Lagarammi um lögbrot Lára G. Sigurðardóttir skrifar 8. október 2024 11:03 Rómverjar voru lengi vel með óskrifuð lög. Þegar veldi þeirra stækkaði og varð flóknara varð að koma á betri röð og reglu í samfélaginu. Fyrstu rómversku lögin “lex duodecim tabularum” voru kunngjörð árið 449 fyrir Krist og skráð á tólf bronstöflur. Menn þurftu ekki lengur að munnhöggvast, heldur voru nú komin lög sem urðu strax öflugt stjórntæki. Um daginn hnaut ég um ólöglega áfengisauglýsingu frá ólöglegum söluaðila áfengis. Áfengisauglýsingar eru ólöglegar samkvæmt áfengislögum af augljósum ástæðum - þær hvetja til neyslu. Þar að auki hefur ÁTVR einkarétt á smásölu áfengis og netsala því er ekkert annað en ólögleg smásala með rafrænum hætti. Í einfeldni minni ákvað ég að gera tilraun og tilkynna lögbrotið, þótt mér þyki ekkert skemmtilegt að klaga. Byrjaði á að senda skjáskot af auglýsingunni á netfang lögreglunnar fyrir ábendingar. Lögreglan hafði engan áhuga á erindi mínu og benti á Neytendastofu. Ég áframsendi því tölvupóstinn á Neytendastofu sem svaraði um hæl með þeim rökum að lögreglan ætti að taka málið í sínar hendur þar sem auglýsingin birtist á samfélagsmiðlum. Enn og aftur hafði ég samband við lögregluna og fékk þar engin svör. Niðurstaða þessarar litlu tilraunar er því sú að við erum með bronsslegin áfengislög en engan til að framfylgja þeim. Dómsmálaráðherra hefur nú stigið fram og bent á að hér þrífist netsala áfengis í skjóli lagalegrar óvissu. Hið sanna í málinu er að netsalan var kærð fyrir rúmum fjórum árum til lögreglu en lítið hefur fréttst af því máli. Það hefur því enn ekki reynt á lögin. Við gætum allt eins verið uppi á tímum fyrir lagasetninguna í Rómarveldi. Útspil dómsmálaráðherra vekur furðu því í stað þess að láta reyna á lögin eða styrkja þau með því að taka sérstaklega fram einkarétt ÁTVR á allri smásölu þá hyggst hún opna fyrir kranann og leyfa áfengi að flæða um samfélagið sem aldrei fyrr. Orð dómsmálaráðherra um að ætlun flokksins sé ekki að auka neyslu í samfélaginu er tálsýn og í engu samræmi við niðurstöður rannsókna eða einföld markaðslögmál. Við eigum að krefjast þess að embættismenn axli ábyrgð með þessu skaðlega áfengisfrumvarpi sem þeir leggja nafn sitt við. Því nái það fram að ganga megum við búa okkur undir stigvaxandi neyslu í samfélaginu með tilheyrandi sjúkdómsbyrði og öðrum kostnaði sem fellur á flesta kima samfélagsins - gleymum ekki að hér á landi látast um 140 einstaklingar árlega af völdum áfengisneyslu. Að stuðla að auknum samfélagsskaða er undir venjulegum kringumstæðum glæpsamlegt. Ef heilbrigðisstarfsmaður verður uppvís að skaða sjúkling sinn er hann dreginn fyrir dóm. Sama á að gilda um ráðherra og aðra þingmenn, því þeir standa vörð um lýðheilsu og eru því einnig heilbrigðisstarfsmenn samfélagsins. Þeir bera ábyrgð á að stýra samfélaginu í heilbrigðan farveg. Sjálfstæðisflokkurinn gæti til dæmis beitt sér fyrir að bæta heldur aðgengi að lífrænu grænmeti og öðrum þáttum sem stuðla að góðri heilsu og heilbrigðara samfélagi. Núverandi áfengislög eru upp á tíu, fyrir utan kannski að skilgreina betur netsölu sem smásölu. Norðmenn eru með svipað kerfi og við. Öll smásala á netinu er í gegnum þeirra ÁTVR. Þegar fólk pantar erlendis frá leggjast ýmiss gjöld á, svo sem tollur, umsýslugjald og svo virðisauki ofan á allt saman þannig að vín keypt erlendis frá verður alltaf dýrara en það sem keypt er í ÁTVR. Það tekur líka lengri tíma að berast. Báðir þessir þættir eru mikilvægir til að draga úr neyslu. Auk þess einskorðast afhending vínsins við dagvinnutíma. Það er gott módel. Norðmenn leyfa þó smásölu á bjór sem er allt að 4,7%. Við gætum skoðað það, enda er nú þegar leyft að selja bjór beint frá innlendum framleiðendum, en það er algjör óþarfi að leyfa smásölu á öllu víni. Í raun er það ekki bara óþarfi heldur glapræði. Með því að opna á smásölu myndu innlendu áfengisverslanirnar heyja innbyrðis verðsamkeppni og keppast um að auglýsa, eins og raun ber nú þegar vitni, enda tilgangurinn að selja sem mest. Verum skynsöm og verndum það sem gott er - í stað þess að setja lagaramma um lögbrot sem hefur viðgengist í mörg ár í skjóli lögreglunnar sem aðhefst ekki neitt. Viljum við virkilega flytja sölu og dreifingu hættulegs efnis til einstaklinga sem kæra sig kollótta um velferð okkar allra og borga ekki fyrir samfélagsskaðann? Höfundur er læknir og lýðheilsufræðingur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Áfengi og tóbak Netverslun með áfengi Mest lesið Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun Er ég ömurlegt foreldri ef ég segi nei við barnið mitt? Stefán Þorri Helgason Skoðun Þátttökuverðlaun Þórdísar Ragnar Þór Pétursson Skoðun Ákall til ESB-sinna: Hvar eru undanþágurnar? Einar Jóhannes Guðnason Skoðun Vindorkuvæðing í skjóli nætur Kristín Helga Gunnarsdóttir Skoðun Fjármálaráðherra búinn að segja A Ögmundur Jónasson Skoðun Hvar liggur ábyrgð hins fullorðna á hegðun ungmenna í samfélaginu? Rakel Guðbjörnsdóttir Skoðun Hagfræði-tilgáta ómeðtekin Karl Guðlaugsson Skoðun Ótryggt aðgengi á Veðurstofureit Friðjón R. Friðjónsson Skoðun Akademískt frelsi og ókurteisi Kolbeinn H. Stefánsson Skoðun Skoðun Skoðun Sundrung á vinstri væng Jökull Sólberg Auðunsson skrifar Skoðun Þegar samfélagið missir vinnuna Hrafn Splidt Þorvaldsson skrifar Skoðun Akademískt frelsi og ókurteisi Kolbeinn H. Stefánsson skrifar Skoðun Hvar liggur ábyrgð hins fullorðna á hegðun ungmenna í samfélaginu? Rakel Guðbjörnsdóttir skrifar Skoðun Yfir hverju er verið að brosa? Árni Kristjánsson skrifar Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson skrifar Skoðun Stjórnvöld sem fjárfestatenglar Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Ákall til ESB-sinna: Hvar eru undanþágurnar? Einar Jóhannes Guðnason skrifar Skoðun Er ég ömurlegt foreldri ef ég segi nei við barnið mitt? Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun Vindorkuvæðing í skjóli nætur Kristín Helga Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Þátttökuverðlaun Þórdísar Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Fjármálaráðherra búinn að segja A Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Hagfræði-tilgáta ómeðtekin Karl Guðlaugsson skrifar Skoðun Ótryggt aðgengi á Veðurstofureit Friðjón R. Friðjónsson skrifar Skoðun Stattu vörð um launin þín Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Byggjum fyrir eldra fólk, ekki ungt Ólafur Margeirsson skrifar Skoðun Hlustum í eitt skipti á foreldra Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Hugleiðingar um ástandið fyrir botni Miðjarðarhafs Örn Sigurðsson skrifar Skoðun Heildstætt heilbrigðiskerfi – hagur okkar allra Alma D. Möller skrifar Skoðun Vanþekking eða vísvitandi blekkingar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun „I believe the children are our future…“ Karen Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Mikilvægi félagasamtaka og magnað maraþon Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Allt sem ég þarf að gera Dagbjartur Kristjánsson skrifar Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson skrifar Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Notkun ökklabanda Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar Sjá meira
Rómverjar voru lengi vel með óskrifuð lög. Þegar veldi þeirra stækkaði og varð flóknara varð að koma á betri röð og reglu í samfélaginu. Fyrstu rómversku lögin “lex duodecim tabularum” voru kunngjörð árið 449 fyrir Krist og skráð á tólf bronstöflur. Menn þurftu ekki lengur að munnhöggvast, heldur voru nú komin lög sem urðu strax öflugt stjórntæki. Um daginn hnaut ég um ólöglega áfengisauglýsingu frá ólöglegum söluaðila áfengis. Áfengisauglýsingar eru ólöglegar samkvæmt áfengislögum af augljósum ástæðum - þær hvetja til neyslu. Þar að auki hefur ÁTVR einkarétt á smásölu áfengis og netsala því er ekkert annað en ólögleg smásala með rafrænum hætti. Í einfeldni minni ákvað ég að gera tilraun og tilkynna lögbrotið, þótt mér þyki ekkert skemmtilegt að klaga. Byrjaði á að senda skjáskot af auglýsingunni á netfang lögreglunnar fyrir ábendingar. Lögreglan hafði engan áhuga á erindi mínu og benti á Neytendastofu. Ég áframsendi því tölvupóstinn á Neytendastofu sem svaraði um hæl með þeim rökum að lögreglan ætti að taka málið í sínar hendur þar sem auglýsingin birtist á samfélagsmiðlum. Enn og aftur hafði ég samband við lögregluna og fékk þar engin svör. Niðurstaða þessarar litlu tilraunar er því sú að við erum með bronsslegin áfengislög en engan til að framfylgja þeim. Dómsmálaráðherra hefur nú stigið fram og bent á að hér þrífist netsala áfengis í skjóli lagalegrar óvissu. Hið sanna í málinu er að netsalan var kærð fyrir rúmum fjórum árum til lögreglu en lítið hefur fréttst af því máli. Það hefur því enn ekki reynt á lögin. Við gætum allt eins verið uppi á tímum fyrir lagasetninguna í Rómarveldi. Útspil dómsmálaráðherra vekur furðu því í stað þess að láta reyna á lögin eða styrkja þau með því að taka sérstaklega fram einkarétt ÁTVR á allri smásölu þá hyggst hún opna fyrir kranann og leyfa áfengi að flæða um samfélagið sem aldrei fyrr. Orð dómsmálaráðherra um að ætlun flokksins sé ekki að auka neyslu í samfélaginu er tálsýn og í engu samræmi við niðurstöður rannsókna eða einföld markaðslögmál. Við eigum að krefjast þess að embættismenn axli ábyrgð með þessu skaðlega áfengisfrumvarpi sem þeir leggja nafn sitt við. Því nái það fram að ganga megum við búa okkur undir stigvaxandi neyslu í samfélaginu með tilheyrandi sjúkdómsbyrði og öðrum kostnaði sem fellur á flesta kima samfélagsins - gleymum ekki að hér á landi látast um 140 einstaklingar árlega af völdum áfengisneyslu. Að stuðla að auknum samfélagsskaða er undir venjulegum kringumstæðum glæpsamlegt. Ef heilbrigðisstarfsmaður verður uppvís að skaða sjúkling sinn er hann dreginn fyrir dóm. Sama á að gilda um ráðherra og aðra þingmenn, því þeir standa vörð um lýðheilsu og eru því einnig heilbrigðisstarfsmenn samfélagsins. Þeir bera ábyrgð á að stýra samfélaginu í heilbrigðan farveg. Sjálfstæðisflokkurinn gæti til dæmis beitt sér fyrir að bæta heldur aðgengi að lífrænu grænmeti og öðrum þáttum sem stuðla að góðri heilsu og heilbrigðara samfélagi. Núverandi áfengislög eru upp á tíu, fyrir utan kannski að skilgreina betur netsölu sem smásölu. Norðmenn eru með svipað kerfi og við. Öll smásala á netinu er í gegnum þeirra ÁTVR. Þegar fólk pantar erlendis frá leggjast ýmiss gjöld á, svo sem tollur, umsýslugjald og svo virðisauki ofan á allt saman þannig að vín keypt erlendis frá verður alltaf dýrara en það sem keypt er í ÁTVR. Það tekur líka lengri tíma að berast. Báðir þessir þættir eru mikilvægir til að draga úr neyslu. Auk þess einskorðast afhending vínsins við dagvinnutíma. Það er gott módel. Norðmenn leyfa þó smásölu á bjór sem er allt að 4,7%. Við gætum skoðað það, enda er nú þegar leyft að selja bjór beint frá innlendum framleiðendum, en það er algjör óþarfi að leyfa smásölu á öllu víni. Í raun er það ekki bara óþarfi heldur glapræði. Með því að opna á smásölu myndu innlendu áfengisverslanirnar heyja innbyrðis verðsamkeppni og keppast um að auglýsa, eins og raun ber nú þegar vitni, enda tilgangurinn að selja sem mest. Verum skynsöm og verndum það sem gott er - í stað þess að setja lagaramma um lögbrot sem hefur viðgengist í mörg ár í skjóli lögreglunnar sem aðhefst ekki neitt. Viljum við virkilega flytja sölu og dreifingu hættulegs efnis til einstaklinga sem kæra sig kollótta um velferð okkar allra og borga ekki fyrir samfélagsskaðann? Höfundur er læknir og lýðheilsufræðingur.
Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun
Skoðun Hvar liggur ábyrgð hins fullorðna á hegðun ungmenna í samfélaginu? Rakel Guðbjörnsdóttir skrifar
Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson skrifar
Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar
Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar
Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar
Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar
Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun