Að segja mikið, en svara engu Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar 9. júlí 2021 17:30 Katrín Jakobsdóttir forsætisráðherra var spurð að því í óundirbúnum fyrirspurnum á Alþingi 6. júlí s.l., hvernig stæði á því að enn hefði ekki verið breytt í samræmi við álit umboðsmanns Alþingis, um ólöglegar búsetuskerðingar. Halldóra Mogensen rifjaði í fyrispurn sinni upp ummæli Katrínar frá því skömmu áður en núverandi ríkisstjórn var mynduð, um að fátækt fólk ætti ekki að bíða eftir réttlætinu, og sagði það enn bíða. Halldóra spurði hvort það væri vegna þess að Katrín hefði ekki viljað beita sér, eða hvort hún hefði einfaldlega ekki getað beitt sér, með hendur bundnar í ríkisstjórn þar sem Sjálfstæðisflokkurinn haldi um pyngjuna. Katrín sagðist ekki geta svarað til um ólöglegar búsetuskerðingar, eða hvenær þeim leiðréttingum myndi ljúka. Það væri félagsmálaráðherra að svara fyrir það, en að þetta snérist ekki um viljaleysi stjórnvalda „heldur að þær verði gerðar upp með réttmætum hætti...“ hvað sem það þýðir. Þá tók við kunnuglegt stef hjá forsætisráðherra, sem því miður ber vitni um að ráðherrann skilur ekki almannatryggingakerfið. Lái það henni hver sem vill, en það má samt gera þá kröfu til forsætisráðherra að sá skilningur sé fyrir hendi. Hún segir að dregið hafi verið úr skerðingum vegna atvinnutekna, og á þar við það sem hefur verið nefnt „króna á móti krónu“. Nú er það svo að þessi hundrað prósent skerðing, er nú orðin 65%, og vissulega hefur hún lækkað á kjörtímabilinu, ekki síst vegna baráttu Öryrkjabandalagsins. Þessi skerðing nær hins vegar ekki eingöngu til atvinnutekna, heldur verða allar tekjur öryrkja fyrir henni. Ef ráðherrann hefði sérstaklega viljað minnka skerðingar vegna atvinnutekna, hefði t.d. verið í lófa lagið að hækka frítekjumörk. Þau hafa ekki hækkað síðan árið 2009. Ráðherran sagði líka að „illu heilli“ hafi ekki verið lokið við heildarendurskoðun á almannatryggingakerfinu 2016. Þar er Katrín að lýsa yfir stuðningi sínum við starfsgetumat. Engar sönnur hafa verið færðar að því að nýtt matskerfi auki atvinnuþátttöku þeirra öryrkja sem einhverja starfsgetu hafa, auk þess sem forsenda fyrir starfsgetumati hlýtur að vera að til sé atvinnumarkaður sem inniber líka fatlað fólk. Í dag vega þó þyngst þær háu girðingar sem reistar hafa verið um atvinnuþátttöku fatlaðs fólks, með skerðingum fyrst og fremst. Þar á eftir kemur svo átakanlegur skortur á hlutastörfum, og illu heilli hefur Forsætisráðuneytið ekki gengið þar á undan með góðu fordæmi. Í svari við fyrirspurn Oddnýjar Harðardóttur frá því í september 2020 segir að í Forsætisráðuneyti starfi einn starfsmaður með skerta starfsgetu. Einn. Hann var ráðinn í gegnum úrræði Vinnumálastofnunar sem ætluð eru einstaklingum með skerta starfsgetu. Af svörum annara ráðuneyta verður heldur ekki ráðið að þessi ríkisstjórn ætli sér að ganga á undan með góðu fordæmi og skapa störf fyrir fólk með skerta starfsgetu. Það eru einmitt þessi atriði sem réðu fyrst og fremst afstöðu Öryrkjabandalagsins til starfsgetumats. Að færa ríkisvaldinu það í hendurnar að fyrst einstaklingur væri metin fær til að sinna starfi að einhverju marki, skyldi hann bara finna sér það starf. Ef ekki, þá er viðhorfið, ja það er ekki okkar vandamál. Síðastliðið laugardagskvöld sýndi RÚV okkur svart á hvítu hvernig sú ómannúðlega stefna sem starfsgetumat getur boðið upp á, birtist í raun, í kvikmyndinni „I, Daniel Blake“. Stjórnvöldum er vandi á höndum að endurskoða almanntryggingakerfið og einfalda það án þess að lenda í sömu ógöngum og Bretar gerðu. ÖBÍ hefur lagt til við stjórnvöld að byrja á að draga verulega úr skerðingum og sjá hvert sú aðgerð leiðir. Ég er þeirrar skoðunar að það sé a.m.k. tilraunarinnar virði. Núverandi kerfi er ranglátt og kemur niður á fötluðu fólki, útilokar það og hindrar samfélagsþátttöku þess. Starfsgetumat mun ekki breyta því að hér fæðist fatlað fólk og að fólk fatlast á lífsleiðinni, það er stjórnvalda að sjá til þess að réttlæti nái líka yfir fatlað fólk. Stjórnvalda að breyta viðhorfi til hóps sem hefur verið og er útilokaður og jaðarsettur, ranglega. Réttlæti er það sem fatlað fólk hélt að Katrín Jakobsdóttir myndi færa því, þar er fyrst og fremst sú sjálfsagða krafa að geta lifað af örorkulífeyri. Það að örorkulífeyrir sé langt undir lágmarkslaunum og beri samt allskonar skerðingar að auki er vitnisburður um mikinn órétt. Það, að skerðingar séu yfir höfuð á örorkulífeyri upp á kr. 258.000, er ómennskt. Þið skuldið okkur ekki bara réttlæti, heldur mennsku. Höfundur er formaður Öryrkjabandalags Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þuríður Harpa Sigurðardóttir Húsnæðismál Félagsmál Mest lesið Magga Stína! Helga Völundardóttir Skoðun Foreldrar þurfa bara að vera duglegri Björg Magnúsdóttir Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun Dýrkeypt eftirlitsleysi Lilja Björk Guðmundsdóttir Skoðun Minntist ekkert á Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson Skoðun Svindl eða sjálfsvernd? Sigurður Árni Reynisson Skoðun Þetta er námið sem lifir áfram Bryngeir Valdimarsson Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson Skoðun Skoðun Skoðun Vísindarannsóknir og þróun – til umhugsunar í tiltekt Þorgerður J. Einarsdóttir skrifar Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason skrifar Skoðun Foreldrar þurfa bara að vera duglegri Björg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar Skoðun Dýrkeypt eftirlitsleysi Lilja Björk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Svindl eða sjálfsvernd? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir skrifar Skoðun Mannauðurinn á vinnustaðnum þarf góða innivist til að dafna Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Þetta er námið sem lifir áfram Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Árborg - spennandi kostur fyrir öll Guðný Björk Pálmadóttir skrifar Skoðun Tökum á glæpahópum af meiri þunga Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Minntist ekkert á Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hugsum stórt í skipulags- og samgöngumálum Hilmar Ingimundarson skrifar Skoðun Eitt eilífðar smáblóm Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Betri mönnun er lykillinn Skúli Helgason,Sabine Leskopf skrifar Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Hversu oft á að fresta framtíðinni? Erna Magnúsdóttir,Stefán Þórarinn Sigurðsson skrifar Skoðun Getur Ísland staðið fremst í heilsutækni? Arna Harðardóttir skrifar Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar Skoðun Fjármál framhaldsskóla Róbert Ferdinandsson skrifar Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir skrifar Skoðun Varhugaverð sjónarmið eða raunsæ leið? Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Dýrin skilin eftir í náttúruvá Linda Karen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Skapandi leiðir í skóla- og frístundastarfi Kolbrún Þ. Pálsdóttir skrifar Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson skrifar Skoðun Reykjavík er meðal dreifðustu höfuðborga Evrópu Guðni Freyr Öfjörð skrifar Sjá meira
Katrín Jakobsdóttir forsætisráðherra var spurð að því í óundirbúnum fyrirspurnum á Alþingi 6. júlí s.l., hvernig stæði á því að enn hefði ekki verið breytt í samræmi við álit umboðsmanns Alþingis, um ólöglegar búsetuskerðingar. Halldóra Mogensen rifjaði í fyrispurn sinni upp ummæli Katrínar frá því skömmu áður en núverandi ríkisstjórn var mynduð, um að fátækt fólk ætti ekki að bíða eftir réttlætinu, og sagði það enn bíða. Halldóra spurði hvort það væri vegna þess að Katrín hefði ekki viljað beita sér, eða hvort hún hefði einfaldlega ekki getað beitt sér, með hendur bundnar í ríkisstjórn þar sem Sjálfstæðisflokkurinn haldi um pyngjuna. Katrín sagðist ekki geta svarað til um ólöglegar búsetuskerðingar, eða hvenær þeim leiðréttingum myndi ljúka. Það væri félagsmálaráðherra að svara fyrir það, en að þetta snérist ekki um viljaleysi stjórnvalda „heldur að þær verði gerðar upp með réttmætum hætti...