Faglegt og jákvætt sérfræðiálit Skipulagsstofnunar um Coda Terminal Edda Sif Pind Aradóttir skrifar 14. febrúar 2025 12:02 Í dag lagði Skipulagsstofnun fram álit sitt á umhverfismati Coda Terminal sem Carbfix áætlar að byggja í Straumsvík og á nærliggjandi iðnaðarsvæði. Það er ánægjulegur áfangi fyrir Carbfix og möguleika þess að koma á fót nýrri umfangsmikilli útflutningsgrein fyrir Ísland. Með sérfræðiálitinu er kominn nýr grundvöllur til þess að ræða áætluð áhrif verkefnisins á umhverfi og þær leiðir sem lagt er til að fara í starfseminni til að hámarka þau jákvæðu og lágmarka þau neikvæðu. Í heildina er mikill samhljómur milli álits Skipulagsstofnunar og áætlana Carbfix um víðtæka vöktun sem fyrirtækið hefur lagt fram sem mótvægisaðgerð. Verkefnið er mikilvægt framlag til þess að minnka losun koldíoxíðs (CO2) í andrúmsloftið með því að taka við CO2 frá iðnaði erlendis og hérlendis sem á erfitt með að koma í veg fyrir við losun CO2 í framleiðslunni, og binda það varanlega. Ástæða flutninganna til Íslands frá norðanverðri Evrópu er að ekki eru til staðar basaltberglög á þeim stað sem losunin á sér stað en ákaflega góðar aðstæður til þess hér á landi. Rétt er að nefna að tonn af CO2 hefur jafnmikil áhrif á loftslag sama hvaðan það er losað - skaðleg áhrif þess skipta sér ekki niður á lönd eftir loftslagsbókhaldi. Coda Terminal verkefnið hefur bæði notið stuðnings og fengið gagnrýna umfjöllun og því er það mikilvægur áfangi að fá álit þeirra sérfræðinga og stofnana sem best geta metið áhrifin af nýju verkefni eins og þessu. Því er það ánægjulegt að áherslur Carbfix á vöktun ýmissa þátta og uppbyggingu verkefnisins í áföngumríma vel við álit Skipulagsstofnunar. Í gegnumumhverfismatsferilinn, samráð við hagaðila, umsagnir leyfisveitenda og almennar umsagnir sem bárust á umsagnartíma, hafa komið fram góðar ábendingar sem bætt hafa útfærslu verkefnisins enn frekar. Tökum fyrir það helsta sem kom fram og kemst hvað oftast í umræðuna. Jarðskjálftar Skipulagsstofnun telur að óverulegar líkur séu á örvaðri jarðskjálftavirkni vegna fyrirhugaðra framkvæmda. Komi til þess að skjálftarmælist er líklegt að þeir verði það smáir að fólk greini þá ekki. Skipulagsstofnun tekur fram að forsendur starfseminnar sé samt sem áður góð vöktun og viðbragðsáætlun. Carbfix tekur undir þetta og hefur þegar lagt fram vöktunar- og viðbragðsáætlun varðandi þetta atriði. Vert er að taka fram að Carbfix hefur aldrei orsakað örvaða skjálftavirkni í sinni starfsemi frá upphafi og tekur undir með Skipulagsstofnun að það væri ekki ásættanlegt fyrir íbúa í nágrenninu ef svo væri. Grunnvatn, tjarnir og snefilefni Niðurstaða Skipulagsstofnunar er að allt virðist benda til þess að áhrif Coda-Terminal á grunnvatn verði tiltölulega lítil. Fylgst verði með mögulegum breytingum samfara hverjum áfanga í uppbyggingu Coda Terminal, og tekið á frávikum sem kunna að koma upp. Carbfix hefur þegar sett fram metnaðarfulla vöktunaráætlun sem útfærð verður frekar í samráði við Umhverfis- og orkustofnun. Það er mat Skipulagsstofnunar að fyrirhuguð framkvæmd sé ekki líkleg til að hafa áhrif á vatnsból við Kaldárbotna og í Vatnsendakrikum þar sem þau eru utan áhrifasvæðis niðurdælingar og vatnstöku. Auk þess mun niðurdæling CO2 fara fram langt neðan þeirra svæða sem eru nýtt til neysluvatnsvinnslu fyrir íbúa höfuðborgarsvæðisins. Carbfix tekur undir þetta og hefur þegar útfært mælingar og vöktun svo óvissa minnki jafnt og þétt með meiri gögnum í gegnum alla fjóra áfanga fyrirhugaðrar uppbyggingar. Varðandi áhrif niðurdælingar á grunnvatnsborð er það sérfræðimat Skipulagsstofnunar að þó einhver hækkun yrði á grunnvatnsborði í hraununum suðaustur af Straumsvík ætti það ekki að hafa áhrif á vatnsborð í Heiðmörk eða sunnan Undirhlíða. Vandséð er því að niðurdælingin og steinrenningin geti haft áhrif á grunnvatnsborð við Kleifarvatn, í Heiðmörk eða við Kaldársel. Engu að síður verður eftirlit með þessum vötnum eins og þeim tjörnum sem framkvæmdin getur haft áhrif á, líkt og til dæmis Straumstjarnir, sem eru einstakar á heimsvísu, og Ástjörn einnig. Vöktun á vatnafarsþáttum og kortlagning á náttúrulegum breytileika tjarnanna og bakgrunnsgildum er þegar hafin á vegum Carbfix. Viðbragðsáætlanir og mótvægisaðgerðir vegna mögulegra áhrifa framkvæmdarinnar munu m.a. byggja á þeirri kortlagningu og miða að því að nema viðbrögð og breytingar í kerfinu áður en breytinga verði vart í tjörnunum sjálfum, og þannig koma í veg fyrir hugsanlegar breytingar m.a. með sívöktun í vöktunarholum á og í nágrenni framkvæmdasvæðisins. Fram kemur í lokakafla álitsins að eftir skoðun á skýrslu Vatnaskila sem vann að rannsóknum á svæðinu og þeirra niðurstaðna sem þar koma fram, verði ekki annað sagt en að hún sé unnin af vandvirkni þar sem tekið sé á mögulegum áhrifum af niðurdælingu og steinrenningu CO2. Að því gefnu að fylgst verði vel með breytingum samfara hverjum áfanga og tekið á frávikum sem kunna að koma upp, virðist allt benda til þess að áhrif Coda-Terminal á grunnvatn verði tiltölulega lítil. Verkefnið er hið fyrsta sinnar tegundar á heimsvísu þar sem CO2 er dælt niður til steindabindingar á stórum skala og leggur mikilvægan þekkingargrunn fyrir sambærileg verkefni á heimsvísu. Eðlilega hafa því spunnist upp miklar umræður um áhrifin af svona starfsemi og er það eðlilegur hluti af gerjun í umræðu um nýja iðngrein. Það er eðlilegt að spyrja spurninga um hvernig það virkar að flytja inn milljónir tonna af vökvagerðu CO2 til að breyta því í stein og hvað niðurdælingin þýðir fyrir fólk og náttúru. Líklega verður það innan tíðar talið jafn hversdagslegt og að flytja inn milljónir tonna af bensíni og olíu sem er svo dreift í tanka víðsvegar um landið og við nýtum til að komast leiðar okkar þar til við náum að útrýma notkun jarðefnaeldsneytis. Með því að leggja bæði til verðlaunað hug- og verkvit sem þróað var á Íslandi og gífurlega geymslugetu berglaga á Íslandi er verið að grípa tækifæri til að hafa raunveruleg áhrif í hlýnandi heimi. Coda Terminal mun binda þrjár milljónir tonna árlega af CO2 til viðbótar við til dæmis bindingu Íslands gegnum skóga[1] landsins sem í dag binda um hálfa milljón tonna af CO2 árlega. Það liggur fyrir að ógerningur er að ná loftslagsmarkmiðum nema með því að fanga mikið magn CO2 úr útblæstri iðnaðar sem getur ekki dregið úr losun með öðrum hætti. Á sama tíma megum við ekki gleyma því að mestur árangur mun nást með því að skipta sem allra fyrst yfir í endurnýjanlega orkugjafa og hætta notkun jarðefnaeldsneytis. Höfundur er framkvæmdastýra Carbfix. [1] https://unfccc.int/sites/default/files/resource/NID%202024_Iceland_Submitted%20to%20UNFCCC.pdf Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Edda Sif Aradóttir Coda Terminal Mest lesið „Ef hún hefði haft val, hefði konan mín þá kosið að láta heilabilunina hafa sinn gang?” Ingrid Kuhlman Skoðun Er sanngjarnt að hækka virðisaukaskatt á mat og gistingu til að láta erlenda ferðamenn borga meira? Þórir Garðarsson Skoðun Vér erum úr sömu sveit Steinþór Logi Arnarsson Skoðun Heiðmörk: Gaddavír og girðingar Auður Kjartansdóttir Skoðun Réttlát leiðrétting veiðigjalda Elín Íris Fanndal Skoðun Að vera eða ekki vera – hvað er raunverulegur árangur? Ásta Kristín Sigurjónsdóttir,Inga Hlín Pálsdóttir Skoðun Stéttarkerfi Halldóra Lillý Jóhannsdóttir Skoðun Sósíalistaflokkurinn kaus breytingar Karl Héðinn Kristjánsson Skoðun Hamas og átökin við Ísrael – hvað er ekki sagt upphátt? Einar G Harðarson Skoðun Halldór 24.05.2025 Halldór Skoðun Skoðun Sósíalistaflokkurinn kaus breytingar Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Vér erum úr sömu sveit Steinþór Logi Arnarsson skrifar Skoðun „Ef hún hefði haft val, hefði konan mín þá kosið að láta heilabilunina hafa sinn gang?” Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Réttlát leiðrétting veiðigjalda Elín Íris Fanndal skrifar Skoðun Að vera eða ekki vera – hvað er raunverulegur árangur? Ásta Kristín Sigurjónsdóttir,Inga Hlín Pálsdóttir skrifar Skoðun Er sanngjarnt að hækka virðisaukaskatt á mat og gistingu til að láta erlenda ferðamenn borga meira? Þórir Garðarsson skrifar Skoðun Heiðmörk: Gaddavír og girðingar Auður Kjartansdóttir skrifar Skoðun Tuttugu ár af röddum sem áður voru þaggaðar, og framtíðin er okkar Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun #blessmeta - önnur grein Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hvers virði er lambakjöt? Hafliði Halldórsson skrifar Skoðun Lífið er eins og konfektkassi, þú veist aldrei hvernig mola þú færð Elín Íris Fanndal skrifar Skoðun Þjóðareign, trú og skattar Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Hamas og átökin við Ísrael – hvað er ekki sagt upphátt? Einar G Harðarson skrifar Skoðun Gjaldfrjálsar máltíðir fyrir leikskólabörn Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Næstu sólarhringar á Gaza skipta sköpum Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir skrifar Skoðun Huglæg réttlætiskennd og skattar á verðmætasköpun Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Loksins fær þyrlan heimili fyrir norðan Njáll Trausti Friðbertsson skrifar Skoðun Opið bréf til stjórnvalda Elín Ýr Arnar Hafdísardóttir skrifar Skoðun Við skuldum þeim að hlusta Ólafur Adolfsson skrifar Skoðun „Litla stúlkan og ruddarnir“ - Hugleiðing um stöðu Íslands á alþj.vettv. Flosi Þorgeirsson skrifar Skoðun Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir skrifar Skoðun Alvarleg staða í umhverfi fréttamiðla Rósa Guðbjartsdóttir skrifar Skoðun Stéttarkerfi Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Stöðvum Hamas. Einungis þannig getum við stöðvað hryllinginn á Gaza BIrgir Finnsson skrifar Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Æfingin skapar meistarann! Sigurjón Már Fox Gunnarsson skrifar Skoðun 140 sinnum líklegra að verða fyrir eldingu Sigurður G. Guðjónsson skrifar Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar Sjá meira
Í dag lagði Skipulagsstofnun fram álit sitt á umhverfismati Coda Terminal sem Carbfix áætlar að byggja í Straumsvík og á nærliggjandi iðnaðarsvæði. Það er ánægjulegur áfangi fyrir Carbfix og möguleika þess að koma á fót nýrri umfangsmikilli útflutningsgrein fyrir Ísland. Með sérfræðiálitinu er kominn nýr grundvöllur til þess að ræða áætluð áhrif verkefnisins á umhverfi og þær leiðir sem lagt er til að fara í starfseminni til að hámarka þau jákvæðu og lágmarka þau neikvæðu. Í heildina er mikill samhljómur milli álits Skipulagsstofnunar og áætlana Carbfix um víðtæka vöktun sem fyrirtækið hefur lagt fram sem mótvægisaðgerð. Verkefnið er mikilvægt framlag til þess að minnka losun koldíoxíðs (CO2) í andrúmsloftið með því að taka við CO2 frá iðnaði erlendis og hérlendis sem á erfitt með að koma í veg fyrir við losun CO2 í framleiðslunni, og binda það varanlega. Ástæða flutninganna til Íslands frá norðanverðri Evrópu er að ekki eru til staðar basaltberglög á þeim stað sem losunin á sér stað en ákaflega góðar aðstæður til þess hér á landi. Rétt er að nefna að tonn af CO2 hefur jafnmikil áhrif á loftslag sama hvaðan það er losað - skaðleg áhrif þess skipta sér ekki niður á lönd eftir loftslagsbókhaldi. Coda Terminal verkefnið hefur bæði notið stuðnings og fengið gagnrýna umfjöllun og því er það mikilvægur áfangi að fá álit þeirra sérfræðinga og stofnana sem best geta metið áhrifin af nýju verkefni eins og þessu. Því er það ánægjulegt að áherslur Carbfix á vöktun ýmissa þátta og uppbyggingu verkefnisins í áföngumríma vel við álit Skipulagsstofnunar. Í gegnumumhverfismatsferilinn, samráð við hagaðila, umsagnir leyfisveitenda og almennar umsagnir sem bárust á umsagnartíma, hafa komið fram góðar ábendingar sem bætt hafa útfærslu verkefnisins enn frekar. Tökum fyrir það helsta sem kom fram og kemst hvað oftast í umræðuna. Jarðskjálftar Skipulagsstofnun telur að óverulegar líkur séu á örvaðri jarðskjálftavirkni vegna fyrirhugaðra framkvæmda. Komi til þess að skjálftarmælist er líklegt að þeir verði það smáir að fólk greini þá ekki. Skipulagsstofnun tekur fram að forsendur starfseminnar sé samt sem áður góð vöktun og viðbragðsáætlun. Carbfix tekur undir þetta og hefur þegar lagt fram vöktunar- og viðbragðsáætlun varðandi þetta atriði. Vert er að taka fram að Carbfix hefur aldrei orsakað örvaða skjálftavirkni í sinni starfsemi frá upphafi og tekur undir með Skipulagsstofnun að það væri ekki ásættanlegt fyrir íbúa í nágrenninu ef svo væri. Grunnvatn, tjarnir og snefilefni Niðurstaða Skipulagsstofnunar er að allt virðist benda til þess að áhrif Coda-Terminal á grunnvatn verði tiltölulega lítil. Fylgst verði með mögulegum breytingum samfara hverjum áfanga í uppbyggingu Coda Terminal, og tekið á frávikum sem kunna að koma upp. Carbfix hefur þegar sett fram metnaðarfulla vöktunaráætlun sem útfærð verður frekar í samráði við Umhverfis- og orkustofnun. Það er mat Skipulagsstofnunar að fyrirhuguð framkvæmd sé ekki líkleg til að hafa áhrif á vatnsból við Kaldárbotna og í Vatnsendakrikum þar sem þau eru utan áhrifasvæðis niðurdælingar og vatnstöku. Auk þess mun niðurdæling CO2 fara fram langt neðan þeirra svæða sem eru nýtt til neysluvatnsvinnslu fyrir íbúa höfuðborgarsvæðisins. Carbfix tekur undir þetta og hefur þegar útfært mælingar og vöktun svo óvissa minnki jafnt og þétt með meiri gögnum í gegnum alla fjóra áfanga fyrirhugaðrar uppbyggingar. Varðandi áhrif niðurdælingar á grunnvatnsborð er það sérfræðimat Skipulagsstofnunar að þó einhver hækkun yrði á grunnvatnsborði í hraununum suðaustur af Straumsvík ætti það ekki að hafa áhrif á vatnsborð í Heiðmörk eða sunnan Undirhlíða. Vandséð er því að niðurdælingin og steinrenningin geti haft áhrif á grunnvatnsborð við Kleifarvatn, í Heiðmörk eða við Kaldársel. Engu að síður verður eftirlit með þessum vötnum eins og þeim tjörnum sem framkvæmdin getur haft áhrif á, líkt og til dæmis Straumstjarnir, sem eru einstakar á heimsvísu, og Ástjörn einnig. Vöktun á vatnafarsþáttum og kortlagning á náttúrulegum breytileika tjarnanna og bakgrunnsgildum er þegar hafin á vegum Carbfix. Viðbragðsáætlanir og mótvægisaðgerðir vegna mögulegra áhrifa framkvæmdarinnar munu m.a. byggja á þeirri kortlagningu og miða að því að nema viðbrögð og breytingar í kerfinu áður en breytinga verði vart í tjörnunum sjálfum, og þannig koma í veg fyrir hugsanlegar breytingar m.a. með sívöktun í vöktunarholum á og í nágrenni framkvæmdasvæðisins. Fram kemur í lokakafla álitsins að eftir skoðun á skýrslu Vatnaskila sem vann að rannsóknum á svæðinu og þeirra niðurstaðna sem þar koma fram, verði ekki annað sagt en að hún sé unnin af vandvirkni þar sem tekið sé á mögulegum áhrifum af niðurdælingu og steinrenningu CO2. Að því gefnu að fylgst verði vel með breytingum samfara hverjum áfanga og tekið á frávikum sem kunna að koma upp, virðist allt benda til þess að áhrif Coda-Terminal á grunnvatn verði tiltölulega lítil. Verkefnið er hið fyrsta sinnar tegundar á heimsvísu þar sem CO2 er dælt niður til steindabindingar á stórum skala og leggur mikilvægan þekkingargrunn fyrir sambærileg verkefni á heimsvísu. Eðlilega hafa því spunnist upp miklar umræður um áhrifin af svona starfsemi og er það eðlilegur hluti af gerjun í umræðu um nýja iðngrein. Það er eðlilegt að spyrja spurninga um hvernig það virkar að flytja inn milljónir tonna af vökvagerðu CO2 til að breyta því í stein og hvað niðurdælingin þýðir fyrir fólk og náttúru. Líklega verður það innan tíðar talið jafn hversdagslegt og að flytja inn milljónir tonna af bensíni og olíu sem er svo dreift í tanka víðsvegar um landið og við nýtum til að komast leiðar okkar þar til við náum að útrýma notkun jarðefnaeldsneytis. Með því að leggja bæði til verðlaunað hug- og verkvit sem þróað var á Íslandi og gífurlega geymslugetu berglaga á Íslandi er verið að grípa tækifæri til að hafa raunveruleg áhrif í hlýnandi heimi. Coda Terminal mun binda þrjár milljónir tonna árlega af CO2 til viðbótar við til dæmis bindingu Íslands gegnum skóga[1] landsins sem í dag binda um hálfa milljón tonna af CO2 árlega. Það liggur fyrir að ógerningur er að ná loftslagsmarkmiðum nema með því að fanga mikið magn CO2 úr útblæstri iðnaðar sem getur ekki dregið úr losun með öðrum hætti. Á sama tíma megum við ekki gleyma því að mestur árangur mun nást með því að skipta sem allra fyrst yfir í endurnýjanlega orkugjafa og hætta notkun jarðefnaeldsneytis. Höfundur er framkvæmdastýra Carbfix. [1] https://unfccc.int/sites/default/files/resource/NID%202024_Iceland_Submitted%20to%20UNFCCC.pdf
„Ef hún hefði haft val, hefði konan mín þá kosið að láta heilabilunina hafa sinn gang?” Ingrid Kuhlman Skoðun
Er sanngjarnt að hækka virðisaukaskatt á mat og gistingu til að láta erlenda ferðamenn borga meira? Þórir Garðarsson Skoðun
Að vera eða ekki vera – hvað er raunverulegur árangur? Ásta Kristín Sigurjónsdóttir,Inga Hlín Pálsdóttir Skoðun
Skoðun „Ef hún hefði haft val, hefði konan mín þá kosið að láta heilabilunina hafa sinn gang?” Ingrid Kuhlman skrifar
Skoðun Að vera eða ekki vera – hvað er raunverulegur árangur? Ásta Kristín Sigurjónsdóttir,Inga Hlín Pálsdóttir skrifar
Skoðun Er sanngjarnt að hækka virðisaukaskatt á mat og gistingu til að láta erlenda ferðamenn borga meira? Þórir Garðarsson skrifar
Skoðun Tuttugu ár af röddum sem áður voru þaggaðar, og framtíðin er okkar Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar
Skoðun Lífið er eins og konfektkassi, þú veist aldrei hvernig mola þú færð Elín Íris Fanndal skrifar
Skoðun Hvernig gengur nýjum kennurum í grunnskólakennslu? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Aðalheiður Anna Erlingsdóttir,Andri Rafn Ottesen,Maríanna Jónsdóttir Maríudóttir,Valgerður S. Bjarnadóttir skrifar
Skoðun „Litla stúlkan og ruddarnir“ - Hugleiðing um stöðu Íslands á alþj.vettv. Flosi Þorgeirsson skrifar
Skoðun Mikilvæg gagnrýni eða tilraun til valdayfirtöku í Sósíalistaflokknum? Ása Lind Finnbogadóttir skrifar
Skoðun Matvælaverð hefur nær þrefaldast frá stofnun Viðskiptaráðs! Sigríður Ingibjörg Ingadóttir skrifar
Skoðun Dagur líffræðilegrar fjölbreytni 2025 Rannveig Magnúsdóttir,Ole Sandberg,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Rebecca Thompson,Skúli Skúlason,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar
Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar
„Ef hún hefði haft val, hefði konan mín þá kosið að láta heilabilunina hafa sinn gang?” Ingrid Kuhlman Skoðun
Er sanngjarnt að hækka virðisaukaskatt á mat og gistingu til að láta erlenda ferðamenn borga meira? Þórir Garðarsson Skoðun
Að vera eða ekki vera – hvað er raunverulegur árangur? Ásta Kristín Sigurjónsdóttir,Inga Hlín Pálsdóttir Skoðun