Tillaga um endurskoðun á virðisaukaskattskerfi deilihagkerfisins Þórir Garðarsson skrifar 20. janúar 2025 10:30 Tillöguhöfundur hefur starfað í ferðaþjónustunni í áratugi og hefur orðið vitni að miklum og jákvæðum breytingum fyrir ríkissjóð, sérstaklega í formi aukinna tekna af virðisaukaskatti. Samkvæmt lögum er virðisaukaskattur neytendaskattur, en fyrir fyrirtæki er hann gegnumstreymisskattur. Fjölgun erlendra ferðamanna leiðir beint til fjölgunar neytenda í landinu, neytenda sem verja hlutfallslega mun meiri fjármunum á dag en íbúar landsins. Þetta þekkjum við sjálf þegar við ferðumst – dagleg útgjöld eru hærri á ferðalögum. Eyðsla ferðamanna dreifist víðar en aðeins til hefðbundinna greina ferðaþjónustunnar og er því oft vangreind í uppgjöri ríkissjóðs, sem væri efni í ítarlega umræðu. Það sem ég vil sérstaklega vekja athygli á og uppræta er kerfisbundin sniðganga í virðisaukaskattskerfinu, sérstaklega innan stórs hluta deilihagkerfisins. Upphaflega var deilihagkerfið hugsað sem lítið og sniðið að einkaaðilum, til að nýta betur vannýtt húsnæði í skammtímaleigu, s.s. sumarbústaði eða heimili. Til einföldunar var sett regla um að heimilt væri að leigja út í allt að 90 daga á ári og hafa tekjur allt að 2 milljónum króna án þess að innheimta virðisaukaskatt. Hugmyndin var að skapa svigrúm fyrir einkaframtak til að nýta eignir sínar betur, en reynslan hefur verið önnur. Stærstu aðilar í skammtímaleigu eru bæði innlendar og erlendar leigumiðlanir, s.s. Airbnb og aðrar sambærilegar þjónustur. Þessar miðlanir innheimta greiðslur fyrir leigutíma en halda eftir fjármunum oft í marga mánuði, þar til viðskiptavinurinn hefur nýtt sér leiguna. Að því loknu gerir leigumiðlunin upp við eigandann, að því gefnu að enginn ágreiningur hafi komið upp. Þetta ber skýr merki þess að leigumiðlunin sjálf er hinn raunverulegi söluaðili þjónustunnar. Hún tekur við greiðslunni og skilar hluta hennar til eiganda eignarinnar án þess að skila virðisaukaskatti líkt og ferðaskrifstofur þurfa að gera. Leigumiðlanir skila í einhverjum tilfellum virðisaukaskatti af sinni þóknun, en ekki af allri upphæðinni, eins og krafist er í öðrum atvinnugreinum. Svör sem ég hef fengið frá þessum aðilum benda til þess að þeirra skoðun sé að ábyrgðin á greiðslu virðisaukaskattsins sé hjá eiganda eignarinnar, ef velta hans fer yfir 2 milljónir króna á ári. Þetta gengur ekki upp í samræmi við anda laganna, þar sem skattskylda sala á þjónustu felur í sér að sá sem innheimtir greiðsluna ber ábyrgð á greiðslu virðisaukaskattsins. Lögin eru skýr á því að sá sem tekur við greiðslunni er ábyrgur fyrir greiðslu virðisaukaskatts af allri upphæðinni. Í dag er þetta litla deilihagkerfi orðið að alvarlegu skuggahagkerfi sem skapar mikla röskun á samkeppni við aðra gistimöguleika vegna umfangs þess. Þessi sniðganga dregur verulega úr tekjum ríkissjóðs og veitir óeðlilega samkeppnisforskot gagnvart lögbundnum rekstraraðilum ferðaþjónustunnar. Tillaga um breytingar Mín tillaga er að kerfið verði tekið til heildarendurskoðunar og ábyrgð þeirra sem selja og innheimta greiðslur fyrir gistingu verði skýrari. Ég legg til að eftirfarandi breytingar verði gerðar: Tímarammi undanþágu frá virðisaukaskatti verði styttur úr 90 dögum í 60 daga á ári. Tekjumörk fyrir undanþágu á virðisaukaskatti lækki úr 2 milljónum króna í 1 milljón króna á ári. Skýrt verði kveðið á um að sá sem innheimtir greiðsluna, hvort sem það er leigumiðlun eða eigandi, beri ábyrgð á greiðslu virðisaukaskattsins. Samræming verði gerð á skattlagningu í skammtímaleigu svo hún standist sömu skilyrði og hefðbundin gistiþjónusta. Einnig er vert að benda á að verðlagning í skammtímaleigu virðist ekki breytast hvort sem leigusalinn er fyrir ofan eða neðan viðmiðunarmörkin. Þetta bendir til þess að virðisaukaskattur sem ætti að skila sér í ríkissjóð endi þess í stað í vasa leigusalans. Þetta er ekki réttlátt gagnvart löglegum rekstraraðilum né gagnvart almennum skattgreiðendum. Ég hvet því til þess að stjórnvöld taki þessi mál til alvarlegrar skoðunar og tryggi að virðisaukaskattskerfið sé réttlátt og samræmt fyrir alla aðila í ferðaþjónustu. Ofanrituð tillaga var send inn í samráðgátt stjórnvalda um hagræða í rekstri ríkisins og í því fellst væntanlega að leita leiða til að hagræða sem og að auka tekjur og bæta samkeppnisstöðu á markaði. Höfundur er eigandi Hótel Varmaland. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Deilihagkerfi Rekstur hins opinbera Skattar og tollar Ferðamennska á Íslandi Mest lesið Staða þorpshálfvita er laus til umsóknar Jón Daníelsson Skoðun Öryggi og varnir Íslands Kristrún Frostadóttir,Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir,Inga Sæland Skoðun Frá Írak til Gaza: Hvað höfum við lært af lygunum og stríðsbröltinu? Helen Ólafsdóttir Skoðun Hvernig hljómar 100.000 kr. mánaðarlegur samgöngustyrkur? Valur Elli Valsson Skoðun Auglýsingaskrum Landsvirkjunar Stefán Georgsson Skoðun Að reikna veiðigjald af raunverulegum aflaverðmætum Kristján Þórður Snæbjarnarson Skoðun Gerist þetta aftur á morgun? Ísak Hilmarsson Skoðun Týndu hermennirnir okkar Bryndís Haraldsdóttir Skoðun Fréttir af baggavélum og lömbum Heiða Ingimarsdóttir Skoðun Ábyrg stefna í útlendingamálum Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Tími til að notast við réttar tölur Sigurjón Þórðarson,Eydís Ásbjörnsdóttir,Eiríkur Björn Björgvinsson skrifar Skoðun Hvernig hljómar 100.000 kr. mánaðarlegur samgöngustyrkur? Valur Elli Valsson skrifar Skoðun Ábyrg stefna í útlendingamálum Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Týndu hermennirnir okkar Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Gerist þetta aftur á morgun? Ísak Hilmarsson skrifar Skoðun Frá Írak til Gaza: Hvað höfum við lært af lygunum og stríðsbröltinu? Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Staða þorpshálfvita er laus til umsóknar Jón Daníelsson skrifar Skoðun Að reikna veiðigjald af raunverulegum aflaverðmætum Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Fréttir af baggavélum og lömbum Heiða Ingimarsdóttir skrifar Skoðun Auglýsingaskrum Landsvirkjunar Stefán Georgsson skrifar Skoðun Öryggi og varnir Íslands Kristrún Frostadóttir,Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir,Inga Sæland skrifar Skoðun Takk Trump! Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Fíllinn á teikniborði Landsvirkjunar Soffía Sigurðardóttir skrifar Skoðun Tími til að staldra við Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Hvar er fyrirsjánaleikinn, forsætisráðherra? Monika Margrét Stefánsdóttir skrifar Skoðun 25 metrar í Fannborg Hákon Gunnarsson skrifar Skoðun Krossferðir - Íslamófóbía - Palestína Kristján Þór Sigurðsson skrifar Skoðun Gefum heimild fyrir kyrrð og kærleik Aðalheiður Mjöll Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Frumvarp til ólaga Jón Ásgeir Sigurvinsson skrifar Skoðun Hervirki í höfuðborg - Svefngenglar við stjórnvölinn Örn Sigurðsson skrifar Skoðun „Drifkraftur að óöryggi og óvissu“ Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Klerkaveldi, trú og stjórnmál Sigurður Árni Þórðarson skrifar Skoðun Stöðvum áætlanir um sjókvíaeldi í Eyjafirði! Harpa Barkardóttir skrifar Skoðun Gamla Reykjavíkurhöfn - Vesturbugt – ákall um nýtt skipulag Páll Jakob Líndal skrifar Skoðun Að elska sjálfan sig – lykill að heilbrigðu starfsumhverfi í leik- og grunnskólum Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar Skoðun Þegar Sjálfstæðisflokkurinn fann málbeinið sitt Ásta Guðrún Helgadóttir skrifar Skoðun Sex hlutir sem þú vissir ekki um húsnæðisfélög Björn Brynjúlfur Björnsson skrifar Skoðun Þegar hið óhugsanlega gerist Hrefna Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Ábyrgð og ábyrgðarleysi Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Þegar óttinn er ekki sannur Sigurður Árni Reynisson skrifar Sjá meira
Tillöguhöfundur hefur starfað í ferðaþjónustunni í áratugi og hefur orðið vitni að miklum og jákvæðum breytingum fyrir ríkissjóð, sérstaklega í formi aukinna tekna af virðisaukaskatti. Samkvæmt lögum er virðisaukaskattur neytendaskattur, en fyrir fyrirtæki er hann gegnumstreymisskattur. Fjölgun erlendra ferðamanna leiðir beint til fjölgunar neytenda í landinu, neytenda sem verja hlutfallslega mun meiri fjármunum á dag en íbúar landsins. Þetta þekkjum við sjálf þegar við ferðumst – dagleg útgjöld eru hærri á ferðalögum. Eyðsla ferðamanna dreifist víðar en aðeins til hefðbundinna greina ferðaþjónustunnar og er því oft vangreind í uppgjöri ríkissjóðs, sem væri efni í ítarlega umræðu. Það sem ég vil sérstaklega vekja athygli á og uppræta er kerfisbundin sniðganga í virðisaukaskattskerfinu, sérstaklega innan stórs hluta deilihagkerfisins. Upphaflega var deilihagkerfið hugsað sem lítið og sniðið að einkaaðilum, til að nýta betur vannýtt húsnæði í skammtímaleigu, s.s. sumarbústaði eða heimili. Til einföldunar var sett regla um að heimilt væri að leigja út í allt að 90 daga á ári og hafa tekjur allt að 2 milljónum króna án þess að innheimta virðisaukaskatt. Hugmyndin var að skapa svigrúm fyrir einkaframtak til að nýta eignir sínar betur, en reynslan hefur verið önnur. Stærstu aðilar í skammtímaleigu eru bæði innlendar og erlendar leigumiðlanir, s.s. Airbnb og aðrar sambærilegar þjónustur. Þessar miðlanir innheimta greiðslur fyrir leigutíma en halda eftir fjármunum oft í marga mánuði, þar til viðskiptavinurinn hefur nýtt sér leiguna. Að því loknu gerir leigumiðlunin upp við eigandann, að því gefnu að enginn ágreiningur hafi komið upp. Þetta ber skýr merki þess að leigumiðlunin sjálf er hinn raunverulegi söluaðili þjónustunnar. Hún tekur við greiðslunni og skilar hluta hennar til eiganda eignarinnar án þess að skila virðisaukaskatti líkt og ferðaskrifstofur þurfa að gera. Leigumiðlanir skila í einhverjum tilfellum virðisaukaskatti af sinni þóknun, en ekki af allri upphæðinni, eins og krafist er í öðrum atvinnugreinum. Svör sem ég hef fengið frá þessum aðilum benda til þess að þeirra skoðun sé að ábyrgðin á greiðslu virðisaukaskattsins sé hjá eiganda eignarinnar, ef velta hans fer yfir 2 milljónir króna á ári. Þetta gengur ekki upp í samræmi við anda laganna, þar sem skattskylda sala á þjónustu felur í sér að sá sem innheimtir greiðsluna ber ábyrgð á greiðslu virðisaukaskattsins. Lögin eru skýr á því að sá sem tekur við greiðslunni er ábyrgur fyrir greiðslu virðisaukaskatts af allri upphæðinni. Í dag er þetta litla deilihagkerfi orðið að alvarlegu skuggahagkerfi sem skapar mikla röskun á samkeppni við aðra gistimöguleika vegna umfangs þess. Þessi sniðganga dregur verulega úr tekjum ríkissjóðs og veitir óeðlilega samkeppnisforskot gagnvart lögbundnum rekstraraðilum ferðaþjónustunnar. Tillaga um breytingar Mín tillaga er að kerfið verði tekið til heildarendurskoðunar og ábyrgð þeirra sem selja og innheimta greiðslur fyrir gistingu verði skýrari. Ég legg til að eftirfarandi breytingar verði gerðar: Tímarammi undanþágu frá virðisaukaskatti verði styttur úr 90 dögum í 60 daga á ári. Tekjumörk fyrir undanþágu á virðisaukaskatti lækki úr 2 milljónum króna í 1 milljón króna á ári. Skýrt verði kveðið á um að sá sem innheimtir greiðsluna, hvort sem það er leigumiðlun eða eigandi, beri ábyrgð á greiðslu virðisaukaskattsins. Samræming verði gerð á skattlagningu í skammtímaleigu svo hún standist sömu skilyrði og hefðbundin gistiþjónusta. Einnig er vert að benda á að verðlagning í skammtímaleigu virðist ekki breytast hvort sem leigusalinn er fyrir ofan eða neðan viðmiðunarmörkin. Þetta bendir til þess að virðisaukaskattur sem ætti að skila sér í ríkissjóð endi þess í stað í vasa leigusalans. Þetta er ekki réttlátt gagnvart löglegum rekstraraðilum né gagnvart almennum skattgreiðendum. Ég hvet því til þess að stjórnvöld taki þessi mál til alvarlegrar skoðunar og tryggi að virðisaukaskattskerfið sé réttlátt og samræmt fyrir alla aðila í ferðaþjónustu. Ofanrituð tillaga var send inn í samráðgátt stjórnvalda um hagræða í rekstri ríkisins og í því fellst væntanlega að leita leiða til að hagræða sem og að auka tekjur og bæta samkeppnisstöðu á markaði. Höfundur er eigandi Hótel Varmaland.
Skoðun Tími til að notast við réttar tölur Sigurjón Þórðarson,Eydís Ásbjörnsdóttir,Eiríkur Björn Björgvinsson skrifar
Skoðun Frá Írak til Gaza: Hvað höfum við lært af lygunum og stríðsbröltinu? Helen Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Öryggi og varnir Íslands Kristrún Frostadóttir,Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir,Inga Sæland skrifar
Skoðun Að elska sjálfan sig – lykill að heilbrigðu starfsumhverfi í leik- og grunnskólum Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar