„Vinkilkrókur“ við Blönduós – stytting hringvegar Njáll Trausti Friðbertsson skrifar 2. ágúst 2023 08:01 Það vakti nokkra athygli mína að í nýrri samgönguáætlun sem legið hefur inn á samráðsgáttinni vef Stjórnarráðsins í sumar til kynningar að ekki er gert ráð fyrir framkvæmdum við Húnavallaleið í fyrirliggjandi áætlun til næstu 15 ára. Það er stytting þjóðvegar 1 við Blönduós. Það er margt sem mælir með gerð nýrrar leiðar, Húnavallaleiðar. Styttingar á þjóðvegi eitt Akureyri – Reykjavík Um langt skeið hefur helst verið litið til þriggja kosta í tengslum við mögulegar styttingar á þjóðveginum á milli Akureyrar og Reykjavíkur. Mesta vegstyttingin fengist með lagningu Húnavallaleiðar, þar sem hægt er að stytta leiðina um 14 km með lagningu 17 km vegar. Hinir tveir kostirnir eru annars vegar lagning Sundabrautar sem myndi stytta leiðina um 6-10 km. og aðrir 5-6 km í styttingu yrðu um svokallaða Vindheimaleið í Skagafirði eða allt að 30 km. Hér er rétt að geta þess að Húnavallaleið er með talin með arðsömustu samgönguframkvæmdum sem hægt er að fara í á Íslandi í dag og talin borga sig upp á örfáum árum. Guðsmaðurinn og Þjóðólfur árið 1891 Umræða um styttingar vegleiða á því svæði sem hér er til umræðu eru ekki nýjar af nálinni. Séra Stefán M. Jónsson á Auðkúlu skrifar grein sem birtist í Þjóðólfi 29.maí 1891. Já fyrir rúmlega 130 árum síðan undir heitinu ,,Ný aðalpóstleið í Húnavatnssýslu“. Áhugaverð grein þar sem ítarlega er farið yfir það málefni sem hér er til umræðu. Guðsmaðurinn skrifar greinina eftir nýafstaðinn fund sýslunefndar Húnvetninga. Í greininni lýsir Stefán í löngu máli sinni afstöðu til málsins og skrifar m.a: ,,Af því jeg var er svona mikið barn í vegfræðinni, gat jeg ekki fylgst með meðnefndarmönnum mínum í sýslunefndinni, nje gefið atkvæði mitt með hinum afarstóra vinkilkrók aðalpóstleiðarinnar út á Blönduós og fram allan Langadal…“. Hér er rétt að geta þegar talað var um aðalpóstleið á þessum árum er það sambærilegt þegar við tölum um þjóðveginn í dag. Þannig að efasemdir um núverandi leið hafa lengi verið til staðar. Umferðaröryggissjónarmið Í greinargerð Vegagerðarinnar sem umferðarsérfræðingar hennar unnu og sendu umhverfisráðherra vorið 2011 kom meðal annars eftirfarandi fram: ,,Þar ber fyrst að telja að styttingin ein og sér mun leiða til færri óhappa og slysa en á núverandi vegi. Er áætlað, miðað við óbreytta slysatíðni, að styttingin fækki óhöppum og slysum um ca. 150 á 20 ára tímabili. Auk þessa er gert ráð fyrir að hinn nýi vegur verði með lægri slysatíðni en núverandi leið sem byggist á því að vegurinn verður með minni langhalla, víðari beygjur, færri gatnamót, betri sjónlengdir og í heild með betri samfellu í veglínunni sem að öllu samanlögðu leiðir til lægri slysatíðni. Fækkun slysa og óhappa áætluð um 220." Sérfræðingarnir reikna sem sagt með að óhöppum og slysum fækki með tilkomu Húnavallaleiðar um ellefu að meðaltali á ári í sínum útreikningum fyrir rúmum áratug síðan. Í nýrri samgönguáætlun sem nú liggur fyrir er mikil áhersla á umferðaröryggi er er, það er reyndar lykilviðfangsefni nýrrar áætlunar. Það hefur náðst mikill árangur á Íslandi í að efla umferðaröryggi og fækka slysum á undanförnum áratugum. Vegalög og umferðaröryggi Í vegalögum sem samþykkt voru á alþingi 2007 kemur fram í annarri málsgrein 28. greinar: ,,Ákveða skal legu þjóðvega í skipulagi að fenginni tillögu Vegagerðarinnar að höfðu samráði Vegagerðarinnar og skipulagsyfirvalda. Fallist sveitarfélag ekki á tillögu Vegagerðarinnar skal það rökstyðja það sérstaklega. Þó er sveitarfélagi óheimilt að víkja frá tillögu Vegagerðarinnar ef það leiðir til minna umferðaröryggis en tillagan felur í sér“. Þetta hlýtur að teljast kristaltært: ,, Þó er sveitarfélagi óheimilt að víkja frá tillögu Vegagerðarinnar ef það leiðir til minna umferðaröryggis en tillagan felur í sér“. Inngrip þáverandi innanríkisráðherra Innanríkisráðherra þess tíma Ögmundur Jónasson fyrirskipaði Vegagerðinni að afturkalla tillögu stofnunarinnar um nýtt vegstæði vegar sem gekk undir heitinu Húnavallaleið, með bréfi ráðherra dagsett 13.apríl 2012 þar sem hannskipar Vegagerðinni að afturkalla tillögur að nýrri veglínu án þess að fyrir liggi rökstuðningur sveitarfélagsins af hverju eigi að gera það. Það er gert á þeirri forsendu að Vegagerðin megi ekki fara út fyrir það sem gert er ráð fyrir í samgönguáætlun. Vegagerðin hlýðir þessu og dregur tillögur sínar til baka enda erfitt fyrir Vegagerðina að standa í stríði við yfirmann sinn. Húnavallaleið og ný samgönguáætlun Ráðherra þess tíma hafði að engu sjónarmið sem snúa að umferðaröryggissjónarmiðum, þjóðhagslegrar arðsemi styttingarinnar eða umhverfisþátta. Það var sorgleg stjórnsýsla, þar sem hart var gengið gegn hagsmunum heildarinnar. Það hlýtur því að vera forgangsmál að koma Húnavallaleið í nýja samgönguáætlun. Höfundur er alþingismaður og oddviti Sjálfstæðisflokksins í Norðausturkjördæmi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Samgöngur Umferð Njáll Trausti Friðbertsson Húnabyggð Vegagerð Mest lesið Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein Skoðun Mótum framtíðina saman Jónína Hauksdóttir ,Magnús Þór Jónsson Skoðun Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir Skoðun Íslenskir flóttamenn - í okkar eigin landi Gunnar Magnús Diego Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir Skoðun Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson Skoðun Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason Skoðun Svindl eða sjálfsvernd? Sigurður Árni Reynisson Skoðun Skoðun Skoðun Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir skrifar Skoðun Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson skrifar Skoðun Íslenskir flóttamenn - í okkar eigin landi Gunnar Magnús Diego skrifar Skoðun Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Mótum framtíðina saman Jónína Hauksdóttir ,Magnús Þór Jónsson skrifar Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Kæra Epli, skilur þú mig? Lilja Dögg Jónsdóttir skrifar Skoðun Þorgerður og erlendu dómstólarnir Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Barnafjölskyldur í Reykjavík eiga betra skilið Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Lyftum umræðunni á örlítið hærra plan Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Lykillinn að hamingju og heilbrigði Auður Kjartansdóttir skrifar Skoðun Staða bænda styrkt Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir skrifar Skoðun Vísindarannsóknir og þróun – til umhugsunar í tiltekt Þorgerður J. Einarsdóttir skrifar Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason skrifar Skoðun Foreldrar þurfa bara að vera duglegri Björg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar Skoðun Dýrkeypt eftirlitsleysi Lilja Björk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Svindl eða sjálfsvernd? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir skrifar Skoðun Mannauðurinn á vinnustaðnum þarf góða innivist til að dafna Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Þetta er námið sem lifir áfram Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Árborg - spennandi kostur fyrir öll Guðný Björk Pálmadóttir skrifar Skoðun Tökum á glæpahópum af meiri þunga Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Minntist ekkert á Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hugsum stórt í skipulags- og samgöngumálum Hilmar Ingimundarson skrifar Sjá meira
Það vakti nokkra athygli mína að í nýrri samgönguáætlun sem legið hefur inn á samráðsgáttinni vef Stjórnarráðsins í sumar til kynningar að ekki er gert ráð fyrir framkvæmdum við Húnavallaleið í fyrirliggjandi áætlun til næstu 15 ára. Það er stytting þjóðvegar 1 við Blönduós. Það er margt sem mælir með gerð nýrrar leiðar, Húnavallaleiðar. Styttingar á þjóðvegi eitt Akureyri – Reykjavík Um langt skeið hefur helst verið litið til þriggja kosta í tengslum við mögulegar styttingar á þjóðveginum á milli Akureyrar og Reykjavíkur. Mesta vegstyttingin fengist með lagningu Húnavallaleiðar, þar sem hægt er að stytta leiðina um 14 km með lagningu 17 km vegar. Hinir tveir kostirnir eru annars vegar lagning Sundabrautar sem myndi stytta leiðina um 6-10 km. og aðrir 5-6 km í styttingu yrðu um svokallaða Vindheimaleið í Skagafirði eða allt að 30 km. Hér er rétt að geta þess að Húnavallaleið er með talin með arðsömustu samgönguframkvæmdum sem hægt er að fara í á Íslandi í dag og talin borga sig upp á örfáum árum. Guðsmaðurinn og Þjóðólfur árið 1891 Umræða um styttingar vegleiða á því svæði sem hér er til umræðu eru ekki nýjar af nálinni. Séra Stefán M. Jónsson á Auðkúlu skrifar grein sem birtist í Þjóðólfi 29.maí 1891. Já fyrir rúmlega 130 árum síðan undir heitinu ,,Ný aðalpóstleið í Húnavatnssýslu“. Áhugaverð grein þar sem ítarlega er farið yfir það málefni sem hér er til umræðu. Guðsmaðurinn skrifar greinina eftir nýafstaðinn fund sýslunefndar Húnvetninga. Í greininni lýsir Stefán í löngu máli sinni afstöðu til málsins og skrifar m.a: ,,Af því jeg var er svona mikið barn í vegfræðinni, gat jeg ekki fylgst með meðnefndarmönnum mínum í sýslunefndinni, nje gefið atkvæði mitt með hinum afarstóra vinkilkrók aðalpóstleiðarinnar út á Blönduós og fram allan Langadal…“. Hér er rétt að geta þegar talað var um aðalpóstleið á þessum árum er það sambærilegt þegar við tölum um þjóðveginn í dag. Þannig að efasemdir um núverandi leið hafa lengi verið til staðar. Umferðaröryggissjónarmið Í greinargerð Vegagerðarinnar sem umferðarsérfræðingar hennar unnu og sendu umhverfisráðherra vorið 2011 kom meðal annars eftirfarandi fram: ,,Þar ber fyrst að telja að styttingin ein og sér mun leiða til færri óhappa og slysa en á núverandi vegi. Er áætlað, miðað við óbreytta slysatíðni, að styttingin fækki óhöppum og slysum um ca. 150 á 20 ára tímabili. Auk þessa er gert ráð fyrir að hinn nýi vegur verði með lægri slysatíðni en núverandi leið sem byggist á því að vegurinn verður með minni langhalla, víðari beygjur, færri gatnamót, betri sjónlengdir og í heild með betri samfellu í veglínunni sem að öllu samanlögðu leiðir til lægri slysatíðni. Fækkun slysa og óhappa áætluð um 220." Sérfræðingarnir reikna sem sagt með að óhöppum og slysum fækki með tilkomu Húnavallaleiðar um ellefu að meðaltali á ári í sínum útreikningum fyrir rúmum áratug síðan. Í nýrri samgönguáætlun sem nú liggur fyrir er mikil áhersla á umferðaröryggi er er, það er reyndar lykilviðfangsefni nýrrar áætlunar. Það hefur náðst mikill árangur á Íslandi í að efla umferðaröryggi og fækka slysum á undanförnum áratugum. Vegalög og umferðaröryggi Í vegalögum sem samþykkt voru á alþingi 2007 kemur fram í annarri málsgrein 28. greinar: ,,Ákveða skal legu þjóðvega í skipulagi að fenginni tillögu Vegagerðarinnar að höfðu samráði Vegagerðarinnar og skipulagsyfirvalda. Fallist sveitarfélag ekki á tillögu Vegagerðarinnar skal það rökstyðja það sérstaklega. Þó er sveitarfélagi óheimilt að víkja frá tillögu Vegagerðarinnar ef það leiðir til minna umferðaröryggis en tillagan felur í sér“. Þetta hlýtur að teljast kristaltært: ,, Þó er sveitarfélagi óheimilt að víkja frá tillögu Vegagerðarinnar ef það leiðir til minna umferðaröryggis en tillagan felur í sér“. Inngrip þáverandi innanríkisráðherra Innanríkisráðherra þess tíma Ögmundur Jónasson fyrirskipaði Vegagerðinni að afturkalla tillögu stofnunarinnar um nýtt vegstæði vegar sem gekk undir heitinu Húnavallaleið, með bréfi ráðherra dagsett 13.apríl 2012 þar sem hannskipar Vegagerðinni að afturkalla tillögur að nýrri veglínu án þess að fyrir liggi rökstuðningur sveitarfélagsins af hverju eigi að gera það. Það er gert á þeirri forsendu að Vegagerðin megi ekki fara út fyrir það sem gert er ráð fyrir í samgönguáætlun. Vegagerðin hlýðir þessu og dregur tillögur sínar til baka enda erfitt fyrir Vegagerðina að standa í stríði við yfirmann sinn. Húnavallaleið og ný samgönguáætlun Ráðherra þess tíma hafði að engu sjónarmið sem snúa að umferðaröryggissjónarmiðum, þjóðhagslegrar arðsemi styttingarinnar eða umhverfisþátta. Það var sorgleg stjórnsýsla, þar sem hart var gengið gegn hagsmunum heildarinnar. Það hlýtur því að vera forgangsmál að koma Húnavallaleið í nýja samgönguáætlun. Höfundur er alþingismaður og oddviti Sjálfstæðisflokksins í Norðausturkjördæmi.
Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein Skoðun
Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir Skoðun
Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson Skoðun
Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson Skoðun
Skoðun Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir skrifar
Skoðun Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson skrifar
Skoðun Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson skrifar
Skoðun Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein skrifar
Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar
Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar
Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar
Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein Skoðun
Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir Skoðun
Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson Skoðun
Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson Skoðun