“ hvað sem það þýðir. Þá tók við kunnuglegt stef hjá forsætisráðherra, sem því miður ber vitni um að ráðherrann skilur ekki almannatryggingakerfið. Lái það henni hver sem vill, en það má samt gera þá kröfu til forsætisráðherra að sá skilningur sé fyrir hendi. Hún segir að dregið hafi verið úr skerðingum vegna atvinnutekna, og á þar við það sem hefur verið nefnt „króna á móti krónu“. Nú er það svo að þessi hundrað prósent skerðing, er nú orðin 65%, og vissulega hefur hún lækkað á kjörtímabilinu, ekki síst vegna baráttu Öryrkjabandalagsins. Þessi skerðing nær hins vegar ekki eingöngu til atvinnutekna, heldur verða allar tekjur öryrkja fyrir henni. Ef ráðherrann hefði sérstaklega viljað minnka skerðingar vegna atvinnutekna, hefði t.d. verið í lófa lagið að hækka frítekjumörk. Þau hafa ekki hækkað síðan árið 2009. Ráðherran sagði líka að „illu heilli“ hafi ekki verið lokið við heildarendurskoðun á almannatryggingakerfinu 2016. Þar er Katrín að lýsa yfir stuðningi sínum við starfsgetumat. Engar sönnur hafa verið færðar að því að nýtt matskerfi auki atvinnuþátttöku þeirra öryrkja sem einhverja starfsgetu hafa, auk þess sem forsenda fyrir starfsgetumati hlýtur að vera að til sé atvinnumarkaður sem inniber líka fatlað fólk. Í dag vega þó þyngst þær háu girðingar sem reistar hafa verið um atvinnuþátttöku fatlaðs fólks, með skerðingum fyrst og fremst. Þar á eftir kemur svo átakanlegur skortur á hlutastörfum, og illu heilli hefur Forsætisráðuneytið ekki gengið þar á undan með góðu fordæmi. Í svari við fyrirspurn Oddnýjar Harðardóttur frá því í september 2020 segir að í Forsætisráðuneyti starfi einn starfsmaður með skerta starfsgetu. Einn. Hann var ráðinn í gegnum úrræði Vinnumálastofnunar sem ætluð eru einstaklingum með skerta starfsgetu. Af svörum annara ráðuneyta verður heldur ekki ráðið að þessi ríkisstjórn ætli sér að ganga á undan með góðu fordæmi og skapa störf fyrir fólk með skerta starfsgetu. Það eru einmitt þessi atriði sem réðu fyrst og fremst afstöðu Öryrkjabandalagsins til starfsgetumats. Að færa ríkisvaldinu það í hendurnar að fyrst einstaklingur væri metin fær til að sinna starfi að einhverju marki, skyldi hann bara finna sér það starf. Ef ekki, þá er viðhorfið, ja það er ekki okkar vandamál. Síðastliðið laugardagskvöld sýndi RÚV okkur svart á hvítu hvernig sú ómannúðlega stefna sem starfsgetumat getur boðið upp á, birtist í raun, í kvikmyndinni „I, Daniel Blake“. Stjórnvöldum er vandi á höndum að endurskoða almanntryggingakerfið og einfalda það án þess að lenda í sömu ógöngum og Bretar gerðu. ÖBÍ hefur lagt til við stjórnvöld að byrja á að draga verulega úr skerðingum og sjá hvert sú aðgerð leiðir. Ég er þeirrar skoðunar að það sé a.m.k. tilraunarinnar virði. Núverandi kerfi er ranglátt og kemur niður á fötluðu fólki, útilokar það og hindrar samfélagsþátttöku þess. Starfsgetumat mun ekki breyta því að hér fæðist fatlað fólk og að fólk fatlast á lífsleiðinni, það er stjórnvalda að sjá til þess að réttlæti nái líka yfir fatlað fólk. Stjórnvalda að breyta viðhorfi til hóps sem hefur verið og er útilokaður og jaðarsettur, ranglega. Réttlæti er það sem fatlað fólk hélt að Katrín Jakobsdóttir myndi færa því, þar er fyrst og fremst sú sjálfsagða krafa að geta lifað af örorkulífeyri. Það að örorkulífeyrir sé langt undir lágmarkslaunum og beri samt allskonar skerðingar að auki er vitnisburður um mikinn órétt. Það, að skerðingar séu yfir höfuð á örorkulífeyri upp á kr. 258.000, er ómennskt. Þið skuldið okkur ekki bara réttlæti, heldur mennsku. Höfundur er formaður Öryrkjabandalags Íslands.
Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun
Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson Skoðun
Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar
Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar
Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar
Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson skrifar
Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun
Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson Skoðun