Á guðs vegum með Bjarna Ben og FÍB Ágústa Ágústsdóttir skrifar 27. mars 2023 14:01 Þann 21. mars síðastliðinn glöddust fjármálaráðherra Bjarni Benediktsson og formaður samgöngunefndar Vilhjálmur Árnason fyrir hönd ríkisstjórnarinnar yfir liðsinni FÍB við að reyna sannfæra almenning um að eina sanngjarna leiðin til innheimtu skatts vegna viðhalds og uppbyggingar vegasamgangna, sé að skipta út núverandi skattlagningu á eldsneyti fyrir kílómetragjald. Þetta telja þeir sanngjörnustu leiðina sem muni ná yfir alla bifreiðaeigendur óháð orkugjafa. Inni í kílómetragjaldinu yrði sérstakt umhverfisgjald sem tæki mið af kolefnislosun bifreiðarinnar, sem þýðir að rafmagnsbifreiðar myndu borga lægra gjald þar sem kolefnislosun þeirra sé minni en annara. Það er með ólíkindum að fylgjast með því hversu fjarri raunveruleikanum menn eru er þeir telja sér trú um að þetta sé hin sanngjarna og einfalda leið. Runólfur Ólafsson, framkvæmdastjóri FÍB segir þetta m.a. umhverfislega jákvætt. Á heimasíðu FÍB nota þeir sem dæmi um útreikning á ársgjaldi, Ford Focus árgerð 2021 með bensínvél. Samkvæmt útreikningum á Focusinn að eyða 140gr. af koltvísýringi á hvern ekinn kílómeter. Setjum upp dæmi: Tveir Focusar eiga heima á tveim ólíkum stöðum, annar ekur um á höfuðborgarsvæðinu en hinn í dreifbýli. Í dreifbýlinu ferðast bifreiðin um 200 km fram og til baka til þess að versla í matinn fyrir vikuna. Leiðin er nokkuð greið, lítil umferð og Focusinn heldur svipuðum meðalhraða alla leiðina. Á sama tíma ekur bifreiðin á höfuðborgarsvæðinu 10 km til vinnu eins og hún gerir 5 daga vikunnar en lendir ávallt í umferðarteppu og er því með mengandi bensínvélina í gangi margfalt sinnum lengur per kílómeter en bifreiðin í dreifbýlinu. Þéttbýlisbifreiðin er þar að auki stanslaust að auka og hægja hraðann. Þannig að útreikningur á 140 gr. per kílómeter er ekki endilega alltaf réttur þegar aðstæður eru bornar saman. Þéttbýlisbifreiðin mengar því óneitanlega töluvert meira en dreifbýlisbifreiðin per ekinn kílómeter en þó þyrfti dreifbýlisbifreiðin að borga mikið hærra ársgjald vegna fleirri ekinna kílómetra. Hvað er umhverfislega jákvætt við þetta eða sanngjarnt ? Fyrirkomulag líkt og kílómetragjald myndi leggjast á landsbyggðina sem enn einn refsiskatturinn. Íbúar þar þurfa að sækja megnið af sinni grunnþjónustu um lengri veg og hafa í fæstum tilfellum kost á öðrum samgöngumáta en sinni eigin bifreið. Slíkar ferðir kalla iðulega á frí frá skólum barna sem og vinnustað foreldra og getur tekið stóran hluta dagsins og jafnvel allan. Læknaferðir, verslunarferðir, aðalskoðun bifreiða o.fl.. Að koma barni í leikskóla getur skipt hundruðum kílómetra á viku. Að gera börnum sínum kleift að stunda íþróttir getur hljóðað upp á mörg hundruð kílómetra á mánuði, jafnvel vikulega. Þá er staðreynd að landsmönnum er alls ekki boðið upp á sambærilega vegi til að aka eftir hringinn um landið. Á aðili sem býr við handónýtan og jafnvel óþjónustaðan malarveg að borga sama kílómetragjald og sá sem ekur góðan, uppbyggðan, malbikaðan veg ? Hvernig er með þá bændur, veiðimenn og ferðalanga sem aka um alla fjalla- og heiðarslóðana á sumrin og haustin, eiga þeir að borga kílómetragjald af þeim ? Hvernig er með þá sem stunda vetrarferðamennsku og aka á snævi þaktri jörð og jöklum, eiga þeir að borga kílómetragjald fyrir að aka á snjó ? Runólfur telur að hægt verði að koma til móts við þá íbúa sem neyðist til að keyra lengra eftir þjónustu en aðrir t.d. með tilleggi gegnum frádrátt á skattframtali en segir að slíkt yrði ávallt útfærsluatriði eftir á. Einmitt ! Íslenska ríkið hefur undanfarin ár rekið ákveðna refsistefnu gagnvart landsbyggðinni og sveitarfélögum sem valdið hefur því að þétting byggðar á og kringum höfuðborgarsvæðið hefur hvergi verið hraðari en hér á landi og er nú svo komið að um og yfir 80% þjóðarinnar býr á suðvesturhorni landsins. Þar eigum við met eins og í svo mörgu öðru sem ég tel ekki vert að monta sig á. Ég leyfi mér að halda því fram að ef ríkisstjórnin hefði sannarlega einhvern áhuga á að styrkja búsetuskilyrði á landsbyggðinni, væri hún löngu búin að bregðast við með ábyrgum og sýnilegum hætti eins og hefur m.a. verið gert um langt skeið í Noregi og Japan. Það er allveg ljóst að kílómetragjald sem skattinnheimta fyrir vegakerfi landsins er einhver versta hugmynd sem mönnum hefur dottið í hug að reyna matreiða ofan í íbúa landsins sem jákvæðan hvata , sérstaklega þegar vitað er að minnstur hluti fjármagnsins fer raunverulega í uppbyggingu og viðhald vega. Ein leið til skilvirkara og einfaldara kerfis væri að fella alla skatta út úr eldsneytisverði og taka upp einn heildrænan þungaskatt sem legðist á allar bifreiðar óháð orkugjafa. Þannig borguðu allir íbúar jafnt miðað við þyngd síns ökutækis. Þá verður einnig að líta til þess að rafmagnsbifreiðar eru almennt þyngri en jarðefnaeldsneytisbifreiðar í sambærilegum stærðarflokk og slíta dekkjum um allt að 20% fljótar en aðrir. Þá er vert að nefna að í mati á uppruna svifryks í Reykjavík árið 2015 sýndi það sig að 49% þess kom frá malbiki (31% frá sóti). Og samkvæmt ICCT (International council on clean transportation) var meðalmassi seldra rafmagnsbíla í Evrópu árið 2020 um 16% þyngri en meðalmassi annarra seldra bíla. Ef setja ætti á hvata fyrir fólk að kaupa sér rafmagnsbifreið yrði það fyrst og fremst gert með beinni niðurfellingu eða lækkun á gjöldum eða sköttum sem bifreiðinni sjálfri fylgja eins og t.d. virðisaukaskattinum. Það er nefnilega stór munur á milli raunverulegra hvata og svo refsiskatta sem skírðir eru tilgangslausum, skrautlegum nöfnum með þann eina tilgang að afvegaleiða fólk og flækja hluti. Höfundur er landsbyggðarbúi og 3. varaþingmaður Miðflokksins í Norðausturkjördæmi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ágústa Ágústsdóttir Samgöngur Skattar og tollar Miðflokkurinn Vistvænir bílar Byggðamál Mest lesið Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun Daði Pálmar Ragnarsson Bakþankar Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun Enginn stjórnmálaflokkur mun niðurgreiða sálfræðiþjónustu og útrýma biðlistum Þórarinn Hjartarson Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson Skoðun 112. liðurinn í aðgerðaáætlun í menntamálum? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson Skoðun Sumt er bara ekki hægt að rökræða Ása Lind Finnbogadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun 112. liðurinn í aðgerðaáætlun í menntamálum? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson skrifar Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Drambið okkar Júlíus Valsson skrifar Skoðun Við vitum Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Greindarskerðing eða ofurgáfur með gervigreind Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Stöndum saman gegn fjölþáttaógnum Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hagræðing á kostnað fjölbreytni og gæðamenntunar Ida Marguerite Semey skrifar Skoðun Umbúðir en ekkert innihald í Hafnarfirði Einar Geir Þorsteinsson skrifar Skoðun Við viljum tala íslensku, en hvernig Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Mansalsmál á Íslandi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Hættur heimsins virða engin landamæri Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Tímamót í sjálfsvígsforvörnum Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Yfirgangur, yfirlæti og endastöð Strætó Axel Hall skrifar Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar Skoðun Skapandi menntun skilar raunverulegum árangri Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Sex ára sáttmáli Davíð Þorláksson skrifar Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar Skoðun Stjórnendur sem mega ekki stjórna Stefán Vagn Stefánsson skrifar Skoðun Stokkhólmseinkenni sem við ættum að forðast Aðalsteinn Júlíus Magnússon skrifar Skoðun Eflum iðnlöggjöfina og stöðvum brotin Hilmar Harðarson skrifar Skoðun Pjattkratar taka til Þorsteinn Sæmundsson skrifar Sjá meira
Þann 21. mars síðastliðinn glöddust fjármálaráðherra Bjarni Benediktsson og formaður samgöngunefndar Vilhjálmur Árnason fyrir hönd ríkisstjórnarinnar yfir liðsinni FÍB við að reyna sannfæra almenning um að eina sanngjarna leiðin til innheimtu skatts vegna viðhalds og uppbyggingar vegasamgangna, sé að skipta út núverandi skattlagningu á eldsneyti fyrir kílómetragjald. Þetta telja þeir sanngjörnustu leiðina sem muni ná yfir alla bifreiðaeigendur óháð orkugjafa. Inni í kílómetragjaldinu yrði sérstakt umhverfisgjald sem tæki mið af kolefnislosun bifreiðarinnar, sem þýðir að rafmagnsbifreiðar myndu borga lægra gjald þar sem kolefnislosun þeirra sé minni en annara. Það er með ólíkindum að fylgjast með því hversu fjarri raunveruleikanum menn eru er þeir telja sér trú um að þetta sé hin sanngjarna og einfalda leið. Runólfur Ólafsson, framkvæmdastjóri FÍB segir þetta m.a. umhverfislega jákvætt. Á heimasíðu FÍB nota þeir sem dæmi um útreikning á ársgjaldi, Ford Focus árgerð 2021 með bensínvél. Samkvæmt útreikningum á Focusinn að eyða 140gr. af koltvísýringi á hvern ekinn kílómeter. Setjum upp dæmi: Tveir Focusar eiga heima á tveim ólíkum stöðum, annar ekur um á höfuðborgarsvæðinu en hinn í dreifbýli. Í dreifbýlinu ferðast bifreiðin um 200 km fram og til baka til þess að versla í matinn fyrir vikuna. Leiðin er nokkuð greið, lítil umferð og Focusinn heldur svipuðum meðalhraða alla leiðina. Á sama tíma ekur bifreiðin á höfuðborgarsvæðinu 10 km til vinnu eins og hún gerir 5 daga vikunnar en lendir ávallt í umferðarteppu og er því með mengandi bensínvélina í gangi margfalt sinnum lengur per kílómeter en bifreiðin í dreifbýlinu. Þéttbýlisbifreiðin er þar að auki stanslaust að auka og hægja hraðann. Þannig að útreikningur á 140 gr. per kílómeter er ekki endilega alltaf réttur þegar aðstæður eru bornar saman. Þéttbýlisbifreiðin mengar því óneitanlega töluvert meira en dreifbýlisbifreiðin per ekinn kílómeter en þó þyrfti dreifbýlisbifreiðin að borga mikið hærra ársgjald vegna fleirri ekinna kílómetra. Hvað er umhverfislega jákvætt við þetta eða sanngjarnt ? Fyrirkomulag líkt og kílómetragjald myndi leggjast á landsbyggðina sem enn einn refsiskatturinn. Íbúar þar þurfa að sækja megnið af sinni grunnþjónustu um lengri veg og hafa í fæstum tilfellum kost á öðrum samgöngumáta en sinni eigin bifreið. Slíkar ferðir kalla iðulega á frí frá skólum barna sem og vinnustað foreldra og getur tekið stóran hluta dagsins og jafnvel allan. Læknaferðir, verslunarferðir, aðalskoðun bifreiða o.fl.. Að koma barni í leikskóla getur skipt hundruðum kílómetra á viku. Að gera börnum sínum kleift að stunda íþróttir getur hljóðað upp á mörg hundruð kílómetra á mánuði, jafnvel vikulega. Þá er staðreynd að landsmönnum er alls ekki boðið upp á sambærilega vegi til að aka eftir hringinn um landið. Á aðili sem býr við handónýtan og jafnvel óþjónustaðan malarveg að borga sama kílómetragjald og sá sem ekur góðan, uppbyggðan, malbikaðan veg ? Hvernig er með þá bændur, veiðimenn og ferðalanga sem aka um alla fjalla- og heiðarslóðana á sumrin og haustin, eiga þeir að borga kílómetragjald af þeim ? Hvernig er með þá sem stunda vetrarferðamennsku og aka á snævi þaktri jörð og jöklum, eiga þeir að borga kílómetragjald fyrir að aka á snjó ? Runólfur telur að hægt verði að koma til móts við þá íbúa sem neyðist til að keyra lengra eftir þjónustu en aðrir t.d. með tilleggi gegnum frádrátt á skattframtali en segir að slíkt yrði ávallt útfærsluatriði eftir á. Einmitt ! Íslenska ríkið hefur undanfarin ár rekið ákveðna refsistefnu gagnvart landsbyggðinni og sveitarfélögum sem valdið hefur því að þétting byggðar á og kringum höfuðborgarsvæðið hefur hvergi verið hraðari en hér á landi og er nú svo komið að um og yfir 80% þjóðarinnar býr á suðvesturhorni landsins. Þar eigum við met eins og í svo mörgu öðru sem ég tel ekki vert að monta sig á. Ég leyfi mér að halda því fram að ef ríkisstjórnin hefði sannarlega einhvern áhuga á að styrkja búsetuskilyrði á landsbyggðinni, væri hún löngu búin að bregðast við með ábyrgum og sýnilegum hætti eins og hefur m.a. verið gert um langt skeið í Noregi og Japan. Það er allveg ljóst að kílómetragjald sem skattinnheimta fyrir vegakerfi landsins er einhver versta hugmynd sem mönnum hefur dottið í hug að reyna matreiða ofan í íbúa landsins sem jákvæðan hvata , sérstaklega þegar vitað er að minnstur hluti fjármagnsins fer raunverulega í uppbyggingu og viðhald vega. Ein leið til skilvirkara og einfaldara kerfis væri að fella alla skatta út úr eldsneytisverði og taka upp einn heildrænan þungaskatt sem legðist á allar bifreiðar óháð orkugjafa. Þannig borguðu allir íbúar jafnt miðað við þyngd síns ökutækis. Þá verður einnig að líta til þess að rafmagnsbifreiðar eru almennt þyngri en jarðefnaeldsneytisbifreiðar í sambærilegum stærðarflokk og slíta dekkjum um allt að 20% fljótar en aðrir. Þá er vert að nefna að í mati á uppruna svifryks í Reykjavík árið 2015 sýndi það sig að 49% þess kom frá malbiki (31% frá sóti). Og samkvæmt ICCT (International council on clean transportation) var meðalmassi seldra rafmagnsbíla í Evrópu árið 2020 um 16% þyngri en meðalmassi annarra seldra bíla. Ef setja ætti á hvata fyrir fólk að kaupa sér rafmagnsbifreið yrði það fyrst og fremst gert með beinni niðurfellingu eða lækkun á gjöldum eða sköttum sem bifreiðinni sjálfri fylgja eins og t.d. virðisaukaskattinum. Það er nefnilega stór munur á milli raunverulegra hvata og svo refsiskatta sem skírðir eru tilgangslausum, skrautlegum nöfnum með þann eina tilgang að afvegaleiða fólk og flækja hluti. Höfundur er landsbyggðarbúi og 3. varaþingmaður Miðflokksins í Norðausturkjördæmi.
Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun
Enginn stjórnmálaflokkur mun niðurgreiða sálfræðiþjónustu og útrýma biðlistum Þórarinn Hjartarson Skoðun
Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar
Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar
Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar
Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar
Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun
Enginn stjórnmálaflokkur mun niðurgreiða sálfræðiþjónustu og útrýma biðlistum Þórarinn Hjartarson Skoðun