Lausnin liggur fyrir – Landspítali þarf að stíga skrefið Sandra B. Franks skrifar 23. apríl 2025 10:30 Nýlega birtist greinin „Fjárfestum í hjúkrun“ eftir Ólaf Guðbjörn Skúlason, framkvæmdastjóra hjúkrunar á Landspítala. Þar kemur m.a. fram hversu mikilvægt það er að tryggja viðunandi mönnun hjúkrunarfræðinga og sjúkraliða innan spítalans. Auðvitað taka allir undir slíkt markmið og höfum við hjá Sjúkraliðafélaginu talað okkur hás undanfarin misseri um mikilvægi mönnunar. Það er erfitt að vera ósammála slíkum sjónarmiðum. Við þurfum öflugri stuðning, hærri laun, bætt vinnuumhverfi og stefnu sem miðar að því að tryggja langtímaaðsókn í hjúkrunar- og sjúkraliðanám og starfsánægju þeirra sem fyrir eru í faginu. En í þessari umræðu, sem oft hefur tilhneigingu til að einblína einvörðungu á hjúkrunarfræðinga sem vissulega gegna lykilhlutverki, gleymist stundum annað fagfólk innan heilbrigðiskerfisins sem standa einnig í framlínu umönnunar. Þar ber hæst að nefna sjúkraliða. Það er hins vegar fagnaðarefni að í umræddri grein er mikilvægi sjúkraliða dregið fram. Hins vegar neyðist ég í þessu ljósi til að gagnrýna Landspítalann fyrir eitt veigamikið atriði. Hér er ég að tala um þann hóp sjúkraliða sem hefur lokið eða er að ljúka diplómanámi frá Háskólanum á Akureyri, sem veitir sérhæfða þekkingu í m.a. öldrunarhjúkrun og geðheilbrigðisþjónustu. Þetta eru þau tvö svið sem ítrekað er kallað eftir betri þjónustu innan spítalans. Diplómanám fyrir sjúkraliða er eitt mikilvægasta skrefið sem stigið hefur verið í átt að faglegri uppbyggingu sjúkraliðastarfsins á síðari árum. Þetta nám býður sjúkraliðum upp á dýpri innsýn í heildræna hjúkrun, hagnýta geðheilbrigðisþjónustu og nýjustu strauma í umönnun aldraðra og fólks með langvinna sjúkdóma. Í ljósi þess hve margir sjúkraliðar vinna náið með sjúklingum er þessi sérhæfing afar mikilvæg. Hvað gerist eftir námið? En hvað gerist þegar sjúkraliðar ljúka þessu námi? Í of mörgum tilvikum, lítið sem ekkert. Starfslýsingar breytast ekki, laun hækka ekki, störfin verða ekki til og nýja þekkingin er hvorki viðurkennd né nýtt. Þetta á sér stað ekki síst á stærstu heilbrigðisstofnun landsins, Landspítalanum. Þrátt fyrir að þessi stofnun sé leiðandi innan heilbrigðiskerfisins, hefur hún hingað til verið afar treg til að viðurkenna þetta menntunarstig og færni þessara einstaklinga með formlegum hætti. Það er ekki aðeins óréttlát afstaða gagnvart fagfólki sem hefur lagt tíma, fyrirhöfn og fjármagn í að mennta sig frekar. Hún er einnig skaðleg fyrir heilbrigðiskerfið sjálft. Ef við erum alvara með að fjárfesta í heilbrigðisþjónustu, þá verðum við að horfa til heildarinnar. Það gengur ekki að hvetja fólk til náms og síðan hunsa afleiðingarnar. Ef diplómanám sjúkraliða er ekki virt í starfi, þá erum við að senda tvíræð skilaboð: „Við viljum hæfari starfsmenn, en við erum ekki tilbúin að umbuna þeim fyrir hæfni sína.“ Þetta er alvarlegt kerfisvandamál. Það hefur bein áhrif á starfsánægju, starfsöryggi og til lengri tíma einnig á aðsókn í störf innan sjúkraliðastéttarinnar. Þegar fólk sér að meiri menntun leiðir ekki til aukinna tækifæra né virðingar í starfi, minnkar hvati til framþróunar og brottfall eykst. Auk þess er þekking sjúkraliða með diplómanám ekki bara einhver „lúxus“. Hún getur skipt sköpum fyrir gæði þjónustunnar. Sérhæfing í öldrunarhjúkrun, geðheilbrigði og sérhæfðri hjúkrun getur létt álagi af hjúkrunarfræðingum og læknum, stutt betur við fjölskyldur og aukið samfellu í þjónustu við viðkvæma hópa sem er einmitt það sem heilbrigðisstefna stjórnvalda segist leggja áherslu á. Hvað þarf að gera? Það þarf þrjú meginatriði til að rétta af þessa stöðu: Í fyrsta lagi verða Landspítalinn og aðrar heilbrigðisstofnanir að endurskoða starfslýsingar og búa til „raunverulega starfsþróun“ og „stöður“ sem endurspegla aukna menntun og sérhæfingu sjúkraliða. Þetta þarf að fylgja með viðeigandi hækkun í launum og ábyrgð. Stjórnvöld hafa nú þegar viðurkennt þennan hóp sérhæfðra sjúkraliða með sérstakri reglugerðarbreytingu en núna þurfa stofnanir, og ekki síst Landspítalinn að fylgja því eftir. Í annan stað þarf aðgerðaáætlun um samþættingu nýrrar þekkingar. Stofnanir þurfa að vinna markvisst að því að nýta hæfni sérhæfðu sjúkraliðanna. Það þýðir að skipuleggja teymisvinnu betur, nýta sjúkraliða í greiningu, eftirfylgd og endurhæfingu, og styðja við þá í símenntun og faglegu rými. Í þriðja lagi verður samvinna hjúkrunarfræðinga, lækna, sjúkraliða og annarra heilbrigðisstarfsmanna að byggja á gagnkvæmri virðingu. Við getum ekki byggt sterkt kerfi á stéttaskiptingu þar sem sumar raddir eru meira metnar en aðrar. Allir þurfa að fá tækifæri til að leggja sitt af mörkum. Fjárfestum í öllu fagfólki hjúkrunar Það er rétt að við þurfum að fjárfesta í hjúkrun eins og framkvæmdstjóri hjúkrunar á Landspítala kallaði eftir í grein sinni. En það má ekki verða að þröngri sýn. Við verðum að fjárfesta í öllu því fagfólki sem sinnir hjúkrun, þ.m.t. hjúkrunarfræðingum, sjúkraliðum og sjúkraliðum með viðbótarmenntun. Það er lágmarkskrafa að Landspítalinn nýti þann mannauð sem nú þegar er til staðar og viðurkenni diplómanám sjúkraliða. Landspítali og aðrar heilbrigðisstofnanir þurfa að taka frumkvæði, ekki vera eftirbátar. Það krefst hugrekkis, skipulagningar og virðingar fyrir þeim sem þjóna sjúklingum dag hvern með fagmennsku, færni og síaukinni hæfni. Höfundur er formaður Sjúkraliðafélags Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sandra B. Franks Landspítalinn Mest lesið Halldór 23.8.2025 Halldór Heildstætt heilbrigðiskerfi – hagur okkar allra Alma D. Möller Skoðun Vanþekking eða vísvitandi blekkingar? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun „I believe the children are our future…“ Karen Rúnarsdóttir Skoðun Andaðu rólega elskan... Ester Hilmarsdóttir Skoðun Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir Skoðun Er Akureyri að missa háskólann sinn? Aðalbjörn Jóhannsson Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson Skoðun Ég vildi óska þess að ég hefði hreinlega fengið krabbamein Íris Elfa Þorkelsdóttir Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson Skoðun Skoðun Skoðun Heildstætt heilbrigðiskerfi – hagur okkar allra Alma D. Möller skrifar Skoðun Vanþekking eða vísvitandi blekkingar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun „I believe the children are our future…“ Karen Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Mikilvægi félagasamtaka og magnað maraþon Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Allt sem ég þarf að gera Dagbjartur Kristjánsson skrifar Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson skrifar Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Notkun ökklabanda Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar Skoðun Ný sókn í menntamálum Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Þjóðarmorð, fálmandi mjálm eða aðgerðir? Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Vin í eyðimörkinni – almenningsbókasöfn borgarinnar Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Er Akureyri að missa háskólann sinn? Aðalbjörn Jóhannsson skrifar Skoðun Tíu staðreyndir um alvarlegustu kvenréttindakrísu heims Stella Samúelsdóttir skrifar Skoðun Ég vildi óska þess að ég hefði hreinlega fengið krabbamein Íris Elfa Þorkelsdóttir skrifar Skoðun Mestu aularnir í Vetrarbrautinni Kári Helgason skrifar Skoðun Fjárfestum í fyrsta bekk, frekar en fangelsum Hjördís Eva Þórðardóttir skrifar Skoðun Eftirlíking vitundar og hætturnar sem henni fylgja Þorsteinn Siglaugsson skrifar Skoðun Andaðu rólega elskan... Ester Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Gagnvirkni líkama og vitundar til heilbrigðis Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Nýjar lausnir í kennslu – gamlar hindranir Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Kópavogsleiðinn Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Samstarf sem skilar raunverulegum loftslagsaðgerðum Nótt Thorberg skrifar Skoðun Lærum að lesa og reikna Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Loforðið sem borgarstjóri gleymdi Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Kristrún, það er bannað að plata Snorri Másson skrifar Skoðun Öndunaræfingar í boði SFS Vala Árnadóttir skrifar Sjá meira
Nýlega birtist greinin „Fjárfestum í hjúkrun“ eftir Ólaf Guðbjörn Skúlason, framkvæmdastjóra hjúkrunar á Landspítala. Þar kemur m.a. fram hversu mikilvægt það er að tryggja viðunandi mönnun hjúkrunarfræðinga og sjúkraliða innan spítalans. Auðvitað taka allir undir slíkt markmið og höfum við hjá Sjúkraliðafélaginu talað okkur hás undanfarin misseri um mikilvægi mönnunar. Það er erfitt að vera ósammála slíkum sjónarmiðum. Við þurfum öflugri stuðning, hærri laun, bætt vinnuumhverfi og stefnu sem miðar að því að tryggja langtímaaðsókn í hjúkrunar- og sjúkraliðanám og starfsánægju þeirra sem fyrir eru í faginu. En í þessari umræðu, sem oft hefur tilhneigingu til að einblína einvörðungu á hjúkrunarfræðinga sem vissulega gegna lykilhlutverki, gleymist stundum annað fagfólk innan heilbrigðiskerfisins sem standa einnig í framlínu umönnunar. Þar ber hæst að nefna sjúkraliða. Það er hins vegar fagnaðarefni að í umræddri grein er mikilvægi sjúkraliða dregið fram. Hins vegar neyðist ég í þessu ljósi til að gagnrýna Landspítalann fyrir eitt veigamikið atriði. Hér er ég að tala um þann hóp sjúkraliða sem hefur lokið eða er að ljúka diplómanámi frá Háskólanum á Akureyri, sem veitir sérhæfða þekkingu í m.a. öldrunarhjúkrun og geðheilbrigðisþjónustu. Þetta eru þau tvö svið sem ítrekað er kallað eftir betri þjónustu innan spítalans. Diplómanám fyrir sjúkraliða er eitt mikilvægasta skrefið sem stigið hefur verið í átt að faglegri uppbyggingu sjúkraliðastarfsins á síðari árum. Þetta nám býður sjúkraliðum upp á dýpri innsýn í heildræna hjúkrun, hagnýta geðheilbrigðisþjónustu og nýjustu strauma í umönnun aldraðra og fólks með langvinna sjúkdóma. Í ljósi þess hve margir sjúkraliðar vinna náið með sjúklingum er þessi sérhæfing afar mikilvæg. Hvað gerist eftir námið? En hvað gerist þegar sjúkraliðar ljúka þessu námi? Í of mörgum tilvikum, lítið sem ekkert. Starfslýsingar breytast ekki, laun hækka ekki, störfin verða ekki til og nýja þekkingin er hvorki viðurkennd né nýtt. Þetta á sér stað ekki síst á stærstu heilbrigðisstofnun landsins, Landspítalanum. Þrátt fyrir að þessi stofnun sé leiðandi innan heilbrigðiskerfisins, hefur hún hingað til verið afar treg til að viðurkenna þetta menntunarstig og færni þessara einstaklinga með formlegum hætti. Það er ekki aðeins óréttlát afstaða gagnvart fagfólki sem hefur lagt tíma, fyrirhöfn og fjármagn í að mennta sig frekar. Hún er einnig skaðleg fyrir heilbrigðiskerfið sjálft. Ef við erum alvara með að fjárfesta í heilbrigðisþjónustu, þá verðum við að horfa til heildarinnar. Það gengur ekki að hvetja fólk til náms og síðan hunsa afleiðingarnar. Ef diplómanám sjúkraliða er ekki virt í starfi, þá erum við að senda tvíræð skilaboð: „Við viljum hæfari starfsmenn, en við erum ekki tilbúin að umbuna þeim fyrir hæfni sína.“ Þetta er alvarlegt kerfisvandamál. Það hefur bein áhrif á starfsánægju, starfsöryggi og til lengri tíma einnig á aðsókn í störf innan sjúkraliðastéttarinnar. Þegar fólk sér að meiri menntun leiðir ekki til aukinna tækifæra né virðingar í starfi, minnkar hvati til framþróunar og brottfall eykst. Auk þess er þekking sjúkraliða með diplómanám ekki bara einhver „lúxus“. Hún getur skipt sköpum fyrir gæði þjónustunnar. Sérhæfing í öldrunarhjúkrun, geðheilbrigði og sérhæfðri hjúkrun getur létt álagi af hjúkrunarfræðingum og læknum, stutt betur við fjölskyldur og aukið samfellu í þjónustu við viðkvæma hópa sem er einmitt það sem heilbrigðisstefna stjórnvalda segist leggja áherslu á. Hvað þarf að gera? Það þarf þrjú meginatriði til að rétta af þessa stöðu: Í fyrsta lagi verða Landspítalinn og aðrar heilbrigðisstofnanir að endurskoða starfslýsingar og búa til „raunverulega starfsþróun“ og „stöður“ sem endurspegla aukna menntun og sérhæfingu sjúkraliða. Þetta þarf að fylgja með viðeigandi hækkun í launum og ábyrgð. Stjórnvöld hafa nú þegar viðurkennt þennan hóp sérhæfðra sjúkraliða með sérstakri reglugerðarbreytingu en núna þurfa stofnanir, og ekki síst Landspítalinn að fylgja því eftir. Í annan stað þarf aðgerðaáætlun um samþættingu nýrrar þekkingar. Stofnanir þurfa að vinna markvisst að því að nýta hæfni sérhæfðu sjúkraliðanna. Það þýðir að skipuleggja teymisvinnu betur, nýta sjúkraliða í greiningu, eftirfylgd og endurhæfingu, og styðja við þá í símenntun og faglegu rými. Í þriðja lagi verður samvinna hjúkrunarfræðinga, lækna, sjúkraliða og annarra heilbrigðisstarfsmanna að byggja á gagnkvæmri virðingu. Við getum ekki byggt sterkt kerfi á stéttaskiptingu þar sem sumar raddir eru meira metnar en aðrar. Allir þurfa að fá tækifæri til að leggja sitt af mörkum. Fjárfestum í öllu fagfólki hjúkrunar Það er rétt að við þurfum að fjárfesta í hjúkrun eins og framkvæmdstjóri hjúkrunar á Landspítala kallaði eftir í grein sinni. En það má ekki verða að þröngri sýn. Við verðum að fjárfesta í öllu því fagfólki sem sinnir hjúkrun, þ.m.t. hjúkrunarfræðingum, sjúkraliðum og sjúkraliðum með viðbótarmenntun. Það er lágmarkskrafa að Landspítalinn nýti þann mannauð sem nú þegar er til staðar og viðurkenni diplómanám sjúkraliða. Landspítali og aðrar heilbrigðisstofnanir þurfa að taka frumkvæði, ekki vera eftirbátar. Það krefst hugrekkis, skipulagningar og virðingar fyrir þeim sem þjóna sjúklingum dag hvern með fagmennsku, færni og síaukinni hæfni. Höfundur er formaður Sjúkraliðafélags Íslands.
Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar
Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar
Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar
Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar