Hringadróttinssaga Guðmundur Andri Thorsson skrifar 9. maí 2016 07:00 Ólafur Ragnar og Davíð telja að íslenska þjóðin muni ekki spjara sig án þeirra. Nærtækara væri að segja að íslenska þjóðin muni ekki spjara sig nema án þeirra. Það er ekki vegna þess að þeir séu gamlir skröggar. Gamlir skröggar eru oft ágætir og sjálfur hef ég verið einn slíkur frá að minnsta kosti sjö ára aldri. Og það eiga ekki að vera aldurstakmörk á því að bjóða fram krafta sína í opinberri þjónustu. Bæði Donald Trump og Hillary eru eldri en Davíð – að ekki sé talað um fulltrúa ungu kynslóðarinnar, Bernie Sanders, sem er enn eldri. Þetta segir að vísu sína sögu um ógöngur bandarískra stjórnmála en hins vegar er óvarlegt að útiloka fólk frá ábyrgðarstöðum á þeim forsendum að það sé á tilteknum aldri. Gott ef það er ekki einn vandi alþingis að þar vantar gamalt fólk – og raunar ungt líka; þar eru þau öll um fertugt og fimmtugt.Vald-aldur Þetta snýst ekki um aldur þessara manna heldur um feril þeirra, erindi þeirra við nútímann, eða öllu heldur framtíðina. Þetta snýst um það Ísland sem þeir standa fyrir þeir Davíð og Ólafur Ragnar – það Ísland sem þeir færðu okkur. Og hafa margt gert vel, mikil ósköp, og annað síður. Þetta snýst um vald. Þetta snýst um það hversu lengi þeir hafa setið að völdum – lengi lengi lengi. Þetta snýst ekki um aldur þessara manna heldur vald-aldur. Hversu ráðríkir þeir hafa verið nú um áratuga skeið, rúmfrekir, valdsæknir. Og hvernig þeir hafa farið með það vald sem þeim hefur verið falið – og þeir hafa sótt sér. Þetta snýst um eðli valdsins í lýðræðisríki. Það er ekki tilviljun að reglan er sú í lýðræðisríkjum að forsetar skuli ekki sitja lengur en tiltekinn tíma. Fyrir því eru ýmsar ástæður, meðal annars sú hugmynd að mikilvægt sé að samfélög endurnýi sig reglulega en staðni ekki, með því meðal annars að fela ólíkum einstaklingum úr ólíkum áttum vald. Það er líka almennt talið í lýðræðisríkjum að einstaklingum sé ekki hollt að vera í valdastöðum of lengi, valdið spilli þeim, brengli hugsunarhátt þeirra, verði að sjálfstæðu afli í þeim sem leitist við að viðhalda sjálfu sér. Á sama hátt er talið að það sé samfélagi hættulegt að tilteknir einstaklingar fái of mikil völd of lengi. Við höfum séð hvernig Ólafur Ragnar hefur alla sína forsetatíð leitast við að færa út valdsvið forsetaembættisins og hvernig hann notaði það og virðingu þess til að greiða götu fjárglæframanna víða um lönd – og reyndar manna sem Davíð hafði séð til þess að fengju bankana í sínar hendur. Við þekkjum skapferli Davíðs, heift hans og hefnigirni. Við þetta hefur svo bæst ný tilhneiging til hégómaskapar. Um daginn var Morgunblaðið, sem hann ritstýrir, notað undir margra blaðsíðna hyllingu á honum að norður-kóreskum hætti, sem skrifuð var af helsta skjallara hans gegnum tíðina, og hann meðal annars sagður hafa fært Íslendingum epli utan jólanna, aukinheldur önnur nútímagæði. Það væri skrýtin tilfinning að fá fyrir forseta mann sem lætur skrifa þvílíkt og annað eins um sjálfan sig.Hringurinn eftirsóknarverði Báðir eiga þeir Ólafur Ragnar og Davíð mikinn og merkilegan feril að baki en nú er löngu mál að linni; þeirra Ísland er samfélag kvótakerfis og kvótaframsals – þar sem þeir komu báðir við sögu – samfélag auðræðis og undanskota; þetta er samfélag valdhyggju og klíkuskapar þar sem gæðum var ótæpilega útdeilt til útvalinna samkvæmt ströngu en óskráðu kerfi. Þetta er samfélag karlræðis og bakherbergja, og báðir standa þeir vörð um óbreytt fyrirkomulag í flestum þeim málum sem varða mestu um kjör almennings og kannski framtíðarbyggð í landinu. Þeir eiga líka sameiginlega einkennilega óbeit á opinni umræðu og óháðri fréttamennsku. Kannski að það sé einn mælikvarðinn á það hvernig við veljum okkur forseta: hvort viðkomandi treysti sér í viðtal við fréttamenn RÚV. Og kannski er annar mælikvarði: þráin eftir valdinu. Um eitrað samspil valds og einstaklinga hafa verið skrifaðar ótal bækur, til dæmis Hringadróttinssaga Tolkiens: hringurinn eftirsóknarverði er einmitt forsetaembættið. Þegar við göngum að kjörborðinu þurfum við að sjá fyrir okkur hver er Hobbittinn hér sem við gætum treyst til að bera þennan hring næstu misserin – og láta hann sjálfviljugur af hendi eftir í mesta lagi tólf ár.Þessi grein birtist fyrst í Fréttablaðinu þann 9. maí. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Alþingi Birtist í Fréttablaðinu Donald Trump Guðmundur Andri Thorsson Mest lesið Þriggja stiga þögn Bjarni Karlsson Skoðun Skýr stefna um málfrelsi Róbert H. Haraldsson Skoðun Hvers vegna sífellt fleiri sækjast eftir einveru Ingrid Kuhlman Skoðun Nú þarf að gyrða sig í brók Gunnlaugur Stefánsson Skoðun Gegn hernaði hvers konar Gunnar Björgvinsson Skoðun Verndun vatns og stjórn vatnamála Ólafur Arnar Jónsson,Sigurður Guðjónsson Skoðun Skóli án aðgreiningar – fallegt orðalag en brotakennd framkvæmd Sóldís Birta Reynisdóttir Skoðun Lesblindir og stuðningur í skólum Snævar Ívarsson Skoðun Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun Skoðun Skoðun Verndun vatns og stjórn vatnamála Ólafur Arnar Jónsson,Sigurður Guðjónsson skrifar Skoðun Gegn hernaði hvers konar Gunnar Björgvinsson skrifar Skoðun Hvers vegna sífellt fleiri sækjast eftir einveru Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Þriggja stiga þögn Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Nú þarf að gyrða sig í brók Gunnlaugur Stefánsson skrifar Skoðun Lesblindir og stuðningur í skólum Snævar Ívarsson skrifar Skoðun Skóli án aðgreiningar – fallegt orðalag en brotakennd framkvæmd Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar Skoðun Rýnt í stöðu kvenna með örorkulífeyri Huld Magnúsdóttir skrifar Skoðun Brot sem fyrnast í höndum lögreglu – hversu mörg í viðbót? Þórhildur Gyða Arnarsdóttir skrifar Skoðun Olíuleit á Drekasvæði - tilvistarleit Halldór Reynisson skrifar Skoðun Kosningar í september Guðveig Lind Eyglóardóttir skrifar Skoðun Þegar orkuöflun er sett á ís - dæmið frá Suður-Afríku Hallgrímur Óskarsson skrifar Skoðun Framtíð nemenda í Kópavogi í fyrsta sæti Halla Björg Evans skrifar Skoðun Skýr stefna um málfrelsi Róbert H. Haraldsson skrifar Skoðun Heilsufarsmat á vinnustöðum: Góð fjárfesting í heilbrigði og vellíðan starfsfólks Gígja Valgerður Harðardóttir skrifar Skoðun Munar þig um 5-7 milljónir árlega? Jón Pétur Zimzen skrifar Skoðun Keldnaland – fjölmenn hverfi í mótun Þorsteinn R. Hermannsson skrifar Skoðun Eflum traustið Helgi Áss Grétarsson,Marta Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson skrifar Skoðun Hver er kjarninn í samfélagi sem selur hjarta sitt? Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Seljum börnum nikótín! Hugi Halldórsson skrifar Skoðun Sundrung á vinstri væng Jökull Sólberg Auðunsson skrifar Skoðun Þegar samfélagið missir vinnuna Hrafn Splidt Þorvaldsson skrifar Skoðun Akademískt frelsi og ókurteisi Kolbeinn H. Stefánsson skrifar Skoðun Hvar liggur ábyrgð hins fullorðna á hegðun ungmenna í samfélaginu? Rakel Guðbjörnsdóttir skrifar Skoðun Yfir hverju er verið að brosa? Árni Kristjánsson skrifar Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson skrifar Skoðun Stjórnvöld sem fjárfestatenglar Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Ákall til ESB-sinna: Hvar eru undanþágurnar? Einar Jóhannes Guðnason skrifar Skoðun Er ég ömurlegt foreldri ef ég segi nei við barnið mitt? Stefán Þorri Helgason skrifar Sjá meira
Ólafur Ragnar og Davíð telja að íslenska þjóðin muni ekki spjara sig án þeirra. Nærtækara væri að segja að íslenska þjóðin muni ekki spjara sig nema án þeirra. Það er ekki vegna þess að þeir séu gamlir skröggar. Gamlir skröggar eru oft ágætir og sjálfur hef ég verið einn slíkur frá að minnsta kosti sjö ára aldri. Og það eiga ekki að vera aldurstakmörk á því að bjóða fram krafta sína í opinberri þjónustu. Bæði Donald Trump og Hillary eru eldri en Davíð – að ekki sé talað um fulltrúa ungu kynslóðarinnar, Bernie Sanders, sem er enn eldri. Þetta segir að vísu sína sögu um ógöngur bandarískra stjórnmála en hins vegar er óvarlegt að útiloka fólk frá ábyrgðarstöðum á þeim forsendum að það sé á tilteknum aldri. Gott ef það er ekki einn vandi alþingis að þar vantar gamalt fólk – og raunar ungt líka; þar eru þau öll um fertugt og fimmtugt.Vald-aldur Þetta snýst ekki um aldur þessara manna heldur um feril þeirra, erindi þeirra við nútímann, eða öllu heldur framtíðina. Þetta snýst um það Ísland sem þeir standa fyrir þeir Davíð og Ólafur Ragnar – það Ísland sem þeir færðu okkur. Og hafa margt gert vel, mikil ósköp, og annað síður. Þetta snýst um vald. Þetta snýst um það hversu lengi þeir hafa setið að völdum – lengi lengi lengi. Þetta snýst ekki um aldur þessara manna heldur vald-aldur. Hversu ráðríkir þeir hafa verið nú um áratuga skeið, rúmfrekir, valdsæknir. Og hvernig þeir hafa farið með það vald sem þeim hefur verið falið – og þeir hafa sótt sér. Þetta snýst um eðli valdsins í lýðræðisríki. Það er ekki tilviljun að reglan er sú í lýðræðisríkjum að forsetar skuli ekki sitja lengur en tiltekinn tíma. Fyrir því eru ýmsar ástæður, meðal annars sú hugmynd að mikilvægt sé að samfélög endurnýi sig reglulega en staðni ekki, með því meðal annars að fela ólíkum einstaklingum úr ólíkum áttum vald. Það er líka almennt talið í lýðræðisríkjum að einstaklingum sé ekki hollt að vera í valdastöðum of lengi, valdið spilli þeim, brengli hugsunarhátt þeirra, verði að sjálfstæðu afli í þeim sem leitist við að viðhalda sjálfu sér. Á sama hátt er talið að það sé samfélagi hættulegt að tilteknir einstaklingar fái of mikil völd of lengi. Við höfum séð hvernig Ólafur Ragnar hefur alla sína forsetatíð leitast við að færa út valdsvið forsetaembættisins og hvernig hann notaði það og virðingu þess til að greiða götu fjárglæframanna víða um lönd – og reyndar manna sem Davíð hafði séð til þess að fengju bankana í sínar hendur. Við þekkjum skapferli Davíðs, heift hans og hefnigirni. Við þetta hefur svo bæst ný tilhneiging til hégómaskapar. Um daginn var Morgunblaðið, sem hann ritstýrir, notað undir margra blaðsíðna hyllingu á honum að norður-kóreskum hætti, sem skrifuð var af helsta skjallara hans gegnum tíðina, og hann meðal annars sagður hafa fært Íslendingum epli utan jólanna, aukinheldur önnur nútímagæði. Það væri skrýtin tilfinning að fá fyrir forseta mann sem lætur skrifa þvílíkt og annað eins um sjálfan sig.Hringurinn eftirsóknarverði Báðir eiga þeir Ólafur Ragnar og Davíð mikinn og merkilegan feril að baki en nú er löngu mál að linni; þeirra Ísland er samfélag kvótakerfis og kvótaframsals – þar sem þeir komu báðir við sögu – samfélag auðræðis og undanskota; þetta er samfélag valdhyggju og klíkuskapar þar sem gæðum var ótæpilega útdeilt til útvalinna samkvæmt ströngu en óskráðu kerfi. Þetta er samfélag karlræðis og bakherbergja, og báðir standa þeir vörð um óbreytt fyrirkomulag í flestum þeim málum sem varða mestu um kjör almennings og kannski framtíðarbyggð í landinu. Þeir eiga líka sameiginlega einkennilega óbeit á opinni umræðu og óháðri fréttamennsku. Kannski að það sé einn mælikvarðinn á það hvernig við veljum okkur forseta: hvort viðkomandi treysti sér í viðtal við fréttamenn RÚV. Og kannski er annar mælikvarði: þráin eftir valdinu. Um eitrað samspil valds og einstaklinga hafa verið skrifaðar ótal bækur, til dæmis Hringadróttinssaga Tolkiens: hringurinn eftirsóknarverði er einmitt forsetaembættið. Þegar við göngum að kjörborðinu þurfum við að sjá fyrir okkur hver er Hobbittinn hér sem við gætum treyst til að bera þennan hring næstu misserin – og láta hann sjálfviljugur af hendi eftir í mesta lagi tólf ár.Þessi grein birtist fyrst í Fréttablaðinu þann 9. maí.
Skóli án aðgreiningar – fallegt orðalag en brotakennd framkvæmd Sóldís Birta Reynisdóttir Skoðun
Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson Skoðun
Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun
Skoðun Skóli án aðgreiningar – fallegt orðalag en brotakennd framkvæmd Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar
Skoðun Brot sem fyrnast í höndum lögreglu – hversu mörg í viðbót? Þórhildur Gyða Arnarsdóttir skrifar
Skoðun Heilsufarsmat á vinnustöðum: Góð fjárfesting í heilbrigði og vellíðan starfsfólks Gígja Valgerður Harðardóttir skrifar
Skoðun Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson skrifar
Skoðun Hvar liggur ábyrgð hins fullorðna á hegðun ungmenna í samfélaginu? Rakel Guðbjörnsdóttir skrifar
Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson skrifar
Skóli án aðgreiningar – fallegt orðalag en brotakennd framkvæmd Sóldís Birta Reynisdóttir Skoðun
Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson Skoðun
Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun