins vegar verulega hæpin fullyrðing. Trúir því einhver að þjóðin vilji í raun; Veikja nýsköpun og tækniþróun í landinu Veikja samkeppnishæfni útflutningsgreina Veikja stöðu iðnaðar og fiskvinnslu í landinu Stuðla að meiri útflutningi á óunnu hráefni Stuðla að fjölgun brothættra byggða Skattpína eina atvinnugrein, eina auðlind, en hlífa öðrum Það er ekki hægt að skrifa alla þá andstöðu og viðvaranir sem fram koma í fjölbreyttum umsögnum um frumvarpið, sem pólistískan áróður eða þjónkun við örfá stórfyrirtæki. Ekki frekar en hægt er að byggja skattheimtu á neikvæðum tilfinningum eða andúð á þessum sömu fyrirtækjum. Forsætisráðherra leyfir sér ekki þannig vinnubrögð þegar fjöregg þjóðarinnar er í húfi. Stoðir samfélagsins á Grenivík eru og hafa lengi verið sterkar. Frumvarpið óbreytt er verulega þungt högg í þær stoðir. Sama á við um margar fleiri byggðir á Norður- og Austurlandi, nefna má Þórshöfn og Vopnafjörð sem eiga ekki margra kosta völ. Heggur sá er hlífa skyldi. Nema það sé í raun markmið ríkisstjórnar Kristrúnar Frostadóttur að fjölga brothættum byggðum í landinu. Því verður ekki trúað, því hlýtur málinu að verða frestað til hausts og unnið þannig að forsvaranlegt sé og í einhverju samræmi við stefnmörkun ríkisstjórnarinnar sjálfrar. Þröstur Friðfinnsson, sveitarstjóri á Grenivík Fyrri grein um gullið okkar er að finna hér. Höfundur er sveitarstjóri á Grenivík. Fyrri grein um gullið okkar er að finna hér. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þröstur Friðfinnsson Byggðamál Grýtubakkahreppur Breytingar á veiðigjöldum Mest lesið 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir Skoðun Mest lesnu orð á Íslandi Friðrik Björnsson Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir Skoðun Hafnarfjörður er bær sem styður við lífsgæði eldra fólks Valdimar Víðisson Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir Skoðun Ónýtir vegir – eina ferðina enn Sigþór Sigurðsson Skoðun Skoðun Skoðun Hugsum stórt í skipulags- og samgöngumálum Hilmar Ingimundarson skrifar Skoðun Eitt eilífðar smáblóm Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Betri mönnun er lykillinn Skúli Helgason,Sabine Leskopf skrifar Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Hversu oft á að fresta framtíðinni? Erna Magnúsdóttir,Stefán Þórarinn Sigurðsson skrifar Skoðun Getur Ísland staðið fremst í heilsutækni? Arna Harðardóttir skrifar Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar Skoðun Fjármál framhaldsskóla Róbert Ferdinandsson skrifar Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir skrifar Skoðun Varhugaverð sjónarmið eða raunsæ leið? Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Dýrin skilin eftir í náttúruvá Linda Karen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Skapandi leiðir í skóla- og frístundastarfi Kolbrún Þ. Pálsdóttir skrifar Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson skrifar Skoðun Reykjavík er meðal dreifðustu höfuðborga Evrópu Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Verum öll tengd Sólrún Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Hafnarfjörður er bær sem styður við lífsgæði eldra fólks Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Samræðulist í heimi gervigreindar Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Samræmt gæðanám eða einsleit kerfi? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Ónýtir vegir – eina ferðina enn Sigþór Sigurðsson skrifar Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir skrifar Skoðun Mest lesnu orð á Íslandi Friðrik Björnsson skrifar Skoðun Tími til kominn að styðja öll framúrskarandi ungmenni Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað með dansinn? Lilja Björk Haraldsdóttir skrifar Skoðun Mótórhjólasamtök á Íslandi – hvers vegna öll þessi læti? Helgi Gunnlaugsson skrifar Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar Skoðun „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson skrifar Sjá meira
Ný ríkisstjórn Kristrúnar Frostadóttur fór af stað fyrir hálfu ári með mörg fögur fyrirheit, undir fána bjartsýni og krafts. Stjórnarandstaðan hefur á köflum verið full smámunasöm, reynt að leggja hvern þann stein í götu nýrrar stjórnar sem færi hefur verið á. Það er miður, enda ekki nema eðlilegt að ný stjórn fái einhvern vinnufrið, fái tækifæri til að sýna hvað hún getur og koma góðum málum í framkvæmd. Nú er hins vegar eðlilegt að stjórnarandstaðan spyrni fast við fótum, þegar til umræðu er á Alþingi frumvarp til breytinga á veiðigjöldum. Hér verður farið yfir hvers vegna. Í stefnuyfirlýsingu sinni segir ríkisstjórnin að hún muni „rjúfa kyrrstöðu og vinna að aukinni verðmætasköpun í atvinnulífi.“ Markmiðum sínum hyggst ríkisstjórnin ná með aðgerðum í 23 liðum, hér koma nokkrar tilvitnanir í þá aðgerðaáætlun: „Með mótun auðlindastefnu um sjálfbæra nýtingu og réttlát auðlindagjöld sem renni að hluta til nærsamfélags.“ (2) „Með atvinnustefnu sem stuðlar að sjálfbærum vexti atvinnugreina, aukinni framleiðni og heilbrigðum vinnumarkaði.“ (5) „Með því að vinna að fjölbreytni í atvinnulífi, ............ og hagstæðum rekstrarskilyrðum fyrirtækja......... Áfram verður stutt við vöxt hugverkaiðnaðar, nýsköpunar og tækni.“ (10) „Með því að ýta undir vöxt og verðmætasköpun í matvælaframleiðslu.“ (12) „Með því að bæta samskipti ríkis og sveitarfélaga og treysta stoðir hinna dreifðu byggða.“ (19) Þeir sem kynna sér þær umsagnir í tugatali sem Alþingi bárust um málið, sjá fljótt að himinn og haf er milli boðaðra aðgerða og þess frumvarps sem liggur fyrir, jafnvel þó því hafi í nokkru verið breytt í annan endann. Ítarlegar og rökstuddar umsagnir bárust ekki einungis frá sjávarútveginum sjálfum, heldur einnig frá sveitarfélögum, iðn- og tæknifyrirtækjum, nýsköpunarfyrirtækjum og frumkvöðlum, stéttarfélögum og ýmsum samtökum. Yfirgnæfandi meirihluti umsagna lýsir áhyggjum af áhrifum frumvarpsins, áhrifum sem eru þveröfug miðað við þá stefnu og aðgerðaáætlun ríkisstjórnar sem að ofan var nefnd. Ekki hefur verið mótuð auðlindastefna, heldur skal rokið beint í að tvöfalda auðlindagjöld á eina grein, sem er auk þess algerlega úr takt við umræðu fyrir kosningar, mikið meiri hækkun og mikið fyrr. Ráðherrar og þíngmenn leyfa sér þó að fullyrða að þjóðin hafi kosið þá sérstaklega til þess arna! Engin merki eru um að auðlindarentan eigi að renna til nærsamfélaga þar sem hún myndast, hún á að renna beint í ríkiskassann og deilast þaðan með öðrum sköttum. Þó lofað sé að hluti veiðigjalda fari í vegabætur á landsbygðinni er óhætt að fullyrða að þær 300 ti 400 milljónir sem hækkun veiðigjalda verður árlega í Grýtubakkahreppi samkvæmt frumvarpinu, munu ekki renna til innviðauppbyggingar í hreppnum. Þvert á móti hverfa þessir fjármunir á braut og nýtast ekki til fjárfestinga í fyrirtækjunum, eða til innviðauppbyggingar svo sem verið hefur til þessa. Aukin framleiðni, sjálfbær og sterk atvinnugrein, þróast með fjárfestingu og nýsköpun. Fjölmargar umsagnir vara við því að fjárfestingar og nýsköpun muni minnka og það jafnvel verulega. Hér er því ekki verið að styðja við nýsköpun og tækni, heldur vinna harkalega á móti. Rekstarskilyrði greinarinnar verða auk þess verulega lakari, en ekki hagstæðari svo sem ríkisstjórnin lofaði að vinna að. Þegar fram í sækir leiðir þetta allt til minni verðmætasköpunar, minni vaxtar en ella. Kannski er þó allra alvarlegast að í stað þess að bæta samskipti ríkis og sveitarfélaga og treysta stoðir byggða um landið, eru umsagnir sveitarfélaga algerlega hunsaðar, sem og áhyggjur þeirra af þróun byggða. Þannig minnist atvinnuvegaráðherra ekki á sveitarfélögin í grein á visir.is. Hins vegar fullyrðir ráðherrann að „Yfirgnæfandi meirihluti þjóðarinnar sé hlynntur þessum breytingum“ og aðrir ráðherrar og stjórnarþingmenn taka í sama streng. Það er eðlilegt að þjóðin vilji fá sanngjarna auðlindarentu af sameiginlegum auðlindum. Að þetta frumvarp sé þjóðarvilji er hins vegar verulega hæpin fullyrðing. Trúir því einhver að þjóðin vilji í raun; Veikja nýsköpun og tækniþróun í landinu Veikja samkeppnishæfni útflutningsgreina Veikja stöðu iðnaðar og fiskvinnslu í landinu Stuðla að meiri útflutningi á óunnu hráefni Stuðla að fjölgun brothættra byggða Skattpína eina atvinnugrein, eina auðlind, en hlífa öðrum Það er ekki hægt að skrifa alla þá andstöðu og viðvaranir sem fram koma í fjölbreyttum umsögnum um frumvarpið, sem pólistískan áróður eða þjónkun við örfá stórfyrirtæki. Ekki frekar en hægt er að byggja skattheimtu á neikvæðum tilfinningum eða andúð á þessum sömu fyrirtækjum. Forsætisráðherra leyfir sér ekki þannig vinnubrögð þegar fjöregg þjóðarinnar er í húfi. Stoðir samfélagsins á Grenivík eru og hafa lengi verið sterkar. Frumvarpið óbreytt er verulega þungt högg í þær stoðir. Sama á við um margar fleiri byggðir á Norður- og Austurlandi, nefna má Þórshöfn og Vopnafjörð sem eiga ekki margra kosta völ. Heggur sá er hlífa skyldi. Nema það sé í raun markmið ríkisstjórnar Kristrúnar Frostadóttur að fjölga brothættum byggðum í landinu. Því verður ekki trúað, því hlýtur málinu að verða frestað til hausts og unnið þannig að forsvaranlegt sé og í einhverju samræmi við stefnmörkun ríkisstjórnarinnar sjálfrar. Þröstur Friðfinnsson, sveitarstjóri á Grenivík Fyrri grein um gullið okkar er að finna hér. Höfundur er sveitarstjóri á Grenivík. Fyrri grein um gullið okkar er að finna hér.
Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun
Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar
Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar
Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson skrifar
Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson skrifar
Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir skrifar
Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar
Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun