Hvar eru frambjóðendurnir? Jóhann G. Þórarinsson skrifar 19. nóvember 2024 10:17 Að undanförnu hefur verið fjallað um þá alvarlegu stöðu sem blasir við háskólamenntuðum á landinu. Í dag hafa stéttarfélög þúsunda háskólamenntaðra starfsmanna og hið opinbera enn ekki náð samningum sín á milli. Sú staða sem komin er upp ætti ekki að koma nokkrum á óvart þar sem lítill vilji er til þess hjá þessum hópum að fórna kjörum og virði sinnar menntunar og taka á sig síauknar skuldir og skattbyrði í þeim tilgangi að liðka fyrir samningum aðildarfélaga ASÍ og SA. Staða háskólamenntunar á Íslandi er grafalvarleg. Ungt fólk er í auknum mæli hætt að sækja menntun í háskóla af því hún einfaldlega borgar sig ekki. Námslánaskuldir, húnsæðisskuldir, skattar og gjöld hækka öll sem hlutfall og eru oftar en ekki verðtryggð á meðan kjarasamningsbundnar launahækkanir og krónutöluhækkanir gera það ekki. Ef marka má orð Sigurðar Jóhannessonar, prófessors í hagfræði, hefur kaupmáttur háskólafólks staðið í stað frá aldamótum á sama tíma og kaupmáttur launþega með grunnmenntun hefur aukist um 44%. Sjá m.a. umfjöllun um grein Sigurðar í Viðskiptablaðinu undir árslok 2023. Undir þessar áhyggjur Sigurðar hafa margir forkólfar hagsmunasamtaka háskólafólks tekið undir. Strax í upphafi árs vakti formaður Bandalags háskólamanna athygli á alvarlegri stöðu háskólamenntaðra. Hún áréttaði mikilvægi þess að hafa stéttarfélög með í ráðum við samningagerð þegar ljóst var að hið opinbera ætlaði sér að hlaupa undir bagga með SA í samningum þeirra við nokkur ASÍ félög. Þannig dróg formaður BHM engan dul á þá skýru afstöðu sína að vart væri hægt að tala um afstöðu þjóðar ef hún samanstæði eingöngu af um 47% þjóðarsátt Þá reyndu 22 stéttarfélög háskólamenntaðra að ná athygli hins opinbera og koma á framfæri áhyggjum sínum í aðdraganda ríkisstyrktra kjarasamninga ASÍ og SA í febrúar á þessu ári með sameiginlegri yfirlýsingu þar sem stéttarfélög í hagsmunagæslu fyrir tugþúsundir háskólamenntaðra lýstu þungum áhyggjum af virði háskólamenntunar, minnkandi ásókn í háskólanám og neikvæðum áhrifum þess á þjóðarhag til skemmri og lengri tíma litið. Stéttarfélög háskólamenntaðra utan sem innan bandalags þeirra hafa viðrað áhyggjur sínar af stöðu mála. Í Vísiþann 15. ágúst síðastliðinn birtist til að mynda hispurslaus grein um óheillaþróun á vinnumarkaði eftir framkvæmdastjóra og formann kjaradeildar Verkfræðingafélags Íslands. Undirritaður lýsti sömuleiðis yfir áhyggjum af kaupmáttarrýrnun háskólamenntaðra með grein í Vísi þann 13. september sl. Það var svo þann 29. október sl. að forystukonur hagsmunasamtaka háskólafólks kölluðu eftir kjarki ráðmanna til að takast á við þá vá sem blasir við framtíð háskólamenntunnar og neikvæðum áhrifum frekari kjararýrnunar á framtíðarhagsmuni þjóðarinnar. Að þessari grein stóðu formenn BHM, Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga, Læknafélags Íslands og Verkfræðingafélags Íslands sem saman gæta hagsmuna um 30.000 háskólamenntaðra starfsmanna. Þá má vel færa rök fyrir því að hið opinbera gerði mistök með aðkomu sinni að samningum SA á almenna markaðnum á vormánuðum. Þær hækkanir sem þar voru samþykktar með hliðsjón af aðgerðapakka ríkisins voru einfaldlega ófullnægjandi þegar horft er til stöðu háskólamenntaðra og kjaralegrar þróunar þeirra undanfarin ár. Hið opinbera hefur síðan þá þráskallast við, algjörlega ófært um að sjá villu síns vegar. Ef markmið aðila er að ná friði og sátt á vinnumarkaði þá má ljóst vera að við fjarlægjumst það markmið frekar en hitt. Átökin harðna eins og sjá má af deilum Kennarasambands Íslands sem nú hafa tilneydd hafið verkfellsaðgerðir í fjölda skóla. Þá eru læknar sömuleiðis á leið í verkfall. Nú í miðri kosningabaráttu hefði mátt búast við því að frambjóðendur myndu tala fyrir þeirri sanngjörnu og málefnalegu kröfu háskólamenntaðra að meta sérfræðiþekkingu til launa í stað þess að bjóða uppá áframhaldandi kaupmáttarskerðingu. Hvar eru þeir frambjóðendur sem tala fyrir mikilvægi háskólamenntunar? Fjölmargir hafa áhyggjur af framtíð Íslands þegar sífellt er dregið úr hvata einstaklinga til að sækja sér háskólamenntun. Þá er brýnt að virt verði samningsumboð þeirra félaga sem tala fyrir hagsmunum háskólamenntaðra í stað þess að vísa ítrekað til ákvarðana sem voru teknar á öðrum vígstöðum. Kæru frambjóðendur, ef ekki núna, hvenær er þá tími til að sýna kjark, dug og þor? Höfundur er formaður Stéttarfélags lögfræðinga. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun: Alþingiskosningar 2024 Stéttarfélög Kjaramál Mest lesið Það er flókið að eiga næstum 500 milljarða króna á Íslandi Þórður Snær Júlíusson Skoðun Níðingsverk Jón Daníelsson Skoðun Það er betra fyrir okkur öll að Háskóli Íslands efli fjarnám Darri Rafn Hólmarsson Skoðun Hættulegt tal Sjálfstæðisflokksins og Viðskiptaráðs Guðni Freyr Öfjörð Skoðun Stríðsglæpir sem munu ekki gleymast! Hjálmtýr Heiðdal Skoðun Svansvottaðar íbúðir – fjárfesting í lífsgæðum Bergþóra Góa Kvaran Skoðun 5.maí Alþjóðadagur ljósmæðra Unnur Berglind Friðriksdóttir Skoðun Æji nei innflytjendur Davíð Aron Routley Skoðun Þegar rafmagn hættir að vera sjálfsagður hlutur Árni B. Möller Skoðun Lýðræði og framtíð RÚV: Tími til breytinga? Erling Valur Ingason Skoðun Skoðun Skoðun Við eigum ekki efni á vonleysi né uppgjöf Magnús Magnússon skrifar Skoðun Hingað og ekki lengra Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Hagsmunir heildarinnar - Kafli eitt: Tómlæti Íslendinga Hannes Örn Blandon skrifar Skoðun Þegar líða fer að jólum Ísak Hilmarsson skrifar Skoðun Svansvottaðar íbúðir – fjárfesting í lífsgæðum Bergþóra Góa Kvaran skrifar Skoðun Hættulegt tal Sjálfstæðisflokksins og Viðskiptaráðs Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Þetta má ekki gerast aftur! - Álag á útsvar Sveinn Ægir Birgisson skrifar Skoðun Meistaragráða í lífsreynslu Elín Ebba Ásmundsdóttir skrifar Skoðun Stjórnvöld, Óskar á heima hér! Þóra Andrésdóttir skrifar Skoðun Dvel þú í draumahöll Hugrún Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Níðingsverk Jón Daníelsson skrifar Skoðun Umhverfi, heilsa og skólamáltíðir Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Æji nei innflytjendur Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Stríðsglæpir sem munu ekki gleymast! Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Samstaða, kjarkur og þor Björn Snæbjörnsson skrifar Skoðun Það er betra fyrir okkur öll að Háskóli Íslands efli fjarnám Darri Rafn Hólmarsson skrifar Skoðun Yfirfull fangelsi, brostið kerfi Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Þegar rafmagn hættir að vera sjálfsagður hlutur Árni B. Möller skrifar Skoðun Það er flókið að eiga næstum 500 milljarða króna á Íslandi Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Lýðræði og framtíð RÚV: Tími til breytinga? Erling Valur Ingason skrifar Skoðun 5.maí Alþjóðadagur ljósmæðra Unnur Berglind Friðriksdóttir skrifar Skoðun Endurnýjun hugarfarsins Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Ferðamenn: Vanmetnir skattgreiðendur í íslensku hagkerfi Þórir Garðarsson skrifar Skoðun Góð vísa... Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Við höfum ekki efni á tvískinnungi SFS Vala Árnadóttir skrifar Skoðun Hvað getum við lært af Víetnamstríðinu? Einar Magnússon skrifar Skoðun Góður rekstur Mosfellsbæjar og framtíðin björt Halla Karen Kristjánsdóttir,Anna Sigríður Guðnadóttir ,Lovísa Jónsdóttir skrifar Skoðun Fristund.is fyrir öll - líka eldra fólk Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Ríkisstjórn sem skeytir engu Diljá Matthíasardóttir skrifar Skoðun Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir skrifar Sjá meira
Að undanförnu hefur verið fjallað um þá alvarlegu stöðu sem blasir við háskólamenntuðum á landinu. Í dag hafa stéttarfélög þúsunda háskólamenntaðra starfsmanna og hið opinbera enn ekki náð samningum sín á milli. Sú staða sem komin er upp ætti ekki að koma nokkrum á óvart þar sem lítill vilji er til þess hjá þessum hópum að fórna kjörum og virði sinnar menntunar og taka á sig síauknar skuldir og skattbyrði í þeim tilgangi að liðka fyrir samningum aðildarfélaga ASÍ og SA. Staða háskólamenntunar á Íslandi er grafalvarleg. Ungt fólk er í auknum mæli hætt að sækja menntun í háskóla af því hún einfaldlega borgar sig ekki. Námslánaskuldir, húnsæðisskuldir, skattar og gjöld hækka öll sem hlutfall og eru oftar en ekki verðtryggð á meðan kjarasamningsbundnar launahækkanir og krónutöluhækkanir gera það ekki. Ef marka má orð Sigurðar Jóhannessonar, prófessors í hagfræði, hefur kaupmáttur háskólafólks staðið í stað frá aldamótum á sama tíma og kaupmáttur launþega með grunnmenntun hefur aukist um 44%. Sjá m.a. umfjöllun um grein Sigurðar í Viðskiptablaðinu undir árslok 2023. Undir þessar áhyggjur Sigurðar hafa margir forkólfar hagsmunasamtaka háskólafólks tekið undir. Strax í upphafi árs vakti formaður Bandalags háskólamanna athygli á alvarlegri stöðu háskólamenntaðra. Hún áréttaði mikilvægi þess að hafa stéttarfélög með í ráðum við samningagerð þegar ljóst var að hið opinbera ætlaði sér að hlaupa undir bagga með SA í samningum þeirra við nokkur ASÍ félög. Þannig dróg formaður BHM engan dul á þá skýru afstöðu sína að vart væri hægt að tala um afstöðu þjóðar ef hún samanstæði eingöngu af um 47% þjóðarsátt Þá reyndu 22 stéttarfélög háskólamenntaðra að ná athygli hins opinbera og koma á framfæri áhyggjum sínum í aðdraganda ríkisstyrktra kjarasamninga ASÍ og SA í febrúar á þessu ári með sameiginlegri yfirlýsingu þar sem stéttarfélög í hagsmunagæslu fyrir tugþúsundir háskólamenntaðra lýstu þungum áhyggjum af virði háskólamenntunar, minnkandi ásókn í háskólanám og neikvæðum áhrifum þess á þjóðarhag til skemmri og lengri tíma litið. Stéttarfélög háskólamenntaðra utan sem innan bandalags þeirra hafa viðrað áhyggjur sínar af stöðu mála. Í Vísiþann 15. ágúst síðastliðinn birtist til að mynda hispurslaus grein um óheillaþróun á vinnumarkaði eftir framkvæmdastjóra og formann kjaradeildar Verkfræðingafélags Íslands. Undirritaður lýsti sömuleiðis yfir áhyggjum af kaupmáttarrýrnun háskólamenntaðra með grein í Vísi þann 13. september sl. Það var svo þann 29. október sl. að forystukonur hagsmunasamtaka háskólafólks kölluðu eftir kjarki ráðmanna til að takast á við þá vá sem blasir við framtíð háskólamenntunnar og neikvæðum áhrifum frekari kjararýrnunar á framtíðarhagsmuni þjóðarinnar. Að þessari grein stóðu formenn BHM, Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga, Læknafélags Íslands og Verkfræðingafélags Íslands sem saman gæta hagsmuna um 30.000 háskólamenntaðra starfsmanna. Þá má vel færa rök fyrir því að hið opinbera gerði mistök með aðkomu sinni að samningum SA á almenna markaðnum á vormánuðum. Þær hækkanir sem þar voru samþykktar með hliðsjón af aðgerðapakka ríkisins voru einfaldlega ófullnægjandi þegar horft er til stöðu háskólamenntaðra og kjaralegrar þróunar þeirra undanfarin ár. Hið opinbera hefur síðan þá þráskallast við, algjörlega ófært um að sjá villu síns vegar. Ef markmið aðila er að ná friði og sátt á vinnumarkaði þá má ljóst vera að við fjarlægjumst það markmið frekar en hitt. Átökin harðna eins og sjá má af deilum Kennarasambands Íslands sem nú hafa tilneydd hafið verkfellsaðgerðir í fjölda skóla. Þá eru læknar sömuleiðis á leið í verkfall. Nú í miðri kosningabaráttu hefði mátt búast við því að frambjóðendur myndu tala fyrir þeirri sanngjörnu og málefnalegu kröfu háskólamenntaðra að meta sérfræðiþekkingu til launa í stað þess að bjóða uppá áframhaldandi kaupmáttarskerðingu. Hvar eru þeir frambjóðendur sem tala fyrir mikilvægi háskólamenntunar? Fjölmargir hafa áhyggjur af framtíð Íslands þegar sífellt er dregið úr hvata einstaklinga til að sækja sér háskólamenntun. Þá er brýnt að virt verði samningsumboð þeirra félaga sem tala fyrir hagsmunum háskólamenntaðra í stað þess að vísa ítrekað til ákvarðana sem voru teknar á öðrum vígstöðum. Kæru frambjóðendur, ef ekki núna, hvenær er þá tími til að sýna kjark, dug og þor? Höfundur er formaður Stéttarfélags lögfræðinga.
Skoðun Góður rekstur Mosfellsbæjar og framtíðin björt Halla Karen Kristjánsdóttir,Anna Sigríður Guðnadóttir ,Lovísa Jónsdóttir skrifar
Skoðun Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir skrifar