Ekki eftir neinu að bíða Áróra Árnadóttir, Gerður Jónsdóttir, Halla Helgadóttir og Þórhildur Fjóla Kristjánsdóttir skrifa 27. apríl 2023 09:01 Um fjörutíu áhrifamiklir aðilar úr virðiskeðju byggingariðnaðarins tóku nýlega þátt í Hringborði hringrásar, vinnustofu um innleiðingu hringrásarhagkerfis í byggingariðnaði. Niðurstaða vinnustofunnar var skýr: Ísland stendur nágrannaþjóðum að baki þegar kemur að innleiðingu hringrásar í byggingariðnaði og mikilvægt að hefjast handa hið fyrsta. Hvað þarf að gera? Innleiða leikreglur hringrásar Ljóst er að til að ná markvissum árangri er brýnt að að móta skýrar leikreglur þvert á virðiskeðju byggingariðnaðarins. En hvernig gerum við það? Það er hægt að gera með því að uppfæra lagarammann í byggingariðnaði bæði til þess að flýta fyrir og hvetja til innleiðingar. Hér eru nokkrar hugmyndir: Gera ákveðnar kröfur um hámarkslosun á CO2 í byggingarframkvæmdum. Gera kröfur um endurnýtingu byggingarefna í byggingarreglugerð. Setja lög og reglur um niðurrif bygginga og tryggja að byggingarefni verði endurnýtt. Skapa hvata Mikilvægt er að innleiða hvata fyrir byggingariðnaðinn og beina byggingarframkvæmdum markvisst inn á spor hringrásar. Hér eru nokkrar hugmyndir: Setja gjaldmiðil á CO2 losun þannig að hún hafi fjárhagslegt vægi á öllum stigum byggingarframkvæmda. Lækka lóðagjöld gegn ákveðnu hlutfalli endurnýtingar. Græn fjármögnun geri kröfur um endurnýtingu. Virðisaukaskattur sé afnuminn/lækkaður við endursölu endurnýttra byggingarefna. Virðisaukaskattur sé afnuminn/lækkaður á vinnu sem fer í að meðhöndla byggingarefni til endurnýtingar. Tækifæri felast í að opinberir aðilar sýni gott fordæmi og hraði þróuninni með því að leggja áherslu á hringrásarhönnun og endurnýtingu í verkefnum á þeirra vegum. Huga þarf í auknum mæli að því að viðhalda núverandi byggingum vel og forðast óþarfa niðurrif á byggingum og byggingarhlutum. Hanna hringrásina Hönnun nýrrar bygginga og endurhönnun á eldri byggingum er lykilatriði í farsælli innleiðingu hringrásar í byggingariðnaði. Annars vegar er hægt að hanna byggingar og byggingarhluta með aukinn sveigjanleika svo hægt sé að lengja líftíma þeirra og auka endurnýtingu við endurbætur og breytingar. Hins vegar að hanna nýjar byggingar með endurnýttum byggingarefnum og byggingarhlutum og draga þannig verulega úr umhverfisáhrifum af framleiðslu og flutningi á nýjum byggingarefnum. Mikil tækifæri felast í þverfaglegu samstarfi hönnuða og framleiðenda. Markaðstorg fyrir notaðar byggingarvörur Virkt markaðstorg fyrir notaðar byggingarvörur er lykilatriði til að ná árangri og að söluaðilar byggingarefna taki virkan þátt í að endurselja notuð byggingarefni. Nýlega var opnaður stór sölustaður fyrir notuð byggingarefni í Osló og við getum lært mikið af reynslu Norðurlanda í þessum efnum. Rannsóknasetur og menntun Til þess að bæta og auka þekkingu á gæðum, endingu og nýsköpun fyrir hringrás byggingariðnaðarins þarf öflugt rannsóknarsetur og þverfaglegar byggingarrannsóknir. Við þurfum að vera opin fyrir tilraunum og nýrri nálgun til að takast á við breyttan veruleika. Við eigum öflugan hóp af vel menntuðum sérfræðingum og búum yfir mikilli reynslu sem við getum nýtt til að stunda rannsóknir, tilraunir og nýsköpun. Til að það geti gerst þarf að skapa öflugan vettvang og rannsóknarmiðstöð með tækjum sem geta staðfest og vottað að efnin sem við vinnum að og þróum uppfylli þær kröfur sem við gerum til húsnæðis og mannvirkja. Um leið þurfum við að tryggja að menntastofnanir séu að kenna nýjustu lausnir og aðferðir í hringrásarhönnun og verkþekkingu. Öflugt samstarf allra hagaðila Til að hraða breytingunni og tryggja að öll virðiskeðjan sé með í markvissri hringrásarvegferð þarf að setja á fót samráðshóp um innleiðingu hringrásar í byggingariðnaði. Allir fag- og hagaðilar virðiskeðjunnar þurfa að vera með í slíkum samráðshópi til að tryggja farsæla innleiðingu. Breytt hugarfar Allar nýjungar kalla á breytta hugsun og í þeim felast áskoranir en líka spennandi tækifæri til endurhugsunar og nýsköpunar. Það er ljóst að innleiðing hringrásar mun breyta því hvernig við framkvæmum og úr hverju er byggt. Hingað til höfum við leyft okkur að stunda niðurrif og farga því sem við viljum ekki hafa í okkar nánasta umhverfi með því að færa úrganginn úr augsýn. Nú vitum við að þessi hugsun og aðferðarfræði gengur ekki upp. Við þurfum að setja niðurrifi skorður og gera kröfur um framhaldslíf efna sem fjarlægð eru úr byggingum. Þetta kallar ekki aðeins á breytta hönnun húsnæðis heldur einnig á nýja fagurfræði. Það er eftir engu að bíða. ––––– Vinnustofan Hringborð Hringrásar og opin stefnumót hafa það að markmiði að tengja saman ólíka fag- og hagaðila í samtal um nauðsynlegar breytingar og eru skipulögð af Miðstöð hönnunar og arkitektúrs, Arkitektafélagi Íslands, Grænni byggð, EFLU verkfræðistofu, og Hornsteini ehf. í samstarfi við FSRE, Reykjavíkurborg og Samtök iðnaðarins. Verkefnið Hringborð hringrásar er unnið með stuðningi frá Aski Mannvirkjarannsóknarsjóði á vegum Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar. Á viðburðunum komu fram Helle Redder Momsen, Nordic Sustainable Construction; Alexander van Leersum, Build to Impact; Arnhildur Pálmadóttir, s.ap. Arkitektar; Áróra Árnadóttir, Grænni byggð; Halla Helgadóttir, Miðstöð hönnunar og arkitektúrs; Sigríður Bjarnadóttir, Hornsteinn ehf.; Ólafur Ágúst Ingason, EFLA; Guðrún Ingvarsdóttur, FSRE; Anders Bang Kiertzner, Lendager Group og Anders Lendager, Lendager Group (DesignTalks). Höfundar eru: Áróra Árnadóttir, framkvæmdastjóri Grænni byggðar Gerður Jónsdóttir, framkvæmdastjóri Arkitektafélags Íslands Halla Helgadóttir, framkvæmdastjóri Miðstöðvar hönnunar og arkitektúrs Þórhildur Fjóla Kristjánsdóttir, sérfræðingur hjá Eflu Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Umhverfismál Mest lesið Óvandaður og einhliða fréttaflutningur RÚV af stríðinu á Gaza Birgir Finnsson Skoðun Hvað ef ég hjóla bara í vinnuna? Eiríkur Búi Halldórsson Skoðun Staðreyndir eða „mér finnst“ Birta Karen Tryggvadóttir Skoðun Frídagar í klemmu Jón Júlíus Karlsson Skoðun Ekki leiðrétting heldur skattahækkun: Afstaða Sjálfstæðisflokksins er skýr Guðrún Hafsteinsdóttir Skoðun Í skugga kerfis sem brást! Harpa Hildiberg Böðvarsdóttir Skoðun Fasteignaviðskipti – tímabært að endurskoða leikreglurnar? Hlynur Júlísson Skoðun Palestína er að verja sig, ekki öfugt Stefán Guðbrandsson Skoðun Fjármagna áfram hernað Rússlands Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Lýðræði á ystu nöf: Hver er afstaða unga fólksins? Jonas Hammer Skoðun Skoðun Skoðun Hagsmunir heildarinnar - Kafli tvö: Eiskrandi kröfur Hannes Örn Blandon skrifar Skoðun Palestína er að verja sig, ekki öfugt Stefán Guðbrandsson skrifar Skoðun Óvandaður og einhliða fréttaflutningur RÚV af stríðinu á Gaza Birgir Finnsson skrifar Skoðun Lýðræði á ystu nöf: Hver er afstaða unga fólksins? Jonas Hammer skrifar Skoðun Hvað ef ég hjóla bara í vinnuna? Eiríkur Búi Halldórsson skrifar Skoðun Litlu ljósin á Gaza Guðbrandur Einarsson skrifar Skoðun Ekki leiðrétting heldur skattahækkun: Afstaða Sjálfstæðisflokksins er skýr Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Staðreyndir eða „mér finnst“ Birta Karen Tryggvadóttir skrifar Skoðun Fjármagna áfram hernað Rússlands Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Frídagar í klemmu Jón Júlíus Karlsson skrifar Skoðun Fasteignaviðskipti – tímabært að endurskoða leikreglurnar? Hlynur Júlísson skrifar Skoðun Í skugga kerfis sem brást! Harpa Hildiberg Böðvarsdóttir skrifar Skoðun Jöfn vernd fyrir öll börn í veröldinni Gunnar Hersveinn skrifar Skoðun Helför Palestínumanna í beinni útsendingu – viljum við vera samsek? Ólafur Ingólfsson skrifar Skoðun Byggð í Norðvesturkjördæmi: lífæð framtíðar Íslands Ragnar Rögnvaldsson skrifar Skoðun Hverju hef ég stjórn á? Álfheiður Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Metnaður eða metnaðarleysi? Sumarrós Sigurðardóttir skrifar Skoðun „Þetta er allt í vinnslu“ María Pétursdóttir skrifar Skoðun Arðsemi og tilgangur - eitt útilokar ekki annað Elva Rakel Jónsdóttir,Erla Ósk Ásgeirsdottir skrifar Skoðun Iðnaðarstefna – stökkpallur inn í næsta hagvaxtarskeið Sigurður Hannesson skrifar Skoðun Hættum að bregðast íslensku hryssunni Rósa Líf Darradóttir skrifar Skoðun Börnin bíða meðan lausnin stendur auð Álfhildur Leifsdóttir skrifar Skoðun Áður en það verður of seint María Rut Kristinsdóttir skrifar Skoðun Lygin lekur niður á hökuna Jón Daníelsson skrifar Skoðun Líflínan Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Ríkisfyrirtæki sem virðir ekki æðsta valdið Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Neikvæðni í garð sjávarútvegs á Íslandi – orsakir og afleiðingar Kristín Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Við erum hafið Guillaume Bazard skrifar Skoðun Deja Vu Sverrir Agnarsson skrifar Skoðun Mun mannkynið lifa af gervigreindina? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Sjá meira
Um fjörutíu áhrifamiklir aðilar úr virðiskeðju byggingariðnaðarins tóku nýlega þátt í Hringborði hringrásar, vinnustofu um innleiðingu hringrásarhagkerfis í byggingariðnaði. Niðurstaða vinnustofunnar var skýr: Ísland stendur nágrannaþjóðum að baki þegar kemur að innleiðingu hringrásar í byggingariðnaði og mikilvægt að hefjast handa hið fyrsta. Hvað þarf að gera? Innleiða leikreglur hringrásar Ljóst er að til að ná markvissum árangri er brýnt að að móta skýrar leikreglur þvert á virðiskeðju byggingariðnaðarins. En hvernig gerum við það? Það er hægt að gera með því að uppfæra lagarammann í byggingariðnaði bæði til þess að flýta fyrir og hvetja til innleiðingar. Hér eru nokkrar hugmyndir: Gera ákveðnar kröfur um hámarkslosun á CO2 í byggingarframkvæmdum. Gera kröfur um endurnýtingu byggingarefna í byggingarreglugerð. Setja lög og reglur um niðurrif bygginga og tryggja að byggingarefni verði endurnýtt. Skapa hvata Mikilvægt er að innleiða hvata fyrir byggingariðnaðinn og beina byggingarframkvæmdum markvisst inn á spor hringrásar. Hér eru nokkrar hugmyndir: Setja gjaldmiðil á CO2 losun þannig að hún hafi fjárhagslegt vægi á öllum stigum byggingarframkvæmda. Lækka lóðagjöld gegn ákveðnu hlutfalli endurnýtingar. Græn fjármögnun geri kröfur um endurnýtingu. Virðisaukaskattur sé afnuminn/lækkaður við endursölu endurnýttra byggingarefna. Virðisaukaskattur sé afnuminn/lækkaður á vinnu sem fer í að meðhöndla byggingarefni til endurnýtingar. Tækifæri felast í að opinberir aðilar sýni gott fordæmi og hraði þróuninni með því að leggja áherslu á hringrásarhönnun og endurnýtingu í verkefnum á þeirra vegum. Huga þarf í auknum mæli að því að viðhalda núverandi byggingum vel og forðast óþarfa niðurrif á byggingum og byggingarhlutum. Hanna hringrásina Hönnun nýrrar bygginga og endurhönnun á eldri byggingum er lykilatriði í farsælli innleiðingu hringrásar í byggingariðnaði. Annars vegar er hægt að hanna byggingar og byggingarhluta með aukinn sveigjanleika svo hægt sé að lengja líftíma þeirra og auka endurnýtingu við endurbætur og breytingar. Hins vegar að hanna nýjar byggingar með endurnýttum byggingarefnum og byggingarhlutum og draga þannig verulega úr umhverfisáhrifum af framleiðslu og flutningi á nýjum byggingarefnum. Mikil tækifæri felast í þverfaglegu samstarfi hönnuða og framleiðenda. Markaðstorg fyrir notaðar byggingarvörur Virkt markaðstorg fyrir notaðar byggingarvörur er lykilatriði til að ná árangri og að söluaðilar byggingarefna taki virkan þátt í að endurselja notuð byggingarefni. Nýlega var opnaður stór sölustaður fyrir notuð byggingarefni í Osló og við getum lært mikið af reynslu Norðurlanda í þessum efnum. Rannsóknasetur og menntun Til þess að bæta og auka þekkingu á gæðum, endingu og nýsköpun fyrir hringrás byggingariðnaðarins þarf öflugt rannsóknarsetur og þverfaglegar byggingarrannsóknir. Við þurfum að vera opin fyrir tilraunum og nýrri nálgun til að takast á við breyttan veruleika. Við eigum öflugan hóp af vel menntuðum sérfræðingum og búum yfir mikilli reynslu sem við getum nýtt til að stunda rannsóknir, tilraunir og nýsköpun. Til að það geti gerst þarf að skapa öflugan vettvang og rannsóknarmiðstöð með tækjum sem geta staðfest og vottað að efnin sem við vinnum að og þróum uppfylli þær kröfur sem við gerum til húsnæðis og mannvirkja. Um leið þurfum við að tryggja að menntastofnanir séu að kenna nýjustu lausnir og aðferðir í hringrásarhönnun og verkþekkingu. Öflugt samstarf allra hagaðila Til að hraða breytingunni og tryggja að öll virðiskeðjan sé með í markvissri hringrásarvegferð þarf að setja á fót samráðshóp um innleiðingu hringrásar í byggingariðnaði. Allir fag- og hagaðilar virðiskeðjunnar þurfa að vera með í slíkum samráðshópi til að tryggja farsæla innleiðingu. Breytt hugarfar Allar nýjungar kalla á breytta hugsun og í þeim felast áskoranir en líka spennandi tækifæri til endurhugsunar og nýsköpunar. Það er ljóst að innleiðing hringrásar mun breyta því hvernig við framkvæmum og úr hverju er byggt. Hingað til höfum við leyft okkur að stunda niðurrif og farga því sem við viljum ekki hafa í okkar nánasta umhverfi með því að færa úrganginn úr augsýn. Nú vitum við að þessi hugsun og aðferðarfræði gengur ekki upp. Við þurfum að setja niðurrifi skorður og gera kröfur um framhaldslíf efna sem fjarlægð eru úr byggingum. Þetta kallar ekki aðeins á breytta hönnun húsnæðis heldur einnig á nýja fagurfræði. Það er eftir engu að bíða. ––––– Vinnustofan Hringborð Hringrásar og opin stefnumót hafa það að markmiði að tengja saman ólíka fag- og hagaðila í samtal um nauðsynlegar breytingar og eru skipulögð af Miðstöð hönnunar og arkitektúrs, Arkitektafélagi Íslands, Grænni byggð, EFLU verkfræðistofu, og Hornsteini ehf. í samstarfi við FSRE, Reykjavíkurborg og Samtök iðnaðarins. Verkefnið Hringborð hringrásar er unnið með stuðningi frá Aski Mannvirkjarannsóknarsjóði á vegum Húsnæðis- og mannvirkjastofnunar. Á viðburðunum komu fram Helle Redder Momsen, Nordic Sustainable Construction; Alexander van Leersum, Build to Impact; Arnhildur Pálmadóttir, s.ap. Arkitektar; Áróra Árnadóttir, Grænni byggð; Halla Helgadóttir, Miðstöð hönnunar og arkitektúrs; Sigríður Bjarnadóttir, Hornsteinn ehf.; Ólafur Ágúst Ingason, EFLA; Guðrún Ingvarsdóttur, FSRE; Anders Bang Kiertzner, Lendager Group og Anders Lendager, Lendager Group (DesignTalks). Höfundar eru: Áróra Árnadóttir, framkvæmdastjóri Grænni byggðar Gerður Jónsdóttir, framkvæmdastjóri Arkitektafélags Íslands Halla Helgadóttir, framkvæmdastjóri Miðstöðvar hönnunar og arkitektúrs Þórhildur Fjóla Kristjánsdóttir, sérfræðingur hjá Eflu
Ekki leiðrétting heldur skattahækkun: Afstaða Sjálfstæðisflokksins er skýr Guðrún Hafsteinsdóttir Skoðun
Skoðun Ekki leiðrétting heldur skattahækkun: Afstaða Sjálfstæðisflokksins er skýr Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar
Skoðun Helför Palestínumanna í beinni útsendingu – viljum við vera samsek? Ólafur Ingólfsson skrifar
Skoðun Arðsemi og tilgangur - eitt útilokar ekki annað Elva Rakel Jónsdóttir,Erla Ósk Ásgeirsdottir skrifar
Skoðun Neikvæðni í garð sjávarútvegs á Íslandi – orsakir og afleiðingar Kristín Þórarinsdóttir skrifar
Ekki leiðrétting heldur skattahækkun: Afstaða Sjálfstæðisflokksins er skýr Guðrún Hafsteinsdóttir Skoðun