Norska skattaflóttafólkið og fyrirheitna landið Ísland Jón Kaldal skrifar 19. janúar 2023 11:30 Ísland er nú orðið fyrirheitna landið í augum ríkasta fólks Noregs sem hefur á undanförnum mánuðum flúið land í stórum stíl. Eða réttara sagt fyrirtækjarekstur á Íslandi er það sem heillar því þetta fólk ætlar ekki að borga skatt hér, frekar en í heimalandi sínu Færði hlutinn á nafn 17 ára dóttur Hvers vegna? Af hverju horfir þetta norska skattaflóttafólk svona vongóðum augum hingað og telur sig nauðbeygt til að flýja Noreg? Svarið er einfalt. Síðastliðið haust ákváðu norsk stjórnvöld að leggja auðlindaskatt á fyrirtæki sem stunda sjókvíaeldi í fjörðum landsins. Starfsemin fer fram á hafsvæðum í eigu norsku þjóðarinnar og eftirspurnin eftir þeim er langt umfram framboðið. Þetta eru semsagt takmörkuð gæði sem sjókvíaeldisfyrirtækin hafa hingað til ekki greitt fyrir að hafa til afnota. Nú er það breytt. Sjókvíaeldiseigendurnir bera sig aumlega og eru hver á fætur öðrum að forða sér frá Noregi. Eða að minnsta kosti að nafninu til. Þeir vilja taka út persónulegan hagnað sinn þar sem skattar eru lægri. Þannig hefur stjórnarformaður Måsøval, hins norska móðurfélags sjókvíaeldisfyrirtækjanna Laxa og Fiskeldis Austfjarða (Ice Fish Farm), fært nánast allan eignarhlut sinn í fyrirtækinu á nafn sautján ára dóttur sinnar, sem flutti heimilisfang sitt til Sviss síðastliðið haust. Hinn aðaleigandi Måsøval, bróðir stjórnarformannsins, hefur líka fært heimilisfang sitt til Sviss. Aðaleigandi norska fiskeldisrisans Mowi, sem festi kaup á meirihluta hlutafjár í vestfirska fiskeldisfyrirtækinu Arctic Fish nú í desember, var hins vegar fluttur til skattaparadísareyjunnar Kýpur fyrir alllöngu. Honum hugnaðist ekki heldur að leggja sitt af mörkum til viðhalds norræna velferðarmódelsins. Af Mowi er það helst að frétta að í vikunni sögðu norskir fjölmiðlar frá því að fyrirtækið hafi skilað á síðasta ári jákvæðri rekstrarniðurstöðu sem nemur um einum milljarði evra eða jafnvirði um 155 milljarða króna. Fyrirtækið rekur sjókvíaeldi við Chile og Skotland auk Noregs og hefur alls staðar skilið eftir sig slóð eyðileggingar og dauða í lífríkinu. Einbeittur ásetningur Ásetningur eigenda sjókvíaeldisfyrirtækjanna til skattasniðgöngu, hvort sem er hér á Íslandi eða í Noregi, er þannig einbeittur og þeir hika ekki við að nota til þess öll tiltæk ráð. Á það bæði við um persónulegar skattgreiðslur og skatta fyrirtækja í þeirra eigu.Elsta sjókvíaeldisfyrirtækið sem hér starfar, Arnarlax, hefur til dæmis aldrei greitt tekjuskatt á Íslandi. Þó er fyrirtækið með viðskiptasögu frá 2007 þegar Fjarðalax, sem Arnarlax tók yfir, er talið með. Sama gildir um hin sjókvíaeldisfyrirtækin á Íslandi. Þau eru rekin stanslaust með bókhaldslegu tapi og hafa því aldrei greitt hér tekjuskatt. Rekstrarfyrirkomulagið er vel þekkt úr heimi alþjóðlegra viðskipta. Móðurfélögin og eigendur þeirra koma sér fyrir í löndum þar sem minnst þarf að greiða af sköttum og eiga svo í viðskiptum við dótturfélög sín. Háar upphæðir í erlendum gjaldeyri renna þannig úr landi fyrir ýmis aðföng, búnað, ráðgjöf og afborganir af lánum til móðurfélaganna og erlendra birgja. Söluvaran og íslenskt skattaumhverfi Undanfarin ár hafa norsk stjórnvöld boðið upp framleiðsluleyfi fyrir sjókvíaeldi og hafa uppboðin skilað ríkissjóði landsins háum fjárhæðum. Íslensk stjórnvöld hafa aftur á móti úthlutað þessum framleiðsluleyfum endurgjaldslaust. Ef Ísland hefði farið sömu leið og Norðmenn hefðu leyfin kostað með uppboði og norska verðinu um 170 milljarða íslenskra króna. Skattaumhverfið hefur verið sjókvíaeldi við Ísland afar hagkvæmt. Árið 2020 stóð til dæmis fiskeldisgjaldið ekki undir kostnaði hins opinbera af þessari starfsemi. Um miðjan nýliðinn desember ákvað svo meirihluti efnahags- og viðskiptanefndar Alþingis að fresta löngu boðaðri hækkun á gjaldtöku á sjókvíaeldi eftir þrýsting frá Samtökum fyrirtækja í sjávarútvegi (SFS). Með því koma sjókvíaeldisfyrirtækin sér hjá því að greiða 450 milljón krónur á þessu ári. Ein af ástæðunum sem nefnd var til sögunnar af hálfu SFS var að „um væri að ræða atvinnugrein á viðkvæmu stigi uppbyggingar.“ Staðan er þó ekki viðkvæmari en svo að á sama tíma og þessi iðnaður þykist ekki vera aflögufær ganga eignarhlutir í íslenskum sjókvíaeldisfyrirtækjum kaupum og sölum fyrir tugi milljarða. Verðið sem Mowi greiddi í desember fyrir rúmlega helmings hlut í Arctic Fish var sem dæmi 27 milljarðar króna. Þeir milljarðar runnu til þeirra sem sóttu sér framleiðsluleyfin og aðganginn fyrir brot af þeirri upphæð og hafa aldrei viljað greiða hér fyrir afnotin af náttúruauðlindunum. Söluvaran var framleiðslukvóti á eldislaxi og aðgangur að hafsvæðum í eigu þjóðarinnar. Engin góðgerðarstarfsemi Íslenskt hagsmunagæslufólk sjókvíaeldisfyrirtækjanna lætur gjarnan eins og tilgangur þeirra snúist fyrst og fremst um atvinnusköpun í brothættum sjávarbyggðum. Mátum nú saman orð og athafnir: Sjókvíaeldisfyrirtæki borga ekki tekjuskatt hér. Þau hafa barist hart gegn hækkun á hóflegri gjaldtöku og orðið þar ágengt, þvert á markmið laga um gjald vegna fiskeldis í sjó og fiskeldissjóðs, sem voru staðfest sumarið 2019. Arnarlax hefur staðið í málaferlum við Vesturbyggð vegna þess að fyrirtækið sættir sig ekki við að greiða hafnargjöld eftir verðskrá sveitarfélagsins. Allir þjónustubátar sem starfa við þennan iðnað, utan einn, eru skráðir í öðrum löndum og eru með erlendar áhafnir. Meirihluti starfsfólks kemur að utan og er á lágmarkslaunum. Sjókvíaeldi krefst ekki margra starfa. Þetta er hins vegar fjárfrek starfsemi. Miklir peningar eru í vinnu. Afraksturinn (arðurinn) rennur til eigenda fjármagnsins, sem eru að langmestu leyti norsk fyrirtæki. Með öðrum orðum, úr landi. Það eina sem við vitum fyrir víst að þessi starfsemi skilur eftir sig á Íslandi er látlaus mengunin sem streymir úr opnu sjókvíunum í hafið og skaðinn sem hún hefur á lífríkið. Höfundur er félagi í Íslenska náttúruverndarsjóðnum - The Icelandic Wildlife Fund. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Jón Kaldal Fiskeldi Noregur Skattar og tollar Mest lesið Það er flókið að eiga næstum 500 milljarða króna á Íslandi Þórður Snær Júlíusson Skoðun Níðingsverk Jón Daníelsson Skoðun Það er betra fyrir okkur öll að Háskóli Íslands efli fjarnám Darri Rafn Hólmarsson Skoðun Hættulegt tal Sjálfstæðisflokksins og Viðskiptaráðs Guðni Freyr Öfjörð Skoðun Stríðsglæpir sem munu ekki gleymast! Hjálmtýr Heiðdal Skoðun Svansvottaðar íbúðir – fjárfesting í lífsgæðum Bergþóra Góa Kvaran Skoðun 5.maí Alþjóðadagur ljósmæðra Unnur Berglind Friðriksdóttir Skoðun Æji nei innflytjendur Davíð Aron Routley Skoðun Þegar rafmagn hættir að vera sjálfsagður hlutur Árni B. Möller Skoðun Lýðræði og framtíð RÚV: Tími til breytinga? Erling Valur Ingason Skoðun Skoðun Skoðun Við eigum ekki efni á vonleysi né uppgjöf Magnús Magnússon skrifar Skoðun Hingað og ekki lengra Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Hagsmunir heildarinnar - Kafli eitt: Tómlæti Íslendinga Hannes Örn Blandon skrifar Skoðun Þegar líða fer að jólum Ísak Hilmarsson skrifar Skoðun Svansvottaðar íbúðir – fjárfesting í lífsgæðum Bergþóra Góa Kvaran skrifar Skoðun Hættulegt tal Sjálfstæðisflokksins og Viðskiptaráðs Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Þetta má ekki gerast aftur! - Álag á útsvar Sveinn Ægir Birgisson skrifar Skoðun Meistaragráða í lífsreynslu Elín Ebba Ásmundsdóttir skrifar Skoðun Stjórnvöld, Óskar á heima hér! Þóra Andrésdóttir skrifar Skoðun Dvel þú í draumahöll Hugrún Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Níðingsverk Jón Daníelsson skrifar Skoðun Umhverfi, heilsa og skólamáltíðir Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Æji nei innflytjendur Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Stríðsglæpir sem munu ekki gleymast! Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Samstaða, kjarkur og þor Björn Snæbjörnsson skrifar Skoðun Það er betra fyrir okkur öll að Háskóli Íslands efli fjarnám Darri Rafn Hólmarsson skrifar Skoðun Yfirfull fangelsi, brostið kerfi Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Þegar rafmagn hættir að vera sjálfsagður hlutur Árni B. Möller skrifar Skoðun Það er flókið að eiga næstum 500 milljarða króna á Íslandi Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Lýðræði og framtíð RÚV: Tími til breytinga? Erling Valur Ingason skrifar Skoðun 5.maí Alþjóðadagur ljósmæðra Unnur Berglind Friðriksdóttir skrifar Skoðun Endurnýjun hugarfarsins Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Ferðamenn: Vanmetnir skattgreiðendur í íslensku hagkerfi Þórir Garðarsson skrifar Skoðun Góð vísa... Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Við höfum ekki efni á tvískinnungi SFS Vala Árnadóttir skrifar Skoðun Hvað getum við lært af Víetnamstríðinu? Einar Magnússon skrifar Skoðun Góður rekstur Mosfellsbæjar og framtíðin björt Halla Karen Kristjánsdóttir,Anna Sigríður Guðnadóttir ,Lovísa Jónsdóttir skrifar Skoðun Fristund.is fyrir öll - líka eldra fólk Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Ríkisstjórn sem skeytir engu Diljá Matthíasardóttir skrifar Skoðun Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir skrifar Sjá meira
Ísland er nú orðið fyrirheitna landið í augum ríkasta fólks Noregs sem hefur á undanförnum mánuðum flúið land í stórum stíl. Eða réttara sagt fyrirtækjarekstur á Íslandi er það sem heillar því þetta fólk ætlar ekki að borga skatt hér, frekar en í heimalandi sínu Færði hlutinn á nafn 17 ára dóttur Hvers vegna? Af hverju horfir þetta norska skattaflóttafólk svona vongóðum augum hingað og telur sig nauðbeygt til að flýja Noreg? Svarið er einfalt. Síðastliðið haust ákváðu norsk stjórnvöld að leggja auðlindaskatt á fyrirtæki sem stunda sjókvíaeldi í fjörðum landsins. Starfsemin fer fram á hafsvæðum í eigu norsku þjóðarinnar og eftirspurnin eftir þeim er langt umfram framboðið. Þetta eru semsagt takmörkuð gæði sem sjókvíaeldisfyrirtækin hafa hingað til ekki greitt fyrir að hafa til afnota. Nú er það breytt. Sjókvíaeldiseigendurnir bera sig aumlega og eru hver á fætur öðrum að forða sér frá Noregi. Eða að minnsta kosti að nafninu til. Þeir vilja taka út persónulegan hagnað sinn þar sem skattar eru lægri. Þannig hefur stjórnarformaður Måsøval, hins norska móðurfélags sjókvíaeldisfyrirtækjanna Laxa og Fiskeldis Austfjarða (Ice Fish Farm), fært nánast allan eignarhlut sinn í fyrirtækinu á nafn sautján ára dóttur sinnar, sem flutti heimilisfang sitt til Sviss síðastliðið haust. Hinn aðaleigandi Måsøval, bróðir stjórnarformannsins, hefur líka fært heimilisfang sitt til Sviss. Aðaleigandi norska fiskeldisrisans Mowi, sem festi kaup á meirihluta hlutafjár í vestfirska fiskeldisfyrirtækinu Arctic Fish nú í desember, var hins vegar fluttur til skattaparadísareyjunnar Kýpur fyrir alllöngu. Honum hugnaðist ekki heldur að leggja sitt af mörkum til viðhalds norræna velferðarmódelsins. Af Mowi er það helst að frétta að í vikunni sögðu norskir fjölmiðlar frá því að fyrirtækið hafi skilað á síðasta ári jákvæðri rekstrarniðurstöðu sem nemur um einum milljarði evra eða jafnvirði um 155 milljarða króna. Fyrirtækið rekur sjókvíaeldi við Chile og Skotland auk Noregs og hefur alls staðar skilið eftir sig slóð eyðileggingar og dauða í lífríkinu. Einbeittur ásetningur Ásetningur eigenda sjókvíaeldisfyrirtækjanna til skattasniðgöngu, hvort sem er hér á Íslandi eða í Noregi, er þannig einbeittur og þeir hika ekki við að nota til þess öll tiltæk ráð. Á það bæði við um persónulegar skattgreiðslur og skatta fyrirtækja í þeirra eigu.Elsta sjókvíaeldisfyrirtækið sem hér starfar, Arnarlax, hefur til dæmis aldrei greitt tekjuskatt á Íslandi. Þó er fyrirtækið með viðskiptasögu frá 2007 þegar Fjarðalax, sem Arnarlax tók yfir, er talið með. Sama gildir um hin sjókvíaeldisfyrirtækin á Íslandi. Þau eru rekin stanslaust með bókhaldslegu tapi og hafa því aldrei greitt hér tekjuskatt. Rekstrarfyrirkomulagið er vel þekkt úr heimi alþjóðlegra viðskipta. Móðurfélögin og eigendur þeirra koma sér fyrir í löndum þar sem minnst þarf að greiða af sköttum og eiga svo í viðskiptum við dótturfélög sín. Háar upphæðir í erlendum gjaldeyri renna þannig úr landi fyrir ýmis aðföng, búnað, ráðgjöf og afborganir af lánum til móðurfélaganna og erlendra birgja. Söluvaran og íslenskt skattaumhverfi Undanfarin ár hafa norsk stjórnvöld boðið upp framleiðsluleyfi fyrir sjókvíaeldi og hafa uppboðin skilað ríkissjóði landsins háum fjárhæðum. Íslensk stjórnvöld hafa aftur á móti úthlutað þessum framleiðsluleyfum endurgjaldslaust. Ef Ísland hefði farið sömu leið og Norðmenn hefðu leyfin kostað með uppboði og norska verðinu um 170 milljarða íslenskra króna. Skattaumhverfið hefur verið sjókvíaeldi við Ísland afar hagkvæmt. Árið 2020 stóð til dæmis fiskeldisgjaldið ekki undir kostnaði hins opinbera af þessari starfsemi. Um miðjan nýliðinn desember ákvað svo meirihluti efnahags- og viðskiptanefndar Alþingis að fresta löngu boðaðri hækkun á gjaldtöku á sjókvíaeldi eftir þrýsting frá Samtökum fyrirtækja í sjávarútvegi (SFS). Með því koma sjókvíaeldisfyrirtækin sér hjá því að greiða 450 milljón krónur á þessu ári. Ein af ástæðunum sem nefnd var til sögunnar af hálfu SFS var að „um væri að ræða atvinnugrein á viðkvæmu stigi uppbyggingar.“ Staðan er þó ekki viðkvæmari en svo að á sama tíma og þessi iðnaður þykist ekki vera aflögufær ganga eignarhlutir í íslenskum sjókvíaeldisfyrirtækjum kaupum og sölum fyrir tugi milljarða. Verðið sem Mowi greiddi í desember fyrir rúmlega helmings hlut í Arctic Fish var sem dæmi 27 milljarðar króna. Þeir milljarðar runnu til þeirra sem sóttu sér framleiðsluleyfin og aðganginn fyrir brot af þeirri upphæð og hafa aldrei viljað greiða hér fyrir afnotin af náttúruauðlindunum. Söluvaran var framleiðslukvóti á eldislaxi og aðgangur að hafsvæðum í eigu þjóðarinnar. Engin góðgerðarstarfsemi Íslenskt hagsmunagæslufólk sjókvíaeldisfyrirtækjanna lætur gjarnan eins og tilgangur þeirra snúist fyrst og fremst um atvinnusköpun í brothættum sjávarbyggðum. Mátum nú saman orð og athafnir: Sjókvíaeldisfyrirtæki borga ekki tekjuskatt hér. Þau hafa barist hart gegn hækkun á hóflegri gjaldtöku og orðið þar ágengt, þvert á markmið laga um gjald vegna fiskeldis í sjó og fiskeldissjóðs, sem voru staðfest sumarið 2019. Arnarlax hefur staðið í málaferlum við Vesturbyggð vegna þess að fyrirtækið sættir sig ekki við að greiða hafnargjöld eftir verðskrá sveitarfélagsins. Allir þjónustubátar sem starfa við þennan iðnað, utan einn, eru skráðir í öðrum löndum og eru með erlendar áhafnir. Meirihluti starfsfólks kemur að utan og er á lágmarkslaunum. Sjókvíaeldi krefst ekki margra starfa. Þetta er hins vegar fjárfrek starfsemi. Miklir peningar eru í vinnu. Afraksturinn (arðurinn) rennur til eigenda fjármagnsins, sem eru að langmestu leyti norsk fyrirtæki. Með öðrum orðum, úr landi. Það eina sem við vitum fyrir víst að þessi starfsemi skilur eftir sig á Íslandi er látlaus mengunin sem streymir úr opnu sjókvíunum í hafið og skaðinn sem hún hefur á lífríkið. Höfundur er félagi í Íslenska náttúruverndarsjóðnum - The Icelandic Wildlife Fund.
Skoðun Góður rekstur Mosfellsbæjar og framtíðin björt Halla Karen Kristjánsdóttir,Anna Sigríður Guðnadóttir ,Lovísa Jónsdóttir skrifar
Skoðun Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir skrifar